Onderduiken: verschil tussen versies

Huidige versie van 15 feb 2021 om 16:17

Standbeeld van Anne Frank, een bekende onderduikster

Onderduiken is het zich verstoppen voor de vijand. We kennen het vooral uit de Tweede Wereldoorlog.

Tweede Wereldoorlog

Veel mensen, vooral Joden, moesten onderduiken, omdat ze anders opgepakt konden worden. Ook NSB'ers probeerden de onderduikers te zoeken. Ze kregen hier namelijk vaak een beloning voor, bijvoorbeeld geld of een goede baan. Wanneer er mensen gevonden werden in een huis, werden de onderduikers en de mensen die de onderduikers binnen hebben gehaald op gepakt en meegenomen Veel mensen waren bang dat de NSB’ers hen gingen verraden. Later kwam de Gestapo, dat was de Duitse geheime politie. Zij hielden de onderduikers en ook de bewoners gevangen. De gevangenen moesten dan meestal naar een concentratiekamp.

In de Tweede Wereldoorlog moesten vooral Joodse mensen onderduiken. Naast Joodse mensen moesten ook Zigeuners, Katholieken, verzetsstrijders, Jehova getuigen, homoseksuelen en andere mensen die het niet eens waren met Hitler erg goed uitkijken. Soms moesten zij ook onderduiken. Ook jongens en jonge mannen gingen soms onderduiken. Dat deden ze omdat ze anders moesten werken in Duitsland, bijvoorbeeld in wapenfabrieken. Daar werden ze toe gedwongen. Dit was reden voor sommige mannen om te vluchten en onder te duiken.

In het jaar 1943 zaten er ongeveer 25.000 Joden ondergedoken. In Enschede overleefde de helft van de 1300 Joden de oorlog. In Amsterdam leefde voor de oorlog ongeveer 80.000 Joden. Daarvan heeft maar een kwart het overleefd. Onderduiken lukte het beste op het platteland. Ze leefde in schuren, kelders, achterkamers, zolders en andere plekken waar ze zich konden verstoppen. Soms leefden ze in dezelfde ruimtes als de familie die er woonde en moesten ze zicht onder de vloer, in een verborgen kast of op een andere schuilplaats verstoppen als er aangeklopt werd.

Toen de Tweede Wereldoorlog voorbij was moesten NSB'ers onderduiken, omdat zij bang waren vermoord te worden voor wat ze in de oorlog hadden gedaan.

Onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog

Bekende onderduikers: de familie Frank

Anne Frank werd op 12 juni 1929 geboren in Frankfurt in Duitsland. Haar vader heette Otto Frank en haar moeder heette Edith Frank. Anne Frank had ook een zus, die heette Margot Frank. Anne en haar familie zijn hele bekende onderduikers. Samen met haar familie en een paar andere mensen werden ze verraden en opgepakt. Edith Frank overleed op 6 januari 1945 in een concentratiekamp in Auschwitz. Margot- en Anne Frank zijn gestorven in het concentratiekamp Bergen-Belsen. Margot in maart 1945 en Anne begin juni 1945. Otto Frank overleefde het als enige van de familie. Hij overleed op 19 augustus 1980 in Zwitserland. Otto is 91 jaar geworden.

Hoe leefden onderduikers?

Onderduikers die op het platte land bij boerderijen zaten ondergedoken moesten vaak hard meewerken op de boerderij en op het land. Hierdoor mochten ze in de boerderij wonen en kregen ze te eten van de boer. Het was hard werken van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds als het ging schemeren, zei een voormalig onderduiker uit Texel. Hij was gevlucht als zeventien jarige om niet te hoeven werken in Duitsland. Hij heeft de oorlog overleefd, net als zijn broer die op een andere boerderij op Texel zat ondergedoken.

Schuilplaats

Kinderen mochten vaak niet op straat spelen en als er Duitse soldaten langskwamen moesten kinderen vaak zich verstoppen. Salo Muller moest zich tussen de kippen in het kippenhok verstoppen als de Duitsers langskwamen. Hij moest urenlang heel stil zitten en is daardoor heel bang geworden. Ook was het veel te gevaarlijk om lang op een adres te verblijven omdat mensen dat zouden merken. Kinderen die zonder hun ouders opgesloten zaten misten hun ouders enorm.

Onderduikers waren vaak afhankelijk van de mensen waarbij ze onderdoken als het ging om eten. Bij een onderduik adres in Zeist was een echtpaar ondergedoken die alleen een koud water kraan hadden om zich te wassen.

In het achterhuis van Anne Frank deelde de onderduikers een badkamer en een kleine keuken. Het voedsel werd gebracht door mensen die de onderduikers hielpen. Ze riskeerden daarmee hun leven. Toen het voedsel schaars werd had je voedselbonnen nodig om voedsel te kunnen krijgen, die werden opgespaard of werden gestolen door mensen van het verzet. Lang niet alle onderduikers hadden zulke voorzieningen.

Hoe voelde onderduikers zich?

Onderduikers hadden het idee dat ze niet mochten bestaan, dat ze er niet mochten zijn, dat ze een geheim leven moesten leven. Kinderen werden vaak gescheiden van hun ouders. Ze waren bang. Bang om opgepakt en weggevoerd te worden. Voor veel Joden voelde het alsof ze gevangen zaten, ze hadden geen vrijheid meer. Veel mensen worden nog heel emotioneel als ze terugdenken aan of teruggaan naar de plek waar ze ondergedoken zaten tijdens de oorlog.

Proberen een normaal leven te leiden

Normaal leven zoals wij dat doen was onmogelijk door de kans om opgepakt te worden. Kinderen moesten vaak zichzelf vermaken. Als ze geluk hadden konden ze spelen met andere kinderen of hadden ze boeken om zich te vermaken.

Niet alle ondergedoken kinderen konden samen met hun ouders leven. Heel veel kinderen waren alleen en bang. Ze leefden voornamelijk binnen. Op het platteland hielpen ze mee op de boerderijen. In de steden, zoals bij Anne Frank, kwamen ze amper tot nooit buiten. De gordijnen bleven vaak dicht of de ramen waren dichtgetimmerd.

Zie ook

NSDAP - Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij
NSB - Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland

Externe link

Beeldbank: onderduiken.

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-==onderduikers==
+[[Bestand:Annefrankstandbeeld.jpg|right|250px|thumb|Standbeeld van Anne Frank, een bekende onderduikster]]
+'''Onderduiken''' is het zich verstoppen voor de vijand. We kennen het vooral uit de [[Tweede Wereldoorlog]].
-In de 2de wereldoorlog moesten mensen onderduiken. Je hoorden een alarm dat de Duitsers er aan kwamen. Dan moest men naar de kelder om te schuilen. Je moest ( mocht) een onderduik adres zoeken. Ze zochten dan mensen die hun in huis wou houden voor de Duitsers om te schuilen. Veel mensen waren bang dat de NSB’ers hun gingen verraden. Maar later kwam de Gestapo. Dat was de Duitse geheime politie. Die hielden de onderduikers en ook de bewoners gevangen, en die moesten dan meestal naar het concentratiekamp. Het waren niet alleen vrouwen en kinderen maar ook mannen. Die doken ook onder als ze werden opgeroepen door de Duitsers om in een fabriek te werken.
+== Tweede Wereldoorlog ==
+Veel mensen, vooral Joden, moesten onderduiken, omdat ze anders opgepakt konden worden. Ook [[NSB]]'ers probeerden de onderduikers te zoeken. Ze kregen hier namelijk vaak een beloning voor, bijvoorbeeld geld of een goede baan. Wanneer er mensen gevonden werden in een huis, werden de onderduikers en de mensen die de onderduikers binnen hebben gehaald op gepakt en meegenomen
+Veel mensen waren bang dat de NSB’ers hen gingen verraden. Later kwam de [[Gestapo]], dat was de Duitse geheime politie. Zij hielden de onderduikers en ook de bewoners gevangen. De gevangenen moesten dan meestal naar een [[concentratiekamp]].
-Wat voor mensen doken onder?
+In de Tweede Wereldoorlog moesten vooral Joodse mensen onderduiken. Naast Joodse mensen moesten ook Zigeuners, Katholieken, verzetsstrijders, Jehova getuigen, homoseksuelen en andere mensen die het niet eens waren met Hitler erg goed uitkijken. Soms moesten zij ook onderduiken. Ook jongens en jonge mannen gingen soms onderduiken. Dat deden ze omdat ze anders moesten werken in Duitsland, bijvoorbeeld in wapenfabrieken. Daar werden ze toe gedwongen. Dit was reden voor sommige mannen om te vluchten en onder te duiken.
-Vooral Joodse mensen en mensen die voor de Duitse fabriek moesten werken.
+In het jaar 1943 zaten er ongeveer 25.000 Joden ondergedoken. In Enschede overleefde de helft van de 1300 Joden de oorlog. In Amsterdam leefde voor de oorlog ongeveer 80.000 Joden. Daarvan heeft maar een kwart het overleefd. Onderduiken lukte het beste op het platteland. Ze leefde in schuren, kelders, achterkamers, zolders en andere plekken waar ze zich konden verstoppen. Soms leefden ze in dezelfde ruimtes als de familie die er woonde en moesten ze zicht onder de vloer, in een verborgen kast of op een andere schuilplaats verstoppen als er aangeklopt werd.
-Stempelen voor steun.
+Toen de Tweede Wereldoorlog voorbij was moesten NSB'ers onderduiken, omdat zij bang waren vermoord te worden voor wat ze in de oorlog hadden gedaan.
+[[Bestand:Tweede wereldoorlog, illegaliteit, onderduikers, Bestanddeelnr 900-6250.jpg|miniatuur|Onderduikers tijdens de Tweede Wereldoorlog]]
-De mensen waren blij dat de oorlog voorbij was. Die blijdschap was maar voor even. Tien jaar later was er weer grote werkeloosheid. Vooral in Europa. Die jaren tussen 1930 en 1940 werden de crisisjaren genoemd. Daarmee bedoelen we dat tijdens die periode bepaalde dingen zoals werkeloosheid heel erg waren. Werkelozen hadden net genoeg geld om van te leven. Ze kregen steun van de regering. De regering zijn ministers die regeren met aan het staatshoofd bijv. de president of koning. Om steun te krijgen moesten de werkelozen elke dag een stempel halen. Zo konden ze niet zwart werken. Zwart werken betekent: stiekem ergens werken en ook nog steun ontvangen. De steun was niet veel. Je kon er maar weinig voor kopen. Ook voor winkeliers en fabrikanten was het een nare tijd. Niemand kocht hun producten. Ze moesten personeel ontslaan. Zo kwamen er steeds meer werklozen.
+=== <small>Bekende onderduikers: de familie Frank</small> ===
+[[Anne Frank]] werd op 12 juni 1929 geboren in [[Frankfurt]] in [[Duitsland]]. Haar vader heette [[Otto Frank]] en haar moeder heette [[Edith Frank]]. Anne Frank had ook een zus, die heette [[Margot Frank]]. Anne en haar familie zijn hele bekende onderduikers. Samen met haar familie en een paar andere mensen werden ze verraden en opgepakt. Edith Frank overleed op 6 januari 1945 in een concentratiekamp in Auschwitz. Margot- en Anne Frank zijn gestorven in het concentratiekamp [[Bergen-Belsen]]. Margot in maart 1945 en Anne begin juni 1945. Otto Frank overleefde het als enige van de familie. Hij overleed op 19 augustus 1980 in [[Zwitserland]]. Otto is 91 jaar geworden.
+=== '''<small>Hoe leefden onderduikers?</small>''' ===
+Onderduikers die op het platte land bij boerderijen zaten ondergedoken moesten vaak hard meewerken op de boerderij en op het land. Hierdoor mochten ze in de boerderij wonen en kregen ze te eten van de boer. Het was hard werken van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds als het ging schemeren, zei een voormalig onderduiker uit Texel. Hij was gevlucht als zeventien jarige om niet te hoeven werken in Duitsland. Hij heeft de oorlog overleefd, net als zijn broer die op een andere boerderij op Texel zat ondergedoken.
+[[Bestand:Tweede wereldoorlog, boerderijen, illegaliteit, onderduikers, Bestanddeelnr 900-6248.jpg|miniatuur|Schuilplaats]]
+Kinderen mochten vaak niet op straat spelen en als er Duitse soldaten langskwamen moesten kinderen vaak zich verstoppen. Salo Muller moest zich tussen de kippen in het kippenhok verstoppen als de Duitsers langskwamen. Hij moest urenlang heel stil zitten en is daardoor heel bang geworden. Ook was het veel te gevaarlijk om lang op een adres te verblijven omdat mensen dat zouden merken. Kinderen die zonder hun ouders opgesloten zaten misten hun ouders enorm.
+Onderduikers waren vaak afhankelijk van de mensen waarbij ze onderdoken als het ging om eten. Bij een onderduik adres in Zeist was een echtpaar ondergedoken die alleen een koud water kraan hadden om zich te wassen.
+In het achterhuis van Anne Frank deelde de onderduikers een badkamer en een kleine keuken. Het voedsel werd gebracht door mensen die de onderduikers hielpen. Ze riskeerden daarmee hun leven. Toen het voedsel schaars werd had je voedselbonnen nodig om voedsel te kunnen krijgen, die werden opgespaard of werden gestolen door mensen van het verzet. Lang niet alle onderduikers hadden zulke voorzieningen.
+=== <small>Hoe voelde onderduikers zich?</small> ===
+Onderduikers hadden het idee dat ze niet mochten bestaan, dat ze er niet mochten zijn, dat ze een geheim leven moesten leven. Kinderen werden vaak gescheiden van hun ouders. Ze waren bang. Bang om opgepakt en weggevoerd te worden. Voor veel Joden voelde het alsof ze gevangen zaten, ze hadden geen vrijheid meer. Veel mensen worden nog heel emotioneel als ze terugdenken aan of teruggaan naar de plek waar ze ondergedoken zaten tijdens de oorlog.
-NSB’ERS
+=== <small>Proberen een normaal leven te leiden</small> ===
+Normaal leven zoals wij dat doen was onmogelijk door de kans om opgepakt te worden. Kinderen moesten vaak zichzelf vermaken. Als ze geluk hadden konden ze spelen met andere kinderen of hadden ze boeken om zich te vermaken.
-Wat voor kleren droegen ze?
+Niet alle ondergedoken kinderen konden samen met hun ouders leven. Heel veel kinderen waren alleen en bang. Ze leefden voornamelijk binnen. Op het platteland hielpen ze mee op de boerderijen. In de steden, zoals bij Anne Frank, kwamen ze amper tot nooit buiten. De gordijnen bleven vaak dicht of de ramen waren dichtgetimmerd.
-Ze droegen een zwart uniform, met een rode band om hun arm. Mensen in 2005 hadden zeer pijn aan hun ogen. Omdat je dan terug moest denken aan dat stelletje tuig. Daar bedoelen ze mee: De NSB’ers van de 2de wereldoorlog.
+== Zie ook ==
+*[[NSDAP]] - ''Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij''
+*[[NSB]] - ''Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland''
-Wat doen NSB’ers
+== Externe link ==
+*[http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/20050127_annefrank01 Beeldbank: onderduiken.]
-Veel Nederlanders waren ontevreden. Ze richtte Nationaal Socialistische Beweging. (de NSB) op. Zo’n beweging was in Duitsland al eerder bekend.
+[[Categorie:Tweede Wereldoorlog]]
-De Duitsers waren ontevreden, Ze wouden een sterke leider. Ze kozen voor Adolf Hitler. Het Duitse woord voor leider is: Füher ( zeg fuurer). De leider had een boek geschreven. Het heette ‘ Mijn Kampf’. Dat betekent: Mijn Strijd.
-In dat boek kon je lezen hoe Duitsland de wereld zou veroveren. Sommige noemde de NSB’ers landverraders.
-Anne Frank
-Anne Frank is geboren op 12 juni 1929. Haar geboorteplaats is FrankFurt in Duitsland. Haar vader heet Otto Frank en haar moeder heet Edith Hollander. En haar zus heet Margot Frank. Anne Frank is gestorven in 1945.
-Hoe werd Anne Frank bekend?
-Anne Frank kreeg op 12 juni met haar 13de verjaardag een dagboek. Ze schreef daar iedere dag in. Na de oorlog werk haar dagboek gevonden. Haar dagboek lag/ligt in het museum en is ook uitgegeven. Ook het achterhuis is in het centrum van Amsterdam te bezichtigen. Dat hebben miljoenen mensen al gedaan. Zo is Anne Frank bekend geworden.
-De kinderjaren van Anne Frank.
-Anne’s vader werkt in de bank van zijn familie. Haar moeder doet het huishouden. Voor Margot en Anne is dit een gelukkige periode. Er zijn veel kinderen in de buurt om mee te spelen. Hun ouders zijn wel bezorgd. Adolf Hitler en zijn partij maken de joden tot zondebok. Zondebok betekend: Iemand die de schuld krijgt van iemand. De joden haat in Duitsland neemt toe.
-Nieuwe vriendjes.
-Anne’s moeder vindt in November een mooie woning aan het merwedeplein, in een nieuwbouwwijk. Margot gaat al in December naar Amsterdam, Anne volgt in Februari 1934. Anne gaat naar een montessorischool. Dat is een school waar kinderen zelfstandig bezig zijn met werken. Margot gaat gewoon naar een openbare school. Op die andere school maken ze weer nieuwe vrienden. Zo krijgen ze ook een beetje de Nederlandse taal onder de knie.
-De familie Frank voelt zicht veilig, Totdat het Duitse leger op 10 mei 1940 Nederland aanvalt. Vanaf 15 mei 1940 is Nederland bezet door de Nazi’s. de discriminatie van de Joden begint nu pas echt. Joden mogen geen bedrijf hebben, joodse kinderen mogen niet naar school, ze moeten dus naar een joodseschool, De joden moeten ook een ster dragen, zo kunnen de mensen weten dat het joden zijn en blijven dan uit hun buurt. Er gingen zelfs geruchten dat de joden naar Duitsland moesten.
-Geheime schuilplaats.
-Haar ouders hadden verwacht dat ze dit te horen zouden krijgen: Een geheime schuilplaats is bijna klaar. Niet alleen voor het eigen gezin, maar ook voor de familie van Pels: Hermann en hun zoon Peter. Hermann van Pels  is mededirecteur van het bedrijf van Otto Frank. De familie Frank vertrekt meteen de volgende dag naar een schuilplaats. Ze hebben allemaal tassen met spullen bij zich. Anne neemt natuurlijk haar dagboek mee. Later zal zij terugkijken en in haar dagboek schrijven. De Onbezorgde kommerloze schooltijd komt nooit meer terug.  Dat betekent: ( http://www.youtube.com/watch?v=C0uo8GiJ7_oDat je je niet hoeft te bekommeren, dat het niet al te moeilijk wordt voor je).
-Achter de draaikast.
-Hun schuilplaats is nu pas een echte schuilplaats geworden. Mijnheer Kugler vond het namelijk beter om voor ons een toegangsdeur een kast te plaatsen, maar dan wel natuurlijk een kast die draaibaar is als een deur opengaat. De schuilplaats is in een leeg bestaand gedeelte van een bedrijf van Otto Frank. Terwijl in het voorste gedeelte van het bedrijf gewoon doorgaat, zitten de onderduikers in het achterste gedeelte verstopt. In het achterhuis. Al snel wordt de toegang van het achterhuis verborgen achter de draaikast.
-De helpers.
-Elke dag kwamen ze allemaal boven. Ze Spreken met de heren over de zaken van de politiek, en met de dames over eten en de lasten van de oorlogstijd. Met de kinderen over boeken en kranten. Zij zetten zoveel mogelijk een vrolijk gezicht, ze brengen bloemen en cadeaus voor verjaar- en feestdagen mee. Ze staan altijd en overal voor ons klaar. De onderduikers woden geholpen door 4 personeelsleden van Otto Frank: Miep Gies, Johannes Kleiman, Victor Kugler, Bep voskuijl. Ze zorgen voor voedsel, kleding, boeken en andere dingen die ze nodig hebben.