Pinda
De pinda (Arachis hypogaea), ook wel aardnoot, grondnoot, olienoot of apennoot genoemd, is ondanks de naam geen noot in botanische zin, maar de vrucht van een tot de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae oftewel Fabaceae) behorende plant. Zoals bij andere planten bevindt de bloem zich bovengronds, en daaruit ontwikkelt zich na bevruchting een peul met meestal twee zaden. Daarna ondergaat de vrucht een bijzondere ontwikkeling: de stengel waaraan de peul groeit wordt langer en boort zich in de grond. Onder de grond rijpt de vrucht en gaat vervolgens, onder natuurlijke omstandigheden, over tot ontkieming. De pindaplant is een eenjarige plant die afkomstig is uit Zuid-Amerika en door de Spanjaarden in de 16e eeuw in tropische en subtropische gebieden over de gehele wereld werd verspreid. In september en oktober worden de pindaplanten geoogst, waarna ze met de pinda's omhoog gelegd worden om te drogen. Uitgegraven pinda's bevatten 25-50% vocht en moeten indrogen tot 10% of minder voordat ze opgeslagen kunnen worden. Ongebrande (rauwe) pinda's kunnen gepeld en gegeten worden. Voor menselijke consumptie is het echter gebruikelijk de pinda's eerst te branden. In de winter kunnen ze ongepeld gebruikt worden om aan een snoer te rijgen voor de vogels. [bewerken]Consumptie
De pinda's voor consumptie worden gepeld en kort geblancheerd zodat het vliesje loslaat. Hierna worden ze gebrand of vermalen tot pindakaas. Ook pindasaus wordt van pinda's gemaakt. Pinda's worden zowel in zoete als in hartige gerechten gebruikt, of los gegeten, vaak gesuikerd of bestrooid met zout. Ook worden ze veel verwerkt in koekjes, borrelnootjes en andere snacks.
Jonge pindaplant in de Botanische Tuin TU Delft
De belangrijkste brandstof in een pinda is vet. Pinda's zijn veel vetter dan de zaden van andere peulvruchten.
[bewerken]Pinda-allergie
Naar schatting 0,6-0,7% van alle mensen heeft een allergie voor pinda's. Deze allergie kan zeer ernstig zijn, enkelen reageren zelfs al zeer heftig op de geur van pinda's. De beruchtste allergenen die de pinda bevat zijn drie suikereiwitmoleculen die 'Ara h 1', 'Ara h 2' en 'Ara h 3' worden genoemd. Vooral het eiwitgedeelte van deze moleculen zorgt voor de allergische reactie. Een aantal van de suikergroepen echter zorgt er voor dat veel patiënten met pinda-allergie ook positieve allergietesten vertonen voor andere peulvruchten. Dit wordt 'kruisreactiviteit' genoemd. Dit fenomeen is niet zelden de oorzaak van onnodig zware vermijddiëten. Slechts zelden heeft een patiënt met pinda-allergie namelijk ook echt een bijkomende allergie voor andere peulvruchten zoals sojabonen, bonen of erwten.
Arachis hypogaea; bron: Koehler (1887)
Kruisreactiviteit maakt tevens dat veel patiënten met graspollenallergie (hooikoorts) een positieve allergietest vertonen voor pinda, zonder dat het eten van pinda bij hen daadwerkelijk klachten veroorzaakt. Een positieve pinda-allergietest betekent dus niet altijd dat er daadwerkelijk sprake is van een pinda-allergie.
Bij een allergie voor pinda (en/of soja) is het belangrijk dat er ook gekeken wordt naar een allergie voor lupine (Lupinus). Lupine is net zoals de pinda lid van de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae). Vaak hebben mensen met een lupineallergie ook antistoffen tegen pinda's in hun bloed. Een lupinereactie kan ook op zich voorkomen, zonder pinda-allergie, maar uitsluiting is zeer belangrijk daar de voedselindustrie sinds de jaren negentig steeds vaker lupinemeel verwerkt in voedingsmiddelen zoals pasta's, koekjes,pannenkoekenmeel en snacks. Lupinemeel wordt gezien als een goede vervanger van genetisch gemodificeerd soja. Onnodig lupine vermijden zou dan een zeer grote beperking op het voedselaanbod betekenen. Vanaf december 2008 zijn de fabrikanten het verplicht te melden als er lupine in hun product aanwezig is.
[bewerken]Voedingswaarde en gebruik