Anarchisme
Het anarchisme (vanuit het Grieks: 'αναρχος', anarchos: αν = "geen" αρχος = "heerser") is het streven naar een samenleving zonder leider of autoriteiten. Anarchisten geloven dat er in de huidige samenleving veel mensen onderdrukt worden door bijvoorbeeld armoede, racisme, religie en seksisme. De voornaamste reden voor deze vormen van onderdrukking is volgens anarchisten het kapitalisme (een economisch systeem) en de staat (de regering van een land). Veel anarchisten willen een revolutie waarin het kapitalisme en de staat vervangen worden door een betere vorm van organisatie. Er zijn veel verschillende stromingen binnen het anarchisme die allemaal andere ideeën hebben over hoe men het beste de economie en samenleving kan organiseren zonder een staat.
Anarchisten gaan altijd uit van de vrijheid van een individu (een persoon) en willen dat iedereen zijn leven kan leven hoe men dat zelf wil. De enige voorwaarde is dat jij jouw vrijheid niet mag gebruiken om de vrijheid van anderen te beperken.
Theorie
Samenleving
Anarchisten willen graag een samenleving zonder staat. Volgens anarchisten kan een samenleving veel beter functioneren zonder een staat die over hen regeert. Daarom zijn veel anarchisten ook voorstander van directe democratie. In een directe democratie hebben alle mensen evenveel inspraak en is het niet altijd het geval dat de meerderheid zijn zin krijgt. Hierdoor worden minderheden beschermt tegen beslissingen van de meerderheid. Anarchisten willen niet dat er een kleine groep mensen is die beslist wat er moet gebeuren, omdat men bang is dat deze leiders hun macht misbruiken voor hun eigen doeleinden. Ook politieagenten hebben volgens anarchisten veel macht over andere mensen en vinden daarom dat de politie afgeschaft moet worden of op een andere manier georganiseerd moet worden om machtsmisbruik te voorkomen.
Anti-kapitalisme
Anarchisten zijn ook fel tegenstander van het kapitalisme. Binnen het kapitalisme mogen mensen kapitaal als privé eigendom hebben. Kapitaal is een moeilijk woord voor voorwerpen als land, grondstoffen, gebouwen, gereedschap en machines. Als iemand binnen het kapitalisme bezitter is van kapitaal, dan mag deze persoon beslissen wat er met het kapitaal gebeurt. Natuurlijk zijn er ook mensen die geen kapitaal bezitten, maar wel gereedschap of machines nodig hebben om te kunnen werken. De mensen die geen kapitaal bezitten en daarom moeten werken voor hun inkomsten worden door anarchisten vaak arbeiders genoemd. Omdat arbeiders dus zelf geen machines of gereedschap hebben moeten zij werken voor een baas die wel machines en gereedschap heeft. De baas wil best zijn machines en gereedschap delen met de arbeiders door ze een baan te geven, maar dan moeten ze wel akkoord gaan met het loon dat de baas biedt. Terwijl de arbeider erg veel geld kan verdienen met zijn werk, zal de baas toch een laag loon aanbieden. Hierdoor krijgt de baas erg veel geld en de arbeider net genoeg om te kunnen blijven leven. Als de arbeider het niet eens is met zijn loon en meer geld eist, kan de baas hem ontslaan. De arbeider moet dan gaan werken voor een andere baas, die hem ook een laag loon zal aanbieden. De arbeider heeft daarom geen andere keus dan te werken voor minder geld dan hij eigenlijk verdient, omdat hij niet een bezitter is van kapitaal.
Anarchisten vinden deze situatie niet eerlijk en willen daarom het privé eigendom van kapitaal afschaffen. Het is volgens anarchisten niet de bedoeling dat één persoon kan zeggen dat een stuk land of een machine van hem/haar alleen is. Alle mensen worden zonder bezit op deze wereld geboren en zouden daarom de wereld met elkaar moeten delen. Dit betekent dus dat alle mensen het kapitaal dat er is met elkaar moeten delen en met elkaar moeten overleggen wie welk deel van het kapitaal mag gebruiken. Als iedereen toegang heeft tot een deel van het al het kapitaal dat er is, hoeft niemand meer te werken voor een baas die ze minder betaalt dan ze eigenlijk verdienen.
In de praktijk willen anarchisten dat bedrijven niet bestuurt worden door een kleine groep mensen, maar door de arbeiders van het bedrijf zelf. Zij mogen zelf bepalen hoe de opbrengsten van het werk verdeeld worden en hoe er gewerkt wordt binnen het bedrijf. Deze organisatie van een bedrijf komt op verschillende plekken in de wereld voor en wordt vaak coöperatie genoemd. Omdat deze organisatievorm niet altijd mogelijk is, zijn anarchisten ook groot voorstander van vakbonden. In een vakbond kunnen arbeiders samen opkomen voor hun rechten en samen meer loon te eisen voor hun werk. Als arbeiders samen protesteren of staken hebben ze meer macht en dus ook meer kans op succes. Anarchisten die een revolutie willen bereiken door middel van coöperaties en vakbonden worden ook vaak syndicalisten genoemd.
Onderdrukking en solidariteit
Naast het kapitalisme bestaan er ook sociale vormen van onderdrukking. Zo zijn er mensen die slecht behandelt worden door de samenleving, bedrijven of de regering vanwege hun huidskleur, geslacht of seksualiteit. Dit is volgens Anarchisten niet eerlijk en voeren daarom veel acties om aandacht te vragen voor deze problemen. In een anarchistische samenleving hoopt men deze onderdrukking te kunnen laten verdwijnen door voorlichting en onderwijs te geven en mensen bewust te maken dat het fout is om te discrimineren. Erg veel anarchisten zijn ook feministen, deze groep wordt ook vaak anarcha-feministen genoemd. Het begrip solidariteit wordt door anarchisten vaak gebruikt om aan te geven dat men meeleeft met groepen die gebukt gaat onder onderdrukking waar dan ook ter wereld. Volgens anarchisten hoort men niet alleen op te komen voor mensen om je heen, maar overal ter wereld.
Geschiedenis
De ideeën van het anarchisme bestaan al heel lang, maar het moderne anarchisme is ontstaan uit het socialisme in de 19e eeuw. Enkele bekende Anarchisten die veel geschreven hebben over het Anarchisme zijn Pierre-Joseph Proudhon, Mikhail Bakunin en Peter Kropotkin.
Enkele voorbeelden van het anarchisme in de geschiedenis zijn:
- De Commune van Parijs in 1871
- De Vrije Zone in Oekraïne van 1918 en 1921
- De Spaanse burgeroorlog van 1936 tot 1939
- Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger van 1994 tot heden
- De revolutie in Rojava van 2012 tot heden