Oekraïne: verschil tussen versies
k (→Economie) |
|||
| (232 tussenliggende versies door 43 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | {{Nieuws}} |
||
{{Oekraïne}} |
{{Oekraïne}} |
||
| + | [[File:Map of Ukraine with Cities.png|right|400px|thumb|Een kaart van Oekraïne met in het paars de [[Krim]] en in het oranje de [[volksrepubliek Donetsk]] en de [[volksrepubliek Loegansk]].]] |
||
| − | '''Oekraïne''' heeft een totale opp. 603.700 km2. Van noord naar zuid is ongeveer 893 kilometer . Oekraïne is 14 keer zo groot als [[Nederland]]s en na [[Rusland]] is Oekraïne het grootste land van [[Europa]]. Het is zelfs het grootste geheel in het werelddeel Europa liggende land . |
||
| + | '''Oekraïne''' is een land in het oosten van [[Europa (continent)|Europa]]. Oekraïne is één van de grootste landen van Europa qua oppervlakte. Het grenst in het noorden aan [[Wit-Rusland]] (Belarus), in het noordoosten en oosten aan [[Rusland]], in het westen aan [[Polen]] en [[Slowakije]] en in het zuidwesten aan [[Hongarije]], [[Moldavië]] en [[Roemenië]]. In het land wonen zo'n 41 miljoen mensen. De hoofdstad is [[Kiev]] en er wordt [[Oekraïens]] gesproken. |
||
| − | Want Rusland ligt voor een groot deel in [[Azië]]. |
||
| − | Oekraïne is na Rusland en [[Kazagstan]] de grootste [[republiek]] uit de |
||
| − | Voormalige [[Soviet-Unie]]. |
||
| − | Oekraïne grenst in het westen aan [[Hongarije]], [[polen]] en [[Moldavië (land)|Moldavië]]. |
||
| − | En in het noorden aan [[Belarus]] (Wit Rusland). |
||
| − | En in het oosten aan [[Rusland]]. |
||
| + | In het Nederlands wordt het land soms ''de Oekraïne'' genoemd, dus met [[lidwoord]]. Dit is verouderd en is tegenwoordig eigenlijk fout. De benaming met lidwoord was vooral in gebruik in de tijd dat Oekraïne nog geen eigen natie was. |
||
| − | ==Geschiedenis== |
||
| + | Het land heeft een lange geschiedenis, die teruggaat tot de middeleeuwen met het [[Kievse Rijk]]. Na de invasie van de Mongolen in de 13e eeuw viel dit rijk uiteen. Oekraïne is in de loop van de eeuwen deel geweest van het Russische Rijk, het [[Ottomaanse Rijk]], [[Oostenrijk-Hongarije]] en het [[Pools-Litouwse Gemenebest]]. Na de [[Russische Revolutie]] en de [[Eerste Wereldoorlog]] scheidde Oekraïne zich af, maar in 1922 werd het weer onderdeel van de toen net opgerichte [[Sovjet-Unie]]. Oekraïne werd daarmee de belangrijkste sovjetrepubliek, na Rusland. |
||
| − | Middeleeuwen: |
||
| + | Na de [[val van de Sovjet-Unie]] in december 1991 werd Oekraïne weer onafhankelijk. Oekraïne wilde toen ook een neutraal land zijn. Het westen van Oekraïne is namelijk erg gericht op de westerse wereld, terwijl het oosten veel meer op Rusland gericht is. Dit leidde tot verschillende demonstraties en opstanden, zoals tijdens de [[Oranjerevolutie]] (2005) en de [[Euromaidan]] (2014). Tijdens deze protesten wilden veel Oekraïners meer democratie en nauwere banden met het Westen, waarmee dan vooral de [[Europese Unie]] en de [[NAVO]] worden bedoeld. |
||
| − | Vroeger woonde in Ukraïne verschillende groepen mensen. |
||
| − | Van de [[3de eeuw]] tot de [[7de eeuw v Christus]]. |
||
| − | Woonden de [[Scythen]] in het binnenland en jaagde de Griekse kolonisten handel weg naar Noordelijke kant van de [[Zwarte Zee]]. |
||
| − | In de [[4de eeuw voor Christus|4de]] en [[5de eeuw voor Christus]]. Waren het de [[Goten]] en de [[Hunnen]], die via Oekraïne naar het Westen gingen. |
||
| − | Maar toen de [[Mongolen]] er kwamen betekende het einde van het rijk [[Kiëv]]. |
||
| + | Oekraïne heeft hierdoor ook enkele betwiste gebieden. Dit zijn gebieden die officieel wel bij Oekraïne horen, maar waar Oekraïne zelf geen controle (meer) heeft. Begin 2014 werd de [[Krim]] door Rusland ingenomen. Ook verklaarden de [[volksrepubliek Donetsk|volksrepublieken Donetsk]] en [[Volksrepubliek Loegansk|Loegansk]], die gesteund worden door Rusland, zich onafhankelijk. Dit leidde tot een oorlog in het oosten van Oekraïne. Op 24 februari 2022 [[Russische invasie van Oekraïne in 2022|viel Rusland Oekraïne binnen]] en deze strijd gaat nog altijd door. |
||
| − | ==Taal== |
||
| + | == Geschiedenis == |
||
| − | De officiële taal van Oekraïne is [[Oekraïens]]. Van de bevolking spreken ze 78% Oekraïens maar ook veel mensen spreken daar ook [[Russisch]]. |
||
| + | De geschiedenis van Oekraïne begint zo'n beetje bij het [[Kievse Rijk]]. Dit land, met Kiev als hoofdstad bestond van [[882]] tot en met [[1240]]. Toen werd het Kievse Rijk overgenomen door de [[Mongolië|Mongolen]]. Later werd het land onderdeel van [[Litouwen]], Polen en Rusland. |
||
| + | === Sovjetperiode === |
||
| − | ''De Machtige [[Dnjepr]]''<br> |
||
| + | [[Bestand:2005-08-16 Nizhyn 364.JPG|thumb|left|287x287px|Een standbeeld van de stichter van de Sovjet-Unie: [[Lenin]]. Het is in februari 2014 gesloopt]] |
||
| − | ''De machtige Dnjepr buldert en brult''<br> |
||
| + | Nadat in [[1917]] de [[Oktoberrevolutie]] uitbrak in Rusland, waardoor dat land [[communisme|communistisch]] werd, ontstond er veel onrust in Oekraïne, gekenmerkt door de [[Sovjet-Oekraïense Oorlog]]. Eerst heette het de [[Oekraïense Volksrepubliek]] (1918-1922), tussendoor nog de [[Oekraïense Staat]] (29 april 1918 - 14 december 1918) en vervolgens de [[Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek]] (1922 - 1991). Intussen was er ook nog de [[Pools-Oekraïense Oorlog]] (november 1918 tot juli 1919). De Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek werd in [[1922]] onderdeel van de [[Sovjet-Unie]], waar het de medeoprichter van was. Doordat de boerenbedrijven samengingen tot grote staatsbedrijven, ontstond er een grote [[hongersnood]], de [[holodomor]], die duurde van [[1932]] tot en met [[1933]]. Tussen de 5 en 10 miljoen mensen stierven (over deze aantallen is nog steeds veel onzekerheid). |
||
| − | ''de wind in zijn toorn huilt en gaat tekeer''<br> |
||
| − | ''Aan de grond buigt het de wilgen''<br> |
||
| − | ''En blaast de golven tot grote hoogte''<br> |
||
| + | Vanaf [[1941]] bezette [[Nazi-Duitsland]] grote delen van de Sovjet-Unie, waaronder de Oekraïne. Meer dan een zesde van de Oekraïners stierf tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]. Na deze oorlog werd Oekraïne één van de [[welvaart|welvarendste]] delen van Sovjet-Unie, maar nog lang niet zo welvarend als Nederland en België toen waren. |
||
| − | ==Ligging Oekraïne== |
||
| + | === [[Kernramp van Tsjernobyl]] === |
||
| + | [[Bestand:View of Chernobyl taken from Pripyat.JPG|300px|thumb|De kerncentrale gezien vanuit de spookstad [[Pripjat]].|alt=]] |
||
| + | [[Tsjernobyl]], zaterdag 26 april [[1986]]. Midden in de nacht ontplofte een onderdeel van de [[kerncentrale]] van de stad. Deze ramp had grote gevolgen voor Oekraïne en het buurland hiervan, [[Wit-Rusland]] (toen hoorden die landen nog bij de [[Sovjet-Unie]]). |
||
| + | Het stadje Tsjernobyl, in de oblast [[Kiev]], had ooit 15.000 inwoners, en de nabijgelegen stad [[Pripjat]] zelfs 55.000. Maar toen reactor 4 ontplofte was die tijd voorbij. Iedereen moest vertrekken. Zo staat er in Pripjat nog steeds een reuzenrad wat er in 1986 ook al stond. |
||
| − | Oekraïne heeft verschillende buurlanden dat zijn: |
||
| − | * [[Rusland]] |
||
| − | * [[Moldavië]] |
||
| − | * [[Roemenië]] |
||
| − | * [[Hongarije]] |
||
| − | * [[Belarus]] (Wit-Rusland) |
||
| − | * [[Polen]] |
||
| − | * [[Slovakije]] |
||
| + | Na de ontploffing in reactor 4 werd er een betonnen overkapping gebouwd om zo veel mogelijk straling tegen te houden. Deze was maar tijdelijk, daarom werd er in 2012 een nieuwe overkapping gebouwd. |
||
| − | ==De feestdagen in Oekraïne== |
||
| − | |||
| − | Feestdagen en vrije dagen [[2007]]: |
||
| − | * 1 [[januari]] - Nieuwjaar |
||
| − | * 7 [[januari]] - Kerst (Orthodox) |
||
| − | * 8 [[maart]] - Internationale vrouwendag |
||
| − | * 6 [[april]] - Goede vrijdag |
||
| − | * 8 [[april]] - Pasen (Orthodox) |
||
| − | * 8 & 9 [[april]] - Pasen |
||
| − | * 30 [[april]] - Koninginnendag |
||
| − | * 1 & 2 [[mei]] - Dag van de arbeid |
||
| − | * 5 [[mei]] - Bevrijdingsdag |
||
| − | * 9 [[mei]] - Dag van de overwinning |
||
| − | * 17 [[mei]] - Hemelvaart |
||
| − | * 27 [[mei]] - Drievuldigheidsdag (Orthodox) |
||
| − | * 27 & 28 [[mei]] - Pinksteren |
||
| − | * 28 [[juni]] - Dag van de Oekraïense Grondwet |
||
| − | * 11 [[juli]] - Feest van de Vlaamse gemeenschap |
||
| − | * 21 [[juli]] - Nationale feestdag |
||
| − | * 15 [[augustus]] - Maria ten Hemelopneming |
||
| − | * 24 [[augustus]] - Dag van de Oekraїense onafhankelijkheid |
||
| − | * 1 [[november]] - Allerheiligen |
||
| − | * 11 [[november]] - Wapenstilstand 1918 |
||
| − | * 25 & 26 [[december]] - Kerst |
||
| + | De gevolgen waren groot. Nog steeds sterven er mensen aan de radioactieve straling in Oekraïne en Wit-Rusland, Tsjernobyl ligt namelijk vlak bij de grens. In [[Nederland]] mocht er in de periode na de ramp geen blad[[groente]] verkocht worden en ook mochten de [[koe]]ien niet naar buiten om te grazen, om besmetting van [[melk]] te voorkomen. In [[België]] werden er geen maatregelen genomen. De weerman mocht in zijn weerbericht zelfs niet zeggen hoe hoog de straling van de radioactieve wolk was. |
||
| − | Dit is de tabel van de feestdagen van Oekraïne. |
||
| + | Tegenwoordig is het gebied verboden terrein en is het er bijna uitgestorven. In de dagen na de ramp weigerden 3500 inwoners te vertrekken, in [[2006]] waren er nog maar 461 over. Door de afwezigheid van mensen zijn er in het gebied nu veel speciale planten en dieren. Het is wel mogelijk om reizen te maken naar Tsjernobyl, maar dan gelden er speciale voorschriften, omdat het anders te gevaarlijk is. |
||
| − | ==Landschap== |
||
| + | === Zelfstandigheid === |
||
| − | Oekraïne is een land gelegen op de grens tussen oost en west, bestaat uit uitgestrekte [[steppe]]n. In het westen vinden we de [[berg]]en . Meer in het midden van het land ligt een groot [[moeras]]gebied, de [[Pripet]]. Tenslotte is er nog het [[Krim gebergte]]. Deze bergen liggen op het landschapsrijke krim-schiereiland. Door Ukraïne loopt de rivier de Dnipr, van noord dwars door het land naar het zuiden. Daar mond die uit in de [[Zwarte Zee]]. De rivier de [[Dnjepr]] begint in de Oekraïnse [[Karpaten]]. Ook ligt de bekende rivier de [[Donau]] in Oekraïne. Deze rivier, die ook door [[Wenen]], [[Budapest]] en [[Beograd]] stroomt. |
||
| + | [[Bestand:Ukr Referendum 1991.png|miniatuur|left|300px|Vóór onafhankelijkheid|alt=]] |
||
| + | Tussen 1990-1991 had het prioriteit van de Oekraïense wetgeving. Na de staatsgreep in het Russische [[Moskou]] riep de Oekraïne op 24 augustus 1991 de onafhankelijkheid uit. Later werd er ook een [[referendum]] gehouden. Iedereen kon naar de stembus om te stemmen over de toekomst van het land. Een ruime meerderheid van 90% stemde voor onafhankelijkheid. De tegenstemmers bevonden zich vooral in het oosten van Oekraïne, in de Oblasten de [[Krim]] (42% tegen), [[Volksrepubliek Loegansk|Loehansk]] (12% tegen) en [[Volksrepubliek Donetsk|Donetsk]] (13% tegen). |
||
| + | Na de onafhankelijkheid van Oekraïne waren er veel oude Sovjetkernwapens in Oekraïne gebleven. Begin 1994 werd de internationale afspraak gemaakt dat Oekraïne binnen drie jaar 1800 raketten voor vernietiging aan Rusland zou geven. Het verrijkte [[uranium]] uit de kernkoppen werd vervolgens met Amerikaanse financiële steun omgezet in brandstof voor kerncentrales zoals die van [[Tsjernobyl]]. In het ''Boedapestmemorandum'' van 1994 werd afgesproken dat het land in ruil voor de kernwapens een ''soevereiniteitsgarantie'' (zelfstandigheids-garantie) kreeg van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Rusland. Oekraïne ondertekende ook het ''non-proliferatieverdrag'' van kernwapens, wat inhoud dat ze het aantal kernwapens beperken. |
||
| − | ==Wist je dat..== |
||
| + | |||
| − | Wist je dat ... |
||
| + | Tijdens de verkiezingen van 2004 werd het onrustig in Oekraïne. Als gevolg hiervan brak er eind november 2004 tot januari 2005 de [[Oranjerevolutie]] uit. Uiteindelijk kwamen [[Viktor Joesjtsjenko]] en [[Joelia Timosjenko]] aan de macht. In 2010 werd de pro-Russische [[Viktor Janoekovytsj]] president. |
||
| − | *... Oekraïne wel 7 buurlanden heeft? |
||
| + | === Euromaidan (2013-2014) === |
||
| − | *... de hoofdstad van Oekraïne [[Kiev]] heet? |
||
| + | [[Bestand:Euromaidan Kiyv 1-12-13 by Gnatoush 005.jpg|right|thumb|400px|Een protesterende menigte tijdens de [[Euromaidan]] in de hoofdstad [[Kiyv]].|koppeling=Special:FilePath/Euromaidan_Kiyv_1-12-13_by_Gnatoush_005.jpg]] |
||
| + | [[Euromaidan]] is de naam van de protesten die november [[2013]] begonnen op het Kievse ''Majdan Nezalezjnosti'' (onafhankelijksplein). Waarom protesteerden die mensen nu allemaal? De toenmalige Oekraïense president, Viktor Janoekovytsj, ondertekende het associatieverdrag, een akkoord met de Europese Unie niet, maar wilde meer samenwerking met Rusland. Oekraïne ligt tussen Europa en Rusland in, het land is als het ware in tweeën gedeeld. Zoals je hierboven al kon lezen zijn in het westen de mensen meer pro-EU, en in het oosten meer pro-Rusland. Toen president Janoekovytsj begin 2014 ook nog eens een anti-demonstratiewet ondertekende, was de geest echt uit de fles. De Oekraïners wilden niet alleen meer banden met de EU, nee, de regering moest weg! Er ontstonden bloedige gevechten waarbij meer dan 100 mensen om het leven kwamen. Op 22 februari vluchtte president Janoekovytsj naar Rusland. |
||
| + | |||
| + | De oud-premier [[Joelia Tymosjenko]], die pro-EU was, werd vrijgelaten uit de gevangenis, waar ze in was gezet na een politiek proces. Zij sprak de bevolking op het plein toe en maakte bekend zich kandidaat te stellen als president. Er kwamen een tijdelijke regering en een arrestatiebevel voor Janoekovytsj. Het parlement wilde hem uitleveren aan het [[Internationaal Strafhof]] in [[Den Haag]], vanwege het plegen van "massamoord op vreedzame burgers". |
||
| + | |||
| + | === Krimcrisis (2014) === |
||
| + | [[File:Putin_with_Vladimir_Konstantinov,_Sergey_Aksyonov_and_Alexey_Chaly.jpg|left|300px|thumb|[[Vladimir Poetin]] maakt de Krim onderdeel van Rusland. Hoewel de Krim internationaal nog steeds als onderdeel van Oekraïne wordt gezien, wordt het bestuurd door Rusland als autonome republiek.]] |
||
| + | Vanaf 26 februari 2014 verplaatste de onrust zich vanuit Kiev naar het zuiden van het land, de [[Krimcrisis]], op het schiereiland de [[Krim]]. De meeste mensen, zo'n 60%, op dit schiereiland zijn Russisch, en zij hadden dus liever Janoekovytsj weer terug. Voor Rusland is dit schiereiland belangrijk want in de haven van [[Sebastopol]] ligt namelijk een groot deel van de Russische [[Zwarte Zeevloot]]. Op 27 februari bezette het Russische leger de vliegvelden van die stad en de hoofdstad van het schiereiland, [[Simferopol]]. Daarna verspreidden Russische troepen zich over het schiereiland. Op 6 maart besloot het parlement van de Krim om zich aan te sluiten bij Rusland. Op 16 maart werd er een referendum gehouden met twee keuzes: óf aansluiting bij Rusland óf onafhankelijkheid. Een groot deel van de stemmers stemde voor aansluiting bij Rusland. Dit referendum is echter niet erkend door Oekraïne, de Verenigde Staten en de Europese Unie. |
||
| + | |||
| + | Je zou misschien denken: de meeste mensen op de Krim zijn voor aansluiting van hun gebied bij Rusland, waarom laten de VS en Europa die aansluiting dan niet toe? Dat heeft twee redenen. Het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Rusland hebben ten eerste in [[1994]] een akkoord getekend, waarin ze beloofden de Oekraïense grenzen te beschermen. En op de Krim wonen ook [[Krim-Tataren]] (de oorspronkelijke inwoners, 12%) en Oekraïners (25%), en beide bevolkingsgroepen zijn tegen aansluiting bij Rusland. |
||
| + | |||
| + | === Gevechten in Oost-Oekraïne (2014-2015) === |
||
| + | Er kwamen ook veel onlusten in het pro-Russische oosten van Oekraïne. In steden als [[Donetsk]] en [[Loehansk|Luhansk]] werden overheidsgebouwen (provinciehuizen, gemeentehuizen, enzovoort) bezet door pro-Russisch gezinden. De Oekraïense regering zette het leger in, maar een aantal soldaten liep over naar de pro-Russische kant. Vanwege [[Pasen]] onderbrak de regering de gevechten met de opstandelingen tijdelijk. De zogeheten pro-Russische [[Separatisme|separatisten]] gingen steeds gewelddadiger te werk en er vielen steeds meer doden. Het hoogste aantal doden in een keer aan Oekraïense kant was 10. De separatisten kregen ook steeds betere wapens, misschien wel van de Russen. Deze separatisten zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor het neerhalen van vlucht MH17 van [[Malaysia Airlines-vlucht 17|Malaysia Airlines]] op 17 juli 2014 in de buurt van Donetsk. Bij die ramp vielen 298 doden. |
||
| + | |||
| + | In september 2014 en februari 2015 werden er vredesakkoorden gesloten, maar die hielpen maar gedeeltelijk en tijdelijk. |
||
| + | |||
| + | De stad Donetsk heeft de onafhankelijkheid uitgeroepen en noemt zichzelf nu de [[Volksrepubliek Donetsk]]. Deze stad is ook zwaar getroffen door de oorlog. Ook het Oblast Loegansk, een Oekraïnse provincie heeft zichzelf onafhankelijk verklaard en heet nu [[Volksrepubliek Loegansk]]. |
||
| + | |||
| + | === Russische inval === |
||
| + | [[Bestand:Army-2016 (2016-09-06) - 43.jpg|miniatuur|Russische invasie duurt nog steeds voort]] |
||
| + | {{zie hoofdartikel|Russische invasie van Oekraïne in 2022}} |
||
| + | Nadat [[Rusland]] al aan het begin van februari 2022 met soldaten klaarstond langs de Oekraïense grens en in buurland Wit Rusland besloot het op 22 februari 2022 om de oblasten (soort provincies) Donetsk en Loehansk binnen te vallen. Op 24 februari 2022 werd bekend dat er op steden in Oekraïne, waaronder [[Kiev]] en [[Charkov]], raketten waren afgevuurd. Ook werd duidelijk dat Russische troepen verder het land introkken. Later verklaarde president [[Poetin]] op de Russische staatstelevisie dat hij wat hij zelf een "speciale militaire operatie" noemde was begonnen in Oekraïne, met als doel "onderdrukte mensen te bevrijden". Na eerder al de noodtoestand te hebben uitgeroepen, kondigde Oekraïne nu een staat van beleg af. |
||
| + | |||
| + | Verschillende leiders, waaronder premier [[Mark Rutte]] van [[Nederland]] en bondskanselier [[Olaf Scholz]] van [[Duitsland]] veroordeelden de aanval. [[Ursula von der Leyen]], de voorzitter van de [[Europese Commissie]], gaf aan dat de [[Europese Unie]] [[Rusland]] zal afrekenen voor de aanval. President [[Joe Biden]] van de [[Verenigde Staten]] gaf aan stevig te zullen antwoorden op de aanval en Rusland verantwoordelijk te houden voor alle doden die ten gevolge van deze oorlog gaan vallen. |
||
| + | |||
| + | ==Bevolking== |
||
| + | === Bevolkingsgroepen=== |
||
| + | Oekraïne heeft zo'n 41 miljoen inwoners. Dit is zonder de inwoners van de Krim, Donetsk en Loegansk. De bevolking van Oekraïne is al jaren aan het krimpen. Kort voor de onafhankelijkheid had het land nog 55 miljoen inwoners. Dit komt doordat veel inwoners emigreren naar het buitenland, er minder geboortes zijn en de gezondheidszorg erg slecht is. Ook door de oorlog in het oosten van Oekraïne neemt het aantal inwoners af. Na de invasie in 2022 zijn meer dan1 miljoen inwoners naar het westen gevlucht en dat aantal neemt nog steeds toe. Oekraïne is qua inwoneraantal het achtste land van Europa. Door de emigratie zijn er ook [[diaspora]]. Dit zijn Oekraïners die buiten Oekraïne wonen, voornamelijk in de buurlanden (zoals [[Polen]]). |
||
| + | [[Bestand:Ukr lang ukr 2001 int.png|right|thumb|300px|Hoe donkerder, hoe meer mensen Oekraïens als moedertaal hebben.]] |
||
| + | Zo'n 77,8% van de bevolking bestaat uit Oekraïners. Russen zijn met 17,3% de grootste minderheid. De Russen wonen vooral in het oosten van het land en op de Krim. Op de Krim zijn Russen zelfs de grootste bevolkingsgroep. Kleinere bevolkingsgroepen zijn WitRussen (0,8%), Moldaviërs (0,5%), [[Krim-Tataren]] (0,5%), Bulgaren (0,4%), Hongaren (0,3%) en Roemenen (0,3%). |
||
| + | |||
| + | === Taal === |
||
| + | Oekraïne heeft slechts één officiële taal, namelijk het [[Oekraïens]]. Het Oekraïens is een [[slavische talen|Oost-Slavische taal]] en is verwant aan het [[Russisch]] en het [[Wit-Russisch]]. Het Oekraïens gebruikt net als het Russisch het [[Cyrillische alfabet]]. Oekraïens en Russisch lijken erg op elkaar, maar toch zijn er verschillen op het gebied van spelling en uitspraak. Overigens is het Oekraïens nauwer verwant aan het Wit-Russisch dan aan het Russisch. |
||
| + | |||
| + | Vooral in het westen en midden van het land wordt Oekraïens gesproken. In het oosten van het land is het Russisch de dominante taal. Zo'n 67% van de bevolking heeft het Oekraïens als moedertaal, terwijl 29% van de bevolking het Russisch als moedertaal heeft. De meeste Russisch-sprekers wonen overigens op de [[Krim]] en de [[Donbas]]. Op de Krim spreekt meer dan 90% van de bevolking Russisch. |
||
| + | |||
| + | Daarnaast zijn er nog een aantal kleinere talen, die vaak niet erkend worden. Hieronder vallen het [[Krim-Tataars]], het [[Roemeens]], het [[Bulgaars]] en het [[Hongaars]]. Zo'n 2,9% van de inwoners heeft een andere moedertaal dan Oekraïens of Russisch. |
||
| + | |||
| + | ===Religie=== |
||
| + | [[File:80-391-9007_Kyiv_DSC_5895.jpg|left|300px|thumb|Het [[Sint-Michielsklooster (Kiev)|Sint-Michielsklooster]] in de zetel van de [[Oekraïens-Orthodoxe Kerk]].]] |
||
| + | Sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 heeft het land [[vrijheid van religie]]. Dat betekent dat iedereen zelf mag beslissen wat hij/zij gelooft. De meeste mensen in Oekraïne zijn [[christendom|christelijk]], ze zijn aanhanger van de [[Oosters-Orthodoxe Kerk]] (67%). Tot 2018 was de [[Russisch-Orthodoxe Kerk]] de grootste orthodoxe kerk van Oekraïne, die het [[holenklooster van Kiev]] als zetel had. In 2018 is besloten dat de [[Oekraïens-Orthodoxe Kerk]] zich afscheidde van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Voorheen was dit een onderdeel van de Russisch-Orthodoxe Kerk, maar vanwege de conflicten tussen Oekraïne en Rusland heeft de Oekraïense afdeling zich afgescheiden. Rusland was het hier overigens niet mee eens. De Oekraïens-Orthodoxe Kerk heeft het [[Sint-Michielsklooster (Kiev)|Sint-Michielsklooster]] als zetel. Een deel van de orthodoxe gelovigen zijn overgestapt naar de Oekraïens-Orthodoxe Kerk, terwijl het overige deel aanhanger bleef van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Hoewel de Oekraïens-Orthodoxe Kerk heeft zich afgescheiden, mag de Russisch-Orthodoxe Kerk actief blijven in het land en zijn er geen gebouwen afgenomen. |
||
| + | |||
| + | Daarnaast zijn er nog andere christelijke stromingen in Oekraïne zoals de [[Armeens-Apostolische Kerk]], de [[Rooms-Katholieke Kerk]], de [[Grieks-Katholieke Kerk]] en het [[protestantisme]]. 1,1% van de bevolking van het land hangt de [[islam]] aan. Al sinds de tijd van het Ottomaanse Rijk wonen er moslims in Oekraïne. In het verleden had Oekraïne een grote Joodse bevolking, maar een groot deel van hen overleefde de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog niet. Na de oorlog verhuisden veel Oekraïnse Joden naar de Verenigde Staten of Israël. Tegenwoordig is slechts 0,4% van de bevolking aanhanger van het jodendom. Andere kleinere religies zijn het [[hindoeïsme]] en het [[boeddhisme]]. 11% van de bevolking hangt geen religie aan. |
||
| + | |||
| + | ===Onderwijs=== |
||
| + | [[File:Cernauti_Residentia_03.jpg|right|300px|thumb|De universiteit van Tsjernivtsji]] |
||
| + | Alle kinderen tussen 6 en 17 jaar oud zijn verplicht om naar school te gaan in Oekraïne. Kinderen gaan voor hun zesde vaak naar een [[créche]] of kleuterschool. Tussen hun 6e en 10e gaan zij naar de [[basisschool]], waar ze vakken als spelling en rekenen krijgen. Op hun 10e gaan kinderen in Oekraïne naar de middelbare school en blijven daar tot hun 17e. De middelbare school is verdeeld in twee aparte gedeeltes. De onderbouw duurt van hun 10e tot hun 15e, terwijl de bovenbouw van hun 15e tot hun 17e duurt. Op de middelbare school krijgen zij aardrijkskunde, geschiedenis, Oekraïens, een vreemde taal, literatuur, wiskunde, scheikunde, natuurkunde, muziek en kunst. Ieder vak krijgen zij slechts een of twee keer per week. Op school kunnen kinderen ook vaak kiezen om een sport of andere klas te volgen, zoals voetbal, het koor of schaken. Dit zijn naschoolse activiteiten en kinderen gaan hiervoor in hun vrije tijd naar school. Qua vreemde talen worden vaak Engels, Frans, Duits, Russisch of Spaans geleerd. |
||
| + | |||
| + | In de bovenbouw maken de scholieren verschillende examens, die samen een eindcijfer vormen. Dit eindcijfer bepaalt of je naar de universiteit kan. Er zijn zowel privé- als publieke universiteiten in Oekraïne. De overheid geeft geld aan studenten om te studeren, maar vaak is dit niet genoeg. Studenten met hoge cijfers krijgen 25% meer geld. De universiteiten regelen ook vaak een kamer en de boeken voor de studenten. |
||
| + | |||
| + | == Geografie == |
||
| + | === Landschap === |
||
| + | [[Bestand:Ukraine Dnepr bei Cherson.jpg|400px|left|thumb|De [[Dnjepr]] bij [[Cherson]]]] |
||
| + | Oekraïne is na Rusland het grootste land van Europa qua oppervlakte. Het land grenst aan [[Rusland]] (1576 km), [[Moldavië]] (939 km), [[Roemenië]] (169 km), [[Hongarije]] (103 km), [[Wit-Rusland]] (891 km), [[Polen]] (428 km) en [[Slowakije]] (90 km). Het land ligt min of meer in het [[Oekraïens Schild]], dat erg heuvelachtig is. Het landschap van Oekraïne is erg heuvelachtig. In het westen van Oekraïne liggen de [[Karpaten]], een gebergte aan de grens met Slowakije en Hongarije. Het zuiden van Oekraïne bestaat voornamelijk uit [[steppe]]s (graslanden) en maken deel uit van de [[Pontisch-Kaspische Steppe]]. Oekraïne heeft zowel toegang tot de [[Zwarte Zee]] als de [[Zee van Azov]]. De Zee van Aozv wordt afgesloten door de [[Krim]]. De Krim is een schiereiland dat van Rusland gescheiden is door de [[straat van Kertsj]]. Door de [[landengte van Perekop]] wordt de Krim verbonden met de rest van Oekraïne. In het oosten van het land ligt het [[Donetsplateau]] met de [[Donetsbekken]] (de Donbass). |
||
| + | |||
| + | Het land heeft verschillende rivieren. Van het noorden naar het zuiden stroomt de [[Dnjepr]], waar langs verschillende steden liggen. De Dnjepr deelt het land ook in twee delen. Een van de zijrivieren van Djnepr is de [[Pripjat (rivier)|Pripjat]]. Aan de grens met Wit-Rusland liggen de [[Pripjatmoerassen]], waardoor de Pripjat stroomt. Een gedeelte van de moerassen is verboden gebied, aangezien hier de radioactieve kerncentrale van [[Tsjernobyl]] staat. Overigens werd Wit-Rusland zwaarder getroffen door de kernramp dan Oekraïne zelf, aangezien de wind naar het noorden waaide. Andere rivieren in Oekraïne zijn de [[Severski Donets]], de [[Donau]] en de [[Dnjestr]]. Veel rivieren hebben ook watervallen. |
||
| + | |||
| + | De hoogste berg van Oekraïne is de [[Hoverla]] met een hoogte 2.061 meter. Deze berg ligt in de Karpaten. |
||
| + | |||
| + | === Grootste steden === |
||
| + | {| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%" |
||
| + | ! colspan="11" align="center" | 10 grootste steden van Oekraïne |
||
| + | |- |
||
| + | ! rowspan="23" width:150 |<br /> |
||
| + | [[File:Lavra_Kyiv.JPG|200px|Kiev]]<br />[[Kiev]]<br /> |
||
| + | [[File:LopanStrelkaKharkov.jpg|200px|Charkov]]<br />[[Charkov]]<br /> |
||
| + | ! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer |
||
| + | ! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Naam |
||
| + | ! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners <br> (2021) |
||
| + | ! rowspan="23" width:150 | |
||
| + | [[File:Beach-Chayka-aerial-4.jpg|border|200px|Odessa]]<br />[[Odessa]]<br /> |
||
| + | [[File:Dnipropetrovsk_view_2015_tov-tob.jpg|200px|Donetsk]]<br />[[Dnjepropetrovsk]]<br /> |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Kiev]]''' || align="center" | 2.962.180 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Charkov]]''' || align="center" | 1.433.886 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Odessa]]''' || align="center" | 1.015.826 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Dnjepr]]''' of Dnipro || align="center" | 980.948 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Donetsk]]'''* || align="center" | 905.364 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Zaporizja]]''' || align="center" | 722,713 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 7 || align="center" | '''[[Lviv]]''' || align="center" | 721.510 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 8 || align="center" | '''[[Kryvy Rih]]''' || align="center" | 612.750 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 9 || align="center" | '''[[Mykolajiv]]''' || align="center" | 476.101 |
||
| + | |- |
||
| + | | align="center" style="background:#f0f0f0;" | 10 || align="center" | '''[[Sebastopol]]'''* || align="center" | 464.349 |
||
| + | |} |
||
| + | <nowiki>*</nowiki> Donetsk en Sebastopol liggen officieel gezien in Oekraïne, maar Oekraïne zelf heeft er geen controle. |
||
| + | |||
| + | ===Natuur=== |
||
| + | [[File:Кінбурнська_коса_восени.jpg|left|250px|thumb|Een van de kustregio's van Oekraïne]] |
||
| + | Oekraïne heeft veel verschillende soorten planten en dieren. Dit komt door de verschillende soorten landschappen. Een groot deel van het land is bedekt met bossen. Ongeveer de helft van alle bossen bestaat uit naaldbossen. De meeste loofbossen bevinden zich in het noordwesten van het land. Ook de [[pijnboom]] en de [[eik]] komen veel voor in het land. Het zuidwesten van het land bestaat voornamelijk uit steppes met lage struiken en af en toe een paar bomen. |
||
| + | |||
| + | In het land komen zo'n 45.000 soorten dieren voor, waaronder 108 soorten zoogdieren, 400 soorten vogels, 21 soorten reptielen, 170 soorten vissen en 17 soorten amfibieën. Belangrijke diersoorten die voorkomen in Oekraïne zijn de [[siesel]], de [[wisent]], de [[kuifaalscholver]], de [[steppebunzing]] en de [[eland]]. Ook komen er verschillende soorten zwijnen, vossen, wolven, herten en muizen voor in het land. |
||
| + | |||
| + | In het land zijn ook verschillende natuurgebieden. Het verboden gebied rondom Tsjernobyl is er een van. Aangezien hier niemand woont, heeft de natuur veel steden in de regio teruggewonnen. |
||
| + | |||
| + | ===Klimaat=== |
||
| + | Oekraïne heeft grotendeels een [[landklimaat]]. Dit betekent dat Oekraïne warme zomers en koude winters heeft. Het land krijgt weinig neerslag gedurende het jaar. Het zuiden van Oekraïne heeft een [[steppeklimaat]] en de Krim die daar onder ligt zelfs een [[subtropisch klimaat]]. Hier liggen de temperaturen hoger en de winters zijn een stuk milder. Ook valt er meer regen. |
||
| + | |||
| + | [[Bestand:Panorama of Ukrainian Karpaty, 2018.jpg|center|900px|thumb|De Oekraïense [[Karpaten]]]] |
||
| + | |||
| + | == Kunst en cultuur== |
||
| + | ===Tradities=== |
||
| + | * [[Oekraïense barok]] |
||
| + | * [[Pysanka]] |
||
| + | |||
| + | ===Werelderfgoed === |
||
| + | [[Bestand:Sevastopol_04-14_img33_Chersonesus.jpg|right|300px|thumb|De overblijfselen van de stad [[Chersonesos (Krim)|Chersonesos]]]] |
||
| + | Oekraïne heeft zeven objecten op de werelderfgoedlijst. Dit zijn: |
||
| + | * Het [[Sint-Sophiakathedraal (Kiev)|Sint-Sophiakathedraal]] en het [[holenklooster van Kiev]] |
||
| + | * Het historische centrum van [[Lviv]] |
||
| + | * De [[Geodetische boog van Struve]] (deels in andere landen) |
||
| + | * De [[Oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa]] (deels in andere landen) |
||
| + | * De [[Residentie van Bukovinische en Dalmatische metropolieten]] |
||
| + | * De [[Houten tserkva's van de Karpaten in Polen en Oekraïne]] (deels in Polen) |
||
| + | * De oude stad [[Chersonesos (Krim)|Chersonesos]] |
||
| + | |||
| + | ===Muziek=== |
||
| + | [[File:Rapid_Trident_2014_06.jpg|left|300px|thumb|De ''[[hopak]]'' is een traditionele dans uit Oekraïne]] |
||
| + | Muziek is een belangrijk onderdeel van de Oekraïense cultuur. Oekraïense muziek heeft een lange geschiedenis en er bestaan vele genres. Traditionele muziek, westerse muziek en [[jazz]] zijn populair. |
||
| + | |||
| + | In de tijd van de barok waren er verschillende belangrijke musici, zoals [[Ivan Mazepa]] en [[Ivan Sirko]]. Traditionele Oekraïense instrumenten zijn de [[kobza]], de [[bandura]] en de [[torban]]. In de 19e eeuw waren er ook Oekraïense musici, die in Rusland bekend waren, zoals [[Dmytro Bortniansky]]. Sinds de jaren 60 is popmuziek in Oekraïne populair. Ook volkszangers zoals [[Mariana Sadovska]] zijn bekend geworden. Andere wereldberoemde Oekraïense artiesten zijn [[Kirill Karabits]] en [[Okean Elzy]]. |
||
| + | |||
| + | Oekraïne doet ook mee aan het [[Eurovisiesongfestival]] en heeft twee keer gewonnen. De eerste keer was [[Ruslana]] (''Wild Dances'') in 2004 en de tweede keer was met [[Jamala]] (''1944'') in 2016. Ook de act van [[Vjerka Serdjoetsjka|Serdjoetsjka]] uit 2007 is nog steeds heel erg bekend. |
||
| + | |||
| + | ===Literatuur=== |
||
| + | De Oekraïense literatuur gaat terug tot de 11e eeuw. Toen werden veel [[kroniek]]en en Bijbelse teksten geschreven. Na de invasie van de Mongolen kwam er een stop in de literatuur en pas in de 14e eeuw werd er weer veel geschreven. In deze tijd werden veel gedichten gemaakt en ook werden veel verhalen mondeling overgebracht. In de 17e en vroege 18e eeuw was de Oekraïense taal verboden, waardoor er minder werken geschreven zijn. Pas in de 19e eeuw ontstond de moderne Oekraïense literatuur. [[Ivan Kotliarevsky]] wordt vaak gezien als de vader van de Oekraïense literatuur, aangezien hij het eerste werk in de moderne Oekraïense taal schreef. Andere belangrijke 19e eeuwse schrijvers zijn [[Lesja Oekrajinka]], [[Taras Sjevtsjenko]] en [[Ivan Franko]]. |
||
| + | |||
| + | In het Sovjettijdperk ging het eerst erg goed met de Oekraïense literatuur. Veel schrijvers experimenteerden met nieuwe vormen, zoals [[Mykola Khvylovy]] en [[Valerian Pidmohylny]]. Deze periode wordt de Oekraïense Renaissance genoemd, maar hierin kwam in de jaren 1930 snel een einde. Onder het regime van Josef Stalin werden 223 Oekraïense schrijvers om het leven gebracht. De Oekraïense literatuur moest voldoen aan het [[socialistisch realisme]] en er was weinig artistieke vrijheid. Pas in de jaren 1980 kwam er meer vrijheid in de literatuur met schrijvers als [[Ivan Drach]] en [[Lina Kostenko]]. |
||
| + | |||
| + | ===Eten en drinken=== |
||
| + | [[File:Food_from_Puzata_Hata_restaurant_in_Lviv.jpg|left|300px|thumb|Verschillende Oekraïense gerechten]] |
||
| + | De Oekraïense keuken is beïnvloed door gerechten en ingrediënten uit allerlei landen, waaronder Rusland en Polen. De Oekraïense keuken staat bekend om het verwarmen van voedsel op een ingewikkelde manier. Vaak wordt eten eerst gefrituurd of gekookt en vervolgens nog in de oven verwarmd of gebakken. Het nationale gerecht van Oekraïne is [[borscht]]. Dit is soep van [[rode biet]], die met [[zure room]] geserveerd wordt. Ook [[pierogi]] (''varenyky'') is een populair gerecht. Een ander populair gerecht is [[holubtsi]]. Dit zijn groentes die in koolbladeren worden opgerold. Vaak worden naast deze gerechten aardappels, brood en granen geserveerd. Ook sla, champignons en kool zijn bekende bijgerechten. |
||
| + | |||
| + | Qua nagerechten zijn er nog [[syrnyky]] (een oliebol met kwark in het midden), [[zhele]] (gelatine gemaakt van fruit) en [[pampushky]] (soort van donut zonder gat). |
||
| + | |||
| + | ===Sport=== |
||
| + | [[File:UKR-SWE_Euro_2012_(22).jpg|right|250px|thumb|Het Oekraïense voetbalteam in 2012]] |
||
| + | Net als in Rusland wordt er in Oekraïne veel nadruk gelegd op sport. Sport wordt gezien als belangrijk voor scholieren en veel scholieren sporten daarom na school. Net als in veel Europese landen is [[voetbal]] de populairste sport. In het Sovjettijdperk leverde Oekraïne veel voetballers aan het Sovjetteam, zoals [[Ihor Belanov]] en [[Oleh Blokhin]]. |
||
| + | |||
| + | Tegenwoordig is het Oekraïense voetbalteam minder sterk dan in de Sovjettijd. Een andere populaire sport in Oekraïne is [[boksen]]. Oekraïne heeft daardoor ook veel bekende boksers, zoals [[Oleksandr Usyk]] en de broers [[Vitali Klitschko|Vitali]] and [[Wladimir Klitschko]]. Ook worden [[basketball]] en [[rugby]] erg populair in het land. Daarnaast is [[schaken]] een populaire sport. |
||
| + | |||
| + | ==Politiek== |
||
| + | ===Staatsinrichting=== |
||
| + | [[File:Petro_Poroshenko_on_Day_of_Constitution_of_Ukraine_2016-06-28_16.jpg|right|300px|thumb|De vergaderzaal van het Oekraïense parlement]] |
||
| + | Oekraïne is een [[republiek]] en een [[democratie]]. Oekraïne heeft hierdoor een [[president]] als staatshoofd. De president van Oekraïne wordt gekozen door middel van verkiezingen. De verkiezingen vinden iedere vijf jaar plaats. Een president kan meerdere termijnen dienen, maar dit is slechts één keer gebeurd. Ook kan een president worden afgezet, wat ook maar één keer gebeurd is. De huidige president van Oekraïne is [[Volodymyr Zelensky]], die in 2019 gekozen werd. De president wordt geholpen door een minister-president en verschillende ministers. De huidige minister-president van Oekraïne is [[Denis Sjmyhal]]. De minister-president is het hoofd van de regering, maar de president is machtiger dan de minister-president. |
||
| + | |||
| + | Daarnaast heeft Oekraïne een parlement, genaamd de [[Verchovna Rada]]. Deze bestaat uit één kamer met 450 zetels. De helft van de zetels wordt gekozen door middel van een [[kiesdistrictenstelsel]]. Dit betekent dat ieder lid een bepaalde regio in Oekraïne vertegenwoordigt. Die regio kiest dan ook dat lid. De andere helft wordt gekozen op basis van alle stemmen in het land. Ook het parlement wordt iedere vijf jaar gekozen. Af en toe kan het er gewelddadig aan toe gaan in het parlement. In het verleden zijn vaak vechtpartijen uitgebroken. Oekraïne heeft verschillende politieke partijen. |
||
| + | |||
| + | ===Bestuurlijke indeling=== |
||
| + | Oekraïne is onderverdeeld in 24 [[oblast]]en, 2 autonome steden en één autonome republiek. |
||
| + | |||
| + | De twee autonome steden zijn [[Kiev]] en [[Sebastopol]]. Kiev omdat het de hoofdstad is en Sebastopol omdat er een grote Russische marinehaven is. |
||
| + | |||
| + | De autonome republiek is het schiereiland [[Krim]]. De bevolking van de Krim is voornamelijk Russisch, en niet Oekraïens. De republiek beslaat het hele schiereiland met uitzondering van Sebastopol. De hoofdstad van de Krim is [[Simferopol]] en een andere bekende stad is [[Jalta]]. De Oblasten Donetsk en Loehansk hebben zich in 2014 uitgeroepen tot een volksrepubliek. Maar dat is niet officieel erkend. Het maakt onderdeel uit van de Russische eisen tijdens de [[Russische invasie van Oekraïne in 2022|Russische invasie]] dat de Krim en beide Oblasten onafhankelijk worden. |
||
| + | |||
| + | Hier onder staan alle 24 Oblasten van Oekraïne, de meeste zijn naar hun hoofdstad genoemd: |
||
| + | {| class="wikitable" |
||
| + | |+ |
||
| + | !_ |
||
| + | !Oblast |
||
| + | !Hoofdstad |
||
| + | !_ |
||
| + | !Oblast |
||
| + | !Hoofdstad |
||
| + | ! Kaart |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Wolynië|Wolynië]] |
||
| + | | [[Lutsk]] of [[Loetsk]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Zjytomyr|Zjytomyr]] |
||
| + | | [[Zjytomyr]] |
||
| + | | rowspan="13" | [[Bestand:Politiek Oekraïne.png|600px]] <br> <nowiki>*</nowiki>) Oblasten die een Volksrepubliek of Republiek zijn geworden.<br> Hoofdsteden in de tabel volgens de spelling op Wikipedia. |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Kirovohrad|Kirovohrad]] |
||
| + | | [[Kropyvnytsky]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Zaporizja|Zaporizja]] |
||
| + | | [[Zaporizja]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Lviv|Lviv]] |
||
| + | | [[Lviv]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Chmelnitski|Chmelnitski]] |
||
| + | | [[Chmelnitski]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Odessa|Odessa]] |
||
| + | | [[Odessa]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Cherson|Cherson]] |
||
| + | | [[Cherson]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Transkarpatië|Transkarpatië]] |
||
| + | | [[Oezjhorod]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Tsjernivtsi|Tsjernivtski]] |
||
| + | | [[Tsjernivtsi]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Mykolajiv|Mykolajiv]] |
||
| + | | [[Mykolajiv]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Volksrepubliek Loegansk|Loegansk]]* |
||
| + | | [[Loehansk]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Rivne|Rivne]] |
||
| + | | [[Rivne]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Vinnytsja|Vinnytsja]] |
||
| + | | [[Vinnytsja]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Soemy|Soemy]] |
||
| + | | [[Soemy]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Volksrepubliek Donetsk|Donetsk]]* |
||
| + | | [[Donetsk]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Ternopil|Ternopil]] |
||
| + | | [[Ternopil]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Kiev|Kiev]] |
||
| + | | [[Kiev]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Charkov|Charkov]] |
||
| + | | [[Charkov]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Ivano-Frankivsk|Ivano-Frankivsk]] |
||
| + | | [[Ivano-Frankivsk]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Tsjerkasy|Tsjerkasy]] |
||
| + | | [[Tsjerkasy]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Poltava|Poltava]] |
||
| + | | [[Poltava]] |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Dnjepropetrovsk|Dnjepropetrovsk]] |
||
| + | | [[Dnipropetrovsk]] |
||
| + | |_ |
||
| + | ! Autonome Republiek |
||
| + | ! Hoofdstad |
||
| + | |- |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Oblast Tsjernihiv|Tsjernihiv]] |
||
| + | | [[Tsjernihiv]] |
||
| + | |_ |
||
| + | | [[Krim]]* |
||
| + | | [[Simferopol]] |
||
| + | |} |
||
| + | |||
| + | ===Buitenlandse politiek=== |
||
| + | [[File:Volodymyr_Zelensky_met_with_Dutch_PM_Mark_Rutte_in_occasion_of_possible_Russian_invasion_(17).jpg|left|300px|thumb|President [[Volodymyr Zelensky]] met de Nederlandse premier [[Mark Rutte]] in 2022]] |
||
| + | Oekraïne is lid van de [[Verenigde Naties]], maar geen lid van de van [[NAVO]] en de [[Europese Unie]] (EU). Wel wil Oekraïne lid worden van beide organisaties. In 2022 heeft Oekraïne officieel gevraagd om lid van de EU te worden, maar waarschijnlijk duurt het nog jaren voordat het echt een lidstaat wordt. Oorspronkelijk was Oekraïne een neutraal land dat goede banden met al zijn buurlanden. Na 2014 is de band met Rusland erg verslechterd. Dit komt doordat de Russen de Krim innamen en Donetsk en Loegansk zich losbraken met hulp van de Russen. De Russen willen ook dat Oekraïne neutraal of pro-Russisch blijft, terwijl het land sinds 2014 pro-westers geworden is. Sinds 2014 heeft Oekraïne de banden met westerse landen aangehaald, waaronder met de Verenigde Staten en de landen van de Europese Unie. In 2022 verbrak Oekraïne alle banden met Rusland nadat Rusland Oekraïne binnenviel. |
||
| + | |||
| + | Ook is de band met Wit-Rusland erg slecht geworden, aangezien de Wit-Russische regering erg pro-Russisch is. Ook lieten de Wit-Russen het Russische leger op hun grondgebied om Oekraïne binnen te vallen. Oekraïne heeft goede banden met buurlanden Polen, Moldavië, Roemenië, Hongarije en Slowakije. Ook heeft het land goede banden met [[Georgië]], dat ook binnengevallen werd door de Russen in 2008. Daarnaast is Oekraïne goede vrienden met Turkije. In het verleden had Oekraïne een grensconflict met Roemenië over de wateren rondom [[Slangeneiland]]. In 2020 hebben de twee landen het conflict opgelost. |
||
| + | |||
| + | == Transport == |
||
| + | [[Bestand:KRMetrotram.jpg|right|400px|thumb|De sneltram van [[Kryvy Rih]].]] |
||
| + | De belangrijkste [[luchthaven]] van Oekraïne is [[Luchthaven Kiev Boryspil]]. Vanuit [[Amsterdam Airport Schiphol]] en [[Brussels Airport]] is de luchthaven bereikbaar met [[Ukraine International Ailines|Ukraine International Airlines]] en [[KLM]]. Behalve Boryspil heeft Kiev nog twee andere luchthavens, één voor binnenlandse vluchten en één voor vracht. |
||
| + | |||
| + | Andere luchthavens in Oekraïne zijn onder andere de luchthaven van Odessa en van Charkov, deze is voor het EK Voetbal 2012 (zie volgend kopje) helemaal gerenoveerd (verbouwd). |
||
| + | |||
| + | De twee belangrijkste Oekraïense [[luchtvaartmaatschappij]]en zijn [[Ukraine International Airlines]] en [[Aerosvit]]. |
||
| + | |||
| + | Behalve luchthavens zijn er ook steden in Oekraïne met [[metro]]'s, namelijk Kiev, Charkov en Dnjepropetrovsk. Kiev en Charkov hebben allebei drie metrolijnen, Dnjepropetrovsk heeft er maar één. Er worden sporen en metro's uit de tijd van de [[Sovjet-Unie]] gebruikt. |
||
| + | |||
| + | De stad [[Kryvy Rih]] heeft geen metro, maar een [[sneltram|tram]] zonder kruisingen. |
||
| + | |||
| + | De snelwegen in Oekraïne zijn heel erg slecht en verouderd. |
||
| + | |||
| + | Maar de [[trein]] blijft nog altijd één van de belangrijkste vervoermiddelen in het land. Niet alleen voor passagiers maar ook voor vracht, wat bijvoorbeeld in de haven van Odessa verder vervoerd kan worden. |
||
| + | |||
| + | ==Economie== |
||
| + | [[File:Flag_colors.jpg|left|300px|thumb|De vlag van Oekraïne stelt ook een goudgeel graanveld met een blauwe hemel voor.]] |
||
| + | Oekraïne is een van de armste landen van Europa. Ook hebben de conflicten sinds 2014 en de coronapandemie ervoor gezorgd dat het slecht gaat met de economie van het land. Na de Russische invasie in 2022 stortte de economie ook in. In Oekraïne wordt betaald met de [[Oekraïense grivna]]. De belangrijkste handelspartners van Oekraïne zijn Rusland, [[China]], [[Duitsland]], Polen en [[Turkije]]. Ook wordt er veel handel gedreven met [[India]], Hongarije, [[Nederland]], [[Italië]] en [[Frankrijk]]. Oekraïne heeft een vrij moderne economie. 6% van de bevolking werkt in de landbouw, 27% in de industrie en 68% in de dienstensector. |
||
| + | |||
| + | De landbouw is nog steeds erg belangrijk voor de economie van het land. Zo is Oekraïne de grootste producent van [[zonnebloemolie]] ter wereld en ook van de grootste producenten van [[graan]] en [[honing]]. In het Sovjettijdperk werd Oekraïne daarom ook de "broodmand van de Sovjet-Unie" genoemd, aangezien veel voedsel uit Oekraïne kwam. De grond van Oekraïne is ook erg vruchtbaar. Daarnaast zijn [[suikerbiet]], [[wijn]], [[appel]]s, [[Pompoen (vrucht)|pompoen]], [[tomaat|tomaten]], [[maïs]], [[sojaboon|sojabonen]] en [[watermeloen]] belangrijke landbouwproducten in het land. Ook heeft Oekraïne veel delfstoffen in de grond zitten, zoals [[ijzer]] en [[steenkool]]. Veel ijzerindustrie maakt ook nog steeds gebruikt van steenkool. Toch wordt er ook veel elektriciteit opgewekt door middel van kernenergie. De [[kerncentrale Zaporizja]], in de Oblast Zaporizja, is de grootste [[kernenergie]]-centrale van Europa. Andere belangrijke industrieën zijn de auto-industrie en het bouwen van vliegtuigen en schepen. |
||
| + | |||
| + | Op het gebied van toerisme is Oekraïne vooral populair onder inwoners van de buurlanden. Zij komen vaak naar Oekraïne om te shoppen, aangezien veel producten goedkoper zijn in het land (zoals benzine). Ook komen zij voor de oude steden en vele monumenten. Nog steeds komen veel Russen naar Oekraïne voor de stranden aan de Zwarte Zee. De Krim was in het Sovjettijdperk een bekende plek, waar de Sovjet-elite vakantie ging vieren. |
||
| + | |||
| + | == Fotogalerij == |
||
| + | <gallery> |
||
| + | Bestand:Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic.svg|Vlag van Oekraïne in de Sovjet periode |
||
| + | Bestand:Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg|Wapen van Oekraïne in de Sovjet periode |
||
| + | File:Dnieper Nasa 2004-05-06.jpg|Satelietfoto |
||
| + | </gallery> |
||
{{Navigatie Landen Europa}} |
{{Navigatie Landen Europa}} |
||
| + | |||
| − | [[categorie:Landen]] |
||
| + | [[Categorie:Oekraïne| ]] |
||
| + | [[Categorie:Landen van Europa]] |
||
| + | |||
| + | [[de:Ukraine]] |
||
| + | [[es:Ucrania]] |
||
| + | [[fr:Ukraine]] |
||
| + | [[it:Ucraina]] |
||
| + | [[en:Ukraine]] |
||
Huidige versie van 8 nov 2024 om 19:18
 |
| Oekraïne Україна (Oekrajina)
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Kiev |
| Aantal inwoners | 41.208.106 (2021) |
| Oppervlakte | 603.500 km² |
| Regeringsvorm | Semi-presidentiële republiek |
| President | Volodymyr Zelensky (sinds 2019) |
| Premier | Denis Sjmyhal (sinds 2021) |
| Godsdienst | Christendom (87,3%) Geen religie (11%) Overig (1,7%) |
| Taal | Oekraïens (українська мова) |
| Munteenheid | Grivna |
| Volkslied | Sjtsje ne vmerla Oekrajiny |
| Nationale feestdag | 24 augustus |
| Landcode | UKR |
Portaal  Oekraïne
| |
Oekraïne is een land in het oosten van Europa. Oekraïne is één van de grootste landen van Europa qua oppervlakte. Het grenst in het noorden aan Wit-Rusland (Belarus), in het noordoosten en oosten aan Rusland, in het westen aan Polen en Slowakije en in het zuidwesten aan Hongarije, Moldavië en Roemenië. In het land wonen zo'n 41 miljoen mensen. De hoofdstad is Kiev en er wordt Oekraïens gesproken.
In het Nederlands wordt het land soms de Oekraïne genoemd, dus met lidwoord. Dit is verouderd en is tegenwoordig eigenlijk fout. De benaming met lidwoord was vooral in gebruik in de tijd dat Oekraïne nog geen eigen natie was.
Het land heeft een lange geschiedenis, die teruggaat tot de middeleeuwen met het Kievse Rijk. Na de invasie van de Mongolen in de 13e eeuw viel dit rijk uiteen. Oekraïne is in de loop van de eeuwen deel geweest van het Russische Rijk, het Ottomaanse Rijk, Oostenrijk-Hongarije en het Pools-Litouwse Gemenebest. Na de Russische Revolutie en de Eerste Wereldoorlog scheidde Oekraïne zich af, maar in 1922 werd het weer onderdeel van de toen net opgerichte Sovjet-Unie. Oekraïne werd daarmee de belangrijkste sovjetrepubliek, na Rusland.
Na de val van de Sovjet-Unie in december 1991 werd Oekraïne weer onafhankelijk. Oekraïne wilde toen ook een neutraal land zijn. Het westen van Oekraïne is namelijk erg gericht op de westerse wereld, terwijl het oosten veel meer op Rusland gericht is. Dit leidde tot verschillende demonstraties en opstanden, zoals tijdens de Oranjerevolutie (2005) en de Euromaidan (2014). Tijdens deze protesten wilden veel Oekraïners meer democratie en nauwere banden met het Westen, waarmee dan vooral de Europese Unie en de NAVO worden bedoeld.
Oekraïne heeft hierdoor ook enkele betwiste gebieden. Dit zijn gebieden die officieel wel bij Oekraïne horen, maar waar Oekraïne zelf geen controle (meer) heeft. Begin 2014 werd de Krim door Rusland ingenomen. Ook verklaarden de volksrepublieken Donetsk en Loegansk, die gesteund worden door Rusland, zich onafhankelijk. Dit leidde tot een oorlog in het oosten van Oekraïne. Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen en deze strijd gaat nog altijd door.
Geschiedenis
De geschiedenis van Oekraïne begint zo'n beetje bij het Kievse Rijk. Dit land, met Kiev als hoofdstad bestond van 882 tot en met 1240. Toen werd het Kievse Rijk overgenomen door de Mongolen. Later werd het land onderdeel van Litouwen, Polen en Rusland.
Sovjetperiode
Nadat in 1917 de Oktoberrevolutie uitbrak in Rusland, waardoor dat land communistisch werd, ontstond er veel onrust in Oekraïne, gekenmerkt door de Sovjet-Oekraïense Oorlog. Eerst heette het de Oekraïense Volksrepubliek (1918-1922), tussendoor nog de Oekraïense Staat (29 april 1918 - 14 december 1918) en vervolgens de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek (1922 - 1991). Intussen was er ook nog de Pools-Oekraïense Oorlog (november 1918 tot juli 1919). De Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek werd in 1922 onderdeel van de Sovjet-Unie, waar het de medeoprichter van was. Doordat de boerenbedrijven samengingen tot grote staatsbedrijven, ontstond er een grote hongersnood, de holodomor, die duurde van 1932 tot en met 1933. Tussen de 5 en 10 miljoen mensen stierven (over deze aantallen is nog steeds veel onzekerheid).
Vanaf 1941 bezette Nazi-Duitsland grote delen van de Sovjet-Unie, waaronder de Oekraïne. Meer dan een zesde van de Oekraïners stierf tijdens de Tweede Wereldoorlog. Na deze oorlog werd Oekraïne één van de welvarendste delen van Sovjet-Unie, maar nog lang niet zo welvarend als Nederland en België toen waren.
Kernramp van Tsjernobyl
Tsjernobyl, zaterdag 26 april 1986. Midden in de nacht ontplofte een onderdeel van de kerncentrale van de stad. Deze ramp had grote gevolgen voor Oekraïne en het buurland hiervan, Wit-Rusland (toen hoorden die landen nog bij de Sovjet-Unie).
Het stadje Tsjernobyl, in de oblast Kiev, had ooit 15.000 inwoners, en de nabijgelegen stad Pripjat zelfs 55.000. Maar toen reactor 4 ontplofte was die tijd voorbij. Iedereen moest vertrekken. Zo staat er in Pripjat nog steeds een reuzenrad wat er in 1986 ook al stond.
Na de ontploffing in reactor 4 werd er een betonnen overkapping gebouwd om zo veel mogelijk straling tegen te houden. Deze was maar tijdelijk, daarom werd er in 2012 een nieuwe overkapping gebouwd.
De gevolgen waren groot. Nog steeds sterven er mensen aan de radioactieve straling in Oekraïne en Wit-Rusland, Tsjernobyl ligt namelijk vlak bij de grens. In Nederland mocht er in de periode na de ramp geen bladgroente verkocht worden en ook mochten de koeien niet naar buiten om te grazen, om besmetting van melk te voorkomen. In België werden er geen maatregelen genomen. De weerman mocht in zijn weerbericht zelfs niet zeggen hoe hoog de straling van de radioactieve wolk was.
Tegenwoordig is het gebied verboden terrein en is het er bijna uitgestorven. In de dagen na de ramp weigerden 3500 inwoners te vertrekken, in 2006 waren er nog maar 461 over. Door de afwezigheid van mensen zijn er in het gebied nu veel speciale planten en dieren. Het is wel mogelijk om reizen te maken naar Tsjernobyl, maar dan gelden er speciale voorschriften, omdat het anders te gevaarlijk is.
Zelfstandigheid
Tussen 1990-1991 had het prioriteit van de Oekraïense wetgeving. Na de staatsgreep in het Russische Moskou riep de Oekraïne op 24 augustus 1991 de onafhankelijkheid uit. Later werd er ook een referendum gehouden. Iedereen kon naar de stembus om te stemmen over de toekomst van het land. Een ruime meerderheid van 90% stemde voor onafhankelijkheid. De tegenstemmers bevonden zich vooral in het oosten van Oekraïne, in de Oblasten de Krim (42% tegen), Loehansk (12% tegen) en Donetsk (13% tegen).
Na de onafhankelijkheid van Oekraïne waren er veel oude Sovjetkernwapens in Oekraïne gebleven. Begin 1994 werd de internationale afspraak gemaakt dat Oekraïne binnen drie jaar 1800 raketten voor vernietiging aan Rusland zou geven. Het verrijkte uranium uit de kernkoppen werd vervolgens met Amerikaanse financiële steun omgezet in brandstof voor kerncentrales zoals die van Tsjernobyl. In het Boedapestmemorandum van 1994 werd afgesproken dat het land in ruil voor de kernwapens een soevereiniteitsgarantie (zelfstandigheids-garantie) kreeg van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Rusland. Oekraïne ondertekende ook het non-proliferatieverdrag van kernwapens, wat inhoud dat ze het aantal kernwapens beperken.
Tijdens de verkiezingen van 2004 werd het onrustig in Oekraïne. Als gevolg hiervan brak er eind november 2004 tot januari 2005 de Oranjerevolutie uit. Uiteindelijk kwamen Viktor Joesjtsjenko en Joelia Timosjenko aan de macht. In 2010 werd de pro-Russische Viktor Janoekovytsj president.
Euromaidan (2013-2014)
Euromaidan is de naam van de protesten die november 2013 begonnen op het Kievse Majdan Nezalezjnosti (onafhankelijksplein). Waarom protesteerden die mensen nu allemaal? De toenmalige Oekraïense president, Viktor Janoekovytsj, ondertekende het associatieverdrag, een akkoord met de Europese Unie niet, maar wilde meer samenwerking met Rusland. Oekraïne ligt tussen Europa en Rusland in, het land is als het ware in tweeën gedeeld. Zoals je hierboven al kon lezen zijn in het westen de mensen meer pro-EU, en in het oosten meer pro-Rusland. Toen president Janoekovytsj begin 2014 ook nog eens een anti-demonstratiewet ondertekende, was de geest echt uit de fles. De Oekraïners wilden niet alleen meer banden met de EU, nee, de regering moest weg! Er ontstonden bloedige gevechten waarbij meer dan 100 mensen om het leven kwamen. Op 22 februari vluchtte president Janoekovytsj naar Rusland.
De oud-premier Joelia Tymosjenko, die pro-EU was, werd vrijgelaten uit de gevangenis, waar ze in was gezet na een politiek proces. Zij sprak de bevolking op het plein toe en maakte bekend zich kandidaat te stellen als president. Er kwamen een tijdelijke regering en een arrestatiebevel voor Janoekovytsj. Het parlement wilde hem uitleveren aan het Internationaal Strafhof in Den Haag, vanwege het plegen van "massamoord op vreedzame burgers".
Krimcrisis (2014)
Vanaf 26 februari 2014 verplaatste de onrust zich vanuit Kiev naar het zuiden van het land, de Krimcrisis, op het schiereiland de Krim. De meeste mensen, zo'n 60%, op dit schiereiland zijn Russisch, en zij hadden dus liever Janoekovytsj weer terug. Voor Rusland is dit schiereiland belangrijk want in de haven van Sebastopol ligt namelijk een groot deel van de Russische Zwarte Zeevloot. Op 27 februari bezette het Russische leger de vliegvelden van die stad en de hoofdstad van het schiereiland, Simferopol. Daarna verspreidden Russische troepen zich over het schiereiland. Op 6 maart besloot het parlement van de Krim om zich aan te sluiten bij Rusland. Op 16 maart werd er een referendum gehouden met twee keuzes: óf aansluiting bij Rusland óf onafhankelijkheid. Een groot deel van de stemmers stemde voor aansluiting bij Rusland. Dit referendum is echter niet erkend door Oekraïne, de Verenigde Staten en de Europese Unie.
Je zou misschien denken: de meeste mensen op de Krim zijn voor aansluiting van hun gebied bij Rusland, waarom laten de VS en Europa die aansluiting dan niet toe? Dat heeft twee redenen. Het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Rusland hebben ten eerste in 1994 een akkoord getekend, waarin ze beloofden de Oekraïense grenzen te beschermen. En op de Krim wonen ook Krim-Tataren (de oorspronkelijke inwoners, 12%) en Oekraïners (25%), en beide bevolkingsgroepen zijn tegen aansluiting bij Rusland.
Gevechten in Oost-Oekraïne (2014-2015)
Er kwamen ook veel onlusten in het pro-Russische oosten van Oekraïne. In steden als Donetsk en Luhansk werden overheidsgebouwen (provinciehuizen, gemeentehuizen, enzovoort) bezet door pro-Russisch gezinden. De Oekraïense regering zette het leger in, maar een aantal soldaten liep over naar de pro-Russische kant. Vanwege Pasen onderbrak de regering de gevechten met de opstandelingen tijdelijk. De zogeheten pro-Russische separatisten gingen steeds gewelddadiger te werk en er vielen steeds meer doden. Het hoogste aantal doden in een keer aan Oekraïense kant was 10. De separatisten kregen ook steeds betere wapens, misschien wel van de Russen. Deze separatisten zijn waarschijnlijk verantwoordelijk voor het neerhalen van vlucht MH17 van Malaysia Airlines op 17 juli 2014 in de buurt van Donetsk. Bij die ramp vielen 298 doden.
In september 2014 en februari 2015 werden er vredesakkoorden gesloten, maar die hielpen maar gedeeltelijk en tijdelijk.
De stad Donetsk heeft de onafhankelijkheid uitgeroepen en noemt zichzelf nu de Volksrepubliek Donetsk. Deze stad is ook zwaar getroffen door de oorlog. Ook het Oblast Loegansk, een Oekraïnse provincie heeft zichzelf onafhankelijk verklaard en heet nu Volksrepubliek Loegansk.
Russische inval
_-_43.jpg)
Zie Russische invasie van Oekraïne in 2022 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Nadat Rusland al aan het begin van februari 2022 met soldaten klaarstond langs de Oekraïense grens en in buurland Wit Rusland besloot het op 22 februari 2022 om de oblasten (soort provincies) Donetsk en Loehansk binnen te vallen. Op 24 februari 2022 werd bekend dat er op steden in Oekraïne, waaronder Kiev en Charkov, raketten waren afgevuurd. Ook werd duidelijk dat Russische troepen verder het land introkken. Later verklaarde president Poetin op de Russische staatstelevisie dat hij wat hij zelf een "speciale militaire operatie" noemde was begonnen in Oekraïne, met als doel "onderdrukte mensen te bevrijden". Na eerder al de noodtoestand te hebben uitgeroepen, kondigde Oekraïne nu een staat van beleg af.
Verschillende leiders, waaronder premier Mark Rutte van Nederland en bondskanselier Olaf Scholz van Duitsland veroordeelden de aanval. Ursula von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie, gaf aan dat de Europese Unie Rusland zal afrekenen voor de aanval. President Joe Biden van de Verenigde Staten gaf aan stevig te zullen antwoorden op de aanval en Rusland verantwoordelijk te houden voor alle doden die ten gevolge van deze oorlog gaan vallen.
Bevolking
Bevolkingsgroepen
Oekraïne heeft zo'n 41 miljoen inwoners. Dit is zonder de inwoners van de Krim, Donetsk en Loegansk. De bevolking van Oekraïne is al jaren aan het krimpen. Kort voor de onafhankelijkheid had het land nog 55 miljoen inwoners. Dit komt doordat veel inwoners emigreren naar het buitenland, er minder geboortes zijn en de gezondheidszorg erg slecht is. Ook door de oorlog in het oosten van Oekraïne neemt het aantal inwoners af. Na de invasie in 2022 zijn meer dan1 miljoen inwoners naar het westen gevlucht en dat aantal neemt nog steeds toe. Oekraïne is qua inwoneraantal het achtste land van Europa. Door de emigratie zijn er ook diaspora. Dit zijn Oekraïners die buiten Oekraïne wonen, voornamelijk in de buurlanden (zoals Polen).
Zo'n 77,8% van de bevolking bestaat uit Oekraïners. Russen zijn met 17,3% de grootste minderheid. De Russen wonen vooral in het oosten van het land en op de Krim. Op de Krim zijn Russen zelfs de grootste bevolkingsgroep. Kleinere bevolkingsgroepen zijn WitRussen (0,8%), Moldaviërs (0,5%), Krim-Tataren (0,5%), Bulgaren (0,4%), Hongaren (0,3%) en Roemenen (0,3%).
Taal
Oekraïne heeft slechts één officiële taal, namelijk het Oekraïens. Het Oekraïens is een Oost-Slavische taal en is verwant aan het Russisch en het Wit-Russisch. Het Oekraïens gebruikt net als het Russisch het Cyrillische alfabet. Oekraïens en Russisch lijken erg op elkaar, maar toch zijn er verschillen op het gebied van spelling en uitspraak. Overigens is het Oekraïens nauwer verwant aan het Wit-Russisch dan aan het Russisch.
Vooral in het westen en midden van het land wordt Oekraïens gesproken. In het oosten van het land is het Russisch de dominante taal. Zo'n 67% van de bevolking heeft het Oekraïens als moedertaal, terwijl 29% van de bevolking het Russisch als moedertaal heeft. De meeste Russisch-sprekers wonen overigens op de Krim en de Donbas. Op de Krim spreekt meer dan 90% van de bevolking Russisch.
Daarnaast zijn er nog een aantal kleinere talen, die vaak niet erkend worden. Hieronder vallen het Krim-Tataars, het Roemeens, het Bulgaars en het Hongaars. Zo'n 2,9% van de inwoners heeft een andere moedertaal dan Oekraïens of Russisch.
Religie
Sinds de onafhankelijkheid van Oekraïne in 1991 heeft het land vrijheid van religie. Dat betekent dat iedereen zelf mag beslissen wat hij/zij gelooft. De meeste mensen in Oekraïne zijn christelijk, ze zijn aanhanger van de Oosters-Orthodoxe Kerk (67%). Tot 2018 was de Russisch-Orthodoxe Kerk de grootste orthodoxe kerk van Oekraïne, die het holenklooster van Kiev als zetel had. In 2018 is besloten dat de Oekraïens-Orthodoxe Kerk zich afscheidde van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Voorheen was dit een onderdeel van de Russisch-Orthodoxe Kerk, maar vanwege de conflicten tussen Oekraïne en Rusland heeft de Oekraïense afdeling zich afgescheiden. Rusland was het hier overigens niet mee eens. De Oekraïens-Orthodoxe Kerk heeft het Sint-Michielsklooster als zetel. Een deel van de orthodoxe gelovigen zijn overgestapt naar de Oekraïens-Orthodoxe Kerk, terwijl het overige deel aanhanger bleef van de Russisch-Orthodoxe Kerk. Hoewel de Oekraïens-Orthodoxe Kerk heeft zich afgescheiden, mag de Russisch-Orthodoxe Kerk actief blijven in het land en zijn er geen gebouwen afgenomen.
Daarnaast zijn er nog andere christelijke stromingen in Oekraïne zoals de Armeens-Apostolische Kerk, de Rooms-Katholieke Kerk, de Grieks-Katholieke Kerk en het protestantisme. 1,1% van de bevolking van het land hangt de islam aan. Al sinds de tijd van het Ottomaanse Rijk wonen er moslims in Oekraïne. In het verleden had Oekraïne een grote Joodse bevolking, maar een groot deel van hen overleefde de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog niet. Na de oorlog verhuisden veel Oekraïnse Joden naar de Verenigde Staten of Israël. Tegenwoordig is slechts 0,4% van de bevolking aanhanger van het jodendom. Andere kleinere religies zijn het hindoeïsme en het boeddhisme. 11% van de bevolking hangt geen religie aan.
Onderwijs
Alle kinderen tussen 6 en 17 jaar oud zijn verplicht om naar school te gaan in Oekraïne. Kinderen gaan voor hun zesde vaak naar een créche of kleuterschool. Tussen hun 6e en 10e gaan zij naar de basisschool, waar ze vakken als spelling en rekenen krijgen. Op hun 10e gaan kinderen in Oekraïne naar de middelbare school en blijven daar tot hun 17e. De middelbare school is verdeeld in twee aparte gedeeltes. De onderbouw duurt van hun 10e tot hun 15e, terwijl de bovenbouw van hun 15e tot hun 17e duurt. Op de middelbare school krijgen zij aardrijkskunde, geschiedenis, Oekraïens, een vreemde taal, literatuur, wiskunde, scheikunde, natuurkunde, muziek en kunst. Ieder vak krijgen zij slechts een of twee keer per week. Op school kunnen kinderen ook vaak kiezen om een sport of andere klas te volgen, zoals voetbal, het koor of schaken. Dit zijn naschoolse activiteiten en kinderen gaan hiervoor in hun vrije tijd naar school. Qua vreemde talen worden vaak Engels, Frans, Duits, Russisch of Spaans geleerd.
In de bovenbouw maken de scholieren verschillende examens, die samen een eindcijfer vormen. Dit eindcijfer bepaalt of je naar de universiteit kan. Er zijn zowel privé- als publieke universiteiten in Oekraïne. De overheid geeft geld aan studenten om te studeren, maar vaak is dit niet genoeg. Studenten met hoge cijfers krijgen 25% meer geld. De universiteiten regelen ook vaak een kamer en de boeken voor de studenten.
Geografie
Landschap
Oekraïne is na Rusland het grootste land van Europa qua oppervlakte. Het land grenst aan Rusland (1576 km), Moldavië (939 km), Roemenië (169 km), Hongarije (103 km), Wit-Rusland (891 km), Polen (428 km) en Slowakije (90 km). Het land ligt min of meer in het Oekraïens Schild, dat erg heuvelachtig is. Het landschap van Oekraïne is erg heuvelachtig. In het westen van Oekraïne liggen de Karpaten, een gebergte aan de grens met Slowakije en Hongarije. Het zuiden van Oekraïne bestaat voornamelijk uit steppes (graslanden) en maken deel uit van de Pontisch-Kaspische Steppe. Oekraïne heeft zowel toegang tot de Zwarte Zee als de Zee van Azov. De Zee van Aozv wordt afgesloten door de Krim. De Krim is een schiereiland dat van Rusland gescheiden is door de straat van Kertsj. Door de landengte van Perekop wordt de Krim verbonden met de rest van Oekraïne. In het oosten van het land ligt het Donetsplateau met de Donetsbekken (de Donbass).
Het land heeft verschillende rivieren. Van het noorden naar het zuiden stroomt de Dnjepr, waar langs verschillende steden liggen. De Dnjepr deelt het land ook in twee delen. Een van de zijrivieren van Djnepr is de Pripjat. Aan de grens met Wit-Rusland liggen de Pripjatmoerassen, waardoor de Pripjat stroomt. Een gedeelte van de moerassen is verboden gebied, aangezien hier de radioactieve kerncentrale van Tsjernobyl staat. Overigens werd Wit-Rusland zwaarder getroffen door de kernramp dan Oekraïne zelf, aangezien de wind naar het noorden waaide. Andere rivieren in Oekraïne zijn de Severski Donets, de Donau en de Dnjestr. Veel rivieren hebben ook watervallen.
De hoogste berg van Oekraïne is de Hoverla met een hoogte 2.061 meter. Deze berg ligt in de Karpaten.
Grootste steden
| 10 grootste steden van Oekraïne | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Naam | Inwoners (2021) |
||||||||
| 1 | Kiev | 2.962.180 | ||||||||
| 2 | Charkov | 1.433.886 | ||||||||
| 3 | Odessa | 1.015.826 | ||||||||
| 4 | Dnjepr of Dnipro | 980.948 | ||||||||
| 5 | Donetsk* | 905.364 | ||||||||
| 6 | Zaporizja | 722,713 | ||||||||
| 7 | Lviv | 721.510 | ||||||||
| 8 | Kryvy Rih | 612.750 | ||||||||
| 9 | Mykolajiv | 476.101 | ||||||||
| 10 | Sebastopol* | 464.349 | ||||||||
* Donetsk en Sebastopol liggen officieel gezien in Oekraïne, maar Oekraïne zelf heeft er geen controle.
Natuur
Oekraïne heeft veel verschillende soorten planten en dieren. Dit komt door de verschillende soorten landschappen. Een groot deel van het land is bedekt met bossen. Ongeveer de helft van alle bossen bestaat uit naaldbossen. De meeste loofbossen bevinden zich in het noordwesten van het land. Ook de pijnboom en de eik komen veel voor in het land. Het zuidwesten van het land bestaat voornamelijk uit steppes met lage struiken en af en toe een paar bomen.
In het land komen zo'n 45.000 soorten dieren voor, waaronder 108 soorten zoogdieren, 400 soorten vogels, 21 soorten reptielen, 170 soorten vissen en 17 soorten amfibieën. Belangrijke diersoorten die voorkomen in Oekraïne zijn de siesel, de wisent, de kuifaalscholver, de steppebunzing en de eland. Ook komen er verschillende soorten zwijnen, vossen, wolven, herten en muizen voor in het land.
In het land zijn ook verschillende natuurgebieden. Het verboden gebied rondom Tsjernobyl is er een van. Aangezien hier niemand woont, heeft de natuur veel steden in de regio teruggewonnen.
Klimaat
Oekraïne heeft grotendeels een landklimaat. Dit betekent dat Oekraïne warme zomers en koude winters heeft. Het land krijgt weinig neerslag gedurende het jaar. Het zuiden van Oekraïne heeft een steppeklimaat en de Krim die daar onder ligt zelfs een subtropisch klimaat. Hier liggen de temperaturen hoger en de winters zijn een stuk milder. Ook valt er meer regen.
Kunst en cultuur
Tradities
Werelderfgoed
Oekraïne heeft zeven objecten op de werelderfgoedlijst. Dit zijn:
- Het Sint-Sophiakathedraal en het holenklooster van Kiev
- Het historische centrum van Lviv
- De Geodetische boog van Struve (deels in andere landen)
- De Oude en voorhistorische beukenbossen van de Karpaten en andere regio's van Europa (deels in andere landen)
- De Residentie van Bukovinische en Dalmatische metropolieten
- De Houten tserkva's van de Karpaten in Polen en Oekraïne (deels in Polen)
- De oude stad Chersonesos
Muziek
Muziek is een belangrijk onderdeel van de Oekraïense cultuur. Oekraïense muziek heeft een lange geschiedenis en er bestaan vele genres. Traditionele muziek, westerse muziek en jazz zijn populair.
In de tijd van de barok waren er verschillende belangrijke musici, zoals Ivan Mazepa en Ivan Sirko. Traditionele Oekraïense instrumenten zijn de kobza, de bandura en de torban. In de 19e eeuw waren er ook Oekraïense musici, die in Rusland bekend waren, zoals Dmytro Bortniansky. Sinds de jaren 60 is popmuziek in Oekraïne populair. Ook volkszangers zoals Mariana Sadovska zijn bekend geworden. Andere wereldberoemde Oekraïense artiesten zijn Kirill Karabits en Okean Elzy.
Oekraïne doet ook mee aan het Eurovisiesongfestival en heeft twee keer gewonnen. De eerste keer was Ruslana (Wild Dances) in 2004 en de tweede keer was met Jamala (1944) in 2016. Ook de act van Serdjoetsjka uit 2007 is nog steeds heel erg bekend.
Literatuur
De Oekraïense literatuur gaat terug tot de 11e eeuw. Toen werden veel kronieken en Bijbelse teksten geschreven. Na de invasie van de Mongolen kwam er een stop in de literatuur en pas in de 14e eeuw werd er weer veel geschreven. In deze tijd werden veel gedichten gemaakt en ook werden veel verhalen mondeling overgebracht. In de 17e en vroege 18e eeuw was de Oekraïense taal verboden, waardoor er minder werken geschreven zijn. Pas in de 19e eeuw ontstond de moderne Oekraïense literatuur. Ivan Kotliarevsky wordt vaak gezien als de vader van de Oekraïense literatuur, aangezien hij het eerste werk in de moderne Oekraïense taal schreef. Andere belangrijke 19e eeuwse schrijvers zijn Lesja Oekrajinka, Taras Sjevtsjenko en Ivan Franko.
In het Sovjettijdperk ging het eerst erg goed met de Oekraïense literatuur. Veel schrijvers experimenteerden met nieuwe vormen, zoals Mykola Khvylovy en Valerian Pidmohylny. Deze periode wordt de Oekraïense Renaissance genoemd, maar hierin kwam in de jaren 1930 snel een einde. Onder het regime van Josef Stalin werden 223 Oekraïense schrijvers om het leven gebracht. De Oekraïense literatuur moest voldoen aan het socialistisch realisme en er was weinig artistieke vrijheid. Pas in de jaren 1980 kwam er meer vrijheid in de literatuur met schrijvers als Ivan Drach en Lina Kostenko.
Eten en drinken
De Oekraïense keuken is beïnvloed door gerechten en ingrediënten uit allerlei landen, waaronder Rusland en Polen. De Oekraïense keuken staat bekend om het verwarmen van voedsel op een ingewikkelde manier. Vaak wordt eten eerst gefrituurd of gekookt en vervolgens nog in de oven verwarmd of gebakken. Het nationale gerecht van Oekraïne is borscht. Dit is soep van rode biet, die met zure room geserveerd wordt. Ook pierogi (varenyky) is een populair gerecht. Een ander populair gerecht is holubtsi. Dit zijn groentes die in koolbladeren worden opgerold. Vaak worden naast deze gerechten aardappels, brood en granen geserveerd. Ook sla, champignons en kool zijn bekende bijgerechten.
Qua nagerechten zijn er nog syrnyky (een oliebol met kwark in het midden), zhele (gelatine gemaakt van fruit) en pampushky (soort van donut zonder gat).
Sport
.jpg)
Net als in Rusland wordt er in Oekraïne veel nadruk gelegd op sport. Sport wordt gezien als belangrijk voor scholieren en veel scholieren sporten daarom na school. Net als in veel Europese landen is voetbal de populairste sport. In het Sovjettijdperk leverde Oekraïne veel voetballers aan het Sovjetteam, zoals Ihor Belanov en Oleh Blokhin.
Tegenwoordig is het Oekraïense voetbalteam minder sterk dan in de Sovjettijd. Een andere populaire sport in Oekraïne is boksen. Oekraïne heeft daardoor ook veel bekende boksers, zoals Oleksandr Usyk en de broers Vitali and Wladimir Klitschko. Ook worden basketball en rugby erg populair in het land. Daarnaast is schaken een populaire sport.
Politiek
Staatsinrichting
Oekraïne is een republiek en een democratie. Oekraïne heeft hierdoor een president als staatshoofd. De president van Oekraïne wordt gekozen door middel van verkiezingen. De verkiezingen vinden iedere vijf jaar plaats. Een president kan meerdere termijnen dienen, maar dit is slechts één keer gebeurd. Ook kan een president worden afgezet, wat ook maar één keer gebeurd is. De huidige president van Oekraïne is Volodymyr Zelensky, die in 2019 gekozen werd. De president wordt geholpen door een minister-president en verschillende ministers. De huidige minister-president van Oekraïne is Denis Sjmyhal. De minister-president is het hoofd van de regering, maar de president is machtiger dan de minister-president.
Daarnaast heeft Oekraïne een parlement, genaamd de Verchovna Rada. Deze bestaat uit één kamer met 450 zetels. De helft van de zetels wordt gekozen door middel van een kiesdistrictenstelsel. Dit betekent dat ieder lid een bepaalde regio in Oekraïne vertegenwoordigt. Die regio kiest dan ook dat lid. De andere helft wordt gekozen op basis van alle stemmen in het land. Ook het parlement wordt iedere vijf jaar gekozen. Af en toe kan het er gewelddadig aan toe gaan in het parlement. In het verleden zijn vaak vechtpartijen uitgebroken. Oekraïne heeft verschillende politieke partijen.
Bestuurlijke indeling
Oekraïne is onderverdeeld in 24 oblasten, 2 autonome steden en één autonome republiek.
De twee autonome steden zijn Kiev en Sebastopol. Kiev omdat het de hoofdstad is en Sebastopol omdat er een grote Russische marinehaven is.
De autonome republiek is het schiereiland Krim. De bevolking van de Krim is voornamelijk Russisch, en niet Oekraïens. De republiek beslaat het hele schiereiland met uitzondering van Sebastopol. De hoofdstad van de Krim is Simferopol en een andere bekende stad is Jalta. De Oblasten Donetsk en Loehansk hebben zich in 2014 uitgeroepen tot een volksrepubliek. Maar dat is niet officieel erkend. Het maakt onderdeel uit van de Russische eisen tijdens de Russische invasie dat de Krim en beide Oblasten onafhankelijk worden.
Hier onder staan alle 24 Oblasten van Oekraïne, de meeste zijn naar hun hoofdstad genoemd:
| _ | Oblast | Hoofdstad | _ | Oblast | Hoofdstad | Kaart |
|---|---|---|---|---|---|---|
| _ | Wolynië | Lutsk of Loetsk | _ | Zjytomyr | Zjytomyr |  *) Oblasten die een Volksrepubliek of Republiek zijn geworden. Hoofdsteden in de tabel volgens de spelling op Wikipedia. |
| _ | Kirovohrad | Kropyvnytsky | _ | Zaporizja | Zaporizja | |
| _ | Lviv | Lviv | _ | Chmelnitski | Chmelnitski | |
| _ | Odessa | Odessa | _ | Cherson | Cherson | |
| _ | Transkarpatië | Oezjhorod | _ | Tsjernivtski | Tsjernivtsi | |
| _ | Mykolajiv | Mykolajiv | _ | Loegansk* | Loehansk | |
| _ | Rivne | Rivne | _ | Vinnytsja | Vinnytsja | |
| _ | Soemy | Soemy | _ | Donetsk* | Donetsk | |
| _ | Ternopil | Ternopil | _ | Kiev | Kiev | |
| _ | Charkov | Charkov | _ | Ivano-Frankivsk | Ivano-Frankivsk | |
| _ | Tsjerkasy | Tsjerkasy | _ | Poltava | Poltava | |
| _ | Dnjepropetrovsk | Dnipropetrovsk | _ | Autonome Republiek | Hoofdstad | |
| _ | Tsjernihiv | Tsjernihiv | _ | Krim* | Simferopol |
Buitenlandse politiek
.jpg)
Oekraïne is lid van de Verenigde Naties, maar geen lid van de van NAVO en de Europese Unie (EU). Wel wil Oekraïne lid worden van beide organisaties. In 2022 heeft Oekraïne officieel gevraagd om lid van de EU te worden, maar waarschijnlijk duurt het nog jaren voordat het echt een lidstaat wordt. Oorspronkelijk was Oekraïne een neutraal land dat goede banden met al zijn buurlanden. Na 2014 is de band met Rusland erg verslechterd. Dit komt doordat de Russen de Krim innamen en Donetsk en Loegansk zich losbraken met hulp van de Russen. De Russen willen ook dat Oekraïne neutraal of pro-Russisch blijft, terwijl het land sinds 2014 pro-westers geworden is. Sinds 2014 heeft Oekraïne de banden met westerse landen aangehaald, waaronder met de Verenigde Staten en de landen van de Europese Unie. In 2022 verbrak Oekraïne alle banden met Rusland nadat Rusland Oekraïne binnenviel.
Ook is de band met Wit-Rusland erg slecht geworden, aangezien de Wit-Russische regering erg pro-Russisch is. Ook lieten de Wit-Russen het Russische leger op hun grondgebied om Oekraïne binnen te vallen. Oekraïne heeft goede banden met buurlanden Polen, Moldavië, Roemenië, Hongarije en Slowakije. Ook heeft het land goede banden met Georgië, dat ook binnengevallen werd door de Russen in 2008. Daarnaast is Oekraïne goede vrienden met Turkije. In het verleden had Oekraïne een grensconflict met Roemenië over de wateren rondom Slangeneiland. In 2020 hebben de twee landen het conflict opgelost.
Transport
De belangrijkste luchthaven van Oekraïne is Luchthaven Kiev Boryspil. Vanuit Amsterdam Airport Schiphol en Brussels Airport is de luchthaven bereikbaar met Ukraine International Airlines en KLM. Behalve Boryspil heeft Kiev nog twee andere luchthavens, één voor binnenlandse vluchten en één voor vracht.
Andere luchthavens in Oekraïne zijn onder andere de luchthaven van Odessa en van Charkov, deze is voor het EK Voetbal 2012 (zie volgend kopje) helemaal gerenoveerd (verbouwd).
De twee belangrijkste Oekraïense luchtvaartmaatschappijen zijn Ukraine International Airlines en Aerosvit.
Behalve luchthavens zijn er ook steden in Oekraïne met metro's, namelijk Kiev, Charkov en Dnjepropetrovsk. Kiev en Charkov hebben allebei drie metrolijnen, Dnjepropetrovsk heeft er maar één. Er worden sporen en metro's uit de tijd van de Sovjet-Unie gebruikt.
De stad Kryvy Rih heeft geen metro, maar een tram zonder kruisingen.
De snelwegen in Oekraïne zijn heel erg slecht en verouderd.
Maar de trein blijft nog altijd één van de belangrijkste vervoermiddelen in het land. Niet alleen voor passagiers maar ook voor vracht, wat bijvoorbeeld in de haven van Odessa verder vervoerd kan worden.
Economie
Oekraïne is een van de armste landen van Europa. Ook hebben de conflicten sinds 2014 en de coronapandemie ervoor gezorgd dat het slecht gaat met de economie van het land. Na de Russische invasie in 2022 stortte de economie ook in. In Oekraïne wordt betaald met de Oekraïense grivna. De belangrijkste handelspartners van Oekraïne zijn Rusland, China, Duitsland, Polen en Turkije. Ook wordt er veel handel gedreven met India, Hongarije, Nederland, Italië en Frankrijk. Oekraïne heeft een vrij moderne economie. 6% van de bevolking werkt in de landbouw, 27% in de industrie en 68% in de dienstensector.
De landbouw is nog steeds erg belangrijk voor de economie van het land. Zo is Oekraïne de grootste producent van zonnebloemolie ter wereld en ook van de grootste producenten van graan en honing. In het Sovjettijdperk werd Oekraïne daarom ook de "broodmand van de Sovjet-Unie" genoemd, aangezien veel voedsel uit Oekraïne kwam. De grond van Oekraïne is ook erg vruchtbaar. Daarnaast zijn suikerbiet, wijn, appels, pompoen, tomaten, maïs, sojabonen en watermeloen belangrijke landbouwproducten in het land. Ook heeft Oekraïne veel delfstoffen in de grond zitten, zoals ijzer en steenkool. Veel ijzerindustrie maakt ook nog steeds gebruikt van steenkool. Toch wordt er ook veel elektriciteit opgewekt door middel van kernenergie. De kerncentrale Zaporizja, in de Oblast Zaporizja, is de grootste kernenergie-centrale van Europa. Andere belangrijke industrieën zijn de auto-industrie en het bouwen van vliegtuigen en schepen.
Op het gebied van toerisme is Oekraïne vooral populair onder inwoners van de buurlanden. Zij komen vaak naar Oekraïne om te shoppen, aangezien veel producten goedkoper zijn in het land (zoals benzine). Ook komen zij voor de oude steden en vele monumenten. Nog steeds komen veel Russen naar Oekraïne voor de stranden aan de Zwarte Zee. De Krim was in het Sovjettijdperk een bekende plek, waar de Sovjet-elite vakantie ging vieren.
Fotogalerij
Vlag van Oekraïne in de Sovjet periode
Wapen van Oekraïne in de Sovjet periode
Satelietfoto
.svg)
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||