Hout: verschil tussen versies

Huidige versie van 23 mei 2024 om 21:43

Bovenstaande foto: Bos

Hout is materiaal dat van een boom of grote struik komt. Het wordt voor heel veel dingen gebruikt. Eeuwenlang is hout een onmisbaar bouwmateriaal geweest. Vaak stond er rond een akker een strook met struiken en bomen dat niet alleen als windvang diende, maar ook voor de productie van houten stelen voor gereedschappen en dergelijke. Zo'n strook werd geriefhout ('gemakshout') genoemd.

Wat is hout eigenlijk?

Hout is het voornaamste bestanddeel van houtige planten: (vooral) bomen en struiken. Biologisch gezien is hout het door het cambium (het dunne groeilaagje tussen de schors en het hout) geproduceerd secundaire xyleem van zaadplanten, maar dat terzijde. Volgens deze definitie zijn de houtige weefsels van bijvoorbeeld palmen eigenlijk geen hout. Een kenmerk is verder de afzetting van lignine (houtstof) in de celwanden waaruit planten zijn opgebouwd. Deze lignine zorgt ervoor dat de eerst nog buigzame cellen verharden. Dat verharden wordt dan ook verhouten genoemd. In een andere omschrijving wordt hout daarom gezien als ver-hout plantenweefsel.

De takken, stammen en wortels van houtige (niet-kruidachtige) planten bestaan voor een belangrijk deel uit hout. Hout vormt het binnenste en grootste deel van de stam. Houtige gewassen zijn bomen, struiken, cactussen of lianen (zoals druiven). Levend hout is vaak nog iets buigzaam, ook door het vocht dat erin zit, zodat de boom overeind blijft en meebeweegt in de wind. Bij een flinke storm kan het echter breken.

De houtcellen zitten als een soort honingraat naast elkaar en vormen samen een stevig geheel, zeker ook door de lignine, dat als een soort van lijm de cellen verstevigd en ze bij elkaar houdt. Zomers groeit een boom sneller dan 's winters. Dat kun je later zien als je een boom om zaagt. Je herkent dit dan aan de jaarringen en de nerven (lijntjes) in een plank. Eigenlijk zijn dit hele dunne buisjes waar de sapstroom van de boom door gaat. Deze zijn afwisselend licht (zomer) en donker (winter) van kleur. Ook kun je in het midden van zo'n boomschijf zien hoe het ooit als een takje begon en later een dikke stam werd.

Cel van een plant (schematische voorstelling)
Celstructuur van een blad
Dwars en langsdoorsnede met nerven van een boom
jaarringen in een oude omgezaagde boom

Houtsoorten

Er zijn vele soorten hout, van het hele lichtgewicht soort balsahout (40-300 kg/m³) tot het hele zware en donker gekleurde azobé (940-1100 kg/m³). De ene soort hout heeft een hele fijne nerf, de ander weer juist een hele grove. De ene soort is zacht, de ander juist keihard. Ook de buigzaamheid is verschillend per soort. Je hebt diverse kleuren, van bijna wit tot zwart en allerlei bruin en groen tinten. Al die verschillende eigenschappen bepalen of het hout moeilijk of makkelijk te verwerken is en of je het bijvoorbeeld gebruikt voor een meubel of juist om een huis of een boot ermee te maken. In een windmolen worden wel 30 soorten hout gebruikt.

Meestal heeft (in het Nederlands) de houtsoort de naam van de boom waar het vanaf komt. Dus eikenhout komt van een eik.

Afbeeldingen van hout

Afrikaans padoek	Berken	Beuken
Bilinga	Ceder	Elsbes
Esdoorn	Essen	Grenen
Indisch Palissander	Kersen	Mansonia
Moeraseik	Noten	Oregon pine
Pijnboom (Pinus canariensis)	Populier	Ramin
Rio-Palissander	Santos Palissander	Teak
Vuren	(Hout van de Weymouthden)	"Wortelnoten"
"Wortelesdoorn"	Mappa ("wortelpopulieren")	Zebrano
Balsahout	Houtsoorten gebruikt in de windmolenbouw

Houtverwerking

Hout kun je zagen, splijten of hakken, afraspen of vijlen, afschuren, boren, schroeven, bouten en spijkeren. Zoals gezegd bepalen de eigenschappen van de houtsoort of dat makkelijk of moeilijk gaat.

Bomen die net omgekapt zijn, worden vaak eerst een poos in het water gelegd en bewaard. Als het hout in balken en planken is gezaagd, worden deze eerst een poos te drogen gelegd. Hout wat droogt, krimpt namelijk en het kan scheuren in het hout geven. Dat wil de timmerman of meubelmaker natuurlijk niet.

De meeste houtsoorten zijn gevoelig voor regen, zon en wind. Daarom moet je hout meestal schilderen. Zou je dat niet doen, dan kan hout gaan rotten of juist uitdrogen en gaan barsten. Ook kunnen ze hout weerbestendig maken door de 'verf' als het ware in het hout te stoppen. Hierbij worden planken en balken in een tank gelegd waarbij de tank goed wordt afgesloten en de olieachtige verfstof onder hoge druk in het hout trekt. Dit heet impregneren. Hierdoor blijft het hout dat buiten gebruikt wordt langer goed. Dit doen ze meestal met hout dat in de tuin gebruikt wordt. Sommige houtsoorten zijn vettig of olieachtig van zichzelf. Dan is impregneren niet nodig. Dit soort hout kun je zelfs in en onder water gebruiken, zoals bij bruggen in een park of steigers in een jachthaven.

Zie ook

Weetjes

Weetje 1: Sommige houtsoorten kunnen ook paars of bruin roodachtige kleur worden, maar die houtsoort zijn heel duur een die komen nooit voor in Nederland maar bij de Tropen.

Weetje 2: Er word veel hout gebruikt. Zelfs in games! Bijna in alle survival (Overleven) games. Bijvoorbeeld Minecraft.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-[[Bestand:Diakonievene. Natuurgebied van It Fryske Gea. Stuifwal met bomen om pingoruïne 02.jpg|miniatuur|hout komt van [[Bomen]]]]
+[[Bestand:Diakonievene. Natuurgebied van It Fryske Gea. Stuifwal met bomen om pingoruïne 02.jpg|miniatuur|Bovenstaande foto: Bos]]
-'''Hout''' is materiaal dat van een [[boom]] komt. Het wordt voor (heel) veel dingen gebruikt.
+'''Hout''' is materiaal dat van een [[boom]] of grote struik komt. Het wordt voor heel veel dingen gebruikt. Eeuwenlang is hout een onmisbaar bouwmateriaal geweest. Vaak stond er rond een akker een strook met struiken en bomen dat niet alleen als windvang diende, maar ook voor de productie van houten stelen voor gereedschappen en dergelijke. Zo'n strook werd geriefhout ('gemakshout') genoemd.
-== Hoe wordt hout gebruikt ==
+== Wat is hout eigenlijk? ==
+'''Hout''' is het voornaamste bestanddeel van houtige planten: (vooral) bomen en struiken. Biologisch gezien is hout het door het cambium (het dunne groeilaagje tussen de schors en het hout) geproduceerd secundaire xyleem van zaadplanten, maar dat terzijde. Volgens deze definitie zijn de houtige weefsels van bijvoorbeeld [[Palmenfamilie|palmen]] eigenlijk geen hout. Een kenmerk is verder de afzetting van lignine (houtstof) in de celwanden waaruit planten zijn opgebouwd. Deze lignine zorgt ervoor dat de eerst nog buigzame cellen verharden. Dat verharden wordt dan ook verhouten genoemd. In een andere omschrijving wordt hout daarom gezien als ver-hout plantenweefsel.
-Hout wordt ook gebruikt in potloden, met stukjes hout maken ze een geheel van het potlood, ook wordt van hout een gitaar gemaakt. Waarbij ze eerst de vorm uitsneden en daarna de rest doen.
+De takken, stammen en wortels van houtige (niet-kruidachtige) planten bestaan voor een belangrijk deel uit hout. Hout vormt het binnenste en grootste deel van de stam. Houtige gewassen zijn bomen, struiken, cactussen of lianen (zoals druiven). Levend hout is vaak nog iets buigzaam, ook door het vocht dat erin zit, zodat de boom overeind blijft en meebeweegt in de wind. Bij een flinke storm kan het echter breken.
+De houtcellen zitten als een soort honingraat naast elkaar en vormen samen een stevig geheel, zeker ook door de lignine, dat als een soort van lijm de cellen verstevigd en ze bij elkaar houdt. Zomers groeit een boom sneller dan 's winters. Dat kun je later zien als je een boom om zaagt. Je herkent dit dan aan de jaarringen en de nerven (lijntjes) in een plank. Eigenlijk zijn dit hele dunne buisjes waar de sapstroom van de boom door gaat. Deze zijn afwisselend licht (zomer) en donker (winter) van kleur. Ook kun je in het midden van zo'n boomschijf zien hoe het ooit als een takje begon en later een dikke stam werd.<gallery>
+Bestand:Plant cell structure.jpg|Cel van een plant (schematische voorstelling)
+Bestand:Bryophyte Leaf Cells.jpg|Celstructuur van een blad
+Bestand:Gleditsia triacanthos MHNT.BOT.2006.0.1274.JPG|Dwars en langsdoorsnede met nerven van een boom
+Bestand:Tree Rings - Flickr - Me in ME.jpg|jaarringen in een oude omgezaagde boom
+</gallery>
+== Houtsoorten ==
+Er zijn vele soorten hout, van het hele lichtgewicht soort balsahout (40-300 kg/m<sup>3</sup>) tot het hele zware en donker gekleurde azobé (940-1100 kg/m<sup>3</sup>). De ene soort hout heeft een hele fijne nerf, de ander weer juist een hele grove. De ene soort is zacht, de ander juist keihard. Ook de buigzaamheid is verschillend per soort. Je hebt diverse kleuren, van bijna wit tot zwart en allerlei bruin en groen tinten. Al die verschillende eigenschappen bepalen of het hout moeilijk of makkelijk te verwerken is en of je het bijvoorbeeld gebruikt voor een meubel of juist om een huis of een boot ermee te maken. In een [[windmolen]] worden wel 30 soorten hout gebruikt.
+Meestal heeft (in het Nederlands) de houtsoort de naam van de boom waar het vanaf komt. Dus eikenhout komt van een eik.
+==Afbeeldingen van hout==
+{|
+|[[Bestand:Padouk, afrikanisch Holz.JPG|thumb|left|200px|Afrikaans [[Afrikaans padoek|padoek]]]]
+|[[Bestand:Birke Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Berk]]en]]
+|[[Bestand:Buche Holz 1.jpg|thumb|left|200px|[[Beuken (hout)|Beuken]]]]
+|-
+|[[Bestand:Bilinga.jpg|thumb|left|200px|[[Bilinga]]]]
+|[[Bestand:Cedrus wood.jpg|thumb|left|200px|[[Ceder]]]]
+|[[Bestand:Elsbeere Holz.jpg|thumb|left|200px|[[Elsbes]]]]
+|-
+|[[Bestand:Ahorn Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Esdoorn (geslacht)|Esdoorn]]]]
+|[[Bestand:Esche gemeine Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Es (boom)|Essen]]]]
+|[[Bestand:Kiefer Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Grenen (hout)|Grenen]]]]
+|-
+|[[Bestand:Palisander Ostindisches Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Indisch Palissander]]]]
+|[[Bestand:Kirschbaum Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Kersen (hout)|Kersen]]]]
+|[[Bestand:Mansonia Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Mansonia (houtsoort)|Mansonia]]]]
+|-
+|[[Bestand:Mooreiche Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Moeraseik]]]]
+|[[Bestand:Nussbaum Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Noten (hout)|Noten]]]]
+|[[Bestand:Douglasie Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Oregon pine]]]]
+|-
+|[[Bestand:Pincan21a.jpg|thumb|left|200px|[[Pijnboom]] (''Pinus canariensis'')]]
+|[[Bestand:Pappel Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Populier]]]]
+|[[Bestand:Ramin Holz.JPG|thumb|left|200px|Ramin]]
+|-
+|[[Bestand:Rio-Palisander, dunkel Holz.JPG|thumb|left|200px|Rio-Palissander]]
+|[[Bestand:Palisander,Santos Holz.JPG|thumb|left|200px|Santos Palissander]]
+|[[Bestand:Teak Holz.JPG|thumb|left|200px|[[Teak]]]]
+|-
+|[[Bestand:Fichte Holz.JPG|thumb|left|200px|[[vuren (hout)|Vuren]]]]
+|[[Bestand:Weymouth-Kiefer Holz.JPG|thumb|left|200px|(Hout van de [[Weymouthden]])]]
+|[[Bestand:Nussbaum-Maser Holz.JPG|thumb|left|200px|"Wortelnoten"]]
+|-
+|[[Bestand:Ahorn-Maser Holz.JPG|thumb|left|200px|"Wortelesdoorn"]]
+|[[Bestand:Pappel-Maser Holz.JPG|thumb|left|200px|Mappa ("wortelpopulieren")]]
+|[[Bestand:Zingana Holz.JPG|thumb|left|200px|Zebrano]]
+|-
+|[[Bestand:Balsa Wood Texture.jpg|thumb|left|200px|Balsahout]]
+|[[Bestand:Molen De Doornboom, houtsoorten.jpg|thumb|left|200px|Houtsoorten gebruikt in de windmolenbouw]]
+|}
+{{Clearleft}}
+== Houtverwerking ==
+Hout kun je zagen, splijten of hakken, afraspen of vijlen, afschuren, boren, schroeven, bouten en spijkeren. Zoals gezegd bepalen de eigenschappen van de houtsoort of dat makkelijk of moeilijk gaat.
+Bomen die net omgekapt zijn, worden vaak eerst een poos in het water gelegd en bewaard. Als het hout in balken en planken is gezaagd, worden deze eerst een poos te drogen gelegd. Hout wat droogt, krimpt namelijk en het kan scheuren in het hout geven. Dat wil de timmerman of meubelmaker natuurlijk niet.
+De meeste houtsoorten zijn gevoelig voor regen, zon en wind. Daarom moet je hout meestal schilderen. Zou je dat niet doen, dan kan hout gaan rotten of juist uitdrogen en gaan barsten. Ook kunnen ze hout weerbestendig maken door de 'verf' als het ware in het hout te stoppen. Hierbij worden planken en balken in een tank gelegd waarbij de tank goed wordt afgesloten en de olieachtige verfstof onder hoge druk in het hout trekt. Dit heet impregneren. Hierdoor blijft het hout dat buiten gebruikt wordt langer goed. Dit doen ze meestal met hout dat in de tuin gebruikt wordt. Sommige houtsoorten zijn vettig of olieachtig van zichzelf. Dan is impregneren niet nodig. Dit soort hout kun je zelfs in en onder water gebruiken, zoals bij bruggen in een park of steigers in een jachthaven.
 == Zie ook ==
-* [[papier]]
+* [[Papier]]
-* [[houtskool]]
+* [[Houtskool]]
-{{beg}}
+* [[Wikipedia]]
+* [[Minecraft]]<br /><!-- EEN NIEUWE TEKST VOOR KINDEREN MAKEN AUB. HIERONDER LATEN STAAN. -->
-<!-- HET VOLGENDE LATEN STAAN, AUB -->
 [[Categorie:Woordenschat]]
 [[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]
-[[Categorie:Materiaal]]
 [[Categorie:Bomen]]
-[[Categorie:Grondstoffen]]
+[[Categorie:Brandstof]]
+[[Categorie:Constructiematerialen]]
+[[Categorie:Natuurproduct]]
+==Weetjes==
+Weetje 1: Sommige houtsoorten kunnen ook paars of bruin roodachtige kleur worden, maar die houtsoort zijn heel duur een die komen nooit voor in [[Nederland]] maar bij de Tropen.
+Weetje 2: Er word veel hout gebruikt. Zelfs in games! Bijna in alle survival (Overleven) games. Bijvoorbeeld [[Minecraft]].
-Weetje:Sommige houtsoorten kunnen ook paars of bruin rood achtige kleur worden maar die houtsoort zijn heel duur een die komen nooit voor in Nederland maar bij de Tropen.