Mariya Fyodorovna van Württemberg
Sophie Dorothee Auguste Luise van Württemberg (Szczecin, Polen, 25 oktober 1759 - Sint-Petersburg, Rusland, 5 november 1828), was een dochter van Friedrich II Eugen van Württemberg en Friederike Dorothea van Brandenburg-Schwedt.
Sophie Dorothee was gek van kunst en het onderwijs wat zij had gekregen was beter dan gemiddeld in die tijd. Ze sprak Duits, Frans, Italiaans en Latijn. Ze was een sterke vrouw, maar ook naïef. In 1773 hoorde ze al bij de groep huwelijkskandidaten voor Pavel, de troonopvolger van Rusland. Omdat ze toen nog maar 14 was, werd gekozen voor Wilhelmina van Hessen-Darmstadt.
Ze verloofde zich met Ludwig van Hessen-Darmstadt, de broer van Wilhelmina. Maar toen Wilhelmina stierf in 1776, werd zij voorgesteld als de ideale huwelijkskandidaat voor Pavel en werd de verloving verbroken. Zij was op dat moment 17 jaar oud en de moeder van haar verloofde, Yekaterina, was erg blij met dit huwelijk, net als zij zelf was. Het klikte meteen tussen Pavel en Sophie Dorothee toen zij elkaar de eerste keer zagen in Berlijn, tijdens een diner om Pavel's aankomst in Duitsland te vieren. Ze was erg lang voor die tijd, zelfs langer dan haar verloofde.
Op 7 oktober 1776 was de trouwerij. Ze sloot zich aan bij de Russisch-orthodoxe Kerk en veranderde haar naam naar Mariya Fyodorovna. Ze hield echt van hem en was erg geduldig, en dit had ze ook nodig om met de moeilijke Pavel om te gaan. Haar liefde voor Pavel veranderde nooit. Ze kregen tien kinderen:
- Aleksandr (23 december 1777 – 1 december 1825), later Aleksandr I van Rusland.
- Konstantin (27 april 1779 – 27 juni 1831)
- Aleksandra (9 augustus 1783 – 16 maart 1801)
- Yelena (13 december 1784 – 24 september 1803)
- Mariya (4 februari 1786 – 23 juni 1859)
- Yekaterina (10 mei 1788 – 9 januari 1819)
- Olga (11 juli 1792 – 15 januari 1795)
- Anna (18 januari 1795 - 1 maart 1865)
- Nikolaj (6 juli 1796 - 2 maart 1855), later Nikolaj I van Rusland.
- Mikhail (28 januari 1798 – 9 september 1849)
In het begin van hun huwelijk had zij een goede band met haar schoonmoeder, Yekaterina, maar dit veranderde snel. Zij stond aan de kant van haar man, die verwaarloosd was door zijn moeder, en probeerde de band van haar man met haar schoonmoeder te verbeteren maar dit maakte het zelfs erger.
Drie maanden na de geboorte van hun oudste zoon, Aleksandr, werd de opvoeding overgenomen door haar schoonmoeder en kregen Pavel en zij hun zoon alleen één keer per week te zien. Dit gebeurde ook bij hun tweede zoon Konstantin. Om om te kunnen gaan met het verdriet, hield ze zich bezig met het versieren van het paleis waar zij in woonden. Uiteindelijk zou dit door haar inspanningen een van de mooiste paleizen van Rusland worden. Ze deed ook veel aan liefdadigheid, zoals het opzetten van de eerste school voor vrouwen in Rusland.
Ook al werden haar oudste twee zonen niet door haarzelf opgevoed maar door haar schoonmoeder, toch had ze een hechte band met hen en met haar andere kinderen. Ze was een goede moeder en speelde ook een grote rol in de opvoeding van de zoons van haar zoon Aleksandr. Ze had veel invloed in de politiek toen haar man regeerde. Dat bleef ook zo na zijn dood, toen haar zoon aan de macht was gekomen.