Celdeling: verschil tussen versies
(Informatie toegevoegd) |
|||
| (13 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | '''Celdeling''' is een proces dat voortdurend in het lichaam bezig is. Bij celdeling splitst één cel in twee of meerdere cellen. Dit gebeurd aan het einde van het leven van een cel. Een oude cel splitst zich dan in nieuwe cellen. Hierdoor kun je celdeling zien als een vorm van [[voortplanting]]. [[Bacterie|bacteriën]] en [[schimmel]]s planten zich dan ook voort door middel van celdeling. Dit geldt ook voor [[alg]]en en eencellige dieren, zoals het [[pantoffeldiertje]]. |
||
| − | Een '''celdeling''' is een groep cellen die met elkaar delen. |
||
| + | Bij planten en dieren is celdeling nodig voor allerlei dingen. Het is nodig om te groeien, oude cellen te vervangen en beschadigingen (zoals wondjes) te repareren. |
||
| − | Ons lichaam is ons hele leven aan het celdeling. |
||
| − | == |
+ | ==Soorten== |
| + | [[File:Cell_division_process.jpg|right|300px|thumb|Mitose]] |
||
| − | De mens blijft altijd nieuwe cellen aanmaken, omdat levenslang meegaan . We kennen als mens twee soorten celdeling mitose en meiose . Meiose is nódig voor de voortplanting . Alleen in geslachtsorganen , want dit wordt op geslagen met 23 chromosoom en samen 46 chormosen . |
||
| + | In het menselijk lichaam vinden twee soorten celdeling plaats. Dit zijn de mitose (normale celdeling) en meiose (geslachtsceldeling). Tussen de twee zit een klein verschil, maar het idee er achter is hetzelfde. |
||
| + | === Mitose === |
||
| − | De Mitose zorgt voor identieke nieuwe cel. |
||
| + | {{Zie hoofdartikel|Mitose}} |
||
| + | Mitose vindt plaats overal in het menselijk lichaam. Bij mitose splitst een oude cel in twee nieuwe cellen. De oude cel wordt de ''moedercel'' genoemd en de twee nieuwe cellen heten de ''dochtercellen''. In een cel ligt het erfelijk materiaal opgeslagen (het [[DNA]]). Dit DNA ligt in twee paren van 23 [[chromosoom|chromosomen]]. Dit betekent dat er van ieder chromosoom 2 dezelfde versies zijn. In totaal zijn er dus 46 chromosomen. |
||
| + | Bij mitose verdubbeld de moedercel eerst de chromosomen. Dit gebeurd door middel van kopiëren. Vervolgens splitst de cel in tweeën en ontstaat twee dochtercellen. Iedere cel heeft hierdoor precies dezelfde chromosomen. |
||
| − | De mitose zorgt voor : |
||
| − | * Groei en ontwikkeling |
||
| − | * wondgenezing |
||
| − | * De productie van rode en witte bloedcellen in opperhuid , slijmvliezen en iets langzamer allerlei organen. |
||
| − | * Mitose zorgt voor begin van leven voor exacte kopieën met geode en slechte eigenschappen. |
||
| − | * Differentiatie en specialisatie zorgen voor verschillende soorten cellen op basis van dezelfde DNA . |
||
| − | * Elke weefsel gebruikte andere delen van het DNA . |
||
| − | * Laat sommige gene actief en andere genen moeten zwijgen , als ze hun werk hebben gedaan. |
||
| − | * Alle cellen in het lichaam hetzelfde DNA |
||
| − | * Bijna alle cellen kunnen delen |
||
| + | ===Meiose=== |
||
| − | == De vier spelregels van de mitose == |
||
| + | {{Zie hoofdartikel|Meiose}} |
||
| − | * De nieuwe cellen zijn exact kopieën van de oude cellen en precies het zelfde doen . |
||
| + | [[File:Meiosis_Overview_new.svg|right|300px|thumb|Meiose]] |
||
| − | * De cel mag alleen delen als er van uit de directe omgevingscellen of hormonen signalen toestemming Geven . Als de celdeling zijn doel bereikt stop het weer. |
||
| + | Meiose vindt plaats voor het maken van geslachtscellen. Voor mannen zijn dit [[zaadcel]]len en voor vrouwen zijn dit [[eicel]]len. Meiose vindt hierdoor plaats in de geslachtsorganen; voor mannen de [[teelbal]]len en voor vrouwen de [[eierstok]]ken. Bij meiose splitst de moedercel niet in twee dochtercellen, maar in vieren. Hierdoor heeft iedere geslachtscel maar één versie van 23 chromosomen. De geslachtscellen moeten namelijk bevrucht worden, waardoor er twee paren ontstaan. Hierdoor wordt het DNA van de twee ouders samengevoegd. |
||
| − | * De nieuwe cellen blijven in hun weefsel zitten waar ze thuis horen behalve beenmerg cellen. |
||
| − | * Eén cel die ontspoort gaat ten einde door geprogrammeerd apoptose T killer cellen brengen dat proces in vernietiging op gang als ze merken dat hun cellen vreemd gaan doen . |
||
| − | {{beg}} |
||
| + | Bij meiose kopieert een moedercel het DNA van de cel. Vervolgens splitst de cel in tweeën, waardoor twee dochtercellen ontstaan met twee paren van 23 chromosomen. Deze twee dochtercellen splitsen opnieuw in twee dochtercellen met elk één versie van 23 chromosomen. Hierdoor ontstaan uiteindelijk vier dochtercellen. |
||
| ⚫ | |||
| + | |||
| + | == Tumorgroei == |
||
| + | [[Tumor]]en ontstaan door fouten bij de celdeling. In zo'n geval blijft een cel zich maar cellen, waardoor een hoop nieuw weefsel ontstaat. Tumoren kunnen een teken zijn dat een patiënt [[kanker]] heeft. Bij kankerpatiënten zijn de tumoren kwaadaardig. Dit betekent dat de tumoren dwars door ander weefsel heen groeien, bloedvaten kunnen aanleggen en zich kunnen verspreiden door het lichaam ([[uitzaaiing]]). |
||
| + | |||
| + | Overigens kunnen tumoren ook goedaardig zijn. In dat geval heeft een patiënt geen kanker en hoeft de tumor niet schadelijk te zijn. |
||
| + | |||
| ⚫ | |||
Huidige versie van 14 okt 2022 om 12:31
Celdeling is een proces dat voortdurend in het lichaam bezig is. Bij celdeling splitst één cel in twee of meerdere cellen. Dit gebeurd aan het einde van het leven van een cel. Een oude cel splitst zich dan in nieuwe cellen. Hierdoor kun je celdeling zien als een vorm van voortplanting. bacteriën en schimmels planten zich dan ook voort door middel van celdeling. Dit geldt ook voor algen en eencellige dieren, zoals het pantoffeldiertje.
Bij planten en dieren is celdeling nodig voor allerlei dingen. Het is nodig om te groeien, oude cellen te vervangen en beschadigingen (zoals wondjes) te repareren.
Soorten
In het menselijk lichaam vinden twee soorten celdeling plaats. Dit zijn de mitose (normale celdeling) en meiose (geslachtsceldeling). Tussen de twee zit een klein verschil, maar het idee er achter is hetzelfde.
Mitose
Zie Mitose voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Mitose vindt plaats overal in het menselijk lichaam. Bij mitose splitst een oude cel in twee nieuwe cellen. De oude cel wordt de moedercel genoemd en de twee nieuwe cellen heten de dochtercellen. In een cel ligt het erfelijk materiaal opgeslagen (het DNA). Dit DNA ligt in twee paren van 23 chromosomen. Dit betekent dat er van ieder chromosoom 2 dezelfde versies zijn. In totaal zijn er dus 46 chromosomen.
Bij mitose verdubbeld de moedercel eerst de chromosomen. Dit gebeurd door middel van kopiëren. Vervolgens splitst de cel in tweeën en ontstaat twee dochtercellen. Iedere cel heeft hierdoor precies dezelfde chromosomen.
Meiose
Zie Meiose voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Meiose vindt plaats voor het maken van geslachtscellen. Voor mannen zijn dit zaadcellen en voor vrouwen zijn dit eicellen. Meiose vindt hierdoor plaats in de geslachtsorganen; voor mannen de teelballen en voor vrouwen de eierstokken. Bij meiose splitst de moedercel niet in twee dochtercellen, maar in vieren. Hierdoor heeft iedere geslachtscel maar één versie van 23 chromosomen. De geslachtscellen moeten namelijk bevrucht worden, waardoor er twee paren ontstaan. Hierdoor wordt het DNA van de twee ouders samengevoegd.
Bij meiose kopieert een moedercel het DNA van de cel. Vervolgens splitst de cel in tweeën, waardoor twee dochtercellen ontstaan met twee paren van 23 chromosomen. Deze twee dochtercellen splitsen opnieuw in twee dochtercellen met elk één versie van 23 chromosomen. Hierdoor ontstaan uiteindelijk vier dochtercellen.
Tumorgroei
Tumoren ontstaan door fouten bij de celdeling. In zo'n geval blijft een cel zich maar cellen, waardoor een hoop nieuw weefsel ontstaat. Tumoren kunnen een teken zijn dat een patiënt kanker heeft. Bij kankerpatiënten zijn de tumoren kwaadaardig. Dit betekent dat de tumoren dwars door ander weefsel heen groeien, bloedvaten kunnen aanleggen en zich kunnen verspreiden door het lichaam (uitzaaiing).
Overigens kunnen tumoren ook goedaardig zijn. In dat geval heeft een patiënt geen kanker en hoeft de tumor niet schadelijk te zijn.