Akte
Een akte is een officieel document (stuk papier) waarin iemands bevoegdheden (dat wat je mag, moet of kunt) zijn vastgelegd. Het wordt ook wel een overeenkomst of contract genoemd. Omdat alles bij een akte officieel moet, zijn de termen in en rond een akte vaak nogal gewichtig (deftig) en daardoor wat lastig te begrijpen.
In het gewoonterecht is een akte elk juridisch instrument (document) dat schriftelijk wordt vastgelegd, het bevestigt en beschrijft een belang, recht of eigendom en dat is ondertekend (met een handtekening), bevestigd door getuigen die mede ondertekenen, afgeleverd en in sommige rechtsgebieden verzegeld met een zegel.
Een belangrijke akte voor Nederland is het Plakkaat van Verlathinge.
Soorten akten
Akten kunnen gaan over:
- overdracht (verhuur, verkoop, uitlenen van iets), bijvoorbeeld een koopakte van een huis. Ook een garantiebewijs kun je tot een overdrachtakte rekenen.
- commissie of contract (akte waarin afspraken staan tussen twee of meer partijen), bijvoorbeeld een trouwakte
- licentie of vergunning (toestemming of vergunning om iets te doen, te gebruiken of te bezitten), bijvoorbeeld een rijbewijs, een collectevergunning, een bouwvergunning, jachtvergunning, viskaart
- octrooi of patent (is een type intellectueel eigendom of dat wat bedacht is dat de eigenaar of uitvinder het wettelijke recht geeft om anderen uit te sluiten van het maken, gebruiken of verkopen van een uitvinding voor een beperkte periode). Een auteursrecht is hiermee vergelijkbaar.
- diploma's (bewijs dat je iets kunt), bijvoorbeeld een akte van bekwaamheid om les te mogen geven zoals vroeger in het onderwijs gebruikelijk (M.O.-aktes, hoofdakte voor hoofdonderwijzer; N.O.-aktes voor het nijverheidsonderwijs, enz.).
- Ook akte of bedrijf als deel van een toneelstuk of opera.
Andere voorbeelden van akten zijn akten opgesteld voor huwelijkse voorwaarden, testamenten, boedelbeschrijvingen en schuldbekentenissen.
Voorwaarden voor geldigheid
Volgens het gewoonterecht moet een akte, om geldig en afdwingbaar te zijn, aan verschillende vereisten (convenanten) voldoen:
- Het moet op de voorkant vermelden dat het een akte is, met bewoordingen als "Deze akte..." of "geëxecuteerd als een akte".
- Het moet aangeven dat de akte zelf een voorrecht of ding (voorwerp) aan iemand overdraagt.
- De concessieverlener (degene die iets overdraagt) moet de juridische bekwaamheid hebben om het ding of het voorrecht te verlenen, en de rechtverkrijgende (ontvanger) moet de wettelijke capaciteit hebben om het te ontvangen. Je moet bijvoorbeeld oud genoeg zijn en bij je verstand zijn.
- Het moet worden uitgevoerd door de concessieverlener in aanwezigheid van het voorgeschreven aantal getuigen, ook wel instrumentaire getuigen genoemd (dit staat bekend als zijnde in plechtige vorm).
- In sommige rechtsgebieden (een land, provincie, dorp of stad e.d.) moet er een zegel op worden aangebracht. Oorspronkelijk maakte het aanbrengen van zegels personen partij (medeverantwoordelijk) bij de akte en handtekeningen waren een mogelijkheid, maar zegels zijn nu verouderd in de meeste rechtsgebieden, dus de handtekeningen van de concessieverlener en getuigen zijn nu het meest belangrijk.
- Het moet worden afgeleverd bij (levering) en, in sommige rechtsgebieden, geaccepteerd door de begunstigde ontvanger (acceptatie).
Wat staat er zoal in een koopakte
- Partijen: de namen en adresgegevens van koper en de verkoper
- Overwegen het volgende: beschrijving waar het om gaat
- Zijn overeengekomen: beschrijving van de afspraken. Hierbij worden de artikelen gevolgd zoals beschreven in het Burgerlijk wetboek (Boek 7 Artikel 1 (7:1 BW)).
- Overeengekomen prijs
- Bedenktijd: Dit houdt in dat je binnen de afgesproken termijn (meestal drie dagen) van de koop af kunt zien, zonder financiële gevolgen. De bedenktijd gaat in zodra jij (een afschrift van) de door jou en de verkoper getekende koopovereenkomst hebt ontvangen. Webwinkels moeten zich houden aan de regels voor koop op afstand. Zo heb je bijvoorbeeld een bedenktijd van 14 kalenderdagen. Binnen deze periode mag je het product zonder opgaaf van reden terugsturen. In veel gevallen heb je dan een koopovereenkomst in een digitale vorm zoals een PDF.
- Datum van de overdracht: moment waarop het gekochte zal worden overgedragen
- Ontbindende voorwaarden: zaken waardoor de koop niet door hoeft te gaan
- Ondertekening door koper, verkoper en getuige (bijvoorbeeld een notaris bij de verkoop van een huis) en datum van ondertekening
Wat staat er zoal in een trouwakte
- De voor-en achternamen van degenen die gaan trouwen, voor de huwelijksvoltrekking
- De voor- en achternamen van degenen die gaan trouwen, na de huwelijksvoltrekking
- Hun geboortedata en plaats waar ze geboren zijn
- In sommige gevallen staan hun beroepen ook benoemd
- De voor-en achternamen van de getuigen (+ soms hun beroepen)
- De voor-en achternamen van de ouders (+ soms hun beroepen)
- De plaats waar men getrouwd is
- De datum waarop men getrouwd is
- Ondertekening door degenen die zijn getrouwd en datum van ondertekening, ook getekend door de ambtenaar van Burgerlijke stand en de getuigen.
Geschiedenis
In het oude India in de 5e eeuw v. Chr. waren leenakte-formulieren genaamd rnapatra of rnalekhya in gebruik. Deze bevatten gegevens zoals de naam van de schuldenaar en de schuldeiser, het bedrag van de lening, de rentevoet, de terugbetalingsvoorwaarde en het tijdstip van terugbetaling. De daad werd bijgewoond door een persoon met respectabele middelen en goedgekeurd door de schrijver van de leningakte. De uitvoering van leenakten ging door tijdens de boeddhistische periode, toen ze inapanna werden genoemd.
Later verschijnen er allerlei andere akten zoals hierboven beschreven.