Othello (toneelstuk)
| Othello | |
| |
| Informatie | |
| Alternatieve titel | The Tragedy of Othello, the Moor of Venice |
| Schrijver | William Shakespeare |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land |  Engeland
|
| Genre | Tragedie |
| Datum | 1603/1604 |
| Akte(s) | 5 |
Portaal  Theater
| |
Othello is een beroemd toneelstuk van de Engelse schrijver William Shakespeare. Hij schreef deze tragedie in 1603 of 1604. In 1604 werd het toneelstuk voor het eerst opgevoerd aan het hof van de Engelse koning Jacobus I. Othello wordt gezien als een van Shakespeares "grote tragedies" samen met Hamlet, Macbeth en Koning Lear.
Het toneelstuk speelt zich af in Venetië. De Afrikaanse prins Othello (een Moor) trouwt in het geheim met Desdemona, de dochter van Brabantio. Rodrigo is echter ook verliefd op Desdemona. Hij wordt door Iago (die een intense haat voor Othello heeft) opgehitst om het geheime huwelijk aan Brabantio te verraden. Uiteindelijk bedenkt Iago een plan om Othello tot zijn val te brengen; hij laat het lijken alsof Desdemona vreemdgaat.
Othello behoort tot de bekendste toneelstukken van Shakespeare en wordt nog steeds regelmatig opgevoerd. Ook is het toneelstuk verschillende keren gebruikt voor films en andere werken, zoals de opera Otello van Giuseppe Verdi.
Personages
Daarnaast komen nog een hoop officieren, edelmannen, boodschappers en musici in het toneelstuk voor. Ze hebben vaak geen tekst.
Samenvatting
Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt! |
Akte 1
Othello en Desdemona zijn in het geheim getrouwd zonder dat Desdemonas vader (Brabantio) hiervan weet. Roderigo is echter verliefd op Desdemona. Hij klaagt bij zijn vriend Iago dat hij niets over het geheime huwelijk heeft gezegd. Roderigo had namelijk tegen Brabantio gezegd dat hij met Desdemona wilde trouwen. Brabantio weigerde het huwelijk toe te staan. Iago heeft een intense haat voor Othello. Othello had namelijk de aristocraat Cassio benoemd voor een hoge functie, waar Iago zichzelf meer geschikt voor vindt. Iago besluit samen te werken met Roderigo om Othello omver te werpen.
Zij gaan 's nachts naar het huis van Brabantio. Zij vertellen hem dat zijn dochter in het geheim met Othello getrouwd is. Brabantio wordt kwaad en wil Othello confronteren. De Turken dreigen echter de Venetiaanse kolonie Cyprus aan te vallen. Othello (die veldheer is) wordt daarom door de senatoren opgeroepen om raad te geven. Brabantio vergezelt Othello naar de vergadering. Hier beschuldigt hij Othello ervan Desdemona te hebben behekst. Othello moet zich hierdoor verdedigen voor de doge en andere senatoren. Hij vertelt dat Desdemona echt van hem houdt, wat vervolgens door Desdemona zelf bevestigd wordt. De doge en senatoren geloven hem, maar Brabantio waarschuwt hem. Hij vertelt Othello dat Desdemona hem op een dag zal bedriegen. Iago hoort dit en besluit een plan te smeden.
Othello vertrekt samen met Cassio en Desdemona naar Cyprus.
Akte 2
_MET_DP860372.jpg)
Op Cyprus verwachten zij het Turkse leger tegen te komen. De Turkse vloot is echter volledig verwoest tijdens een storm. De Venetianen zien dit als overwinning, aangezien Cyprus nu veilig is. Othello geeft de opdracht om een feest te geven. Hij en Desdemona verlaten dit feest om de huwelijksnacht door te brengen.
Op het feest weet Iago om Cassio dronken te krijgen. Roderigo daagt Cassio vervolgens uit voor een duel, waardoor Cassio woedend wordt. Montano probeert Cassio te kalmeren, maar Cassio begint te vechten en Montano raakt gewond. Op dat moment komt Othello terug op het feest. Hij geeft Cassio de schuld en neemt zijn hoge functie af. Iago zet Cassio er volgens toe aan om Desdemona te vragen of zij haar man kan beïnvloeden. Hierdoor hoopt Cassio zijn rang terug te krijgen. Iago ziet dit als onderdeel van zijn plan.
Akte 3
Ondertussen besluit Iago om Othello te waarschuwen voor een geheime relatie tussen Desdemona en Cassio. Deze geheime relatie bestaat niet, maar het is onderdeel van zijn plan. Iago heeft de zakdoek van Desdemona in zijn bezit. Deze zakdoek werd door Othello als cadeau aan zijn vrouw gegeven, maar Desdemona laat de zakdoek per ongeluk en onbewust vallen. Emilia vindt de zakdoek en geeft deze aan Desdemona. Iago zegt tegen haar dat hij de zakdoek zal teruggeven, maar besluit het achter te houden.
Othello besluit Iago de hoge functie te geven. Hij is ervan overtuigd dat zijn vrouw vreemdgaat met Cassio. Iago en Othello besluiten samen te zweren om Cassio en Desdemona om het leven te brengen.
Akte 4
Iago legt de zakdoek vervolgens in Cassio's kamer. Hierdoor lijkt het net alsof Desdemona daar geweest is (wat de geheime relatie dus bevestigt). Hij vraagt Othello vervolgens in de kamer van Cassio te kijken, waar Othello de zakdoek vindt. Iago houdt ondertussen Cassio aan de praat. Iago vraagt hem over Bianca te praten, maar Cassio fluistert de naam zo zacht dat Othello denkt dat het over Desdemona gaat. Cassio is namelijk in het echt verliefd op Bianca.
De zakdoek ligt nog altijd in Cassio's kamer. Hij besluit het als cadeau aan Bianca te geven. Bianca heeft echter door dat de zakdoek "een tweedehands-cadeau" is, wat hij van een andere minnares gehad zou hebben. Othello hoort dit en Iago vertelt dat Desdemona de zakdoek aan Cassio gegeven had. Iago probeert Othello steeds jaloerser en kwader te maken door mee te gaan in zijn gedachten.
Uiteindelijk is Othello zo woedend dat hij besluit zijn vrouw te vermoorden. Hij geeft Iago de opdracht om Cassio te vermoorden. Othello maakt Desdemona's leven eerst erg moeilijk en slaat haar zelfs tijdens een bezoek van Venetiaanse edelen. Ondertussen geeft Iago aan Roderigo de opdracht om Cassio te vermoorden.
Akte 5
Roderigo besluit Cassio aan te vallen tijdens zijn bezoek aan Bianca, maar raakt zelf gewond. Iago weet tijdens het gevecht echter Cassio aan zijn been te verwonden. Aangezien het nacht is, weet Cassio niet dat dit Iago was. Iago gaat weg en komt later terug om Cassio te helpen. Hierdoor valt niet op dat hij het was. Cassio wijst Roderigo als de enige schuldige aan. Roderigo wil op dat moment het plan van Iago verraden, maar Iago vermoordt Roderigo (aangezien hij zogezegd wilde ontsnappen). Vervolgens beschuldigt Iago Bianca achter de moord te zitten (zij zou Roderigo hebben ingehuurd). Iago hoopt hierdoor zijn plan geheim te houden en zichzelf niet verdacht te maken.
Ondertussen beschuldigt Othello Desdemona van ontrouw. Desdemona ontkent vreemd te gaan, maar Othello wurgt haar in zijn woede. Emilia komt eraan, maar het is al te laat. Desdemona sterft kort na haar komst, maar blijft hem verdedigen tot het laatste moment. Othello is nog steeds woedend en Emilia roept om hulp. Montano, Iago en Gratiano komen de kamer binnen. Othello vertelt in zijn woede over de zakdoek, wat hij als bewijs ziet. Emilia heeft door wat er aan de hand is, aangezien zij de verloren zakdoek aan Iago gaf.
Othello realiseert zich dat Desdemona onschuldig was en Iago achter het plan zat. Hij steekt Iago neer, maar deze raakt slechts licht gewond. Iago steekt vervolgens Emilia neer, waardoor zij sterft. Iago weigert zijn reden voor het plan te zeggen; hij blijft zwijgen. Lodovico arresteert zowel Iago als Othello voor de moorden. Othello besluit vervolgens zelfmoord te plegen door een mes in zijn buik te steken. Hij sterft en Cassio krijgt Othello's functie.
Groen van jaloezie
Het bekendste citaat uit Othello wordt gezegd door Iago in akte 3, scène 3:
|
O, beware, my lord, of jealousy! O, heer, hoed u voor jaloezie; — Iago, akte 3, scene 3 (Nederlandse vertaling door Jules Grandgagnage)
|
|
In het Nederlands wordt vaak de uitdrukking groen van jaloezie zien gebruikt voor mensen die erg jaloers zijn. In het toneelstuk is Othello een erg jaloers personage, wat in zekere mate een karakterfout is.
Over het toneelstuk
Ontstaan
Het verhaal van Othello komt waarschijnlijk uit de verhalenbundel Gli Hecatommithi van de Italiaanse schrijver Cinthio. Een van deze verhalen gaat een Moorse kapitein die verliefd wordt op een vrouw (Disdemona), maar een officier is ook verliefd op haar. De officier doet net alsof Disdemona vreemdgaat, waardoor zij uiteindelijk sterft. Shakespeare gebruikte dit verhaal waarschijnlijk als belangrijkste inspiratiebron. Hij haalde daarnaast inspiratie uit o.a. de Ainead van Virgilius, The Canterbury Tales van Geoffrey Chaucer, The Spanish Tragedy van Thomas Kyd en Doctor Faustus van Christopher Marlowe. Ook bedacht hij de namen van de personages en paste de setting aan. Het toneelstuk vindt vermoedelijk plaats tijdens de Ottomaans-Venetiaanse Oorlog (1570-1573), waarbij de Turken ook Cyprus binnenvielen.
Waarschijnlijk schreef Shakespeare het toneelstuk in 1603 of 1604. Sommige wetenschappers denken dat het toneelstuk al eerder geschreven is (1601 of 1602). Toch is 1603 of 1604 het meest waarschijnlijke antwoord. Othello vertoont namelijk meer gelijkenissen met Leer om leer (Measure for Measure) wat rond dezelfde tijd geschreven werd. Othello werd voor het eerst opgevoerd aan het hof van de Engelse koning Jacobus I in 1604.
Het toneelstuk werd pas na de dood van Shakespeare voor het eerst gepubliceerd in 1622. Deze versie wordt de The Quarto edition genoemd. Eén jaar later werd Othello opnieuw uitgegeven als onderdeel van verzamelwerk van Shakespeares stukken (First Folio). Deze versie van Othello wordt de Folio edition genoemd. Hoewel het verhaal hetzelfde is, zijn sommige regels anders.
Iago's motivatie
In het toneelstuk wordt niet duidelijk wat Iago's motivatie was. Aan het begin van het toneelstuk geeft hij twee redenen. Ten eerste is hij van mening dat hij geschikter voor de functie is dan Cassio. Aangezien Othello hem deze functie gegeven heeft, is hij boos op Othello. Toch blijft onduidelijk waarom hij door blijft gaan als Othello hem toch de functie geeft. Ten tweede denkt hij dat zijn vrouw (Emilia) vreemdgaat met Othello. Toch hij heeft geen bewijs en wordt dit in het toneelstuk niet bevestigd.
In het toneelstuk geeft Iago verschillende andere redenen:
- Hij denkt dat Cassio vreemdgaat met Emilia.
- Hij maakt vaak racistische opmerkingen over Othello, waardoor hij Othello vanwege zijn afkomst kan haten.
- Hij is zelf verliefd op Desdemona.
- Hij is jaloers op Cassio.
Sommige wetenschappers komen ook nog met eigen theorieën. Volgens Ernest Jones zou Iago homoseksueel en verliefd op Othello zijn.
Aan het einde van het toneelstuk wordt Iago's motivatie niet duidelijk. Hij kiest ervoor om te zwijgen.
Thema's
In het toneelstuk komen verschillende thema's voor, waaronder:
- Jaloezie: Zowel Iago als Othello zijn jaloerse personages. Iago is jaloers op Cassio, aangezien Cassio de functie krijgt die hij graag wil hebben. Daarnaast is Iago ook (voor een deel) jaloers op Othello, aangezien er geruchten zijn dat Othello met Emilia geslapen heeft. Jaloezie wordt voorgesteld als een vorm van psychologische marteling. Iago weet dit (waarschijnlijk door zijn eigen ervaringen). Hij speelt in op de jaloezie in Othello's persoonlijkheid om hem kapot te maken.
- Bedrog en verraad: Othello ziet Iago als een eerlijke man, terwijl Iago hem aan het bedriegen en verraden is. In het toneelstuk komt het woord "eerlijk" meer dan 40 keer voor. Vaak gaat dit over Desdemona en Iago, maar het heeft een dubbele betekenis. Othello denkt namelijk dat Iago eerlijk is, terwijl hij dit niet is. Ondertussen twijfelt hij onterecht aan Desdemona's eerlijkheid. Hij denkt namelijk dat Desdemona hem aan het bedriegen is met Cassio, terwijl het juist Iago is die hem aan het bedriegen is. Oftewel, Othello is niet in staat de persoonlijkheid van anderen goed te lezen of in te schatten.
- Liefde en het leger: Othello is een generaal in het Venetiaanse leger, waardoor hij een belangrijke militaire status heeft. De Venetianen hebben respect voor hem als generaal. Toch zijn ze minder blij met zijn huwelijk met Desdemona. Othello is namelijk een buitenstaander van de Venetiaanse maatschappij. Hierdoor hebben ze dus een gemixt beeld van hem als persoon. In het toneelstuk blijken Othello's liefde voor Desdemona en zijn militaire functie niet samen te kunnen gaan.
- Rechtvaardigheid: In het toneelstuk proberen de personages hun acties goed te praten door te wijzen op rechtvaardigheid. Othello probeert bijvoorbeeld rechtvaardigheid te vinden door Cassio en Desdemona te laten vermoorden. Iago probeert aan de andere kant om rechtvaardigheid te vinden voor een functie die hij heeft verloren. Deze vormen van rechtvaardigheid zijn echter in strijd met de wet. Hierdoor worden beide personages aan het einde van het toneelstuk gearresteerd.
- Discriminatie: Othello is Moorse afkomst, waardoor hij als buitenstaander gezien wordt. Hierdoor heeft hij te maken met racisme. Iago maakt in het toneelstuk vaak racistische opmerkingen over Othello. Wanneer hij het geheime huwelijk aan Brabantio verraadt, vergelijkt hij Othello met een beest dat zijn dochter aanvalt. Brabantio neemt ook een racistische houding aan tegenover Othello. Aan het einde van het toneelstuk pleegt Othello zelfmoord. In zijn laatste speech blikt hij terug op een Turkse soldaat die hij in Aleppo vermoord heeft. Othello is altijd trouw geweest aan de Venetiaanse staat, maar komt tot de conclusie dat dit niet genoeg was en niet meer dan de vermoorde Turkse man was.
Adaptaties
Othello had een grote invloed op andere toneelschrijvers. In de jaren na de eerste opvoering kwamen er verschillende adaptaties, zoals The Changeling van Thomas Middleton en William Rowley en Love's Sacrifice van John Ford. De Franse filosoof Voltaire vond Othello een barbaars toneelstuk. In zijn Zaïre (1732) probeerde hij het toneelstuk te herschrijven. Othello was tevens populair om op te voeren als minstrelshow in de 19e eeuw. De rol van Othello (een zwarte man) werd dan door een witte acteur in blackface gespeeld.
De bekendste adaptatie van Othello is de opera Otello van Giuseppe Verdi uit 1887. Eerder had de Italiaanse componist Gioachino Rossini al een opera van het toneelstuk in 1816 gemaakt. Ook het boek Oroonoko van Aphra Behn is op Othello gebaseerd. In plaats van een generaal is het hoofdpersonage echter een Surinaamse slaaf.
Het toneelstuk is verschillende keren verfilmd, waaronder een Amerikaanse film van Orson Welles uit 1951. In 1955 verfilmde de Russische regisseur Sergei Yutkevich het toneelstuk gebaseerd op een script van Boris Pasternak.
Bronnen
- (en) Shakespeare, William. "The Tragedy of Othello, the Moor of Venice" uit The Northon Shakespeare (bewerkt door Stephen Blatt, et al.). Derde editie (online-boek).
- (en) Blatt, Stephen. "Introduction to Othello" uit The Northon Shakespeare (bewerkt door Stephen Blatt, et al.). Derde editie (online-boek).
- (en) Het artikel op de Engelstalige Wikipedia