Zwitserland: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (Wijzigingen door Milenium (Overleg); hersteld tot de laatste versie door Gerarddummer)
(Versie 840331 van Memingbot (overleg) ongedaan gemaakt)
Label: Ongedaan maken
 
(126 tussenliggende versies door 21 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Portaal beschikbaar|Zwitserland|Flag of Switzerland.svg}}
 
{{Zwitserland}}
  
{{Zwitserland}}
−
De '''Zwitserse Bondsstaat''' (ook wel ''Zwitsers Eedgenootschap'' of ''Zwitserse Confederatie''), kortweg '''Zwitserland''', is een land in het midden van [[Europa]] met als buren [[Duitsland]] in het noorden, [[Frankrijk]] in het westen, [[Italië]] in het zuiden, [[Oostenrijk]] en [[Liechtenstein]] in het oosten.
+
'''Zwitserland''' (ook wel '''Zwitsers Eedgenootschap''', de '''Zwitserse Bondstaat''' of '''Zwitserse Confederatie''') is een land in [[Europa (werelddeel)|Midden-Europa]]. Zwitserland is een echt [[Alpen]]land en is ook een zogeheten [[binnenstaat]], het grenst aan geen enkele zee. In het noorden van Zwitserland ligt [[Duitsland]], in het westen ligt [[Frankrijk]], in het zuiden ligt [[Italië]] en in het oosten ligt [[Oostenrijk]] en het piepkleine landje [[Liechtenstein]].
   
  +
Zwitserland is bekend om zijn natuur; het heeft talloze bergen, dalen en meren. Ook staat Zwitserland bekend om zijn [[chocola]], [[kaas|kazen]], [[horloge]]s en het [[Rode Kruis]]. Zwitserland is ook een [[neutraal]] land. Zwitserland zal zich daarom niet zo snel met de buitenlandse politiek bemoeien en kiest geen partij in oorlogen. Hierdoor is Zwitserland in de [[Eerste Wereldoorlog|Eerste]] en de [[Tweede Wereldoorlog]] ook niet bezet geweest. Zwitserland is daarom ook geen lid van de [[Europese Unie]] of de [[NAVO]]. Aan de [[Verenigde Naties]] neemt Zwitserland wel deel, haast elk erkend land is daar namelijk lid van.
−
Zwitserland heeft geen [[hoofdstad]], wel is [[Bern (stad)|Bern]] de bondsstad. Zwitserland hoort niet bij de [[Europese Unie]].
  
   
  +
Hoewel vaak gezegd wordt van wel, heeft Zwitserland officieel geen hoofdstad! [[Bern (stad)|Bern]] is namelijk de [[bondsstad]] van Zwitserland. In principe houdt dat precies hetzelfde in. Zwitserland is, net als [[België]], een [[federatie]]. Er zijn maar liefst 26 kantons. In Zwitserland zelf worden maar liefst vier talen gesproken, namelijk [[Duits]], [[Frans]], [[Italiaans]] en [[Reto-Romaans]].
−
In [[Genève (stad)|Genève]] staat het hoofdkwartier van de [[Verenigde Naties]].
  
   
  +
==Geschiedenis==
−
De officiële talen in Zwitserland zijn 64% [[Duits]], 19% [[Frans (taal)|Frans]], 8% [[Italiaans]] en 1% [[Reto-Romaans]].
  
  +
Het huidige Zwitserland bestaat al sinds 1292. Echter gaat de Zwitserse geschiedenis iets verder terug de geschiedenis in.
   
  +
===Voorgeschiedenis===
−
De [[nationale feestdag]] van Zwitserland wordt gevierd op 1 augustus.
  
  +
[[Bestand:Pfahlbauten_Unteruhldingen_2005_05.jpg|left|300px|thumb|Reconstructie van [[paalwoning]]en in het [[Bodenmeer]].]]
  +
Tijdens de [[steentijd]] was Zwitserland bedekt met [[gletsjer]]s voor een groot deel. Uit deze tijd zijn grotten gevonden met overblijfselen. Eén van de eerst bewoonde gebieden werd de stad [[Chur]]. In meren werden [[paalwoning]]en gevonden uit de [[kopertijd|koper-]] en [[bronstijd]]. In de Zwitserse Alpen woonden destijds verschillende volkeren, waaronder de [[Helvetiërs]] en de [[Raetiërs]]. In 197 v.Chr. werd Zwitserland voor het eerst binnengevallen door de [[Romeinse Rijk|Romeinen]]. Zij veroverde de zuidelijke stad [[Ticino]], maar het noorden bleef lang onbezet. Pas twee eeuwen later zou de rest van Zwitserland ingelijfd worden bij het Romeinse Rijk. Onder andere [[Winterthur]], [[Lausanne]] en [[Bazel]] zijn door de Romeinen gesticht. In de 3e eeuw vielen de [[Alamannen]] binnen.
   
  +
De Alamannen stichten het hertogdom [[Allemannië]]. Het woord wat in veel [[Romaanse talen]] voor [[Duitsland]] gebruikt wordt is hiervan afgeleid. Rond 400 n.Chr. vertrokken de Romeinen en viel het westelijke deel van het Romeinse Rijk. De volkeren die "Romeins" waren geworden trokken zich terug de Alpen in en de Alamannen trokken door naar Centraal-Zwitserland. De stad [[Genève]] hoorde echter bij het [[Koninkrijk Bourgondië]]. Voordat de Alamannen kwamen was Zwitserland al christelijk dankzij de Romeinen, maar de Alamannen vereerden de Germaanse god [[Wodan]]. Pas in de 8e eeuw werd door het werk van Ierse monniken Zwitserland weer christelijk.
−
==Geografie==
  
−
In Zwitserland heb je heel veel [[berg]]en. Deze bergen horen bij de [[Alpen]]. [[Zürich]] is de grootste [[stad]] van Zwitserland.
  
   
  +
Later werd Zwitserland opgenomen in het [[Frankische Rijk]], maar na het [[Verdrag van Verdun]] werd Zwitserland gesplitst. Het westen hoorde bij het [[West-Frankische Rijk]], terwijl het oosten onderdeel werd van het [[Oost-Frankische Rijk]]. Hierna kreeg het [[Huis Zähringen]] het voor het zeggen in het oosten. [[Bern]], [[Murten]] en [[Fribourg]] werden steden. Een ander belangrijk huis, [[Huis Habsburg]], was ook Zwitsers. Zij hadden het later voor het zeggen in veel Europese landen, waaronder [[Oostenrijk]] en [[Spanje]].
−
==Foto-galerij==
  
−
<gallery>
  
−
Afbeelding:Zwitserland lokatie.png|Lokatie in Europa
  
−
Afbeelding:Alpen sat.jpg|Satelietfoto
  
−
Afbeelding:Centraal Europa sat.jpg|Satelietfoto
  
−
</gallery>
  
   
  +
===Onafhankelijkheid===
−
==Vlag en wapen==
  
  +
[[Bestand:Johann_Heinrich_F%C3%BCssli_018.jpg|right|300px|thumb|Volgens de legende zou de zogeheten [[Rütlischwur]] ervoor gezorgd hebben dat Zwitserland in 1292 ontstond.]]
  +
Zwitserland was in het [[Heilige Roomse Rijk]], de opvolger van het Oost-Frankische Rijk, al een rijk gebied. In 1230 werd de [[Gotthardpas]] gebouwd, waardoor Zwitserland beter bereikbaar werd. Toch had het ontstaan van Zwitserland een andere reden, dan de rijkdom. In 1273 kreeg het Heilige Roomse Rijk een nieuwe koning, koning [[Rudolf I van het Heilige Roomse Rijk|Rudolf I]]. Hij wilde voor zijn eigen zoon een hertogdom maken in de [[Zwaben]]. Dit hertogdom lag gedeeltelijk in Zwitserland. Twee kantons, [[Uri (kanton)|Uri]] en [[Schwyz (kanton)|Schwyz]], waren bang dat het maken van dit hertogdom ten kosten van hun vrijheid ging. Samen met het kanton [[Unterwalden]] zouden ze volgens de legende op 1 augustus 1291 een eed hebben afgelegd. Deze eed heeft ervoor gezorgd dat Zwitserland ontstond. Echter noemen we het Zwitserland van die tijd het [[Oude Eedgenootschap]]. De drie kantons verdreven ook de Habsburgers uit hun land. De eed werd vastgelegd in de [[Bondsbrief van 1291]], maar Zwitserland werd pas in 1648 erkend als land.
  +
  +
Ondertussen groeide Zwitserland door en verschillende kantons sloten zich aan bij Zwitserland. In 1351 wilde de hertog van Oostenrijk Zwitserland innemen, maar bij de [[Slag om Morgarten]] versloegen ze hem. In 1382 ging de strijd met Huis Habsburg verder. Bij de [[Slag bij Sempach]] werden de Habsburgers opnieuw verslagen. In het Eedgenootschap ontstond ook een oorlog tussen de twee kantons Zürich en Schwyz. Zij wilden allebei [[graafschap Toggenburg]] hebben. Van 1474 tot 1478 hadden de Zwitsers een oorlog met Bourgondië, de [[Bourgondische oorlogen]]. De Bourgondische hertog [[Karel de Stoute]] leidde de oorlog. In 1476 werd hij door de Zwitsers verslagen bij [[Grandson]] en later dat jaar nog eens een keer bij de [[Slag bij Murten]]. In de [[Slag bij Nancy]] stierf hij uiteindelijk. In Europa was men onder de indruk wat de Zwitsers konden en veel Europese vorsten huurde in gevechten ook daarom vaak Zwitserse soldaten in. Dit zorgde dat Zwitserland rijk werd. In 1499 werd Zwitserland onafhankelijk van het [[Heilige Roomse Rijk]]. In 1501 en 1513 sloten zich meer en meer kantons aan bij het Eedgenootschap. Uiteindelijk telde het Eedgenootschap 13 kantons. In 1515 werd Zwitserland neutraal. Hierdoor was Zwitserland in die tijd één van de veiligste landen. Met de [[Vrede van Westfalen]] in 1648 werd Zwitserland als land erkend.
  +
  +
Ondertussen was de [[reformatie]] in Zwitserland begonnen. Eén man, [[Huldrych Zwingli]], was hier verantwoordelijk voor. De reformatie begon op de [[Zwitserse Hoogvlakte]] men was het niet eens met de macht van de kerk en zag een mogelijkheid om meer zelfstandigheid te krijgen. Er ontstonden twee oorlogen tussen de protestantse en de katholieke kantons, de [[Kappeleroorlogen]]. Men was het erover eens dat in Zwitserland een vrije keuze van geloof moest gelden, maar de samenwerking tussen de katholieke en protestantse kantons verliep erg moeizaam. [[Johannes Calvijn]] heeft overigens ook in Zwitserland gewoond. Eerst was hij predikant in [[Genève]], maar werd verbannen, later keerde hij terug reorganiseerde de kerk en daarmee de gehele stad Genève.
  +
  +
===Napoleon en de Sonderbundskrieg===
  +
[[Bestand:General_Dufour_IMG_3236.JPG|left|300px|thumb|De [[Sonderbund-oorlog]] zorgden bijna voor een afscheiding van een aantal Zwitserse kantons.]]
  +
Tijdens de [[Franse Revolutie]] werd Zwitserland aangevallen door [[Frankrijk]]. Hierdoor verloor Zwitserland de stad [[Mulhouse]] aan Frankrijk en de stad [[Valtellina]] aan het [[Cisalpijnse Republiek]]. De Fransen zorgden ervoor dat het Eedgenootschap werd afgeschaft. Hierdoor werd Zwitserland een republiek, de [[Helvetische Republiek]]. Vanuit [[Bern]] werd deze republiek bestuurd. De Helvetische Republiek werd opgericht om Frankrijk te beschermen tegen eventuele invallen. Men moest dan eerst door dit land heen om in Frankrijk te komen. De republiek werd vanuit één stad gestuurd, wat problemen opleverde. Zwitserland was daarvoor niet echt één land, maar slechts een verzameling aan kleine landjes die samen Zwitserland vormden. Hierdoor waren er veel opstanden, maar de Fransen plunderen op hun beurt weer steden en dorpen om de opstand te onderdrukken. [[Napoleon]] gaf uiteindelijk de Zwitsers in 1803 meer door middel van de [[Mediationakte]]. Aan de oostelijke kant kreeg Zwitserland meer kantons, maar aan de westelijke kant gingen er 3 kantons naar Frankrijk. Na Napoleons nederlaag bij de [[Slag bij Leipzig]], verklaarde Zwitserland zich neutraal en de Mediationakte werd opgeheven. In 1815 werd Zwitserland weer erkend door het [[Congres van Wenen]].
  +
  +
Over hoe het nieuwe Zwitserland moest worden ingericht was een hoop onduidelijk. Er waren een hoop discussies. De één wilde terug naar de tijd van het Oude Eedgenootschap, maar de ander vond Napoleons systeem wel mooi, aangezien alle kantons gelijk waren. Ook waren er nieuwe kantons bijgekomen, Zwitserland had er nu 22. Uiteindelijk zorgde het [[Bondsverdrag]] ervoor dat er een nieuw Zwitserland kwam, dat erg op de Mediationakte leek. Echter stond niet in het verdrag of je ook een afzonderlijke bond mocht sluiten. Ondertussen waren er nog steeds protestantse en katholieke kantons, die nog steeds niet door één deur konden. In 1847 ontstond hierdoor de [[Sonderbundsoorlog]], waarbij de katholieke kantons een afzonderlijke bond (de ''Sonderbund'') creëerden. De oorlog werd opgelost door een nieuwe grondwet. De relaties tussen de bond en de kantons werd vastgesteld, net als hoe de regering en het parlement werkte.
  +
  +
===Een neutraal Zwitserland===
  +
[[Bestand:Henry_Dunant_Sculpture_from_Flickr_2255271026.jpg|right|300px|thumb|Een beeld van [[Henri Dunant]], de oprichter van het [[Rode Kruis]].]]
  +
In veel oorlogen die volgenden wist Zwitserland neutraal te blijven. In 1847 werd de eerste treinverbinding geopend tussen Zürich en Baden. In 1846 werd in Zwitserland het [[Rode Kruis]] opgericht, wat hulp verleent in oorlogen en conflicten. Als je kijkt naar de vlag van het Rode Kruis, kun je de Zwitserse vlag er ook in herkennen. Zwitserland was ondertussen het enige Duitstalige land waar vrouwen naar de universiteit mochten en geliefd vanwege wintersportplaatsen als [[Sankt Moritz]] (waar twee keer de [[Olympische Winterspelen]] werden gehouden).
  +
  +
Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] bleef Zwitserland neutraal. In 1920 werd Zwitserland lid van de [[Volkenbond]], een internationale organisatie de oorlog wilde voorkomen. Deze bond had zelfs een kantoor in [[Genève]]. In 1938 werd [[Reto-Romaans]] de 4de officiële taal in Zwitserland. Ook tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] bleef Zwitserland neutraal, als een soort van eiland in het [[Derde Rijk]]. In Zwitserland kregen toen 26.000 joden asiel.
  +
  +
In 1963 werd Zwitserland lid van de [[Raad van Europa]]. In 1971 kregen vrouwen in Zwitserland pas stemrecht, alleen in [[Liechtenstein]] kregen vrouwen in Europa nog later stemrecht. In 2002 werd Zwitserland lid van de [[Verenigde Naties]]. Zwitserland heeft besloten om geen onderdeel te worden van de [[Europese Unie]], vanwege de neutraliteit. Wel ondertekende Zwitserland in 2004 het [[Verdrag van Schengen]], waardoor Europese burgers ook vrij door Zwitserland mogen reizen en andersom. Zwitserland heeft veel banden met buurland Liechtenstein. Naast dat ze dezelfde munt gebruiken, zal Zwitserland Liechtenstein ook helpen als het wordt aangevallen.
  +
  +
==Het land==
  +
===Landschap===
  +
[[Bestand:Hauteurs_du_Jura_vues_depuis_Saint-Laurent-la-Roche.jpg|left|300px|thumb|Het [[Jura (gebergte)|Jura-gebergte]]]]
  +
Zwitserland is een echt [[Alpen]]land en dus zijn er een hoop bergen, heuvels en dalen. Toch kun je het Zwitserse landschap in vier categorieën verdelen. De Alpen vormen het grootste deel van het Zwitserse landschap in het zuiden en oosten. De bergen hier zijn het hoogst en hebben soms toppen waar eeuwige sneeuw op ligt. Dit is sneeuw dat 's zomers niet smelt. Een andere gebergte is het [[Jura (gebergte)|Jura]]. Dit ligt op de grens met [[Frankrijk]]. De twee gebergten worden gescheiden door de [[Zwitserse Hoogvlakte]]. Hier liggen bekende meren zoals het [[Meer van Genève]] en het [[Bodenmeer]]. Het laatste type landschap is een klein stukje vlak land ten westen van het Jura.
  +
  +
De hoogste berg van Zwitserland is de [[Monte Rosa]]. Vaak wordt gedacht dit de [[Mont Blanc]], maar deze ligt iets meer naar het zuiden. De Mount Rosa is eigenlijk een [[bergmassief]], waarvan de [[Dufourspitze]] het hoogste punt is. Toch is de bekendste berg van Zwitserland de [[Matterhorn]]. De berg is bekend van zijn piramidevorm, wat hem ook erg moeilijk maakt om te beklimmen. Door de vele bergen is er naast sneeuw ook de aanwezigheid van [[gletsjer]]s. De grootste gletsjer van Zwitserland is de [[Aletschgletsjer]]. Daarnaast ontspringen er een hoop rivieren in Zwitserland, zoals de [[Rijn]], de [[Rhône]], de [[Inn]] en de [[Aare]].
  +
  +
=== Klimaat ===
  +
[[Bestand:Matterhorn_north_face.jpg|right|300px|thumb|De [[Matterhorn]] in de Zwitserse Alpen.]]
  +
In Zwitserland komen in hoofdlijnen twee soorten [[klimaat]] voor.
  +
  +
Als eerste is er het [[landklimaat]]. Dit klimaat is bekend vanwege zijn strenge winters met sneeuw en ijs en hete zomers. Vooral in het noorden komt het landklimaat voor.
  +
  +
Daarentegen komt in de bergen het [[hooggebergteklimaat]] of ''sneeuwklimaat'' voor. Hier ligt veel sneeuw en ijs en ook zijn er gletsjers te vinden. Helemaal bovenop de bergen is er een punt waar er ook 's zomers sneeuw ligt. Dit wordt ''Eeuwige sneeuw'' genoemd. In de winter wordt er wel een vers laagje aan toegevoegd, maar dat smelt er in de lente weer vanaf.
  +
  +
Het zuidelijkste stukje van Zwitserland heeft een [[Middellands Zeeklimaat]], met hete zomers en zachte winters.
  +
  +
===Steden===
  +
[[Bestand:Z%C3%BCrich.jpg|right|300px|thumb|De grootste stad van Zwitserland; [[Zürich]]]]
  +
{{Zie hoofdartikel|Lijst van grote Zwitserse steden}}
  +
Dit zijn de grootste Zwitserse steden met meer dan 50.000 inwoners:
  +
* [[Zürich]] - 384.786
  +
* [[Genève]] - 191.557
  +
* [[Bazel (Zwitserland)|Bazel]] - 167.386
  +
* [[Lausanne]] - 132.788
  +
* [[Bern]] - 128.848
  +
* [[Winterthur]] - 105.676
  +
* [[Luzern]] - 80.501
  +
* [[Sankt Gallen]] - 74.581
  +
* [[Lugano]] - 62.792
  +
* [[Biel (Zwitserland)|Biel]] - 53.031
  +
  +
==Bevolking==
  +
De Zwitsers zijn eigenlijk niet echt één volk. Dit kun je onder meer zien aan de verschillende talen. Eigenlijk komt dit doordat Zwitserland niet als land is gesticht om een bepaald volk te verenigen (zoals bijvoorbeeld [[Italië]]), maar om elkaar te beschermen tegen vijanden. Toch zijn er typisch Zwitserse dingen, waarmee alle Zwitsers zich kenmerken (zie ''[[#Cultuur|Cultuur]]'').
  +
  +
===Taal===
  +
[[Bestand:Map_Languages_CH.png|left|300px|thumb|Welke taal waar gesproken wordt. Groen is Frans, oranje is Duits, lila is Italiaans en donkerpaars is Reto-Romaans]]
  +
In Zwitserland zijn 4 talen officieel. Dit zijn:
  +
*[[Duits]], gesproken door 63,7% van de bevolking. Zwitsers die Duits spreken heten [[Zwitser-Duitsers]].
  +
*[[Frans]], gesproken door 20,4% van de bevolking. Zwitsers die Frans spreken heten [[Romandiërs]].
  +
*[[Italiaans]], gesproken door 6,5% van de bevolking. Zwitsers die Italiaans spreken heten [[Italiaans-Zwitsers]].
  +
*[[Reto-Romaans]], gesproken door 0,5% van de bevolking. Zwitsers die Reto-Romaans spreken heten [[Reto-Romanen]].
  +
Het spreken wordt "als moedertaal" bedoeld. Je ziet dat je de Zwitsers hierdoor grofweg in 4 aparte volkeren kan indelen. De samenstelling van de Zwitsers is niet overal even gelijk. In het westen spreken veel mensen Frans, in het zuiden Italiaans, in het zuidoosten Reto-Romaans en in het midden, oosten en noorden Duits. In elke officiële taal heeft Zwitserland een andere naam. In het Duits heet Zwitserland ''der Schweiz'', in het Frans ''la Suisse'', in het Italiaans ''la Svizzera'' en in het Reto-Romaans ''Svizra''. De officiële landsafkorting van Zwitserland CH komt uit het [[Latijn]]. De Latijnse naam voor Zwitserland is ''Confoederatio Helvetica'' en wordt gebruikt om geen van de officiële talen voor te trekken.
  +
  +
9% van de Zwitserse bevolking spreekt een andere taal dan de vier officiële talen. [[Albanees]] is daar het belangrijkste van; 1,4% spreekt deze taal. Andere belangrijke talen zijn [[Servo-Kroatisch]], [[Portugees]], [[Spaans]], [[Engels]], [[Turks]], [[Tamil]] en [[Arabisch]]. [[Nederlands]] wordt door 0,2% van de bevolking gesproken.
  +
  +
===Religie===
  +
[[Bestand:Cath%C3%A9drale,_Lausanne.jpg|right|300px|thumb|Het [[Kathedraal van Lausanne|kathedraal]] in de stad [[Lausanne]].]]
  +
De meeste mensen in Zwitserland zijn christelijk, meer dan 70%. Als je kijkt naar het christendom in Zwitserland zijn er iets meer katholieken dan protestanten. In het verleden zijn een aantal oorlogen geweest onder de twee groepen, zo ook in Zwitserland. De laatste oorlog hierover werd in 1847 uitgevochten. Hoewel de protestanten de oorlog wonnen, bleven beide geloven toegestaan. Het aantal katholieke en protestantse gebieden loopt een beetje door elkaar heen. In het zuiden en midden zijn toch de meeste mensen katholiek en aan de grenzen meer protestants.
  +
  +
Door o.a. migratie kent Zwitserland meer religies. De [[islam]] is de snelst-groeiende religie met 4,5% van de bevolking. 0,2% van de bevolking is aanhanger van het [[jodendom]]. In Zwitserland woont het grootste aantal [[boeddhisten]] van heel Europa, dit is namelijk 0,33% van de bevolking. 11% van de bevolking zegt geen godsdienst te hebben.
  +
  +
==Cultuur==
  +
===Feestdagen en tradities===
  +
[[Bestand:Holzchalet_Les_Haud%C3%A8res.JPG|left|300px|thumb|Een Zwitsers [[chalet]].]]
  +
Zwitserland heeft één feestdag. Dit is de [[Nationale feestdag van Zwitserland]] en vindt elk jaar plaats op 1 augustus. De feestdag is een herinnering aan een [[legende]]. Op 1 augustus 1291 zouden drie kleine Alpenstaatjes een eed hebben afgezworen op de [[Rütli]], wat leidde tot het ontstaan van Zwitserland. Echter wordt de feestdag pas sinds 1889 gevierd. Tijdens de feestdag is er [[vuurwerk]], worden er [[brunch]]es georganiseerd op boerderijen en is er veel aandacht voor typisch Zwitserse dingen.
  +
  +
Gesproken over typische Zwitserse dingen, zijn er een aantal. Als eerste is er de [[alpenhoorn]]. Dit is een lang blaasinstrument van maar liefst vier meter! De alpenhoorn is zo bekend geworden, dat het een symbool voor Zwitserland is geworden. Net als in andere Alpenlanden komt ook [[jodelen]] in Zwitserland voor. Jodelen is een zangtechniek wat bestaat uit een reeks afwisselingen tussen hoge en lage tonen. Vooral in de [[Après-ski]]muziek komt jodelen voor. Après-ski is het geheel van uitgaan tijdens wintersport. Tijdens wintersport komt men vaak houten huisjes tegen, zogeheten [[chalet]]s. Deze hebben dikke muren, als bescherming tegen de kou. In noordelijke landen vond men de stijl van de chalets zo mooi, dat de [[chaletstijl]] ontstond. In de Zwitserse weiden met koeien hoort men ook geluid, dit komt van de [[koebel]]len. Als laatste is ook het [[Zwitsers zakmes]] een bekend symbool.
  +
  +
===De Zwitserse keuken===
  +
[[Bestand:Swiss_fondue_2.jpg|right|300px|thumb|[[Kaasfondue]]]]
  +
De Zwitserse keuken is bekend om haar kazen en chocolade. Het bekendste Zwitserse gerecht is misschien wel de [[kaasfondue]]. Hierbij worden stukjes brood ondergedompeld in een pan met kaas. Een andere gerecht waar kaas bij gebruikt wordt is [[raclette]]. Hierbij wordt een opgesneden kaas aan één kant verwarmt en wordt er vervolgens vanaf geschraapt. Het wordt meestal met aardappels, uitjes en augurken gegeten. Oorspronkelijk was in Duitstalig Zwitserland [[Rösti]] een ontbijt voor boeren. Rösti is een aardappelgerecht waarin verschillende hartige producten worden gemengd. Denk hierbij aan spek, uit of kaas. Hier wordt vaak vlees bij gegeten. Een Zwitsers nagerecht is [[vermicelles]]. Dit bestaat uit een gekookte kastanje die vervolgens wordt geperst tot sliertjes. De kastanje wordt gemengd met suiker, [[kirsch]] en boter en vaak wordt het geserveerd met [[Meringue]]. Een ander gerecht wat in heel Zwitserland te vinden is, is [[Zürcher geschnetzeltes]]. Dit bestaat uit kalfvlees en [[ragout]] in een pittige sausje. [[Gâteau du Vully]] is een soort taart uit het plaatsje [[Vully]] in [[Fribourg (kanton)|Fribourg]]. De taart heeft een hartige vulling met o.a. spek. Als laatste is er ook nog [[birnenhonig]]. Dit is een soort van stroop gemaakt van [[Peer (vrucht)|peren]]. Een bekende Zwitserse kaas is [[Appenzeller]].
  +
  +
===Literatuur===
  +
[[Bestand:Chateau_de_Chillon.jpg|left|300px|thumb|Het [[kasteel van Chillon]] aan het [[Meer van Genève]]]]
  +
Door de verschillende talen in Zwitserland, is de Zwitserse literatuur ook vrij groot. Het bekendste Zwitserse boek, of beter gezegd boeken, zijn die met het personage [[Heidi]]. Heidi was een weesmeisje wat uiteindelijk een ander meisje wat in een rolstoel zit leert lopen. Het personage komt in twee boeken voor en is bedacht door schrijfster [[Johanna Spyri]]. Heidi is overal de hele wereld bekend en er zijn een hoop tekenfilms met dit personage gemaakt. Een ander bekend schrijver is [[Johann David Wyss]]. Hij schreef het boek [[De Zwitserse Familie Robinson]] over een familie die naar Australië emigreert per boot, maar overweg strandt op een onbewoond eiland en daar moeten zien te overleven.
  +
  +
Twee Zwitserse schrijver hebben ooit de [[Nobelprijs voor de Literatuur]] gewonnen. Dit waren [[Carl Spitteler]] in 1919 en [[Hermann Hesse]] in 1946.
  +
  +
===Bezienswaardigheden===
  +
Zwitserland staat bekend om zijn bergen en meren. De Zwitserse natuur is hierdoor erg populair, maar er zijn in Zwitserland meer bezienswaardigheden dan deze. Als eerste is er het stadje [[Bellinzona]], waar veel middeleeuwse burchten staan en men de Italiaanse sfeer kan opsnuiven. Op de hoge rosten aan het Meer van Genève staat het [[kasteel van Chillon]]. Hier woonden de graven van het [[Huis Savoye]], maar later werd het een beruchte gevangenis. Een andere bezienswaardigheid is de oude binnenstad van Bern. In tegenstelling tot veel steden heeft Bern iets bijzonders, er leven in beren in de stad! Deze zijn te vinden in de zogeheten [[Bärengraben]] (vertaald: ''Berenkuil'') in het midden van de stad. Voor musea kan men naar [[Bazel]] gaan, waar er rond de 40 gevestigd zitten! In de stad [[Luzern]] vindt men de zogeheten [[Kapelbrug]]. Deze overdekte brug heeft onder het dak verschillende schilderijen hangen met als thema's het ontstaan van Luzern, Zwitserland en voorstellingen uit de Bijbel.
  +
  +
Zwitserland heeft 12 inschrijvingen op de [[Werelderfgoedlijst]], waaronder de [[Abdij van Sankt Gallen]] en de [[Wijngaardterrassen van Lavaux]].
  +
  +
==Politiek==
  +
===Parlement===
  +
[[Bestand:Swiss_parlement_house_South_001.jpg|right|300px|thumb|Het [[Bundeshaus]] te [[Bern]], waar het Zwitserse parlement zit.]]
  +
Het Zwitserse parlement heet de [[Bondsvergadering (Zwitserland)|Bondsvergadering]] en zetelt in het [[Bundeshaus]] in [[Bern]]. De Bondsvergadering bestaat uit de [[Kantonsraad]] en de [[Nationale Raad (Zwitserland)|Nationale Raad]]. In de Kantonsraad zitten de vertegenwoordigers van de kantons. Er zijn 46 leden. Ieder kanton heeft 2 zetels, op zes kantons na. Die hebben maar 1 zetel en worden een [[halfkanton]] genoemd. Dit komt doordat een halfkanton vroeger met een ander halfkanton een kanton vormde. In de Nationale Raad zitten 200 leden en die zijn ook weer verdeeld onder kantons. Echter heeft ieder kanton niet even veel stemmen. Er wordt namelijk gekeken naar het aantal inwoners. Een kanton met veel inwoners heeft meer zetels in de Nationale Raad dan een kanton met weinig zetels.
  +
  +
[[File:Viola_Amherd_(2024,_cropped).jpg|left|250px|thumb|[[Viola Amherd]], de huidige Bondspresident van Zwitserland]]
  +
Dat de Nationale Raad en de Kantonsraad verdeeld worden onder de kantons betekent niet dat de Zwitsers niet mogen stemmen! Beide kamers worden door de Zwitserse bevolking samengesteld. Dit wordt rechtstreeks gedaan, dus zonder omweg.
  +
  +
Dat Zwitserland een democratie is kun op meer manieren zien. Zo worden er een hoop [[referendum|referenda]] gehouden. Bij zo'n referendum wordt aan de bevolking gevraagd wat zij vinden van een bepaald wetsvoorstel, door middel van een stemming. In Zwitserland zijn er jaarlijks meerder referenda, terwijl er in België en Nederland veel minder zijn.
  +
  +
===Regering===
  +
De Zwitserse regering heet de [[Bondsraad (Zwitserland)|Bondsraad]]. Hoewel Zwitserland een bondspresident en bondskanselier heeft, heeft de Bondsraad de functie van zowel staatshoofd als regeringsleider. De Bondsraad bestaat uit een aantal ministers die elk een eigen taak hebben, zoals onderwijs of veiligheid. Zo'n minister heeft in Zwitserland geen ministerie, maar een departement. Elke Bondsraad bestaat uit 7 ministers. De bondspresident is lid van de Bondsraad. Uit de zeven ministers wordt een bondspresident gekozen. Dit is altijd degene die het langst geen bondspresident is geweest. Bondspresident ben je in Zwitserland een jaar lang. Je wordt hierna altijd opgevolgd door de vicepresident. De Bondskanselier is het hoofd van de Bondsraad, maar is er geen onderdeel van. De taken die de kanselier uitvoert zijn vooral administratief, zoals het publiceren van wetten.
  +
  +
==Bestuurlijke Indeling==
  +
Zwitserland is verdeeld in kantons. In totaal zijn er 26 kantons. Zes daarvan zijn een halfkanton. Dat wil zeggen dat het kanton in plaats van 2, maar 1 lid heeft in de kantonsraad. De kantons zijn weer verdeeld in gemeenten. Hiervan zijn er circa 2500.
  +
{{Kolommen3
  +
|Kolom1=
  +
* [[Bestand:Argovie-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Aargau]] [[Aargau]], met als hoofdstad [[Aarau]].
  +
* [[Bestand:AppenzellRE-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Appenzell Ausserrhoden]] [[Appenzell Ausserrhoden]], met als hoofdstad [[Herisau]].
  +
* [[Bestand:AppenzellRI-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Appenzell Innerrhoden]] [[Appenzell Innerrhoden]], met als hoofdstad [[Appenzell (stad)|Appenzell]].
  +
* [[Bestand:Bale-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Basel-Stadt]] [[Basel-Stadt]], met als hoofdstad [[Bazel (Zwitserland)|Bazel]].
  +
* [[Bestand:BaleCampagne-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Basel-Landschaft]] [[Basel-Landschaft]], met als hoofdstad [[Liestal]].
  +
* [[Bestand:Berne-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Bern]] [[Bern (kanton)|Bern]], met als hoofdstad [[Bern]].
  +
* [[Bestand:Fribourg-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Fribourg]] [[Fribourg (kanton)|Fribourg]], met als hoofdstad [[Fribourg (stad)|Fribourg]].
  +
* [[Bestand:Coat_of_Arms_of_Geneva.svg|17px|Wapen van Genève]] [[Genève (kanton)|Genève]], met als hoofdstad [[Genève]].
  +
* [[Bestand:Glaris-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Glarus]] [[Glarus (kanton)|Glarus]], met als hoofdstad [[Glarus (stad)|Glarus]].
  +
* [[Bestand:Grisons-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Graubünden]] [[Graubünden]], met als hoofdstad [[Chur]].
  +
|Kolom2=
  +
* [[Bestand:Jura-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Jura]] [[Jura (kanton)|Jura]], met als hoofdstad [[Delémont]].
  +
* [[Bestand:Lucerne-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Luzern]] [[Luzern (kanton)|Luzern]], met als hoofdstad [[Luzern]].
  +
* [[Bestand:Neuchatel-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Neuchâtel]] [[Neuchâtel (kanton)|Neuchâtel]], met als hoofdstad [[Neuchâtel (stad)|Neuchâtel]].
  +
* [[Bestand:Nidwald-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Nidwalden]] [[Nidwalden]], met als hoofdstad [[Stans]]
  +
* [[Bestand:Obwald-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Obwalden]] [[Obwalden]], met als hoofdstad [[Sarnen]].
  +
* [[Bestand:St.Gallen-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Sankt Gallen]] [[Sankt Gallen (kanton)|Sankt Gallen]], met als hoofdstad [[Sankt Gallen]]
  +
* [[Bestand:Schaffhouse-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Schaffhausen]] [[Schaffhausen (kanton)|Schaffhausen]], met als hoofdstad [[Schaffhausen (stad)|Schaffhausen]].
  +
* [[Bestand:Schwytz-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Schwyz]] [[Schwyz (kanton)|Schwyz]], met als hoofdstad [[Schwyz (stad)|Schwyz]].
  +
* [[Bestand:Solothurn-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Solothurn]] [[Solothurn (kanton)|Solothurn]], met als hoofdstad [[Solothurn (stad)|Solothurn]].
  +
* [[Bestand:Thurgovie-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Thurgau]] [[Thurgau]], met als hoofdstad [[Frauenfeld]].
  +
|Kolom3=
  +
* [[Bestand:Tessin-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Ticino]] [[Ticino (kanton)|Ticino]], met als hoofdstad [[Bellinzona]].
  +
* [[Bestand:Uri-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Uri]] [[Uri (kanton)|Uri]], met als hoofdstad [[Altdorf]].
  +
* [[Bestand:Vaud-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Vaud]] [[Vaud (kanton)|Vaud]], met als hoofdstad [[Lausanne]].
  +
* [[Bestand:Valais-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Wallis]] [[Wallis (kanton)|Wallis]], met als hoofdstad [[Sion]].
  +
* [[Bestand:Zug-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Zug]] [[Zug (kanton)|Zug]], met als hoofdstad [[Zug (stad)|Zug]]
  +
* [[Bestand:Zurich-coat_of_arms.svg|17px|Wapen van Zürich]] [[Zürich (kanton)|Zürich]], met als hoofdstad [[Zürich]].
  +
}}
  +
  +
==Economie==
  +
[[Bestand:Lindt_bunnies.jpg|left|300px|thumb|De bekende chocolade-konijnen van [[Lindt]].]]
  +
Qua economie staat Zwitserland bekend om z'n banken. Zwitserland staat bekend als een rijk, welvarend land. Als je zou kijken naar het [[bbp]] per hoofd, alles wat er in een land wordt verdiend behalve aan handel, dan zijn alleen [[Qatar]], [[Noorwegen]] en [[Luxemburg]] rijker. Ook staat Zwitserland bekend om z'n producten met een goede kwaliteit. Merken als [[Swatch]], [[Lindt]] en [[Milka]] zijn dan ook geliefd in het buitenland. Voedingsmiddelengigant [[Nestlé]] behoort zelfs tot de grootste bedrijven ter wereld.
  +
  +
In Zwitserland betaald men niet met de euro, maar met de [[Zwitserse frank]]. 1 frank is verdeeld in 100 rappen. Met de Zwitserse frank kan overigens ook in buurland Liechtenstein betaald worden. Door een zogeheten muntunie gebruiken de twee landen dezelfde munt. Zwitserland is niet aangesloten bij de [[Europese Unie]]. Toch kun je vrij reizen door Zwitserland sinds 2008. Dit komt door de [[Schengenverdrag]], waardoor je ook bijvoorbeeld zonder paspoort naar IJsland of Noorwegen mag reizen. Samen met deze landen en Liechtenstein heeft Zwitserland wel een alternatieve "EU", namelijk de [[Europese Vrijhandelsassociatie]]. Bij de EVA gaat het alleen om vrije handel en niet om politieke samenwerking, zoals bij de EU.
  +
  +
==Symbolen==
  +
===Vlag en wapen===
  +
{{Zie ook|Zie voor meer informatie ook de artikelen [[vlag van Zwitserland]] en [[wapen van Zwitserland]]!}}
  +
De Zwitserse vlag en wapen lijken veel op elkaar. Ze bestaan beide uit een rode achtergrond met daarop een wit kruis. Anders dan andere vlaggen is de Zwitserse vlag vierkant. De vlaggen van de Zwitserse kantons zijn hierdoor ook vierkant. Het wapen bestaat alleen uit het wapenschild. Het ontwerp is afgeleid van het kanton Schwyz, één van de oprichters van het huidige Zwitserland.
  +
  +
De Zwitserse vlag zie je in veel dingen terug. Luchtvaartmaatschappij [[Swiss]] gebruikt het in hun logo, net als veel Zwitserse bedrijven. Ook is het ontwerp te vinden in het logo van het [[Rode Kruis]], maar dan een witte achtergrond met een rood kruis. Deze vlag heet het ''Kruis van Genève''.
  +
  +
===Volkslied===
  +
Het huidige Zwitserland volkslied is het Zwitsers Psalm en wordt sinds 1961 gebruikt, maar het is al in 1841 geschreven. In 1841 werd opdrachtgegeven voor het schrijven van een volkslied. Alberik Zwyssig componeerde het lied en Leonhard Widmer schreef de tekst. Net als veel dingen in Zwitserland werd de tekst in alle vier de landstalen vertaald. Echter vond het Zwitserse parlement dat het volkslied door het volk gekozen moest worden. Hierdoor ontstond er een volkslied met als tekst het gedicht ''Rufst Du mein Vaterland'' van Johann Rudolf Wyss op de melodie van het Britse volkslied [[God Save the King]]. Uiteindelijk werd dit volkslied tot 1961 gebruikt. Sindsdien wordt het lied gebruikt wat oorspronkelijk als Zwitsers volkslied is gemaakt.
  +
  +
==Fotogalerij==
 
<gallery>
  
<gallery>
−
Afbeelding:Flag of Switzerland.png|Vlag van Zwitserland
 +
Bestand:Svizzera CIA map.gif|Kaart van Zwitserland
  +
Bestand:Alpen.jpg|Satellietfoto
−
Afbeelding:Zwitserland wapen.gif|Wapen van Zwitserland
  
 
</gallery>
  
</gallery>
   
−
==Externe links==
 +
==Bronnen==
  +
Hieronder vindt je een lijst met bronnen, die voor dit artikel is gebruikt. Zelf kun je dit gebruiken om meer info over dit onderwerp op te zoeken:
−
* [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sz.html CIA worldfactbook]
  
  +
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwitserland Artikel over Zwitserland op de Nederlandstalige Wikipedia] (samen met andere artikelen)
−
* [http://weetje-zwitserland.yurls.net/ Weetje Zwitserland]
  
  +
* [http://www.myswitzerland.com/nl-nl/typische-gerechten-uit-de-keuken.html www.myswitzerland.com] (voor het stukje over de Zwitserse keuken)
  +
* Schoolboek: Neue Kontakte, havo 4, stukje ''Landeskunde'' over ''Der Schweiz'' (o.a. voor de inleiding)
   
−  
−
{{Beginnetje}}
  
 
{{Navigatie Landen Europa}}
  
{{Navigatie Landen Europa}}
  +
−
[[Categorie:Landen]]
  
  +
[[Categorie:Landen van Europa]]
  +
[[Categorie:Zwitserland| ]]
  +
  +
[[de:Schweiz]]
  +
[[fr:Suisse]]
  +
[[en:Switzerland]]
  +
[[es:Suiza]]
  +
[[it:Svizzera]]

Huidige versie van 7 feb 2024 om 13:10

Flag of Switzerland.svg Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!
Zwitserse Confederatie
Schweizerische Eidgenossenschaft
Confédération Suisse
Confederazione Svizzera
Confederaziun Svizra

Flag of Switzerland.svgCoat of arms of Switzerland.svgEurope-Switzerland.svg

Bondsstad (?) Bern
Aantal inwoners 8,717,105 (2021)
Oppervlakte 41.285 km²
Regeringsvorm Direct democratische
federale republiek
Bondspresident Viola Amherd (sinds 2024)
Godsdienst Christendom (65,5%)
Geen religie (26,3%)
Islam (5,3%)
Overig (2,9%)
Taal Duits (Deutsch)
Frans (français)
Italiaans (italiano)
Reto-Romaans (Rumantsch)
Munteenheid Zwitserse frank
Volkslied Zwitserse Psalm
Nationale feestdag 1 augustus (?)
Landcode CHE/CH
Portaal Portal.svg Zwitserland

Zwitserland (ook wel Zwitsers Eedgenootschap, de Zwitserse Bondstaat of Zwitserse Confederatie) is een land in Midden-Europa. Zwitserland is een echt Alpenland en is ook een zogeheten binnenstaat, het grenst aan geen enkele zee. In het noorden van Zwitserland ligt Duitsland, in het westen ligt Frankrijk, in het zuiden ligt Italië en in het oosten ligt Oostenrijk en het piepkleine landje Liechtenstein.

Zwitserland is bekend om zijn natuur; het heeft talloze bergen, dalen en meren. Ook staat Zwitserland bekend om zijn chocola, kazen, horloges en het Rode Kruis. Zwitserland is ook een neutraal land. Zwitserland zal zich daarom niet zo snel met de buitenlandse politiek bemoeien en kiest geen partij in oorlogen. Hierdoor is Zwitserland in de Eerste en de Tweede Wereldoorlog ook niet bezet geweest. Zwitserland is daarom ook geen lid van de Europese Unie of de NAVO. Aan de Verenigde Naties neemt Zwitserland wel deel, haast elk erkend land is daar namelijk lid van.

Hoewel vaak gezegd wordt van wel, heeft Zwitserland officieel geen hoofdstad! Bern is namelijk de bondsstad van Zwitserland. In principe houdt dat precies hetzelfde in. Zwitserland is, net als België, een federatie. Er zijn maar liefst 26 kantons. In Zwitserland zelf worden maar liefst vier talen gesproken, namelijk Duits, Frans, Italiaans en Reto-Romaans.

Geschiedenis

Het huidige Zwitserland bestaat al sinds 1292. Echter gaat de Zwitserse geschiedenis iets verder terug de geschiedenis in.

Voorgeschiedenis

Reconstructie van paalwoningen in het Bodenmeer.

Tijdens de steentijd was Zwitserland bedekt met gletsjers voor een groot deel. Uit deze tijd zijn grotten gevonden met overblijfselen. Eén van de eerst bewoonde gebieden werd de stad Chur. In meren werden paalwoningen gevonden uit de koper- en bronstijd. In de Zwitserse Alpen woonden destijds verschillende volkeren, waaronder de Helvetiërs en de Raetiërs. In 197 v.Chr. werd Zwitserland voor het eerst binnengevallen door de Romeinen. Zij veroverde de zuidelijke stad Ticino, maar het noorden bleef lang onbezet. Pas twee eeuwen later zou de rest van Zwitserland ingelijfd worden bij het Romeinse Rijk. Onder andere Winterthur, Lausanne en Bazel zijn door de Romeinen gesticht. In de 3e eeuw vielen de Alamannen binnen.

De Alamannen stichten het hertogdom Allemannië. Het woord wat in veel Romaanse talen voor Duitsland gebruikt wordt is hiervan afgeleid. Rond 400 n.Chr. vertrokken de Romeinen en viel het westelijke deel van het Romeinse Rijk. De volkeren die "Romeins" waren geworden trokken zich terug de Alpen in en de Alamannen trokken door naar Centraal-Zwitserland. De stad Genève hoorde echter bij het Koninkrijk Bourgondië. Voordat de Alamannen kwamen was Zwitserland al christelijk dankzij de Romeinen, maar de Alamannen vereerden de Germaanse god Wodan. Pas in de 8e eeuw werd door het werk van Ierse monniken Zwitserland weer christelijk.

Later werd Zwitserland opgenomen in het Frankische Rijk, maar na het Verdrag van Verdun werd Zwitserland gesplitst. Het westen hoorde bij het West-Frankische Rijk, terwijl het oosten onderdeel werd van het Oost-Frankische Rijk. Hierna kreeg het Huis Zähringen het voor het zeggen in het oosten. Bern, Murten en Fribourg werden steden. Een ander belangrijk huis, Huis Habsburg, was ook Zwitsers. Zij hadden het later voor het zeggen in veel Europese landen, waaronder Oostenrijk en Spanje.

Onafhankelijkheid

Volgens de legende zou de zogeheten Rütlischwur ervoor gezorgd hebben dat Zwitserland in 1292 ontstond.

Zwitserland was in het Heilige Roomse Rijk, de opvolger van het Oost-Frankische Rijk, al een rijk gebied. In 1230 werd de Gotthardpas gebouwd, waardoor Zwitserland beter bereikbaar werd. Toch had het ontstaan van Zwitserland een andere reden, dan de rijkdom. In 1273 kreeg het Heilige Roomse Rijk een nieuwe koning, koning Rudolf I. Hij wilde voor zijn eigen zoon een hertogdom maken in de Zwaben. Dit hertogdom lag gedeeltelijk in Zwitserland. Twee kantons, Uri en Schwyz, waren bang dat het maken van dit hertogdom ten kosten van hun vrijheid ging. Samen met het kanton Unterwalden zouden ze volgens de legende op 1 augustus 1291 een eed hebben afgelegd. Deze eed heeft ervoor gezorgd dat Zwitserland ontstond. Echter noemen we het Zwitserland van die tijd het Oude Eedgenootschap. De drie kantons verdreven ook de Habsburgers uit hun land. De eed werd vastgelegd in de Bondsbrief van 1291, maar Zwitserland werd pas in 1648 erkend als land.

Ondertussen groeide Zwitserland door en verschillende kantons sloten zich aan bij Zwitserland. In 1351 wilde de hertog van Oostenrijk Zwitserland innemen, maar bij de Slag om Morgarten versloegen ze hem. In 1382 ging de strijd met Huis Habsburg verder. Bij de Slag bij Sempach werden de Habsburgers opnieuw verslagen. In het Eedgenootschap ontstond ook een oorlog tussen de twee kantons Zürich en Schwyz. Zij wilden allebei graafschap Toggenburg hebben. Van 1474 tot 1478 hadden de Zwitsers een oorlog met Bourgondië, de Bourgondische oorlogen. De Bourgondische hertog Karel de Stoute leidde de oorlog. In 1476 werd hij door de Zwitsers verslagen bij Grandson en later dat jaar nog eens een keer bij de Slag bij Murten. In de Slag bij Nancy stierf hij uiteindelijk. In Europa was men onder de indruk wat de Zwitsers konden en veel Europese vorsten huurde in gevechten ook daarom vaak Zwitserse soldaten in. Dit zorgde dat Zwitserland rijk werd. In 1499 werd Zwitserland onafhankelijk van het Heilige Roomse Rijk. In 1501 en 1513 sloten zich meer en meer kantons aan bij het Eedgenootschap. Uiteindelijk telde het Eedgenootschap 13 kantons. In 1515 werd Zwitserland neutraal. Hierdoor was Zwitserland in die tijd één van de veiligste landen. Met de Vrede van Westfalen in 1648 werd Zwitserland als land erkend.

Ondertussen was de reformatie in Zwitserland begonnen. Eén man, Huldrych Zwingli, was hier verantwoordelijk voor. De reformatie begon op de Zwitserse Hoogvlakte men was het niet eens met de macht van de kerk en zag een mogelijkheid om meer zelfstandigheid te krijgen. Er ontstonden twee oorlogen tussen de protestantse en de katholieke kantons, de Kappeleroorlogen. Men was het erover eens dat in Zwitserland een vrije keuze van geloof moest gelden, maar de samenwerking tussen de katholieke en protestantse kantons verliep erg moeizaam. Johannes Calvijn heeft overigens ook in Zwitserland gewoond. Eerst was hij predikant in Genève, maar werd verbannen, later keerde hij terug reorganiseerde de kerk en daarmee de gehele stad Genève.

Napoleon en de Sonderbundskrieg

De Sonderbund-oorlog zorgden bijna voor een afscheiding van een aantal Zwitserse kantons.

Tijdens de Franse Revolutie werd Zwitserland aangevallen door Frankrijk. Hierdoor verloor Zwitserland de stad Mulhouse aan Frankrijk en de stad Valtellina aan het Cisalpijnse Republiek. De Fransen zorgden ervoor dat het Eedgenootschap werd afgeschaft. Hierdoor werd Zwitserland een republiek, de Helvetische Republiek. Vanuit Bern werd deze republiek bestuurd. De Helvetische Republiek werd opgericht om Frankrijk te beschermen tegen eventuele invallen. Men moest dan eerst door dit land heen om in Frankrijk te komen. De republiek werd vanuit één stad gestuurd, wat problemen opleverde. Zwitserland was daarvoor niet echt één land, maar slechts een verzameling aan kleine landjes die samen Zwitserland vormden. Hierdoor waren er veel opstanden, maar de Fransen plunderen op hun beurt weer steden en dorpen om de opstand te onderdrukken. Napoleon gaf uiteindelijk de Zwitsers in 1803 meer door middel van de Mediationakte. Aan de oostelijke kant kreeg Zwitserland meer kantons, maar aan de westelijke kant gingen er 3 kantons naar Frankrijk. Na Napoleons nederlaag bij de Slag bij Leipzig, verklaarde Zwitserland zich neutraal en de Mediationakte werd opgeheven. In 1815 werd Zwitserland weer erkend door het Congres van Wenen.

Over hoe het nieuwe Zwitserland moest worden ingericht was een hoop onduidelijk. Er waren een hoop discussies. De één wilde terug naar de tijd van het Oude Eedgenootschap, maar de ander vond Napoleons systeem wel mooi, aangezien alle kantons gelijk waren. Ook waren er nieuwe kantons bijgekomen, Zwitserland had er nu 22. Uiteindelijk zorgde het Bondsverdrag ervoor dat er een nieuw Zwitserland kwam, dat erg op de Mediationakte leek. Echter stond niet in het verdrag of je ook een afzonderlijke bond mocht sluiten. Ondertussen waren er nog steeds protestantse en katholieke kantons, die nog steeds niet door één deur konden. In 1847 ontstond hierdoor de Sonderbundsoorlog, waarbij de katholieke kantons een afzonderlijke bond (de Sonderbund) creëerden. De oorlog werd opgelost door een nieuwe grondwet. De relaties tussen de bond en de kantons werd vastgesteld, net als hoe de regering en het parlement werkte.

Een neutraal Zwitserland

Een beeld van Henri Dunant, de oprichter van het Rode Kruis.

In veel oorlogen die volgenden wist Zwitserland neutraal te blijven. In 1847 werd de eerste treinverbinding geopend tussen Zürich en Baden. In 1846 werd in Zwitserland het Rode Kruis opgericht, wat hulp verleent in oorlogen en conflicten. Als je kijkt naar de vlag van het Rode Kruis, kun je de Zwitserse vlag er ook in herkennen. Zwitserland was ondertussen het enige Duitstalige land waar vrouwen naar de universiteit mochten en geliefd vanwege wintersportplaatsen als Sankt Moritz (waar twee keer de Olympische Winterspelen werden gehouden).

Tijdens de Eerste Wereldoorlog bleef Zwitserland neutraal. In 1920 werd Zwitserland lid van de Volkenbond, een internationale organisatie de oorlog wilde voorkomen. Deze bond had zelfs een kantoor in Genève. In 1938 werd Reto-Romaans de 4de officiële taal in Zwitserland. Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Zwitserland neutraal, als een soort van eiland in het Derde Rijk. In Zwitserland kregen toen 26.000 joden asiel.

In 1963 werd Zwitserland lid van de Raad van Europa. In 1971 kregen vrouwen in Zwitserland pas stemrecht, alleen in Liechtenstein kregen vrouwen in Europa nog later stemrecht. In 2002 werd Zwitserland lid van de Verenigde Naties. Zwitserland heeft besloten om geen onderdeel te worden van de Europese Unie, vanwege de neutraliteit. Wel ondertekende Zwitserland in 2004 het Verdrag van Schengen, waardoor Europese burgers ook vrij door Zwitserland mogen reizen en andersom. Zwitserland heeft veel banden met buurland Liechtenstein. Naast dat ze dezelfde munt gebruiken, zal Zwitserland Liechtenstein ook helpen als het wordt aangevallen.

Het land

Landschap

Het Jura-gebergte

Zwitserland is een echt Alpenland en dus zijn er een hoop bergen, heuvels en dalen. Toch kun je het Zwitserse landschap in vier categorieën verdelen. De Alpen vormen het grootste deel van het Zwitserse landschap in het zuiden en oosten. De bergen hier zijn het hoogst en hebben soms toppen waar eeuwige sneeuw op ligt. Dit is sneeuw dat 's zomers niet smelt. Een andere gebergte is het Jura. Dit ligt op de grens met Frankrijk. De twee gebergten worden gescheiden door de Zwitserse Hoogvlakte. Hier liggen bekende meren zoals het Meer van Genève en het Bodenmeer. Het laatste type landschap is een klein stukje vlak land ten westen van het Jura.

De hoogste berg van Zwitserland is de Monte Rosa. Vaak wordt gedacht dit de Mont Blanc, maar deze ligt iets meer naar het zuiden. De Mount Rosa is eigenlijk een bergmassief, waarvan de Dufourspitze het hoogste punt is. Toch is de bekendste berg van Zwitserland de Matterhorn. De berg is bekend van zijn piramidevorm, wat hem ook erg moeilijk maakt om te beklimmen. Door de vele bergen is er naast sneeuw ook de aanwezigheid van gletsjers. De grootste gletsjer van Zwitserland is de Aletschgletsjer. Daarnaast ontspringen er een hoop rivieren in Zwitserland, zoals de Rijn, de Rhône, de Inn en de Aare.

Klimaat

De Matterhorn in de Zwitserse Alpen.

In Zwitserland komen in hoofdlijnen twee soorten klimaat voor.

Als eerste is er het landklimaat. Dit klimaat is bekend vanwege zijn strenge winters met sneeuw en ijs en hete zomers. Vooral in het noorden komt het landklimaat voor.

Daarentegen komt in de bergen het hooggebergteklimaat of sneeuwklimaat voor. Hier ligt veel sneeuw en ijs en ook zijn er gletsjers te vinden. Helemaal bovenop de bergen is er een punt waar er ook 's zomers sneeuw ligt. Dit wordt Eeuwige sneeuw genoemd. In de winter wordt er wel een vers laagje aan toegevoegd, maar dat smelt er in de lente weer vanaf.

Het zuidelijkste stukje van Zwitserland heeft een Middellands Zeeklimaat, met hete zomers en zachte winters.

Steden

De grootste stad van Zwitserland; Zürich
Zie Lijst van grote Zwitserse steden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Dit zijn de grootste Zwitserse steden met meer dan 50.000 inwoners:

Bevolking

De Zwitsers zijn eigenlijk niet echt één volk. Dit kun je onder meer zien aan de verschillende talen. Eigenlijk komt dit doordat Zwitserland niet als land is gesticht om een bepaald volk te verenigen (zoals bijvoorbeeld Italië), maar om elkaar te beschermen tegen vijanden. Toch zijn er typisch Zwitserse dingen, waarmee alle Zwitsers zich kenmerken (zie Cultuur).

Taal

Welke taal waar gesproken wordt. Groen is Frans, oranje is Duits, lila is Italiaans en donkerpaars is Reto-Romaans

In Zwitserland zijn 4 talen officieel. Dit zijn:

Het spreken wordt "als moedertaal" bedoeld. Je ziet dat je de Zwitsers hierdoor grofweg in 4 aparte volkeren kan indelen. De samenstelling van de Zwitsers is niet overal even gelijk. In het westen spreken veel mensen Frans, in het zuiden Italiaans, in het zuidoosten Reto-Romaans en in het midden, oosten en noorden Duits. In elke officiële taal heeft Zwitserland een andere naam. In het Duits heet Zwitserland der Schweiz, in het Frans la Suisse, in het Italiaans la Svizzera en in het Reto-Romaans Svizra. De officiële landsafkorting van Zwitserland CH komt uit het Latijn. De Latijnse naam voor Zwitserland is Confoederatio Helvetica en wordt gebruikt om geen van de officiële talen voor te trekken.

9% van de Zwitserse bevolking spreekt een andere taal dan de vier officiële talen. Albanees is daar het belangrijkste van; 1,4% spreekt deze taal. Andere belangrijke talen zijn Servo-Kroatisch, Portugees, Spaans, Engels, Turks, Tamil en Arabisch. Nederlands wordt door 0,2% van de bevolking gesproken.

Religie

Het kathedraal in de stad Lausanne.

De meeste mensen in Zwitserland zijn christelijk, meer dan 70%. Als je kijkt naar het christendom in Zwitserland zijn er iets meer katholieken dan protestanten. In het verleden zijn een aantal oorlogen geweest onder de twee groepen, zo ook in Zwitserland. De laatste oorlog hierover werd in 1847 uitgevochten. Hoewel de protestanten de oorlog wonnen, bleven beide geloven toegestaan. Het aantal katholieke en protestantse gebieden loopt een beetje door elkaar heen. In het zuiden en midden zijn toch de meeste mensen katholiek en aan de grenzen meer protestants.

Door o.a. migratie kent Zwitserland meer religies. De islam is de snelst-groeiende religie met 4,5% van de bevolking. 0,2% van de bevolking is aanhanger van het jodendom. In Zwitserland woont het grootste aantal boeddhisten van heel Europa, dit is namelijk 0,33% van de bevolking. 11% van de bevolking zegt geen godsdienst te hebben.

Cultuur

Feestdagen en tradities

Een Zwitsers chalet.

Zwitserland heeft één feestdag. Dit is de Nationale feestdag van Zwitserland en vindt elk jaar plaats op 1 augustus. De feestdag is een herinnering aan een legende. Op 1 augustus 1291 zouden drie kleine Alpenstaatjes een eed hebben afgezworen op de Rütli, wat leidde tot het ontstaan van Zwitserland. Echter wordt de feestdag pas sinds 1889 gevierd. Tijdens de feestdag is er vuurwerk, worden er brunches georganiseerd op boerderijen en is er veel aandacht voor typisch Zwitserse dingen.

Gesproken over typische Zwitserse dingen, zijn er een aantal. Als eerste is er de alpenhoorn. Dit is een lang blaasinstrument van maar liefst vier meter! De alpenhoorn is zo bekend geworden, dat het een symbool voor Zwitserland is geworden. Net als in andere Alpenlanden komt ook jodelen in Zwitserland voor. Jodelen is een zangtechniek wat bestaat uit een reeks afwisselingen tussen hoge en lage tonen. Vooral in de Après-skimuziek komt jodelen voor. Après-ski is het geheel van uitgaan tijdens wintersport. Tijdens wintersport komt men vaak houten huisjes tegen, zogeheten chalets. Deze hebben dikke muren, als bescherming tegen de kou. In noordelijke landen vond men de stijl van de chalets zo mooi, dat de chaletstijl ontstond. In de Zwitserse weiden met koeien hoort men ook geluid, dit komt van de koebellen. Als laatste is ook het Zwitsers zakmes een bekend symbool.

De Zwitserse keuken

Kaasfondue

De Zwitserse keuken is bekend om haar kazen en chocolade. Het bekendste Zwitserse gerecht is misschien wel de kaasfondue. Hierbij worden stukjes brood ondergedompeld in een pan met kaas. Een andere gerecht waar kaas bij gebruikt wordt is raclette. Hierbij wordt een opgesneden kaas aan één kant verwarmt en wordt er vervolgens vanaf geschraapt. Het wordt meestal met aardappels, uitjes en augurken gegeten. Oorspronkelijk was in Duitstalig Zwitserland Rösti een ontbijt voor boeren. Rösti is een aardappelgerecht waarin verschillende hartige producten worden gemengd. Denk hierbij aan spek, uit of kaas. Hier wordt vaak vlees bij gegeten. Een Zwitsers nagerecht is vermicelles. Dit bestaat uit een gekookte kastanje die vervolgens wordt geperst tot sliertjes. De kastanje wordt gemengd met suiker, kirsch en boter en vaak wordt het geserveerd met Meringue. Een ander gerecht wat in heel Zwitserland te vinden is, is Zürcher geschnetzeltes. Dit bestaat uit kalfvlees en ragout in een pittige sausje. Gâteau du Vully is een soort taart uit het plaatsje Vully in Fribourg. De taart heeft een hartige vulling met o.a. spek. Als laatste is er ook nog birnenhonig. Dit is een soort van stroop gemaakt van peren. Een bekende Zwitserse kaas is Appenzeller.

Literatuur

Het kasteel van Chillon aan het Meer van Genève

Door de verschillende talen in Zwitserland, is de Zwitserse literatuur ook vrij groot. Het bekendste Zwitserse boek, of beter gezegd boeken, zijn die met het personage Heidi. Heidi was een weesmeisje wat uiteindelijk een ander meisje wat in een rolstoel zit leert lopen. Het personage komt in twee boeken voor en is bedacht door schrijfster Johanna Spyri. Heidi is overal de hele wereld bekend en er zijn een hoop tekenfilms met dit personage gemaakt. Een ander bekend schrijver is Johann David Wyss. Hij schreef het boek De Zwitserse Familie Robinson over een familie die naar Australië emigreert per boot, maar overweg strandt op een onbewoond eiland en daar moeten zien te overleven.

Twee Zwitserse schrijver hebben ooit de Nobelprijs voor de Literatuur gewonnen. Dit waren Carl Spitteler in 1919 en Hermann Hesse in 1946.

Bezienswaardigheden

Zwitserland staat bekend om zijn bergen en meren. De Zwitserse natuur is hierdoor erg populair, maar er zijn in Zwitserland meer bezienswaardigheden dan deze. Als eerste is er het stadje Bellinzona, waar veel middeleeuwse burchten staan en men de Italiaanse sfeer kan opsnuiven. Op de hoge rosten aan het Meer van Genève staat het kasteel van Chillon. Hier woonden de graven van het Huis Savoye, maar later werd het een beruchte gevangenis. Een andere bezienswaardigheid is de oude binnenstad van Bern. In tegenstelling tot veel steden heeft Bern iets bijzonders, er leven in beren in de stad! Deze zijn te vinden in de zogeheten Bärengraben (vertaald: Berenkuil) in het midden van de stad. Voor musea kan men naar Bazel gaan, waar er rond de 40 gevestigd zitten! In de stad Luzern vindt men de zogeheten Kapelbrug. Deze overdekte brug heeft onder het dak verschillende schilderijen hangen met als thema's het ontstaan van Luzern, Zwitserland en voorstellingen uit de Bijbel.

Zwitserland heeft 12 inschrijvingen op de Werelderfgoedlijst, waaronder de Abdij van Sankt Gallen en de Wijngaardterrassen van Lavaux.

Politiek

Parlement

Het Bundeshaus te Bern, waar het Zwitserse parlement zit.

Het Zwitserse parlement heet de Bondsvergadering en zetelt in het Bundeshaus in Bern. De Bondsvergadering bestaat uit de Kantonsraad en de Nationale Raad. In de Kantonsraad zitten de vertegenwoordigers van de kantons. Er zijn 46 leden. Ieder kanton heeft 2 zetels, op zes kantons na. Die hebben maar 1 zetel en worden een halfkanton genoemd. Dit komt doordat een halfkanton vroeger met een ander halfkanton een kanton vormde. In de Nationale Raad zitten 200 leden en die zijn ook weer verdeeld onder kantons. Echter heeft ieder kanton niet even veel stemmen. Er wordt namelijk gekeken naar het aantal inwoners. Een kanton met veel inwoners heeft meer zetels in de Nationale Raad dan een kanton met weinig zetels.

Viola Amherd, de huidige Bondspresident van Zwitserland

Dat de Nationale Raad en de Kantonsraad verdeeld worden onder de kantons betekent niet dat de Zwitsers niet mogen stemmen! Beide kamers worden door de Zwitserse bevolking samengesteld. Dit wordt rechtstreeks gedaan, dus zonder omweg.

Dat Zwitserland een democratie is kun op meer manieren zien. Zo worden er een hoop referenda gehouden. Bij zo'n referendum wordt aan de bevolking gevraagd wat zij vinden van een bepaald wetsvoorstel, door middel van een stemming. In Zwitserland zijn er jaarlijks meerder referenda, terwijl er in België en Nederland veel minder zijn.

Regering

De Zwitserse regering heet de Bondsraad. Hoewel Zwitserland een bondspresident en bondskanselier heeft, heeft de Bondsraad de functie van zowel staatshoofd als regeringsleider. De Bondsraad bestaat uit een aantal ministers die elk een eigen taak hebben, zoals onderwijs of veiligheid. Zo'n minister heeft in Zwitserland geen ministerie, maar een departement. Elke Bondsraad bestaat uit 7 ministers. De bondspresident is lid van de Bondsraad. Uit de zeven ministers wordt een bondspresident gekozen. Dit is altijd degene die het langst geen bondspresident is geweest. Bondspresident ben je in Zwitserland een jaar lang. Je wordt hierna altijd opgevolgd door de vicepresident. De Bondskanselier is het hoofd van de Bondsraad, maar is er geen onderdeel van. De taken die de kanselier uitvoert zijn vooral administratief, zoals het publiceren van wetten.

Bestuurlijke Indeling

Zwitserland is verdeeld in kantons. In totaal zijn er 26 kantons. Zes daarvan zijn een halfkanton. Dat wil zeggen dat het kanton in plaats van 2, maar 1 lid heeft in de kantonsraad. De kantons zijn weer verdeeld in gemeenten. Hiervan zijn er circa 2500.


Economie

De bekende chocolade-konijnen van Lindt.

Qua economie staat Zwitserland bekend om z'n banken. Zwitserland staat bekend als een rijk, welvarend land. Als je zou kijken naar het bbp per hoofd, alles wat er in een land wordt verdiend behalve aan handel, dan zijn alleen Qatar, Noorwegen en Luxemburg rijker. Ook staat Zwitserland bekend om z'n producten met een goede kwaliteit. Merken als Swatch, Lindt en Milka zijn dan ook geliefd in het buitenland. Voedingsmiddelengigant Nestlé behoort zelfs tot de grootste bedrijven ter wereld.

In Zwitserland betaald men niet met de euro, maar met de Zwitserse frank. 1 frank is verdeeld in 100 rappen. Met de Zwitserse frank kan overigens ook in buurland Liechtenstein betaald worden. Door een zogeheten muntunie gebruiken de twee landen dezelfde munt. Zwitserland is niet aangesloten bij de Europese Unie. Toch kun je vrij reizen door Zwitserland sinds 2008. Dit komt door de Schengenverdrag, waardoor je ook bijvoorbeeld zonder paspoort naar IJsland of Noorwegen mag reizen. Samen met deze landen en Liechtenstein heeft Zwitserland wel een alternatieve "EU", namelijk de Europese Vrijhandelsassociatie. Bij de EVA gaat het alleen om vrije handel en niet om politieke samenwerking, zoals bij de EU.

Symbolen

Vlag en wapen

Zie voor meer informatie ook de artikelen vlag van Zwitserland en wapen van Zwitserland!

De Zwitserse vlag en wapen lijken veel op elkaar. Ze bestaan beide uit een rode achtergrond met daarop een wit kruis. Anders dan andere vlaggen is de Zwitserse vlag vierkant. De vlaggen van de Zwitserse kantons zijn hierdoor ook vierkant. Het wapen bestaat alleen uit het wapenschild. Het ontwerp is afgeleid van het kanton Schwyz, één van de oprichters van het huidige Zwitserland.

De Zwitserse vlag zie je in veel dingen terug. Luchtvaartmaatschappij Swiss gebruikt het in hun logo, net als veel Zwitserse bedrijven. Ook is het ontwerp te vinden in het logo van het Rode Kruis, maar dan een witte achtergrond met een rood kruis. Deze vlag heet het Kruis van Genève.

Volkslied

Het huidige Zwitserland volkslied is het Zwitsers Psalm en wordt sinds 1961 gebruikt, maar het is al in 1841 geschreven. In 1841 werd opdrachtgegeven voor het schrijven van een volkslied. Alberik Zwyssig componeerde het lied en Leonhard Widmer schreef de tekst. Net als veel dingen in Zwitserland werd de tekst in alle vier de landstalen vertaald. Echter vond het Zwitserse parlement dat het volkslied door het volk gekozen moest worden. Hierdoor ontstond er een volkslied met als tekst het gedicht Rufst Du mein Vaterland van Johann Rudolf Wyss op de melodie van het Britse volkslied God Save the King. Uiteindelijk werd dit volkslied tot 1961 gebruikt. Sindsdien wordt het lied gebruikt wat oorspronkelijk als Zwitsers volkslied is gemaakt.

Fotogalerij

  • Kaart van Zwitserland

  • Satellietfoto

Bronnen

Hieronder vindt je een lijst met bronnen, die voor dit artikel is gebruikt. Zelf kun je dit gebruiken om meer info over dit onderwerp op te zoeken:


Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa LocationEurope.png
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland
Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel.

Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen
Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Zwitserland&oldid=840377"