Anschluss

Nazi-Duitsland met Oostenrijk (Austria) en andere ingelijfde gebieden

Hitler (achter de spreekstoel) spreekt de Weense bevolking toe.

De Anschluss (toen gespeld als Anschluß) was een gebeurtenis vlak voor de Tweede Wereldoorlog. Op 18 maart 1938 lijfde Duitsland Oostenrijk in. Van nu af aan was Oostenrijk geen zelfstandig land meer, maar een provincie van Nazi-Duitsland.

Wat eraan vooraf ging

In de Eerste Wereldoorlog waren het Duitse Keizerrijk en Oostenrijk-Hongarije bondgenoten geweest. Toen ze de oorlog eenmaal hadden verloren van de geallieerden kregen ze zware verdragen aan hun broek. Duitsland moest zich houden aan het Verdrag van Versailles en Oostenrijk aan het Verdrag van Saint-Germain. Van 1918 tot en met 1919, noemde Oostenrijk zichzelf Deutschösterreich, in het Nederlands Duits-Oostenrijk dus. Maar het Verdrag van Saint-Germain, wat in 1919 werd gesloten, verbood het gebruik van de naam Deutschösterreich én verbood een aansluiting bij Duitsland. Toch werden er referenda (dan gaan mensen naar de stembus om te stemmen over een plan) gehouden over een aansluiting bij Duitsland. Ongeveer ¾ van de Oostenrijkers vond dit een goed idee. Frankrijk wilde dat Oostenrijk stopte met deze referenda en begon te dreigen. Zo begon Oostenrijk aan zijn bestaan als zelfstandig land.

Adolf Hitler & Kurt von Schuschnigg

In de jaren '20 werd in Oostenrijk een Nazi-partij opgericht. Zij waren geen lieverdjes en terroriseerden het land. Bondskanselier (minister-president) Dollfuss vond dit maar niks en hij zocht steun bij Italië. Dollfuss werd opgevolgd door Kurt von Schuschnigg.

Adolf Hitler, de Führer (baas) van Duitsland, wilde graag Oostenrijk inlijven. Hij droomde van één grote Europese staat waarin alle Duitsers (Duitstaligen) in zouden wonen. Hitler werd ook steeds betere vrienden met Benito Mussolini, de baas van Italië. Daardoor steunde Italië Oostenrijk niet meer. Schuschnigg raakte nu toch een beetje in paniek. Ook het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk steunden hem niet. Schuschnigg ging naar Hitler toe in zijn villa in Berchtesgaden, Beieren. Dit bezoek was geen succes. Hitler wilde koste wat het kost Oostenrijk hebben. Hij dreigde zelfs om Wenen te bombarderen! Schuschnigg werd door Hitler gedwongen om af te treden. Dat deed hij dan ook op 11 maart 1938.

Hitler zorgde ervoor dat nazi Arthur Seyss-Inquart (ook baas van Nederland in de Tweede Wereldoorlog!) de nieuwe bonskanselier werd. Zijn eerste daad, pas een dag na Schuschniggs aftreden, was een telegram sturen naar Duitsland waarin hij het Duitse leger vroeg Oostenrijk binnen te vallen en vrede en veiligheid te brengen.

Eén land

Hitlers plan was geslaagd. Nog diezelfde dag staken de Duitse troepen de Oostenrijkse grens over. Hitler zelf stak 's middags de grens over bij Braunau am Inn, zijn geboorteplaats. Hitler was zelf namelijk ook een Oostenrijker! 's Avonds had hij de stad Linz al bereikt, waar die de bevolking toesprak.

Weer een dag later, op de 13e maart, twee dagen na het aftreden van Schuschnigg, kondigde Hitler de Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland aan. Oostenrijk werd een Duitse provincie en Seyss-Inquart werd de baas van de provincie, tot dat hij in 1940 rijkscommissaris werd van het door Duitsland bezette Nederland.

Lang niet iedereen was blij met de invasie van de Duitsers. Nazi's hielden overal in Oostenrijk triomftochten. In de hoofdstad Wenen probeerde veel mensen nog snel de trein naar Praag, de hoofdstad van buurland Tsjechoslowakije te halen. Dit mislukte grotendeels. De nazi's trokken de Joden uit de trein en mishandelden hen, midden in de drukte van het Weense treinstation. Bij de Tsjechoslowaakse grens spatte de hoop van de vluchtelingen grotendeels uiteen. Tsjechoslowakije nam geen buitenlanders aan zonder de juiste papieren. Niet dat het veel had uitgemaakt. Hitlers volgende doel was namelijk het veroveren van Tsjechoslowakije. Dat gebeurde in 1939.

Na de Tweede Wereldoorlog

Zie Geallieerde bezettingszones in Oostenrijk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Na de Tweede Wereldoorlog werd Oostenrijk bezet door de geallieerden en verdeeld tussen de Amerikanen, Britten, Fransen en Russen. Pas in 1955, tien jaar na het einde van de oorlog, werd Oostenrijk weer helemaal onafhankelijk. De Sovjet-Unie stelde wel één belangrijke voorwaarde: Oostenrijk moest altijd neutraal blijven. Daarom is Oostenrijk ook geen lid van organisaties als de NAVO. Oostenrijk is inmiddels wél lid van de Europese Unie.

Zie ook

• Ostmark, Oostenrijk toen het bij Duitsland hoorde.