Spitsbergen: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (replaced: [[File: → [[Bestand: (8))
 
(7 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Spitsbergen}}
  
{{Spitsbergen}}
−
'''Spitsbergen''' ([[Noors]]: ''Svalbard''; [[Russisch]]: Шпицберген, ''Sjpitsbergen'') is een eilandengroep ([[archipel]]) in de [[Noordelijke IJszee]]. Het ligt zo'n 565 km ten noorden van de Noorse kust. De eilandengroep maakt onderdeel uit van [[Noorwegen]]. Spitsbergen is in circa 62.000 km² groot. 60% van de oppervlakte is bedekt met gletsjers. Op het eiland wonen 3000 tot 4000 mensen, afhankelijk van het seizoen. De helft van alle inwoners woont in de hoofdstad, [[Longyearbyen]].
+
'''Spitsbergen''' ([[Noors]]: ''Svalbard''; [[Russisch]]: Шпицберген, ''Sjpitsbergen'') is een eilandengroep ([[archipel]]) in de [[Noordelijke IJszee]]. Het ligt zo'n 565 km ten noorden van de Noorse kust. De eilandengroep maakt onderdeel uit van [[Noorwegen]]. Spitsbergen is in circa 62.000 km² groot. 60% van de oppervlakte is bedekt met gletsjers. Op het eiland wonen 3000 tot 4000 mensen, afhankelijk van het seizoen. De helft van alle inwoners woont in de hoofdstad, [[Longyearbyen]].
   
 
==Naam==
  
==Naam==
Regel 12: Regel 12:
 
===Walvisjacht===
  
===Walvisjacht===
 
In de 17de eeuw werden de fjorden en zeeën van Spitsbergen een soort van jachtterrein voor Nederlandse en Engelse walvisjagers. In Nederland werd zelfs een compagnie gesticht, de [[Noordsche Compagnie]]. De Nederlanders hadden vooral vestiging in [[Smeerenburg]]. Er werd geprobeerd om Smeerenburg zo te bouwen dat het altijd bewoont kon worden, maar door de strenge winters lukten dat niet. Geen ander land dan Nederland en Engeland wilde Spitsbergen, behalve de koning van [[Denemarken]].
  
In de 17de eeuw werden de fjorden en zeeën van Spitsbergen een soort van jachtterrein voor Nederlandse en Engelse walvisjagers. In Nederland werd zelfs een compagnie gesticht, de [[Noordsche Compagnie]]. De Nederlanders hadden vooral vestiging in [[Smeerenburg]]. Er werd geprobeerd om Smeerenburg zo te bouwen dat het altijd bewoont kon worden, maar door de strenge winters lukten dat niet. Geen ander land dan Nederland en Engeland wilde Spitsbergen, behalve de koning van [[Denemarken]].
−
[[Bestand:Smeerenburg.jpg|300px|right|thumb|De Nederlanders in [[Smeerenburg]].]]
 +
[[Bestand:Cornelis de Man - De traankokerij van de Amsterdamse kamer van de Noordse Compagnie op Smerenburg.jpg|300px|right|thumb|De Nederlanders in [[Smeerenburg]].]]
   
 
===Pelsjagers===
  
===Pelsjagers===
Regel 19: Regel 19:
 
===Steenkool===
  
===Steenkool===
 
Aan het einde van 19de eeuw was er grote interesse naar de Noordpool in Europa. Spitsbergen stond ook vaak in de belangstelling. Geografen en Geologen begonnen een studie over Spitsbergen. Uiteindelijk bleek dat er in Spitsbergen veel steenkool in de grond zat en dat dat er ook nog eens makkelijk uit te halen was. Veel bedrijven kochten stukken van West-Spitsbergen, omdat daar het meeste in de grond zat. Daarnaast zaten er ook andere mineralen in de grond, zoals [[Gips]] en [[Marmer]]. Doordat er geen bestuur was op Spitsbergen kon dat problemen opleveren.
  
Aan het einde van 19de eeuw was er grote interesse naar de Noordpool in Europa. Spitsbergen stond ook vaak in de belangstelling. Geografen en Geologen begonnen een studie over Spitsbergen. Uiteindelijk bleek dat er in Spitsbergen veel steenkool in de grond zat en dat dat er ook nog eens makkelijk uit te halen was. Veel bedrijven kochten stukken van West-Spitsbergen, omdat daar het meeste in de grond zat. Daarnaast zaten er ook andere mineralen in de grond, zoals [[Gips]] en [[Marmer]]. Doordat er geen bestuur was op Spitsbergen kon dat problemen opleveren.
−
[[Bestand:SpitsbergenKaart1758.jpg|right|300px|thumb|Een kaart van Spitsbergen uit 1758.]]
 +
[[Bestand:Spitsbergen 1758.jpg|right|300px|thumb|Een kaart van Spitsbergen uit 1758.]]
   
 
===Verdrag===
  
===Verdrag===
Regel 28: Regel 28:
   
 
==Plaatsen==
  
==Plaatsen==
−
[[Bestand:Longyearbyen.jpg|right|300px|thumb|De hoofdstad van Spitsbergen, [[Longyearbyen]].]]
 +
[[Bestand:Longyearbyen4.jpg|right|300px|thumb|De hoofdstad van Spitsbergen, [[Longyearbyen]].]]
−
[[Bestand:SpitsbergenWaarschuwingsboord.jpg|right|300px|thumb|Een Waarschuwingsbord voor ijsberen.]]
 +
[[Bestand:Polar bear sign Svalbard.jpg|right|300px|thumb|Een Waarschuwingsbord voor ijsberen.]]
 
Hieronder zie je een lijstje met de grootste plaatsen van Spitsbergen:
  
Hieronder zie je een lijstje met de grootste plaatsen van Spitsbergen:
 
{| class="wikitable" width="30%"
  
{| class="wikitable" width="30%"
Regel 83: Regel 83:
 
|-
  
|-
 
| [[Spitsbergen (eiland)|Spitsbergen]]
  
| [[Spitsbergen (eiland)|Spitsbergen]]
−
| [[Bestand:SpitsbergenEilandKaart.png|200px]]
 +
| [[Bestand:Russia - Spitsbergen - Spitsbergen.PNG|200px]]
 
|-
  
|-
 
| [[Nordaustlandet]]
  
| [[Nordaustlandet]]
−
| [[Bestand:NordaustlandetKaart.png|200px]]
 +
| [[Bestand:Russia - Spitsbergen - Nordaustlandet.PNG|200px]]
 
|-
  
|-
 
| [[Edgeøya]]
  
| [[Edgeøya]]
−
| [[Bestand:EdgeøyaKaart.png|200px]]
 +
| [[Bestand:Russia - Spitsbergen - Edge Island.PNG|200px]]
 
|-
  
|-
 
| [[Barentszeiland]]
  
| [[Barentszeiland]]
Regel 95: Regel 95:
 
|-
  
|-
 
| [[Prins Karls Forland]]
  
| [[Prins Karls Forland]]
−
| [[Bestand:Prins Karls ForlandKaart.png|200px]]
 +
| [[Bestand:Russia - Spitsbergen - Prins Karls Forland.PNG|200px]]
 
|-
  
|-
 
| [[Amsterdam (Spitsbergen)|Amsterdam]]
  
| [[Amsterdam (Spitsbergen)|Amsterdam]]
Regel 101: Regel 101:
 
|-
  
|-
 
| [[Moffen (eiland)|Moffen]]
  
| [[Moffen (eiland)|Moffen]]
−
| [[Bestand:MoffenEilandKaart.png|200px]]
 +
| [[Bestand:Russia - Spitsbergen - Moffen.PNG|200px]]
 
|-
  
|-
 
| [[Kvitøya]]
  
| [[Kvitøya]]
−
| [[Bestand:KvitøyaKaart.png|200px]]
 +
| [[Bestand:Russia - Spitsbergen - Kvitoya.PNG|200px]]
 
|-
  
|-
 
|}
  
|}
Regel 114: Regel 114:
   
 
{{Navigatie overzeese territoria Noorwegen}}
  
{{Navigatie overzeese territoria Noorwegen}}
  +
{{Navigatie Landen Europa}}
 
[[Categorie:Spitsbergen| ]]
  
[[Categorie:Spitsbergen| ]]
 
[[Categorie:Eilandengroep]]
  
[[Categorie:Eilandengroep]]

Huidige versie van 13 feb 2021 om 07:32

Spitsbergen
Svalbard

Norway-Svalbard.svg

Hoofdstad Longyearbyen
Aantal inwoners 2.165 (in 2008)
Oppervlakte 62.049 km²
Regeringsvorm Overzees territorium
van Noorwegen
Talen Noors, Russisch
Munteenheid Noorse Kroon
Feestdag 14 augustus

Spitsbergen (Noors: Svalbard; Russisch: Шпицберген, Sjpitsbergen) is een eilandengroep (archipel) in de Noordelijke IJszee. Het ligt zo'n 565 km ten noorden van de Noorse kust. De eilandengroep maakt onderdeel uit van Noorwegen. Spitsbergen is in circa 62.000 km² groot. 60% van de oppervlakte is bedekt met gletsjers. Op het eiland wonen 3000 tot 4000 mensen, afhankelijk van het seizoen. De helft van alle inwoners woont in de hoofdstad, Longyearbyen.

Naam

De naam Spitsbergen is gegeven door de Nederlander Willem Barentsz, toen hij op weg was naar Nova Zembla om uiteindelijk in Indië uit te komen. In 1925 is door Noorwegen de naam Svalbard vastegsteld. Deze naam verwijst naar een oude tekst uit IJsland uit de 12de eeuw. Svalbard betekent koude rand of koude kust. Er is geen enkel bewijs dat hier Spitsbergen mee bedoeld wordt, het kan namelijk ook Groenland zijn. In veel talen wordt de eilandengroep Svalbard genoemd en het grootste eiland Spitsbergen. In sommige talen zoals het Nederlands, Duits, Russisch en Fries. Worden ze beide Spitsbergen genoemd, zoals oorspronkelijk.

Geschiedenis

Ontdekking

In de 16de eeuw werd Spitsbergen ontdekt door Willem Barentsz. Dit gebeurde toen hij via het noorden een weg naar Indië wilde vinden. Nadat Barentsz overleed op diezelfde reis, werd in Nederland ontdekt dat Spitsbergen een goed punt was voor de walvisjacht.

Walvisjacht

In de 17de eeuw werden de fjorden en zeeën van Spitsbergen een soort van jachtterrein voor Nederlandse en Engelse walvisjagers. In Nederland werd zelfs een compagnie gesticht, de Noordsche Compagnie. De Nederlanders hadden vooral vestiging in Smeerenburg. Er werd geprobeerd om Smeerenburg zo te bouwen dat het altijd bewoont kon worden, maar door de strenge winters lukten dat niet. Geen ander land dan Nederland en Engeland wilde Spitsbergen, behalve de koning van Denemarken.

De Nederlanders in Smeerenburg.

Pelsjagers

Ongeveer halverwege de 18de eeuw waren de meeste walvissen rond Spitsbergen weggevangen. Engeland en Nederland verloren hun interesse in de eilanden. Rusland en Noorwegen hadden wel interesse in de eilanden. Je kon daar namelijk op ijsberen jagen. Als eerste kwamen er jagers uit Rusland, de Pomoren. Later kwamen er ook jagers uit het noorden van Noorwegen. De eilanden hadden ook geen enige vorm van bestuur.

Steenkool

Aan het einde van 19de eeuw was er grote interesse naar de Noordpool in Europa. Spitsbergen stond ook vaak in de belangstelling. Geografen en Geologen begonnen een studie over Spitsbergen. Uiteindelijk bleek dat er in Spitsbergen veel steenkool in de grond zat en dat dat er ook nog eens makkelijk uit te halen was. Veel bedrijven kochten stukken van West-Spitsbergen, omdat daar het meeste in de grond zat. Daarnaast zaten er ook andere mineralen in de grond, zoals Gips en Marmer. Doordat er geen bestuur was op Spitsbergen kon dat problemen opleveren.

Een kaart van Spitsbergen uit 1758.

Verdrag

In 1920 werd het Spitsbergenverdrag ondertekend. Hierin stond dat Noorwegen Spitsbergen zou krijgen. Maar Spitsbergen moest wel een eigen bestuur krijgen. Op Spitsbergen zijn daardoor ook de belastingen anders geregeld. Al het geld dat Noorwegen krijgt van de belastingen van Spitsbergen, moet ook weer aan dingen op Spitsbergen worden uitgegeven. Ook moest je Spitsbergen kunnen bezoeken vanuit Noorwegen zonder je paspoort te kunnen tonen.

Tweede Wereldoorlog

In 1940 werd Noorwegen door de Duitsers ingenomen helemaal tot aan het noordelijkste puntje, Noordkaap. Op Spitsbergen veranderde er niet veel. Hitler liet het land voor wat het was. In 1941 veranderde dat. De Duitsers vielen toen de Sovjet-Unie binnen. Spitsbergen was een belangrijk punt, omdat er veel steenkool in de grond zat. In augustus 1941 werd daarom een grote operatie uit gevoerd, Operatie Gauntlet. De Noren, Canadezen en Britten deden er aan mee. Eerst werd het hele eiland ontruimd en iedereen werd geëvacueerd naar Schotland. Daarna werd op het eiland 1.45 miljoen ton steenkool en 1.25 miljoen liter benzine in brand gestoken. Alle kolenmijnen werden ontmanteld en alle weerstations vernietigd. In september van 1945 werd Spitsbergen bevrijd.

Plaatsen

De hoofdstad van Spitsbergen, Longyearbyen.
Een Waarschuwingsbord voor ijsberen.

Hieronder zie je een lijstje met de grootste plaatsen van Spitsbergen:

Plaats Eiland Inwoners
Longyearbyen Spitsbergen 2.075
Barentszburg Spitsbergen 939
Sveagruva Spitsbergen 230
Ny-Ålesund Spitsbergen 30-120
Pyramiden Spitsbergen 22
Hornsund Spitsbergen 10
Rijpsburg Spitsbergen 0
Smeerenburg Spitsbergen 0
Groemant Spitsbergen 0

Eilanden

Spitsbergen is bestaat uit 7 eilanden. Hieronder zie je alle eilanden met een kaartje:

Eiland Plaatje
Spitsbergen Russia - Spitsbergen - Spitsbergen.PNG
Nordaustlandet Russia - Spitsbergen - Nordaustlandet.PNG
Edgeøya Russia - Spitsbergen - Edge Island.PNG
Barentszeiland Spitsbergen - Barentszeiland.png
Prins Karls Forland Russia - Spitsbergen - Prins Karls Forland.PNG
Amsterdam Russia - Spitsbergen - Amsterdam.PNG
Moffen Russia - Spitsbergen - Moffen.PNG
Kvitøya Russia - Spitsbergen - Kvitoya.PNG

Externe Links


Overzeese territoria van Noorwegen vlag van Noorwegen
Bouveteiland · Koningin Maudland · Jan Mayen · Peter I-eiland · Spitsbergen
Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa LocationEurope.png
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland
Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel.

Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen
Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Spitsbergen&oldid=651242"