Noorwegen: verschil tussen versies

Versie van 3 dec 2015 18:14

Koninkrijk Noorwegen Kongeriket Norge Kongeriket Noreg Norgga Gonagasriika
Hoofdstad	Oslo
Aantal inwoners	5.425.270 (2022)
Oppervlakte	323.787 km²
Regeringsvorm	Constitutionele monarchie
Koning	Harald V (sinds 1991)
Premier	Jonas Gahr Støre (sinds 2021)
Godsdienst	Christendom (75,6%) Geen religie (20,2%) Islam (3,4%) Overig (0,8%)
Taal	Noors (norsk): Bokmål en Nynorsk
Munteenheid	Noorse kroon
Volkslied	Ja, vi elsker dette landet (burgerlijk) Kongesangen (koninklijk)
Nationale feestdag	17 mei
Landcode	NOR
Overzeese Noorse gebieden

Noorwegen (Bokmål-spelling: Norge, Nynorsk-spelling: Noreg) , is het meest westelijke land van Scandinavië op IJsland na. De hoofdstad is Oslo. Noorwegen heeft zo'n 4,7 miljoen inwoners (Nederland heeft er meer dan 16 miljoen).

Noorwegen grenst aan 3 andere landen: Zweden, Finland en Rusland. Noorwegen is erg bekend om zijn fjorden. Noorwegen is als één van de weinige landen in Europa geen lid van de Europese Unie en gebruikt een eigen munt, de Noorse Kroon.

Geschiedenis

Vanaf ongeveer 800 tot 1066 leefden de Vikingen in Noorwegen, die in er in die periode met hun Vikingschepen op uit trokken om de wereld te verkennen, handel te drijven, oorlog te voeren en te plunderen. Het begin van de Vikingtijd valt samen met het ontstaan van de Noorse monarchie. Tot 872 waren er op het huidige Noorse grondgebied ongeveer 30 koninkrijken, die in die tijd door de eerste Noorse koning , Harald Schoonhaar werden verenigd. Historici nemen overigens aan dat Harald vooral over de kuststreken van Noorwegen regeerde en na Haralds dood viel wat Noorwegen was weer uiteen in kleinere gebieden en staten.

Leif Erikson zou trouwens als eerste Europeaan het Amerikaanse continent ontdekt hebben, dat was in het noorden van Canada.

Middeleeuwen

De Noorse grondwet wordt getekend in 1814

De Noorse koning Sigurd Jorsalfare was de eerste Europese koning die op kruistocht ging. Hij vertrok in 1107 uit Noorwegen en vocht tegen de moslims in Spanje, Lissabon, de Balearen en Palestina. In 1110 nam hij samen met Koning Boudewijn I van Jeruzalem de stad Sidon in. Eens Sigurd Jorsalfare terug was, regeerde hij heel streng, hij voerde onder andere een belastingsysteem in. Na zijn dood ontstonden er grote discussies rond de opvolging van Sigurd, die alleen een dochter had nagelaten (in die tijd mochten enkel mannen koning worden). Hierdoor ontstond een burgeroorlog in Noorwegen die van 1130 tot 1240 zou gaan duren. In dat jaar werd Haakon Haakonson koning van een opnieuw verenigd Noorwegen.

Moderne tijd

Toen Zweden in 1521 de Kalmarunie verliet, werd Noorwegen al snel een provincie van Denemarken. Het bleef een Deens gebied tot het in 1814 overging in Zweedse handen. Dat kwam door de Engelsen. Zij waren in oorlog met Frankrijk (Napoleon) en Denemarken steunde Frankrijk. De Engelsen wonnen de oorlog. Als straf voor Denemarken besloten ze dat Noorwegen naar Zweden moest. Wat voor Denemarken een straf was, was voor Zweden een beloning. Zweden had namelijk in de oorlog de Engelsen gesteund. Noorwegen zag dit niet zitten en probeerde nog snel de onafhankelijkheid uit te roepen. Er werd een grondwet gemaakt en de kroonprins van Denemarken werd uitgeroepen tot koning. Zweden draaide alles terug en nam Noorwegen in. Noorwegen had wél zelfbestuur. In 1905 werd Noorwegen dan alsnog weer een onafhankelijke staat met koning Haakon VII als staatshoofd. Ook deze Haakon was weer een Deense prins.

De Noorse bevolking heeft gestemd om geen lid te worden van de Europese Unie.

Geografie

De Noorse hoofdstad Oslo

Plaatsen

Er zijn niet echt veel grote steden in Noorwegen. De hoofdstad Oslo is overduidelijk de grootste stad van het land met 600.000 inwoners. Nabij de hoofdstad liggen er wel nog een paar andere redelijke grote steden, waardoor er in het gebied van Oslo bijna 1 miljoen inwoners wonen (25% van de Noorse bevolking!).

De tweede grootste stad van Noorwegen, Bergen, is een oude havenstad met 260.000 inwoners. Deze stad is vooral populair bij toeristen. Alhoewel dat Bergen in één van de meest regenachtige gebieden van Europa ligt. Gemiddeld valt er in Bergen 2,5 tot 3 keer zoveel regen als in Nederland of Vlaanderen. De derde stad van het land, Trondheim is met 160.000 een al kleinere stad.

De vierde stad van Noorwegen, Stavanger, is dankzij de petroleum-industrie uit de Noordzee groot geworden, de stad heeft nu zo'n 120.000 inwoners. Stavanger heeft een oud stadsgedeelte en een nieuw stadscentrum met redelijk hoge gebouwen. Stavanger wordt vaak wel de Petroleumhoofdstad van Noorwegen genoemd.

Andere belangrijkste plaatsen in Noorwegen zijn:

Nationale parken

Er zijn diverse nationale parken in Noorwegen, zoals:

Landschap

Het dorpje Reine in Noord-Noorwegen

In Noorwegen kan maar 4% van de grond voor landbouw worden gebruikt. In het breedste gedeelte van het land ligt het Jotunheimergebergte. Het is bedekt met gletsjers en op de grootste bergtoppen eeuwige sneeuw. De hoogste berg van Noorwegen is de Glittertind die is ongeveer 2470 meter hoog. Van alle bergen in Noorwegen komen bruisende rivieren naar beneden. Daar wordt elektriciteit mee opgewekt. Noorwegen staat bekent om de fjorden die er zijn. Miljoenen jaren geleden tijdens de laatste ijstijd zijn deze fjorden ontstaan. Op sommige plaatsen zijn de fjorden wel 1.000 meter diep. De langste en diepste fjord is de Sognefjord. Deze fjord is meer dan een kilometer diep en 160 km lang. Deze inham wordt ook wel koning van de fjorden genoemd.

Fjorden

De Geirangerfjord

De fjorden zijn vaak U-vormige dalen, die ontstaan zijn door de uitschuring van landijs in ijstijden. Toen lag Scandinavië onder een zeer dik pak landijs en gletjers. Geregeld komt het voor dat de fjorden minder diep zijn aan de monding dan verder het land in.

Dit komt door de morenen (een soort stenen) die zijn blijven liggen, toen de gletsjer na de ijstijd smolt en zich "terugtrok". Zo ontstond een soort drempel. Deze verhoging wordt in het Noors een fjordterskel (fjorddrempel of -dorpel) genoemd en die zorgt ervoor dat het water in een fjord zich rustiger gedraagt dan de (open) zee erbuiten.

Een gevolg van deze fjorddorpel is dat hij de verversing van water tegenhoudt, waardoor het water lang in een fjord kan blijven. Een ander gevolg is dat het water in een fjord in de zomer, als er veel regenwater wordt afgevoerd, aan de oppervlakte zoet is, terwijl het op grotere diepte zout is.

In de winter is het water overal vrijwel zout.

Economie

Een boorplatform voor olie in de Noordzee

Bijna alle elektriciteit van Noorwegen wordt geleverd door hydro-elektrische energie, en het land brengt deze elektriciteit ook naar andere landen. De belangrijkste handelspartners van Noorwegen zijn het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Zweden.

Noorwegen is een duur land om in te wonen, maar het heeft wel de hoogste levensstandaard van heel de wereld. Noorwegen is ook het best functionerende land van de wereld.

De export van Noorwegen bestaat voor 57% uit aardolie en aardgas. Dit levert veel geld op, daardoor is Noorwegen zo rijk. Het land heeft veel inkomsten en weinig inwoners. Er is wel een probleem: Die aardolie raakt ooit op. Als dat gebeurt, heeft Noorwegen dus ook 57% minder inkomsten. Kortom: Het land zou armer worden, in plaats van rijker! In Noorwegen zelf is er veel discussie hierover.

Een andere belangrijke inkomstenbron van het land is de visserij.

Onderwijs

De Technische Unitversiteit van Trondheim

In Noorwegen hoef je geen uniform aan. Het schooljaar in Noorwegen duurt van ergens in het einde van augustus tot midden juni. Je wordt ’s morgens met de bus opgehaald, dat meestal gratis is. Je eet ’s middags ook op school.

Je moet 6 jaar zijn voor dat je naar de basisschool mag.

In 1739 gingen de kinderen voor het eerst naar school. In 1889 duurde het basisonderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs samen 7 jaar. In 1969 duurde het 9 jaar en in 1997 10 jaar. Vanaf het najaar van 2006 bestaat uit: de basisschool 1-7 En de onderbouw van het voortgezet onderwijs 8-10.

Cultuur

De staafkerk in Heddal is de grootste van het land

Keuken

In de Noorse keuken kom je veel vis tegen; voornamelijk zalm en haring. Lefse is een populair flinterdun 'aardappelbrood', dat vooral gegeten wordt met de tijd rond Kerstmis. Verder wordt er in Noorwegen ook veel vlees gegeten.

Architectuur

Noorwegen leunt op het vlak van architectuur dicht aan bij de architectuur van Zweden, al heeft Noorwegen wel iets dat je in Zweden amper vindt, namelijk de staafkerken.

Kunst

In het begin werd de Noorse kunst gedomineerd door kunstwerken uit Nederland, Duitsland en Kopenhagen. Pas in de 19de eeuw begon de Noorse kunst echt vormen te krijgen, eerst enkel met portretten, daarna met landschapschilderijen.

Een wereldberoemde Noorse schilder is Edvard Munch (1893-1944), die wereldberoemd werd met "De Schreeuw" (zie foto).

Muziek

Noorwegen heeft een rijke geschiedenis op het gebied van folkloremuziek. Noorwegen heeft ook enkele bekende componisten gehad. Vanaf het eind van de 20e eeuw heeft Noorwegen vooral een rijk aanbod ontwikkeld op het vlak van black metal-muziek.

Sport

Sport speelt een zeer belangrijke rol in Noorwegen. Het land heeft een rijke geschiedenis als het om wintersporten gaat (langlaufen, schaatsen, ...). Ook alpineskiën is populair. Noorwegen organiseerde de Olympische Winterspelen van 1952 (in Oslo) en 1994 (in Lillehammer). In deze stad werd in 2004 ook het Junior Eurovisie Songfestival georganiseerd.

Een belangrijke zomersport is het voetbal. Bij de mannen scoort Noorwegen niet echt goed, maar bij het vrouwenvoetbal hoort Noorwegen tot de besten van de wereld. Belangrijkste zaalsport is handbal. Ook unihockey, een vorm van zaalhockey, en volleybal zijn zeer snel in populariteit groeiende sporten.

Wist je dat ...

... er in Noorwegen een enorm lange kustlijn heeft, die zelfs nog langer is dan die van Australië?
... in het Noors een gehaktbal kjøttkaker heet?
... een flinterdunne broodsoort is flatbrød heet?
... koldtbord een soort buffet is van koud en warm eten?
... Noorwegen haar nationale luchtvaartmaatschappij, Scandinavian Airlines, deelt met Zweden en Denemarken?
... Noorwegen per jaar meer zonuren heeft dan Spanje?
... Noorwegen op de vierde plek staat van de rijkste landen ter wereld?

Fotogalerij

Kaart van Noorwegen
Satellietfoto (winter)
Koninklijk blazoen van Noorwegen
Een vikinghelm
Mensen in Oslo herdenken de terroristische aanslagen
Landbouw in Noorwegen
Koning Harald V

Externe links

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Award}}
 {{Noorwegen}}
 '''Noorwegen''' ([[Bokmål]]-spelling: ''Norge'', [[Nynorsk]]-spelling: ''Noreg'') , is het meest westelijke land van [[Scandinavië]] op [[IJsland]] na. De hoofdstad is [[Oslo]]. Noorwegen heeft zo'n 4,7 miljoen inwoners (Nederland heeft er meer dan 16 miljoen).