Afghanistan: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(70 tussenliggende versies door 26 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Afghanistan}}
  
{{Afghanistan}}
  +
'''Afghanistan''' is een land in [[Centraal-Azië|Centraal-]] en [[Zuid-Azië]]. De hoofdstad is [[Kaboel (stad)|Kaboel]].
−
'''Afghanistan''' is een land in Zuid [[Azië]], en het wordt begrensd door: [[Iran]], [[Pakistan]], [[China]], [[Turkmenistan]], [[Uzbekistan]] en [[Tadzjikistan]]. Vroeger, heel lang geleden, in het begin van de 20e eeuw telde het land Afghanistan maar 4 miljoen inwoners. Dat is nu verzevenvoudigd.
  
  +
  +
Het land grenst in het [[west]]en aan [[Iran]], in het [[oost]]en en [[zuid]]en aan [[Pakistan]], aan [[Turkmenistan]], [[Oezbekistan]] en [[Tadzjikistan]] in het [[noord]]en en in het [[noordoost]]en aan [[China]]. Sinds 17 augustus 2021 is [[Amrullah Saleh]] de president van Afghanistan. Aan het begin van de 20e eeuw telde het land Afghanistan maar 4 miljoen inwoners. Dat is nu verachtvoudigd.
  +
  +
Sinds de [[taliban]] in augustus 2021 de macht gegrepen hebben, staat het land in feite onder leiding van [[Haibatoellah Achoendzada]]. Het talibanregime wordt echter niet [[erkenning|erkend]]. De taliban zijn een streng-[[islam]]itische groep. Sinds ze aan de macht zijn, moet iedereen in Afghanistan zich houden aan hun strenge [[interpreteren|interpretatie]] van de islam.
  +
  +
Afghanistan is voor voedsel, medicijnen en machines afhankelijk van het buitenland.
   
 
== Geschiedenis ==
  
== Geschiedenis ==
  +
Afghanistan kent een lange geschiedenis. Het gebied dat nu Afghanistan is, werd namelijk al honderdduizend jaar geleden bevolkt door [[jager-verzamelaar]]s. Vanaf 7000 voor Christus ontstond er [[landbouw]] in de valleien van de [[Hindoekoesj]] (een gebergte).
−
===Aanval van de Britten===
  
  +
−
Vroeger probeerde de [[Groot-Brittannië|Britten]] de Afghanen aan te vallen zodat Afghanistan een kolonie van [[Engeland]] werd, dit hebben de Britten telkens geprobeerd. Maar het is de Britten nooit gelukt.
  
  +
=== Voor de middeleeuwen ===
  +
De plek waar nu Afghanistan ligt, maakte tussen 3200 en 1900 voor Christus uit van de [[Indusbeschaving]]. Hierdoor deelt het land een geschiedenis met landen zoals [[Pakistan]], [[India]] en [[Bangladesh]]. Rond 1000 voor Christus werd in het gebied [[Zoroaster]] geboren, de stichter van een [[religie]] genaamd het [[zoroastrisme]]. Vóór de zesde eeuw voor Christus was het land in handen van de [[Meden]], waarna het werd veroverd door de [[Perzië|Perzen]]. Rond de derde eeuw voor Christus werden de Perzen verjaagd door [[Alexander de Grote]] en zijn [[Macedonische Rijk]]. Na het uiteenvallen van het rijk werd het gebied geregeerd door verschillende volkeren. Toen het land werd veroverd door het [[Kushana|Kushanrijk]], werd het [[boeddhisme]] verspreid.
  +
  +
=== Middeleeuwen ===
  +
Voor een lange tijd waren het [[zoroastrisme]], [[hindoeïsme]] en [[boeddhisme]] de dominante godsdiensten in Afghanistan. Dit veranderde met de inval van de [[Abbasiden]] die in de negende eeuw de [[islam]] verspreidden. Na het uiteenvallen van het Abbasidenrijk ontstonden er veel islamitische koninkrijken, waaronder die van de [[Tahiriden]], [[Saffariden]], [[Samaniden]] en [[Gaznaviden]]. Tussen het einde van de 14e eeuw en de helft van de 16e eeuw viel Afghanistan onder het Turks-Mongoolse [[Timoeriden]]rijk.
  +
=== Vroegmoderne en Moderne Tijd ===
  +
[[Bestand:Portrait miniature of Ahmad Shah Durrani.jpg|miniatuur|left|200px|[[Ahhmed Shah Durrani]], de eerste heerser van Afghanistan.]]
  +
Nadat dat rijk uit elkaar viel, was Afghanistan twee eeuwen lang het strijdtoneel tussen de [[Safaviden]] en het [[Mogolrijk]]. Uiteindelijk werd in 1747 het eerste verenigde Afghaanse rijk gesticht door [[Ahmed Shah Durrani]]. Dit rijk wordt het [[Durrani-rijk]] genoemd.
  +
  +
In de negentiende eeuw begon Afghanistan steeds meer op een land te lijken zoals we dat nu kennen. In 1823 werd het [[Emiraat Afghanistan]] gesticht. Het emiraat werd voor een groot deel van de negentiende eeuw in het nauw gedreven door het [[Russische Keizerrijk]] en het [[Britse Rijk]]. Zowel de Britten als Russen wilden namelijk aan elkaar laten zien dat ze de grootste macht van [[Azië]] waren. Dit probeerden ze onder andere door Afghanistan te veroveren, maar door het ondoordringbare en bergachtige landschap lukte dit geen van beide landen. In 1919 stopten de aanvallen en werd Afghanistan erkend als een apart land. [[Emir]] [[Amanoellah Khan]] begon het land te hervormen, waarna in 1926 het [[Koninkrijk Afghanistan]] werd uitgeroepen.
  +
  +
Voor een lange tijd ging alles goed, totdat [[Pakistan]] in 1947 onafhankelijk werd. Het Koninkrijk Afghanistan zag dit als een kans om delen van het land in te nemen en stemde daarnaast als enige tegen het toelaten van Pakistan tot de [[Verenigde Naties]]. Als vergelding hierop volgden [[decennium|decennia]] aan pogingen van Pakistaanse zijde om Afghanistan instabiel te maken. Dit leidde in 1973 tot het afzetten van de koning, waarna een [[Republiek Afghanistan (1973-1978)|republiek]] in het land ontstond.
  +
  +
=== Koude Oorlog ===
  +
[[Bestand:Afgan1987 Gardez UAZ469.jpg|300px|right|miniatuur|[[Sovjet-Unie|Sovjettroepen]] in de stad [[Gardez (stad)|Gardez]] (1987)]]
  +
De Afghaanse republiek bleef niet lang bestaan, want in 1978 besloot de [[Sovjet-Unie]] een [[staatsgreep]] te organiseren, zodat de communisten in het land aan de macht zouden komen. De Sovjets wilden hiermee de [[Verenigde Staten]] in de [[Koude Oorlog]] een stap voor zijn.
  +
  +
De staatsgreep lukte en de communisten riepen de [[Democratische Republiek Afghanistan]] uit. Hoewel de naam anders doet vermoeden, was het land geen echte [[democratie]]: mensen konden alleen maar stemmen op de communistische [[Democratische Volkspartij van Afghanistan]]. In 1979 ontstonden er gevechten tussen de communisten en anticommunisten. De anticommunisten verenigden zich als de [[moedjahedien]] en werden gesteund door de [[Verenigde Staten]]. De communistische regering vroeg de Sovjet-Unie om hulp, waarop de Sovjets Afghanistan binnenvielen.
  +
  +
In 1987 liet de regering het communisme vallen en riep het een [[Republiek Afghanistan (1987-1992)|islamitische republiek]]. Deze republiek was niet zo streng islamitisch, maar stuitte wel op veel verzet van communisten die het niet eens waren met de verandering. Daarnaast was de [[burgeroorlog]] tussen de regering en de [[moedjahedien]] nog steeds gaande. De moedjahedien begonnen steeds meer terrein te winnen, waarop de Sovjet-Unie haar troepen in 1989 terugtrok. Na de val van de [[Sovjet-Unie]] was het over en uit voor de regering. In 1992 werd er een [[Islamitische Staat Afghanistan|niet-communistische republiek]] uitgeroepen.
  +
  +
=== Tegenwoordig ===
  +
Hoewel de moedjahedien samen vochten tegen de regering, hadden ze weinig met elkaar gemeen. Ook waren er verschillen over godsdienst. Een deel van de moedjahedien, tegenwoordig beter bekend als de [[taliban]], vond dat de nieuwe islamitische republiek niet streng genoeg was en te veel op de hand was van de Verenigde Staten en andere Westerse landen. Daarnaast was er een nieuwe burgeroorlog ontstaan: verschillende Afghaanse [[krijgsheer|krijgsheren]] erkenden de nieuwe regering niet en probeerden zelf de macht te grijpen. [[Soennisme|Soennitisch-islamitische]] krijgsheren kregen steun van [[Pakistan]], terwijl [[Sjiisme|sjiitisch-islamitische]] krijgsheren door [[iran]] gesteund werden. De taliban zagen dat als een uitgelezen kans om Afghanistan over te nemen. Door de grote verdeeldheid slaagden de taliban hierin en in 1996 riepen zij het [[Islamitisch Emiraat Afghanistan]] uit.
  +
  +
De taliban zijn een streng-islamitische groepering die hun versie van de islam oplegden aan de Afghanen. Zo waren alle vormen van [[muziek]] en [[sport]] verboden, hadden [[vrouw]]en geen rechten en konden mensen voor de kleinste dingen de [[doodstraf]] krijgen. Hoewel de taliban beweren dat zij de enige juiste [[moslim]]s zijn, vinden veel andere moslims dat het juist de taliban zijn die zich niet aan de regels houden.
  +
  +
==== Oorlog in Afghanistan ====
  +
[[Bestand:Hamid Karzai 2006-09-26.jpg|225px|miniatuur|right|[[Hamid Karzai]], de eerste president van de democratische republiek]]
  +
Na de [[aanslagen op 11 september 2001]] vroegen de [[Verenigde Staten]] aan de taliban om [[Osama bin Laden]] uit te leveren. De aanslagen werden namelijk door [[Al Qaida]] gepleegd en die terreurorganisatie was van Osama bin Laden. De taliban weigerden Bin Laden uit te leveren, ook omdat Al Qaida en de taliban het over veel dingen eens zijn. Daarnaast kreeg Al Qaida vrij spel van de taliban en kon de organisatie zich vrij in Afghanistan kon organiseren. Als een reactie hierop vielen de [[Verenigde Staten]] het land binnen en daarmee begon de [[Afghaanse Oorlog (2001-2021)|Afghaanse Oorlog]]. Tussen 2001 en 2004 wisten de Amerikanen de taliban deels te verdrijven, maar dat lukte nooit helemaal. In 2004 werd een [[democratie|democratische]] republiek uitgeroepen, de [[Islamitische Republiek Afghanistan (2004-2021)|Islamitische Republiek Afghanistan]]. De eerste president van het land werd [[Hamid Karzai]]. In 2014 werd [[Ashraf Ghani]] verkozen tot president.
  +
  +
In de tussentijd hielden de [[Noord-Atlantische Verdragsorganisatie]] (NAVO) en haar [[International Security Assistance Force]] (ISAF) zich bezig met het opnieuw opbouwen van Afghanistan. Daarnaast waren er meerdere missies om het land op te bouwen. Ook [[Nederland]] droeg hieraan bij: tussen 2006 en 2010 waren er Nederlandse militairen in [[Uruzgan]]. In 2011 slaagden de Verenigde Staten erin om Osama bin Laden te vermoorden.
  +
  +
In de tijd erna kregen vrouwen iets meer rechten, maar Afghanistan bleef een land waar vrouwen niet gelijk zijn. Dit komt omdat de regels daar streng zijn. Zo mogen vrouwen bijvoorbeeld niet naar school.
   
−
===Oorlog===
 +
==== Verval ====
  +
Hoewel het land eerst langzamerhand opkrabbelde, slaagden de taliban er in 2015 in om [[Uruzgan]] kort te heroveren. Tussen 2015 en nu kreeg de taliban weer steeds meer macht in Afghanistan. Nadat de NAVO in mei van 2021 besloot om terug te trekken uit het land, kreeg de taliban in een korte tijd weer de macht. In augustus 2021 vielen in een zeer korte tijd de steden [[Kandahar]], [[Kunduz]], [[Jalalabad]], [[Herat]] en [[Mazar-e Sjarif]]. Op 15 augustus 2021 viel de hoofdstad [[Kaboel (stad)|Kaboel]]. Een aantal dagen daarvoor was president [[Ashraf Ghani]] het land ontvlucht, naar eigen zeggen om ervoor te zorgen dat de overname door de taliban zo vreedzaam mogelijk zou verlopen. In feite staat het land nu onder leiding van [[Haibatoellah Achoendzada]], het hoofd van de taliban. Het talibanregime wordt echter niet [[erkenning|erkend]]. Op 17 augustus 2021 werd Ashraf Ghani opgevolgd door vicepresident [[Amarullah Saleh]]. Sindsdien is Saleh de erkende president van Afghanistan.
   
  +
Nu de taliban het land in handen hebben, zijn zaken zoals [[muziek]] en [[sport]] verboden en kunnen weinig vrouwen naar school toe. Daarnaast is het onbekend of en welk werk vrouwen zullen mogen verrichten. Bovendien gebruiken de taliban geweld tegen tegenstanders, waardoor veel mensen Afghanistan weer ontvluchten. Deze vluchtelingen komen terecht in [[vluchtelingenkamp]]en, waar ze in tenten slapen en er niet altijd genoeg te eten is. De kampen worden vaak opgezet door [[hulpoganisatie]]s. Deze organisaties leveren naast voedsel ook medicijnen.
−
De oorlog in Afghanistan begon in oktober 2001. Deze oorlog maakt deel uit van de VS uitgeroepen oorlog tegen de taliban.
  
   
 
== Geografie ==
  
== Geografie ==
  +
[[Bestand:Mountains of Afghanistan.jpg|300px|miniatuur|De bergen van Afghanistan]]
  +
Afghanistan is een land dat in het oosten en zuiden grenst aan Pakistan, in het westen aan Iran en in het noorden aan Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan. Ook grenst het aan China.
   
  +
=== Landschap ===
−
Afghanistan is een enorm land dat in het oosten en zuiden grenst aan Pakistan, in het westen aan Iran en in het noorden aan Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan. Ook grenst het aan China. Afghanistan ligt in een gebergte, namelijk het Hoogland van Iran. Daarin liggen bergen van wel 7300 meter hoog. Er zijn vele vruchtbare valleien en vlaktes en in het zuiden ligt een grote woestijn.
 
  +
Afghanistan ligt in gebergtes, namelijk het [[hoogland van Iran]] en het [[Himalayagebergte]]. Daarin liggen bergen van wel 7300 meter hoog. In het hooggebergte van Afghanistan leeft nog veel wild, bijvoorbeeld de bedreigde [[sneeuwpanter]] en de [[lammergier]]. Verder leven er wilde geiten en schapen met lange, spectaculair gedraaide horens, gazellen en halfezels. Er zijn veel vruchtbare valleien en vlaktes en in het zuiden ligt een grote woestijn. Door Afghanistan stromen ook rivieren, waaronder de [[Indus (rivier)|Indus]], de [[Koendoez (rivier)|Koendoez]], de [[Amoedarja]], de [[Kaboel (rivier)|Kaboel]], de [[Panjshir (rivier)|Panjshir]], de [[Alisjang (rivier)|Alisjang]], de [[Koenar (rivier)|Koenar]], de [[Herat (rivier)|Herat]] en de [[Helmand (rivier)|Helmand]]. Daarnaast kent het land een groot natuurlijk meer: de [[Band-e Amir]].
   
  +
=== Klimaat ===
  +
Het weer van Afghanistan verwisselt snel hoewel het meeste land droog, maar dan ook kurkdroog is. Je hebt in Afghanistan dan ook een steppeklimaat (noordwesten en noordoosten), een woestijnklimaat (zuiden en midden) en een landklimaat (noordoosten). Hierdoor komt het dat de seizoenen vaak verschillen van warmte. Een voorbeeld hiervan zijn de winter en de zomer. Je hebt in Afghanistan gewoon koude winters maar in de zomer heb je warme zomers.
   
  +
== Bevolking ==
−
[[Afbeelding:Mountains of Afghanistan.jpg|300px|thumb|Bergen is Afghanistan.]]
  
  +
In Afghanistan leven veel er veel culturen en volkeren. Door de onrustige situatie in het land is de informatie over de bevolking verouderd. In [[2008]] was de bevolkingssamenstelling als volgt:
  +
* De [[Pathanen]] zijn de grootste culturele groep vormen 42% van de bevolking.
  +
* De [[Tadzjieken]] vormen 31% van de bevolking.
  +
* De [[Hazara]] vormen 9% van de bevolking.
  +
* De [[Oezbeken]] vormen ook 9% van de bevolking.
  +
* De [[Aimaq]] vormen 4% van de bevolking.
  +
* De [[Turkmenen]] vormen 3% van de bevolking.
  +
* De [[Beloetsjen]] vormen 2% van de bevolking
  +
* Er zijn ook [[Noeristanen (volk)|Noeristanen]] en [[Kirgiezen]] in Afghanistan, maar het is niet bekend hoeveel mensen tot die groep behoren.
   
−
===Klimaat===
 +
=== Religie ===
  +
De officiële godsdienst van Afghanistan is de [[islam]]. De Afghaanse wet verbiedt moslims om de religie te verlaten. Met de machtsovername van de [[taliban]] lopen (meer) gematigde soennitische moslims, sjiitische moslims en niet-moslims gevaar voor hun leven.
   
  +
Door de onrustige situatie in het land is de informatie over religie verouderd. In [[2009]] waren de religieuze cijfers als volgt:
−
Het weer van Afghanistan verwisselt snel hoewel het meeste land droog, maar dan ook kurkdroog is. Je hebt in Afghanistan dan ook een steppeklimaat (noordwesten en noordoosten), een woestijnklimaat (zuiden en midden) en een landklimaat (noordoosten). Hierdoor komt het dat de seizoenen vaak verschillen van warmte, ik geef twee voorbeelden: de winter en de zomer. Je hebt in Afghanistan gewoon koude winters maar in de zomer heb je warme zomers.
  
  +
* 99,7% van de Afghanen is [[moslim]], waarvan:
  +
** tussen de 84,7% en 89,7% van de mensen [[soennisme|soennitisch]];
  +
** en tussen de 10% en 15% (vooral [[Hazara]]) [[sjiisme|sjiitisch]].
  +
* Tussen de 0,3% en 1% van de Afghanen is [[jodendom|joods]] en [[rooms-katholiek|katholiek]].
   
−
===Water===
 +
=== Taal ===
  +
De twee officiële talen van Afghanistan zijn het [[Pasjtoe]] (hierin is het volkslied geschreven) en het [[Dari]] (een Afghaanse variant van het [[Perzisch]]). Daarnaast worden er nog meer talen gesproken; zowel talen uit Afghanistan zelf als uit het buitenland.
   
  +
Veel Afghanen spreken meer dan één taal. Hierdoor zullen de onderstaande percentages bij elkaar opgeteld boven de 100% uitkomen. Door de onrustige situatie in het land is de informatie over talen verouderd. De meest recente gegevens geven het volgende beeld:
−
Door Afghanistan stromen ook rivieren, bijv. Band-e Amir de Koendoez, de Amu Darja, de Indus, de Kabul, de Panjshir, de Alisjang, de Koenar, de Hariroed, de Helmand etc.
  
  +
* 78% van de Afghanen spreekt [[Dari]] (Afghaans-Perzisch/Dari-Perzisch).
  +
* 50% van de Afghanen spreekt [[Pasjtoe]].
  +
* 10% van de Afghanen spreekt [[Oezbeeks]].
  +
* 5% van de Afghanen spreekt [[Engels]].
  +
* 2% van de Afghanen spreekt [[Urdu]].
  +
* 1% van de Afghanen spreekt [[Pashai-talen|Pashai]].
  +
* 1% van de Afghanen spreekt [[Noeristaans]].
  +
* 1% van de Afghanen spreekt [[Arabisch]].
  +
* 1% van de Afghanen spreekt [[Beloetsji]].
   
  +
Op Afghaanse universiteiten werd ook [[Frans]] en [[Duits]] geleerd.
   
 
== Bestuurlijke indeling ==
  
== Bestuurlijke indeling ==
−  
 
=== Provincies ===
  
=== Provincies ===
−
{| class="wikitable"
 +
{| class="wikitable" style="text-align: center; width: auto;"
−
! Kaart
  
−
|-
  
−
| rowspan="34" valign="top" | [[Bestand:Afghanistan provinces numbered.png]]
  
−
|-
  
−
|}
  
−  
−
{| class="wikitable sortable"
  
−
! #
  
 
! Provincie
  
! Provincie
 
! Hoofdstad
  
! Hoofdstad
  +
! Aantal districten
  +
! Inwoners
 
! Oppervlakte
  
! Oppervlakte
−
! Bevolking
  
 
|-
  
|-
  +
| [[Badachsjan]]
−
| align=center | 1
 
−
| [[Badachsjan]]
+
| bgcolor="gold" | [[Fayzabad]]
  +
| 28
−
| [[Fayzabad]]
  
  +
| 805.500
−
| align=right | 44.059 km²
  
  +
| 44.059 km²
−
| align=right | 805.500 anno 2006
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Badghis]]
−
| align=center | 2
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Qala-e-Now]]
−
| [[Badghis|Bādghīs]]
 
  +
| 7
−
| [[Qala-e-Now]]
  
  +
| 420.400
−
| align=right | 20.591 km²
  
  +
| 20.591 km²
−
| align=right | 402.400
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Baghlan]]
−
| align=center | 3
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Pol-e Chomri]]
−
| [[Baghlan]]
 
  +
| 15
−
| [[Pol-e Chomri]]
  
  +
| 782.500
−
| align=right | 21.112 km²
  
  +
| 21.112 km²
−
| align=right | 782.500
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Balkh]]
−
| align=center | 4
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Mazar-e Sjarif]]
−
| [[Balch (provincie)|Balkh]]
 
  +
| 15
−
| [[Mazar-e Sjarif]]
  
  +
| 1.073.000
−
| align=right | 17.249 km²
  
  +
| 17.249 km²
−
| align=right | 1.073.000
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Bamyan (provincie)|Bamyan]]
−
| align=center | 5
 
−
| [[Bamyan (provincie)|Bāmyān]]
+
| bgcolor="gold" | [[Bamyan (stad)|Bamyan]]
  +
| 7
−
| [[Bamyan (stad)|Bāmyān]]
  
  +
| 387.300
−
| align=right | 14.175 km²
  
  +
| 14.175 km²
−
| align=right | 387.300
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Daykundi]]
−
| align=center | 6
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Nili]]
−
| [[Daikondi|Dāykundī]]
 
  +
| 9
−
| [[Nili (Afghanistan)|Nili]]
  
  +
| 339.600
−
| align=right | 8.088 km²
  
  +
| 8088 km²
−
| align=right | 339.600
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Faryab]]
−
| align=center | 7
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Maymana]]
−
| [[Farah (provincie in Afghanistan)|Farāh]]
 
  +
| 14
−
| [[Farah (stad in Afghanistan)|Farāh]]
  
  +
| 840.400
−
| align=right | 48.471 km²
  
  +
| 48.471 km²
−
| align=right | 438.000
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Ghazni (provincie|Ghazni]]
−
| align=center | 8
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Ghazni (stad)|Ghazni]]
−
| [[Faryab|Fāryāb]]
 
  +
| 19
−
| [[Maymana]]
 
  +
| 1.040.100
−
| align=right | 20.293 km²
  
  +
| 22.915 km²
−
| align=right | 840.400
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Ghowr]]
−
| align=center | 9
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Chaghcharan]]
−
| [[Ghazni (provincie)|Ghaznī]]
 
  +
| 8
−
| [[Ghazni (stad)|Ghaznī]]
  
  +
| 485.000
−
| align=right | 22.915 km²
  
  +
| 36.479 km²
−
| align=right | 1.040.100
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Helmand (provincie)|Helmand]]
−
| align=center | 10
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Lashkar Gah]]
−
| [[Ghowr|Ghōr]]
 
  +
| 13
−
| [[Chaghcharan]]
  
  +
| 782.100
−
| align=right | 36.479 km²
  
  +
| 58.584 km²
−
| align=right | 485.000
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Herat (provincie)|Herat]]
−
| align=center | 11
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Herat (stad)|Herat]]
−
| [[Helmand]]
 
  +
| 16
−
| [[Lashkar Gah]]
  
  +
| 1.544.800
−
| align=right | 58.584 km²
  
  +
| 54.778 km²
−
| align=right | 782.100
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Jowzjan]]
−
| align=center | 12
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Sjeberghan]]
−
| [[Herat (provincie)|Herāt]]
 
  +
| 11
−
| [[Herat (stad)|Herāt]]
  
  +
| 452.000
−
| align=right | 54.778 km²
  
  +
| 11.798 km²
−
| align=right | 1.544.800
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Kabul (provincie)|Kabul]]
−
| align=center | 13
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Kabul (stad)|Kabul]]
−
| [[Jowzjan|Jowzjān]]
 
  +
| 15
−
| [[Sjeberghan]]
  
  +
| 3.071.600
−
| align=right | 11.798 km²
  
  +
| 4.462 km²
−
| align=right | 452.000
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Kandahar (provincie)|Kandahar]]
−
| align=center | 14
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Kandahar (stad)|Kandahar]]
−
| [[Kabul (provincie)|Kābul]]
 
  +
| 17
−
| [[Kabul (stad)|Kābul]]
  
  +
| 886.000
−
| align=right | 4.462 km²
  
  +
| ?
−
| align=right | 3.071.600
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Kapisa]]
−
| align=center | 15
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Mahmud Raqi]]
−
| [[Kandahar (provincie)|Kandahār]]
 
  +
| 7
−
| [[Kandahar (stad)|Kandahār]]
  
  +
| 374.500
−
| align=right |
  
  +
| 1842 km²
−
| align=right | 886.000
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Khost (provincie)|Khost]]
−
| align=center | 16
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Chost (stad)|Chost]]
−
| [[Kapisa|Kāpīsā]]
 
  +
| 12
−
| [[Mahmud Raqi]]
  
  +
| 487.400
−
| align=right | 1.482 km²
  
  +
| 4152 km²
−
| align=right | 374.500
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Kunar (provincie)|Kunar]]
−
| align=center | 17
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Asadabad]]
−
| [[Khost (provincie)|Khōst]]
 
  +
| 15
−
| [[Chost (stad)|Khōst]]
  
  +
| 381.900
−
| align=right | 4.152 km²
  
  +
| 11.798 km²
−
| align=right | 487.400
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Kunduz (provincie)|Kunduz]]
−
| align=center | 18
 
−
| [[Kunar (provincie)|Kunar]]
+
| bgcolor="gold" | [[Kunduz (stad)|Kunduz]]
  +
| 7
−
| [[Asadabad (stad)|Asadabad]]
  
  +
| 833.300
−
| align=right | 11.798 km²
  
  +
| 8.040 km²
−
| align=right | 381.900
  
 
|-
  
|-
  +
| [[Laghman]]
−
| align=center | 19
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Mihtarlam]]
−
| [[Kunduz (provincie)|Kunduz]]
 
  +
| 5
−
| [[Kunduz (stad)|Kunduz]]
  
  +
| 378.100
−
| align=right | 8.040 km²
  
  +
| 3.843 km²
−
| align=right | 833.300
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Lowgar]]
−
| align=center | 20
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Pol-e Alam]]
−
| [[Laghman|Laghmān]]
 
  +
| 7
−
| [[Mihtarlam (stad)|Mihtarlam]]
  
  +
| 322.400
−
| align=right | 3.843 km²
  
  +
| 3.880 km²
−
| align=right | 378.100
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Nangarhar]]
−
| align=center | 21
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Jalalabad]]
−
| [[Lowgar|Lōgar]]
 
  +
| 22
−
| [[Pol-e Alam]]
  
  +
| 1.261.900
−
| align=right | 3.880 km²
  
  +
| ?
−
| align=right | 332.400
  
 
|-
  
|-
  +
| [[Nimruz]]
−
| align=center | 22
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Zaranj]]
−
| [[Nangarhar|Nangarhār]]
 
  +
| 5
−
| [[JalalabadJalalabad]]
  
  +
| 138.500
−
| align=right |
  
  +
| 41.005 km²
−
| align=right | 1.261.900 anno
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Nooristan]]
−
| align=center | 23
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Parun]]
−
| [[Nimruz|Nīmrōz]]
 
  +
| 6
−
| [[Zaranj (stad)|Zaranj]]
  
  +
| 145.400
−
| align=right | 41.005 km²
  
  +
| 9.225 km²
−
| align=right | 138.500 anno
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Uruzgan]]
−
| align=center | 24
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Tarin Kowt]]
−
| [[Nooristan|Nūristān]]
 
  +
| 6
−
| [[Parun]]
  
  +
| 314.100
−
| align=right | 9.225 km²
  
  +
| 30.784 km²
−
| align=right | 145.400
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Paktia (provincie)|Paktia]]
−
| align=center | 25
  
  +
| bgcolor="gold" | [[Gardez]]
−
| [[Uruzgan|Uruzgān]]
 
  +
| 11
−
| [[Tarin Kowt]]
  
  +
| 467.500
−
| align=right | 30.784 km²
  
  +
| 6.432 km²
−
| align=right | 314.100
 
−
|-
 
−
| align=center | 26
 
−
| [[Paktia (provincie)|Paktiyā]]
 
−
| [[Gardez]]
  
−
| align=right | 6.432 km²
  
−
| align=right | 467.500
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Paktika]]
−
| align=center | 27
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Sjaran]]
−
| [[Paktika|Paktīkā]]
 
  +
| 19
−
| [[Sjaran]]
  
  +
| 369.100
−
| align=right | 19.482 km²
  
  +
| 19.482 km²
−
| align=right | 369.100
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Panjshir]]
−
| align=center | 28
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Bazarak]]
−
| [[Panjshir|Panjshayr]]
 
  +
| 7
−
| [[Bazarak]]
  
  +
| 130.400
−
| align=right | 3.610 km²
  
  +
| 3.610 km²
−
| align=right | 130.400
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Parvan]]
−
| align=center | 29
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Charikar]]
−
| [[Parvan|Parwān]]
 
  +
| 10
−
| [[Charikar]]
  
  +
| 560.800
−
| align=right |
  
  +
| ?
−
| align=right | 560.800
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Samangan]]
−
| align=center | 30
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Aybak]]
−
| [[Samangan|Samangān]]
 
  +
| 7
−
| [[Aybak]]
  
  +
| 327.700
−
| align=right | 11.262 km²
  
  +
| 11.262 km²
−
| align=right | 327.700
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Sar-e Pol (provincie)|Sar-e Pol]]
−
| align=center | 31
 
−
| [[Sar-e Pol (provincie)|Sar-e Pul]]
+
| bgcolor="gold" | [[Sar-e Pol (stad)|Sar-e Pol]]
  +
| 6
−
| [[Sar-e Pol (stad)|Sar-e Pul]]
  
  +
| 472.700
−
| align=right |
  
  +
| ?
−
| align=right | 472.700
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Tachar]]
−
| align=center | 32
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Taloqan]]
−
| [[Tachar|Takhār]]
 
  +
| 17
−
| [[Taloqan]]
  
  +
| 827.500
−
| align=right | 12.333 km²
  
  +
| 12.333 km²
−
| align=right | 827.500
 
 
|-
  
|-
  +
| [[Wardak]]
−
| align=center | 33
 
  +
| bgcolor="gold" | [[Meydan Sjahr]]
−
| [[Wardak]]
 
  +
| 9
−
| [[Meydan Sjahr]]
 
  +
| 506.300
−
| align=right | 8.938 km²
  
  +
| 8938 km²
−
| align=right | 506.300
 
  +
|-
  +
| [[Zabul]]
  +
| bgcolor="gold" | [[Qalat]]
  +
| 9
  +
| 365.920
  +
| 17.343 km²
 
|-
  
|-
−
| align=center | 34
 
−
| [[Zabul|Zābul]]
 
−
| [[Qalat]]
  
−
| align=right | 17.343 km²
  
−
| align=right | 365.920
 
 
|}
  
|}
   
 
=== Grootste steden ===
  
=== Grootste steden ===
  +
*[[Kaboel (stad)|Kabul]]: 2.536.300
−  
−
*[[Kabul]]: 2.536.300
 
 
*[[Herat]]: 349.000
 
*[[Herat]]: 349.000
 
*[[Kandahar]]: 324.800
 
*[[Kandahar]]: 324.800
Regel 262: Regel 318:
 
*[[Baghlan]]: 56.200
  
*[[Baghlan]]: 56.200
 
*[[Ghazni]]: 48.700
  
*[[Ghazni]]: 48.700
−  
−
=== Bevolking ===
  
−  
−
*[[Pashtuns]] (50%)
  
−
*[[Tajieken]] (27%)
  
−
*Overige (23%)
  
−  
−
== Religie ==
  
−
*[[Soennisme|Islam (soennisme)]] (80%)
  
−
*[[Sjïsme|Islam (sjïsme)]] (19%)
  
−
*Overige (1%)
  
   
 
== Bekende Afghanen ==
  
== Bekende Afghanen ==
−
[[Afbeelding:Hamid Karzai.jpg|200px|thumb|[[Hamid Karzai]], president van Afghanistan sinds 2002]]
 +
*Hamid Karzai, de eerste president van de Islamitische Republiek Afghanistan van 2002 tot 2015
−
*Ahmad Shah Durrani, Willem van Oranje van Afghanistan, hij vormde vanaf de 18e eeuw de regering van Afghanistan op basis van de Pashtunwali
  
−
*Amir Abdul Rahman Khan, één van de belangrijkste voorouders van de Barakzai dynastie
  
−
*Hamid Karzai, huidige president
 
 
*Mohammed Omar, talibanleider
 
*Mohammed Omar, talibanleider
 
*Dadullah, talibanleider
 
*Dadullah, talibanleider
 
*Mohammed Zahir Shah, ex-koning
 
*Mohammed Zahir Shah, ex-koning
−
*Jan Mohammed Khan, ex-gouverneur van provincie Uruzgan
 
−
*Maulavi Abdul Hakim Munib, huidige gouverneur van provincie Uruzgan
 
 
*Ahmad Shah Massoud, "De Leeuw van Panjshir" één van de leiders van de Noordelijke Alliantie
  
*Ahmad Shah Massoud, "De Leeuw van Panjshir" één van de leiders van de Noordelijke Alliantie
 
*Khaled Hosseini, bekende schrijver over heel de wereld
  
*Khaled Hosseini, bekende schrijver over heel de wereld
  +
*Daud Khan, de eerste Afghaanse president
 
*Ahmad Zahir, de bekendste en meest geliefdste Afghaanse zanger
  
*Ahmad Zahir, de bekendste en meest geliefdste Afghaanse zanger
  +
*Ashraf Ghani, de huidige president van Afghanistan
−  
−  
−
==Biologie==
  
−
In het hooggebergte van Afghanistan leeft nog veel wild.
  
−
Bijvoorbeeld de bedreigde [[sneeuwpanter]] en de [[lammergier]]. Verder leven er wilde geiten en schapen met lange, spectaculair gedraaide horens, gazellen en halfezels.
  
−  
−
vrwoger& nu
  
−
vroeger hoefte je geen hoofd doekte dragen maar door de taliban nu wel afghanistan was vroewhger gewoon als nederlan nu niet meer
  
   
 
==Fotogalerij==
  
==Fotogalerij==
Regel 301: Regel 335:
 
Afbeelding:Ghazni-Minaret.jpg|Een minaret
  
Afbeelding:Ghazni-Minaret.jpg|Een minaret
 
Afbeelding:Kabul - Mausoleum of Tamim Ansar.jpg|Mausoleum van Tamim Ansar in Kabul
  
Afbeelding:Kabul - Mausoleum of Tamim Ansar.jpg|Mausoleum van Tamim Ansar in Kabul
−
Afbeelding:Flag of Afghanistan.png|Vlag
  
−
Afbeelding:Afghanistan wapen.jpg|Wapen van Afghanistan
  
 
Afbeelding:LocationAfghanistan.svg|Locatie van Afghanistan
  
Afbeelding:LocationAfghanistan.svg|Locatie van Afghanistan
−
Afbeelding:Afghanistan sateliet.png|Sattelietfoto
 +
File:Afghanistan Blue Marble.png|Sattelietfoto
 
</gallery>
  
</gallery>
   
 
{{Navigatie landen Azië}}
  
{{Navigatie landen Azië}}
  +
[[ca:Afganistan]]
−  
  +
[[de:Afghanistan]]
−
==Vrijheid voor vrouwen==
  
  +
[[en:Afghanistan]]
−
Afghanistan ook een land, waar vrouwen niet gelijk zijn. Dit komt omdat de regels daar streng zijn. Zo mogen vrouwen bijvoorbeeld niet naar school en ze moeten ook een hoofddoek dragen. Maar er gaan steeds meer vrouwen wel naar school tegenwoordig.
  
 
[[es:Afganistán]]
  
[[es:Afganistán]]
  +
[[fr:Afghanistan]]
 
[[it:Afghanistan]]
  
[[it:Afghanistan]]
  +
[[hy:Աֆղանստան]]
−
[[Categorie:Landen]]
  
  +
[[ru:Афганистан]]
  +
 
[[Categorie:Midden-Oosten]]
  
[[Categorie:Midden-Oosten]]
 
[[Categorie:Landen van Azië]]
  
[[Categorie:Landen van Azië]]

Huidige versie van 21 nov 2022 om 17:42

Afghanistan
افغانستان
افغانستان

Flag of Afghanistan (2013–2021).svg  Flag of the Taliban.svg

De vlag van de erkende regering (links) en de vlag van de taliban (rechts)
Afghanistan (orthographic projection).svg
Hoofdstad Kaboel
Aantal inwoners 32.890.171 (2020)
Oppervlakte 652.864 km²
Regeringsvorm Islamitische republiek (erkend) Islamitische theocratie (taliban)
Staatshoofd president Amrullah Saleh
(erkend)
emir Haibatoellah Achoendzada (taliban)
Regeringsleider Abdullah Abdullah
(in ballingschap)
premier Abdul Kabir (taliban)
Religie soennitische islam (85-90%)
sjiitische islam (10-15%)
Officiële talen Dari en Pasjtoe
Munteenheid Afghaanse afghani
Volkslied Melli Tarana (erkend)
geen (taliban, muziek is verboden)
Nationale feestdag Onafhankelijkheidsdag (19 augustus)
Landcode AFG

Afghanistan is een land in Centraal- en Zuid-Azië. De hoofdstad is Kaboel.

Het land grenst in het westen aan Iran, in het oosten en zuiden aan Pakistan, aan Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan in het noorden en in het noordoosten aan China. Sinds 17 augustus 2021 is Amrullah Saleh de president van Afghanistan. Aan het begin van de 20e eeuw telde het land Afghanistan maar 4 miljoen inwoners. Dat is nu verachtvoudigd.

Sinds de taliban in augustus 2021 de macht gegrepen hebben, staat het land in feite onder leiding van Haibatoellah Achoendzada. Het talibanregime wordt echter niet erkend. De taliban zijn een streng-islamitische groep. Sinds ze aan de macht zijn, moet iedereen in Afghanistan zich houden aan hun strenge interpretatie van de islam.

Afghanistan is voor voedsel, medicijnen en machines afhankelijk van het buitenland.

Geschiedenis

Afghanistan kent een lange geschiedenis. Het gebied dat nu Afghanistan is, werd namelijk al honderdduizend jaar geleden bevolkt door jager-verzamelaars. Vanaf 7000 voor Christus ontstond er landbouw in de valleien van de Hindoekoesj (een gebergte).

Voor de middeleeuwen

De plek waar nu Afghanistan ligt, maakte tussen 3200 en 1900 voor Christus uit van de Indusbeschaving. Hierdoor deelt het land een geschiedenis met landen zoals Pakistan, India en Bangladesh. Rond 1000 voor Christus werd in het gebied Zoroaster geboren, de stichter van een religie genaamd het zoroastrisme. Vóór de zesde eeuw voor Christus was het land in handen van de Meden, waarna het werd veroverd door de Perzen. Rond de derde eeuw voor Christus werden de Perzen verjaagd door Alexander de Grote en zijn Macedonische Rijk. Na het uiteenvallen van het rijk werd het gebied geregeerd door verschillende volkeren. Toen het land werd veroverd door het Kushanrijk, werd het boeddhisme verspreid.

Middeleeuwen

Voor een lange tijd waren het zoroastrisme, hindoeïsme en boeddhisme de dominante godsdiensten in Afghanistan. Dit veranderde met de inval van de Abbasiden die in de negende eeuw de islam verspreidden. Na het uiteenvallen van het Abbasidenrijk ontstonden er veel islamitische koninkrijken, waaronder die van de Tahiriden, Saffariden, Samaniden en Gaznaviden. Tussen het einde van de 14e eeuw en de helft van de 16e eeuw viel Afghanistan onder het Turks-Mongoolse Timoeridenrijk.

Vroegmoderne en Moderne Tijd

Ahhmed Shah Durrani, de eerste heerser van Afghanistan.

Nadat dat rijk uit elkaar viel, was Afghanistan twee eeuwen lang het strijdtoneel tussen de Safaviden en het Mogolrijk. Uiteindelijk werd in 1747 het eerste verenigde Afghaanse rijk gesticht door Ahmed Shah Durrani. Dit rijk wordt het Durrani-rijk genoemd.

In de negentiende eeuw begon Afghanistan steeds meer op een land te lijken zoals we dat nu kennen. In 1823 werd het Emiraat Afghanistan gesticht. Het emiraat werd voor een groot deel van de negentiende eeuw in het nauw gedreven door het Russische Keizerrijk en het Britse Rijk. Zowel de Britten als Russen wilden namelijk aan elkaar laten zien dat ze de grootste macht van Azië waren. Dit probeerden ze onder andere door Afghanistan te veroveren, maar door het ondoordringbare en bergachtige landschap lukte dit geen van beide landen. In 1919 stopten de aanvallen en werd Afghanistan erkend als een apart land. Emir Amanoellah Khan begon het land te hervormen, waarna in 1926 het Koninkrijk Afghanistan werd uitgeroepen.

Voor een lange tijd ging alles goed, totdat Pakistan in 1947 onafhankelijk werd. Het Koninkrijk Afghanistan zag dit als een kans om delen van het land in te nemen en stemde daarnaast als enige tegen het toelaten van Pakistan tot de Verenigde Naties. Als vergelding hierop volgden decennia aan pogingen van Pakistaanse zijde om Afghanistan instabiel te maken. Dit leidde in 1973 tot het afzetten van de koning, waarna een republiek in het land ontstond.

Koude Oorlog

Sovjettroepen in de stad Gardez (1987)

De Afghaanse republiek bleef niet lang bestaan, want in 1978 besloot de Sovjet-Unie een staatsgreep te organiseren, zodat de communisten in het land aan de macht zouden komen. De Sovjets wilden hiermee de Verenigde Staten in de Koude Oorlog een stap voor zijn.

De staatsgreep lukte en de communisten riepen de Democratische Republiek Afghanistan uit. Hoewel de naam anders doet vermoeden, was het land geen echte democratie: mensen konden alleen maar stemmen op de communistische Democratische Volkspartij van Afghanistan. In 1979 ontstonden er gevechten tussen de communisten en anticommunisten. De anticommunisten verenigden zich als de moedjahedien en werden gesteund door de Verenigde Staten. De communistische regering vroeg de Sovjet-Unie om hulp, waarop de Sovjets Afghanistan binnenvielen.

In 1987 liet de regering het communisme vallen en riep het een islamitische republiek. Deze republiek was niet zo streng islamitisch, maar stuitte wel op veel verzet van communisten die het niet eens waren met de verandering. Daarnaast was de burgeroorlog tussen de regering en de moedjahedien nog steeds gaande. De moedjahedien begonnen steeds meer terrein te winnen, waarop de Sovjet-Unie haar troepen in 1989 terugtrok. Na de val van de Sovjet-Unie was het over en uit voor de regering. In 1992 werd er een niet-communistische republiek uitgeroepen.

Tegenwoordig

Hoewel de moedjahedien samen vochten tegen de regering, hadden ze weinig met elkaar gemeen. Ook waren er verschillen over godsdienst. Een deel van de moedjahedien, tegenwoordig beter bekend als de taliban, vond dat de nieuwe islamitische republiek niet streng genoeg was en te veel op de hand was van de Verenigde Staten en andere Westerse landen. Daarnaast was er een nieuwe burgeroorlog ontstaan: verschillende Afghaanse krijgsheren erkenden de nieuwe regering niet en probeerden zelf de macht te grijpen. Soennitisch-islamitische krijgsheren kregen steun van Pakistan, terwijl sjiitisch-islamitische krijgsheren door iran gesteund werden. De taliban zagen dat als een uitgelezen kans om Afghanistan over te nemen. Door de grote verdeeldheid slaagden de taliban hierin en in 1996 riepen zij het Islamitisch Emiraat Afghanistan uit.

De taliban zijn een streng-islamitische groepering die hun versie van de islam oplegden aan de Afghanen. Zo waren alle vormen van muziek en sport verboden, hadden vrouwen geen rechten en konden mensen voor de kleinste dingen de doodstraf krijgen. Hoewel de taliban beweren dat zij de enige juiste moslims zijn, vinden veel andere moslims dat het juist de taliban zijn die zich niet aan de regels houden.

Oorlog in Afghanistan

Hamid Karzai, de eerste president van de democratische republiek

Na de aanslagen op 11 september 2001 vroegen de Verenigde Staten aan de taliban om Osama bin Laden uit te leveren. De aanslagen werden namelijk door Al Qaida gepleegd en die terreurorganisatie was van Osama bin Laden. De taliban weigerden Bin Laden uit te leveren, ook omdat Al Qaida en de taliban het over veel dingen eens zijn. Daarnaast kreeg Al Qaida vrij spel van de taliban en kon de organisatie zich vrij in Afghanistan kon organiseren. Als een reactie hierop vielen de Verenigde Staten het land binnen en daarmee begon de Afghaanse Oorlog. Tussen 2001 en 2004 wisten de Amerikanen de taliban deels te verdrijven, maar dat lukte nooit helemaal. In 2004 werd een democratische republiek uitgeroepen, de Islamitische Republiek Afghanistan. De eerste president van het land werd Hamid Karzai. In 2014 werd Ashraf Ghani verkozen tot president.

In de tussentijd hielden de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) en haar International Security Assistance Force (ISAF) zich bezig met het opnieuw opbouwen van Afghanistan. Daarnaast waren er meerdere missies om het land op te bouwen. Ook Nederland droeg hieraan bij: tussen 2006 en 2010 waren er Nederlandse militairen in Uruzgan. In 2011 slaagden de Verenigde Staten erin om Osama bin Laden te vermoorden.

In de tijd erna kregen vrouwen iets meer rechten, maar Afghanistan bleef een land waar vrouwen niet gelijk zijn. Dit komt omdat de regels daar streng zijn. Zo mogen vrouwen bijvoorbeeld niet naar school.

Verval

Hoewel het land eerst langzamerhand opkrabbelde, slaagden de taliban er in 2015 in om Uruzgan kort te heroveren. Tussen 2015 en nu kreeg de taliban weer steeds meer macht in Afghanistan. Nadat de NAVO in mei van 2021 besloot om terug te trekken uit het land, kreeg de taliban in een korte tijd weer de macht. In augustus 2021 vielen in een zeer korte tijd de steden Kandahar, Kunduz, Jalalabad, Herat en Mazar-e Sjarif. Op 15 augustus 2021 viel de hoofdstad Kaboel. Een aantal dagen daarvoor was president Ashraf Ghani het land ontvlucht, naar eigen zeggen om ervoor te zorgen dat de overname door de taliban zo vreedzaam mogelijk zou verlopen. In feite staat het land nu onder leiding van Haibatoellah Achoendzada, het hoofd van de taliban. Het talibanregime wordt echter niet erkend. Op 17 augustus 2021 werd Ashraf Ghani opgevolgd door vicepresident Amarullah Saleh. Sindsdien is Saleh de erkende president van Afghanistan.

Nu de taliban het land in handen hebben, zijn zaken zoals muziek en sport verboden en kunnen weinig vrouwen naar school toe. Daarnaast is het onbekend of en welk werk vrouwen zullen mogen verrichten. Bovendien gebruiken de taliban geweld tegen tegenstanders, waardoor veel mensen Afghanistan weer ontvluchten. Deze vluchtelingen komen terecht in vluchtelingenkampen, waar ze in tenten slapen en er niet altijd genoeg te eten is. De kampen worden vaak opgezet door hulpoganisaties. Deze organisaties leveren naast voedsel ook medicijnen.

Geografie

De bergen van Afghanistan

Afghanistan is een land dat in het oosten en zuiden grenst aan Pakistan, in het westen aan Iran en in het noorden aan Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan. Ook grenst het aan China.

Landschap

Afghanistan ligt in gebergtes, namelijk het hoogland van Iran en het Himalayagebergte. Daarin liggen bergen van wel 7300 meter hoog. In het hooggebergte van Afghanistan leeft nog veel wild, bijvoorbeeld de bedreigde sneeuwpanter en de lammergier. Verder leven er wilde geiten en schapen met lange, spectaculair gedraaide horens, gazellen en halfezels. Er zijn veel vruchtbare valleien en vlaktes en in het zuiden ligt een grote woestijn. Door Afghanistan stromen ook rivieren, waaronder de Indus, de Koendoez, de Amoedarja, de Kaboel, de Panjshir, de Alisjang, de Koenar, de Herat en de Helmand. Daarnaast kent het land een groot natuurlijk meer: de Band-e Amir.

Klimaat

Het weer van Afghanistan verwisselt snel hoewel het meeste land droog, maar dan ook kurkdroog is. Je hebt in Afghanistan dan ook een steppeklimaat (noordwesten en noordoosten), een woestijnklimaat (zuiden en midden) en een landklimaat (noordoosten). Hierdoor komt het dat de seizoenen vaak verschillen van warmte. Een voorbeeld hiervan zijn de winter en de zomer. Je hebt in Afghanistan gewoon koude winters maar in de zomer heb je warme zomers.

Bevolking

In Afghanistan leven veel er veel culturen en volkeren. Door de onrustige situatie in het land is de informatie over de bevolking verouderd. In 2008 was de bevolkingssamenstelling als volgt:

  • De Pathanen zijn de grootste culturele groep vormen 42% van de bevolking.
  • De Tadzjieken vormen 31% van de bevolking.
  • De Hazara vormen 9% van de bevolking.
  • De Oezbeken vormen ook 9% van de bevolking.
  • De Aimaq vormen 4% van de bevolking.
  • De Turkmenen vormen 3% van de bevolking.
  • De Beloetsjen vormen 2% van de bevolking
  • Er zijn ook Noeristanen en Kirgiezen in Afghanistan, maar het is niet bekend hoeveel mensen tot die groep behoren.

Religie

De officiële godsdienst van Afghanistan is de islam. De Afghaanse wet verbiedt moslims om de religie te verlaten. Met de machtsovername van de taliban lopen (meer) gematigde soennitische moslims, sjiitische moslims en niet-moslims gevaar voor hun leven.

Door de onrustige situatie in het land is de informatie over religie verouderd. In 2009 waren de religieuze cijfers als volgt:

Taal

De twee officiële talen van Afghanistan zijn het Pasjtoe (hierin is het volkslied geschreven) en het Dari (een Afghaanse variant van het Perzisch). Daarnaast worden er nog meer talen gesproken; zowel talen uit Afghanistan zelf als uit het buitenland.

Veel Afghanen spreken meer dan één taal. Hierdoor zullen de onderstaande percentages bij elkaar opgeteld boven de 100% uitkomen. Door de onrustige situatie in het land is de informatie over talen verouderd. De meest recente gegevens geven het volgende beeld:

  • 78% van de Afghanen spreekt Dari (Afghaans-Perzisch/Dari-Perzisch).
  • 50% van de Afghanen spreekt Pasjtoe.
  • 10% van de Afghanen spreekt Oezbeeks.
  • 5% van de Afghanen spreekt Engels.
  • 2% van de Afghanen spreekt Urdu.
  • 1% van de Afghanen spreekt Pashai.
  • 1% van de Afghanen spreekt Noeristaans.
  • 1% van de Afghanen spreekt Arabisch.
  • 1% van de Afghanen spreekt Beloetsji.

Op Afghaanse universiteiten werd ook Frans en Duits geleerd.

Bestuurlijke indeling

Provincies

Provincie Hoofdstad Aantal districten Inwoners Oppervlakte
Badachsjan Fayzabad 28 805.500 44.059 km²
Badghis Qala-e-Now 7 420.400 20.591 km²
Baghlan Pol-e Chomri 15 782.500 21.112 km²
Balkh Mazar-e Sjarif 15 1.073.000 17.249 km²
Bamyan Bamyan 7 387.300 14.175 km²
Daykundi Nili 9 339.600 8088 km²
Faryab Maymana 14 840.400 48.471 km²
Ghazni Ghazni 19 1.040.100 22.915 km²
Ghowr Chaghcharan 8 485.000 36.479 km²
Helmand Lashkar Gah 13 782.100 58.584 km²
Herat Herat 16 1.544.800 54.778 km²
Jowzjan Sjeberghan 11 452.000 11.798 km²
Kabul Kabul 15 3.071.600 4.462 km²
Kandahar Kandahar 17 886.000 ?
Kapisa Mahmud Raqi 7 374.500 1842 km²
Khost Chost 12 487.400 4152 km²
Kunar Asadabad 15 381.900 11.798 km²
Kunduz Kunduz 7 833.300 8.040 km²
Laghman Mihtarlam 5 378.100 3.843 km²
Lowgar Pol-e Alam 7 322.400 3.880 km²
Nangarhar Jalalabad 22 1.261.900 ?
Nimruz Zaranj 5 138.500 41.005 km²
Nooristan Parun 6 145.400 9.225 km²
Uruzgan Tarin Kowt 6 314.100 30.784 km²
Paktia Gardez 11 467.500 6.432 km²
Paktika Sjaran 19 369.100 19.482 km²
Panjshir Bazarak 7 130.400 3.610 km²
Parvan Charikar 10 560.800 ?
Samangan Aybak 7 327.700 11.262 km²
Sar-e Pol Sar-e Pol 6 472.700 ?
Tachar Taloqan 17 827.500 12.333 km²
Wardak Meydan Sjahr 9 506.300 8938 km²
Zabul Qalat 9 365.920 17.343 km²

Grootste steden

Bekende Afghanen

  • Hamid Karzai, de eerste president van de Islamitische Republiek Afghanistan van 2002 tot 2015
  • Mohammed Omar, talibanleider
  • Dadullah, talibanleider
  • Mohammed Zahir Shah, ex-koning
  • Ahmad Shah Massoud, "De Leeuw van Panjshir" één van de leiders van de Noordelijke Alliantie
  • Khaled Hosseini, bekende schrijver over heel de wereld
  • Daud Khan, de eerste Afghaanse president
  • Ahmad Zahir, de bekendste en meest geliefdste Afghaanse zanger
  • Ashraf Ghani, de huidige president van Afghanistan

Fotogalerij

  • Hier staat Afghanistan geschreven

  • Een minaret

  • Mausoleum van Tamim Ansar in Kabul

  • Locatie van Afghanistan

  • Sattelietfoto


Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Azië LocationAsia.png
Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea

Afhankelijke gebieden: Hongkong · Macau
Niet-erkende staten: Abchazië · Taiwan · Turkse Republiek Noord-Cyprus · Zuid-Ossetië

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Afghanistan&oldid=748381"