Amsterdam
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: De hoofdstad van Nederland verdient een mooi artikel! |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Amsterdam | |
|---|---|
 |
 |
|
| |
| Provincie |  Noord-Holland
|
| Inwoners | 853.312 (5148 inw/km²) |
| Oppervlakte | 219,32 km² |
| Hoofdplaats(en) | Amsterdam |
| Burgemeester | Femke Halsema (GroenLinks) |
| Postcode(s) | 1000-1109 |
| Netnummer(s) | 020 |
| Website | www.amsterdam.nl |
Portaal  Nederland
| |
.png)
Amsterdam is de hoofdstad en de grootste stad van Nederland. De stad is qua inwonersaantal tevens de grootste van Nederland. Ondanks dat Amsterdam de hoofdstad is, zitten de regering en het parlement in Den Haag (de regeringszetel). Amsterdam ligt in de provincie Noord-Holland. Amsterdam is niet de hoofdstad van deze provincie, dat is Haarlem. Amsterdam vormt samen met Den Haag, Rotterdam, Utrecht en vele tussenliggende steden en dorpen de Randstad.
Amsterdam heette vroeger Amstelerdam, maar de inwoners noemen de stad zelf Mokkum. De stad is vernoemd naar een dam in de rivier de Amstel in de 13e eeuw. De stad kreeg in 1300 stadsrechten en ontwikkelde zich al snel tot een welvarende handelsstad. Tijdens de Gouden Eeuw was Amsterdam één van de grootste en belangrijkste steden ter wereld. Tegenwoordig zijn deze gloriedagen terug te zien aan onder meer de Grachtengordel en de vele herenhuizen. Nog steeds komen toeristen van over de hele wereld naar Amsterdam om onder meer het Rijksmuseum, het Anne Frankhuis, het Van Goghmuseum en vele andere bezienswaardigheden te bezoeken. Internationaal staat de stad tevens bekend als tolerante en liberale stad, onder meer door de Canal Pride en de coffeeshops.
De stad ligt aan de monding van de Amstel en aan het IJ. Vanuit de Amsterdamse haven kan je via het Noordzeekanaal naar de Noordzee. De haven van Amsterdam is tegenwoordig minder belangrijk dan vroeger, door de komst van de Afsluitdijk. De functie van havenstad is overgenomen door Rotterdam. Wel ligt het belangrijkste vliegveld van Nederland ten zuiden van de stad, Luchthaven Schiphol in de gemeente Haarlemmermeer. Ook is de stad een belangrijk knooppunt voor trein- en autoverkeer en ook heeft de stad een eigen metro en tram.
Qua economie behoort de stad ook tot één van de belangrijkste van Nederland. Verschillende internationale bedrijven zitten gevestigd in Amsterdam, die voornamelijk op de Zuidas zitten. De internationale politiek speelt zich echter af in Den Haag, waar ook de meeste politieke organisaties en ambassades zich bevinden.
Geschiedenis
Ontstaan en middeleeuwen
In het jaar 1000 begon de geschiedenis van Amsterdam. Toen was Amsterdam nog een moerasachtig gebied. Vanuit Utrecht werd begonnen met het moeras weg te halen. Toch ging dit vrij langzaam. Er ontstond zo een klein groepje mensen die begonnen met het ontginnen. Ook ontstonden er dijken. In de 13de eeuw werd begonnen met het aanleggen van dijken rondom de Zuiderzee en het IJ. Omdat de Amstel bij een dam uitmondde werd de naam Amsterdam bedacht. De 'r ' was eerst nog een 'l'. Uiteindelijk werd een stuk van de Amstel uitgegraven. Hier kwam een kleine haven met een paar huizen. Dit was het begin van Amsterdam. Op 27 oktober 1275 werd er voor het eerst over Amsterdam gesproken. In 1306 kreeg Amsterdam stadsrechten. In 1306 begint Amsterdam meer bekend te worden.
Gouden Eeuw
Omdat Amsterdam in een moerasachtig gebied lag werden er eerst grachten graven als de stad uitbreidde. Alle huizen werden in die tijd gebouwd op houten palen. Amsterdam werd bestuurd door zijn eigen inwoners. In 1578 was er een opstand tegen Spanje, de Alteratie. Het stadsbestuur van Amsterdam deed hier vrij weinig aan. Omdat de Spanjaarden Antwerpen innamen, verhuisde veel Antwerpenaren naar Amsterdam. Ook veel andere mensen uit het buitenland kwamen naar Amsterdam. Voor Amsterdam was dit belangrijk, hierdoor ontstond onder meer de Gouden Eeuw.
De bevolking van Amsterdam nam in de Gouden Eeuw snel toe. In 1622 had Amsterdam 100.000 inwoners. Alleen Parijs, Londen en Napels hadden meer inwoners. Hierdoor werd Amsterdam uitgebreid. Hierdoor ontstonden de Grachtengordel en de grachtenpanden.
Na de Gouden Eeuw en de Franse tijd
19e eeuw
In 1825 werd de eerste spoorlijn gebouwd. Deze liep van Amsterdam naar Haarlem. In 1876 werd het Noordzeekanaal gebouwd. Hiermee werd Amsterdam verbonden met de Noordzee.
Ook brak de Industriële Revolutie aan. Veel Amsterdammers hadden het slecht. Ze maakten lange dagen en de lonen waren erg laag. In 1934 was daarom ook de Jordaanoproer.
Tweede Wereldoorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog kwamen er 110.000 Amsterdammers om het leven. 75.000 waren daarvan joods. In Amsterdam dook ook Anne Frank onder.
Moderne geschiedenis
Na de Tweede Wereldoorlog werd de schade van de oorlog opgeruimd en werd de stad onder handen genomen. Het Algemeen Uitbreidingsplan uit 1935 werd verder uitgevoerd en ook werd Amsterdam-Noord uitgebreid. Dit was nodig om genoeg woningen voor iedereen te creëren, aangezien er in Nederland een woningtekort dreigde. De IJ-tunnel zorgde in 1968 voor een snelle verbinding tussen beide delen van Amsterdam. Ondertussen was er ook veel protest van de bevolking voor de nieuwe plannen. In de jaren 1950 en 1960 wilde men de binnenstad zo bewoonbaar mogelijk houden. Door de komst van onder meer de auto was het moeilijk om dit te waarborgen, aangezien de straten nooit gebouwd waren op autowegen. De aanleg van een autosnelweg door de Nieuwbuurtmarkt in 1972 zorgde voor veel protest, onder meer doordat vele historische panden werden afgebroken. In de jaren 1970 bedacht de stad dat nieuwe gezinnen beter in de huizen uit de 19e eeuw konden wonen, maar deze waren veel te klein. Ze weken uit naar andere steden, zoals Hoorn, Haarlem, Alkmaar, Purmerend en de nieuwgebouwde steden Almere en Lelystad. De verhuizing zorgde ervoor dat vooral Almere explosief groeide. Ondertussen begon men de oude huizen op te knappen en te moderniseren. Veel panden in de binnenstad werden ingenomen door bedrijven en winkels. Ook werden veel leegstaande huizen gekraakt. Inmiddels is er een omgekeerde trend, waarbij mensen het liefst in Amsterdam wonen in plaats van buiten de stad. Dit leidt tot hoge huurprijzen en woningkrapte.
Na de oorlog leefden ook de inwoners van Amsterdam op. Veel immigranten uit de voormalige koloniën Indonesië en Suriname kwamen naar Nederland, net als gastarbeiders uit Marokko, Turkije en een aantal Europese landen. In de nieuwe Bijlmermeer gingen veel van hen wonen. Deze wijk werd het wonen van de toekomst genoemd, maar eigenlijk vond men er aanvankelijk helemaal niets aan. Het was te duur en te ver weg. In 1960 was Amsterdam het centraal van verzet. Zo liepen er hippies in het Vondelpark, bezetten studenten in 1969 het Maagdenhuis van de universiteit en voerden de provo's verschillende acties uit. Ook waren er veel protesten voor de gelijkwaardigheid van vrouwen, lhbt'ers en voor het milieu. In 1966 waren de protesten vooral te merken, door de Nieuwmarktrellen tijdens de inhuldiging van koningin Beatrix en de telegraafrellen. De stad begon zich tolerant, progressief en liberaal op te stellen.
Ook waren er diverse rampen. Op 4 oktober 1992 was er een grote vliegramp, de Bijlmerramp. Hierbij crashte een vliegtuig op een flat in de Bijlmermeer en vielen er vele doden en gewonden. In 2004 werd filmmaker Theo van Gogh op straat vermoord, vanwege zijn uitspraken over de islam. Ondertussen werd de Zuidas gebouwd en werd de Noord/Zuidlijn aangelegd. Tijdens de Kredietcrisis van 2007 werd de stad hard getroffen. Dit zorgde voor protesten van de Occupy Amsterdam in 2011, die zich tegen het kapitalisme keerden. Op het Beursplein stonden toen wekenlang honderd tentjes. Ondertussen werden veel bezienswaardigheden aangepakt voor langere tijd. Zo waren de musea op het Museumplein jaren dicht.
Inmiddels ondervindt Amsterdam problemen aan het aantal toeristen. Zo zijn er teveel Airbnb's en wordt de stad overspoelt met toeristen. Dit zorgt voor veel overlast en de stad wordt steeds minder bewoonbaar. Ook hebben studenten en starters steeds meer moeite om een huis te vinden. Daarnaast neemt de criminaliteit in de stad toe door de spanningen tussen verschillende culturen. Zo zijn er geregeld moorden omwille van drugs.
Stadswapen van Amsterdam
Het stadswapen is het symbool van de stad Amsterdam. Het stadswapen van Amsterdam is een schild met drie kruisen erin. Op het schild staat een kroon. Het schild wordt gedragen door twee leeuwen. Onder het schild staat een lint met daarin de drie woorden Heldhaftig - Vastberaden - Barmhartig. De oorsprong van het stadswapen is niet bekend, maar historici gaan ervan uit dat het afgeleid is van wapen van de familie Persijn. De kruisen in het wapenschild zijn Andreaskruisen. Ze danken hun naam aan de apostel Andreas; hij zou aan een Andreaskruis gekruisigd zijn. De Andreaskruisen in het wapenschild van Amsterdam zijn geen eigendom van de gemeente Amsterdam. Overal in de stad kom je ze tegen. Op gebouwen, gevels, paaltjes, kaarten en souvenirtjes.
Bevolking
In 2012 telde Amsterdam 790.044 inwoners. 49,5% van de inwoners komt uit Nederland. 50,5% komt uit andere landen. Een groot deel van de bevolking bestaat uit mensen die niet uit Europa afkomstig zijn. In 2007 bleek dat er in Amsterdam 117 nationaliteiten waren. Amsterdam had altijd al een gemengde bevolking.
In de Gouden Eeuw zijn er veel Vlamingen, Fransen, Brabanders en Joden naar Amsterdam getrokken. Dit komt omdat Amsterdam erg tolerant was en kende vrijheid van godsdienst.
Tussen de 15de en 19de eeuw kwamen er veel mensen naar Amsterdam voor de werkgelegenheid. Veel Friezen, Duitsers en Scandinaviërs kwamen toen naar Amsterdam.
In 1911 werd China een republiek. Hierdoor verhuisden er veel Chinezen naar het buitenland, dus ook naar Amsterdam. In Amsterdam ontstond een Chinese wijk, Chinatown. Tegenwoordig wonen er nog steeds veel Chinezen in Chinatown.
In 1960 kwamen er veel gastarbeiders naar Amsterdam. Zij gingen in de achterbuurten wonen. In 1975 werd Suriname onafhankelijk van Nederland, toen verhuisden er veel Surinamers naar onder andere Amsterdam. Veel van hen gingen wonen in de Bijlmermeer.
In de buurten van Amsterdam is te merken of een buurt arm of rijk is. Veel rijke mensen gaan wonen in de Grachtengordel, Amsterdam-Zuid, Rivierenbuurt en de Jordaan. Veel arme mensen en minderheden wonen in Bos en Lommer, Overtoomse Veld, Bijlmermeer en Amsterdam-Noord. De middengroep woont vooral in Buitenveldert, Staatsliedenbuurt, De Baarsjes, Indische Buurt en IJburg.
Religie
- Niet-Kerkelijk (56%)
- Christendom (17%)
- Islam (14%)
NAP
NAP betekent: Normaal Amsterdams Peil. Hiermee wordt de hoogteligging van een bepaalde plaats gemeten in Nederland en Duitsland. In België wordt een andere hoogte als 0 meter gezien. Zo kan het zijn dat volgens Belgen een berg lager is dan Nederlanders.
Verkeer
Het openbaar vervoer in Amsterdam wordt geregeld door de GVB, het Gemeentelijk Vervoersbedrijf. Amsterdam heeft een netwerk van trams, bussen en metro's (Amsterdamse metro). Amsterdam heeft ook een luchthaven, Amsterdam Airport Schiphol. Schiphol is één van de drukste vliegvelden van Europa én de wereld. Het is de thuisbasis van veel Nederlandse luchtvaartmaatschappijen, waaronder de KLM. Om Amsterdam loopt een ringweg, de A10. Amsterdam heeft een grote haven. Dit is na de haven van Rotterdam de grootste haven van Nederland.
Autoverkeer
Amsterdam ligt in de Randstad. Hierdoor is Amsterdam te bereiken via verschillende snelwegen. Hieronder staat een lijstje:
- A1 Amsterdam – Hilversum – Amersfoort – Apeldoorn – Deventer – Hengelo – Duitsland
- A2 Amsterdam – Utrecht – 's-Hertogenbosch – Eindhoven – Weert – Geleen – Maastricht – grens met België bij Wezet (Visé) en na Luik (Liège)
- A4 Amsterdam – Schiphol – Leiden – Den Haag – Delft - Rotterdam - Bergen op Zoom - Antwerpen (B)
- A5 Hoofddorp - Haarlem - Amsterdam
- A8 Amsterdam – Zaanstad, vanaf Zaanstad via A7 ook verbinding met Purmerend – Hoorn – Middenmeer – Afsluitdijk – Sneek – Joure – Heerenveen – Drachten – Groningen – Bad Nieuweschans – Duitsland
- A9 Diemen – Amstelveen – Haarlem – Beverwijk – Alkmaar
- A10 Ringweg Amsterdam: Amsterdam-Zuid – Amsterdam Bijlmer – Amsterdam-Centrum – Amsterdam-Noord – Amsterdam Westpoort – Amsterdam Sloterdijk – Riekerpolder – Amsterdam-Zuid
Spoorwegen
.jpg)
In Amsterdam zijn 10 treinstations. Amsterdam-Centrum, Sloterdijk, Zuid, Amstel en Bijlmer ArenA ontvangen intercity's. De andere 5 stations zijn:
- Station Amsterdam Holendrecht
- Station Amsterdam Lelylaan
- Station Amsterdam Muiderpoort
- Station Amsterdam RAI
- Halte Amsterdam ArenA
Naast deze tien stations zijn er nog 3 kleinere haltes, Station Duivendrecht, Station Diemen en Station Diemen Zuid.
Lucht- en scheepvaart
In de gemeente Haarlemmermeer ligt het vliegveld Schiphol. Dit vliegveld is erg belangrijk voor Amsterdam. Er werken namelijk 57.000 mensen, waarvan een groot deel uit Amsterdam komt. Het vliegveld is de grootste luchthaven van Nederland en de 4e in Europa. De Haven van Amsterdam is na de Haven van Rotterdam de belangrijkste haven in Nederland. Door middel van het Noordzeekanaal is de haven verbonden met de Noordzee.
Cultuur
AFC Ajax
AFC Ajax is een Amsterdamse profvoetbalclub, ze spelen in de ArenA. De club is opgericht op 18 maart 1900 en ze zijn dus in 111 jaar 30 keer landskampioen geworden. De Arena waar ze in spelen is niet van Ajax zelf, behalve de kleedkamers die zijn wel eigendom van de Amsterdamse voetbalclub. De eerste shirtsponsor van Ajax was TDK, en de eerste kledingsponsor was Le Coq Sportief. Nu is de shirtsponsor Aegon en de kledingsponsor Adidas. Ze hebben in totaal 4 keer de Europacup 1/Champions League gewonnen en 2 keer de Wereldbeker.
Toerisme
Amsterdam is in Nederland de stad met het meeste toerisme. Ze staat bekend om alle leuke winkeltjes en restaurants. Veel buitenlanders gaan naar Amsterdam vanwege de drugs. Nederland is namelijk het enige land ter wereld waar soft drugs legaal mogen worden gekocht, verkocht en gebruikt. Dat trekt veel mensen aan uit landen als de VS, het Verenigd Koninkrijk en het Midden-Oosten, waar de wetten over drugs veel strenger zijn en drugshandel streng wordt bestraft. Amsterdam is ook erg bekend van de "Wallen". De softdrugs, trouwens, mogen niet onbeperkt worden verkocht: je mag niet met meer dan zoveel gram over straat en telen van wiet, hennep en marihuana planten mag alleen voor eigen gebruik.
Architectuur
Amsterdam is met name bekend om de unieke architectuur: de vele grachten, en de historische grachtenpanden uit de Gouden Eeuw en de tijd van de VOC die er handelskantoren en pakhuizen had. Nog altijd zitten er kantoren en bedrijven in de grachtenpanden. Die vallen op door hun schitterende gevels, vaak prachtig versierd. Nog een ander bekend gebouw is de Beurs van Berlage aan de Damrak. Vanwege de vele grachten en de mooie oude binnenstad is Amsterdam in het buitenland bekend als het "Venetië van het Noorden".
Musea
In Amsterdam vindt veel musea. De drie grootste musea liggen aan het Museumplein. Dit zijn het Rijksmuseum, het Van Gogh Museum en het Stedelijk Museum. Daarnaast liggen er In Amsterdam ook nog het Tropenmuseum, Museum Amsterdam, Joods Historisch Museum en het Paleis op de Dam. In Amsterdam zijn ook kleinere musea te vinden. Het Anne Frank Huis en het Rembrandthuis zijn hier mooie voorbeelden van.
Media
Veel bedrijven vestigen zich in Amsterdam. Dit zijn een paar bekende:
- SBS Broadcasting, bekend van de televisiezender NET5, SBS6, SBS9 en Veronica.
- Het Parool.
- Sp!ts.
- AT5.
- RTV Noord-Holland.
Onderwijs
Amsterdam heeft twee universiteiten. De Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit Amsterdam. De Universiteit heeft een aantal gebouwen die verdeeld zijn over de Binnenstad. De Vrije Universiteit heeft een complex. Verder zijn er veel Hbo-scholen. Er zijn 5 gymnasia en een groot aantal basisscholen. De meeste basisscholen zijn openbaar.
Politiek
Stadsdelen
- Centrum - De binnenstad van Amsterdam (centrum) is natuurlijk het oudste gedeelte van de stad. Hier liggen de bekende grachten en het Paleis op de Dam. Bekende straten hier zijn de Kalverstraat, Damrak, De Dam en het Rokin
- Amsterdam-Noord - Dit stadsdeel ligt aan de overkant van het Centraal Station. Wanneer je vanuit Amsterdam naar Amsterdam Noord wilt komen, moet je het IJ oversteken. Dit kan via een tunnel of via een pontje. De langste vaart is het pontje naar het NDSM terrein. Deze duurt ongeveer 12 minuten. Een ander pontje gaat recht naar de overkant en doet er maar 5 minuten over.
- Amsterdan-West - In Amsterdam West staan vooral huizen van voor de Tweede Wereldoorlog. In dit stadsdeel ligt ook de wijk Kolenkitbuurt die in 2008 door een Nederlandse oud-Minister is aangewezen als de ergste probleemwijk van Nederland
- Amsterdam-Nieuw-West - In Nieuw-West staan vooral huizen van na de oorlog. Het stadsdeel bestaat uit Osdorp, Geuzenveld/Slotermeer en Slotervaart.
- Amsterdam-Zuid - Amsterdam Zuid is de duurste wijk van de stad. Hier ligt onder andere het bekende Museumplein, Vondelpark, het Olympisch Stadion van Amsterdam en de kantorenbuurt Zuidas.
- Amsterdam-Zuidoost - Amsterdam Zuidoost is het enige stadsdeel dat niet met Amsterdam verbonden is. Het stadsdeel grenst dus alleen aan andere gemeenten zoals Diemen.
- Amsterdam-Oost - Amsterdam Oost is het stadsdeel in het oosten van de stad. In dit stadsdeel ligt ook het voormalige dorp Watergaafsmeer dat nu onderdeel is van de stad.
Gemeentebestuur
| Aangrenzende gemeenten | ||
|---|---|---|
| Zaanstad | Landsmeer Oostzaan |
Waterland Muiden |
| Haarlemmerliede en Spaarnwoude |
 |
Diemen Muiden |
| Haarlemmermeer | Amstelveen Ouder-Amstel |
De Ronde Venen Weesp |
Sinds 1 mei 2010 is Amsterdam verdeeld in 7 stadsdelen. Elk stadsdeel heeft een eigen bestuur, op Westerpoort na. De stadsdelen zijn dus deelgemeenten. Verder heeft de gemeente een gemeenteraad met een burgemeester. De huidige burgemeester is Edward van der Laan.
Landelijk bestuur
Tijdens Koninkrijk Holland werd Nederland bestuurt vanuit Amsterdam. Sindsdien is Amsterdam de hoofdstad van Nederland. Later is besloten dat Amsterdam de hoofdstad van Nederland blijft, maar dat Nederland bestuurd werd vanuit Den Haag. Amsterdam was ook ooit de hoofdstad van Noord-Holland, tegenwoordig is dat Haarlem.
Partnersteden
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Wist je dat...
- ...er verschillende Nederlandse en internationale films in Amsterdam zijn opgenomen. Voorbeelden van Nederlandse films zijn Alles is Liefde, Ciske De Rat, Amsterdamned, De Tweeling en Alleen maar nette mensen. Qua internationale films zijn Diamonds Are Forever en Ocean's Twelve in Amsterdam opgenomen.
- ...Amsterdam ook een geliefde locatie is in televisieseries. Zo komt de stad voor in de serie Baantjer.
|
Gemeenten in de provincie Noord-Holland |
| |
|---|---|---|---|
| Aalsmeer · Alkmaar · Amstelveen · Amsterdam · Bergen · Beverwijk · Blaricum · Bloemendaal · Castricum · Den Helder · Diemen · Dijk en Waard · Drechterland · Edam-Volendam · Enkhuizen · Gooise Meren · Haarlem · Haarlemmermeer · Heemskerk · Heemstede · Heiloo · Hilversum · Hollands Kroon · Hoorn · Huizen · Koggenland · Landsmeer · Laren · Medemblik · Oostzaan · Opmeer · Ouder-Amstel · Purmerend · Schagen · Stede Broec · Texel · Uitgeest · Uithoorn · Velsen · Waterland · Wijdemeren · Wormerland · Zaanstad · Zandvoort |
|||
| Hoofdsteden in Europa | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||
|
|
Plaatsen in de gemeente Amsterdam | 
| |
|---|---|---|---|
| Steden: Amsterdam · Weesp Dorpen: Buiksloot · Driemond · Durgerdam · Holysloot · Nieuwendam · Oud Osdorp · Ransdorp · Ruigoord · Schellingwoude · Sloten · Sloterdijk · Zunderdorp |
|||
| Grote steden in Nederland |
| ||
|---|---|---|---|
| Amsterdam · Rotterdam · Den Haag · Utrecht · Eindhoven · Tilburg · Almere · Groningen | |||