https://wikikids.nl/api.php?action=feedcontributions&user=Pernille6824&feedformat=atomWikikids - Gebruikersbijdragen [nl]2024-03-29T02:20:10ZGebruikersbijdragenMediaWiki 1.35.13https://wikikids.nl/index.php?title=Australi%C3%AB_(land)&diff=672322Australië (land)2021-06-15T12:00:34Z<p>Pernille6824: /* JOOOO KICK */</p>
<hr />
<div>{{zie artikel|Bedoel je het continent Australië? [[Australië (continent)|Klik hier!]]}}{{Award}}{{Australië}}<br />
'''Australië''' is een land in [[Oceanië]]. Australië werd onafhankelijk van het [[Verenigd Koninkrijk]] op 1 [[januari]] 1901 en heeft meer dan 20 [[miljoen]] inwoners. Het land ligt op het [[zuidelijk halfrond]]. Ze spreken er vooral [[Australisch Engels]], dat is [[Engels]] met een beetje accent en wat aparte woorden die je in andere varianten van het Engels niet hebt. <br />
<br />
Australië wordt nu vooral bewoond door Europeanen, maar vroeger bevolkten de [[Aboriginals]] het hele eiland. Australië is bekend om verschillende dingen. Onder andere de prachtige natuur, het [[Groot Barrièrerif]] en het grote [[Sydney Opera House]] maken het grote eiland erg bekend. <br />
<br />
=== Voor de Europese ontdekking van Australië ===<br />
Ongeveer 50.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen naar Australië. De Engelsen noemen hen sinds 1789 [[Aboriginals]], een [[Latijn]]se term voor 'oorspronkelijke bewoners'. Deze bewoners waren afkomstig uit [[Zuidoost-Azië]]. Omdat er 50.000 jaar geleden veel water bevroren was, Bijvoorbeeld aan de Noord- en Zuidpool, kwamen er natuurlijke bruggen van Azië naar Australië waardoor mensen en dieren naar Australië konden lopen. Dit was een proces van circa 40.000 jaar. De aarde warmde op, het ijs begon te smelten en de zeespiegel op aarde steeg. Zo werd Australië een eiland.<br />
<br />
In het jaar 150 werd er voor het eerst over Australië geschreven door de [[Oude Grieken]]. Ze noemde het land "Terra Australis" oftewel Zuidland. Veel mensen waren gefascineerd door het onbekende land en gingen er naar op zoek. Het was bedoeld als een verhaaltje. De Grieken hadden nooit gedacht dat er ook echt een zuidelijk land zou zijn.<br />
<br />
===De vlag van Aboriginals===<br />
De vlag van de Aboriginals is aan de bovenkant zwart. Het zwarte symboliseert de Aboriginals. De onderkant is rood en dat symboliseert de aarde. In het midden van de vlag staat nog een gele cirkel die de zon symboliseert.<br />
<br />
=== Europese ontdekking en kolonisatie ===<br />
[[Bestand:Captainjamescookportrait.jpg|thumb|300px|[[James Cook]]]]<br />
[[Bestand:New Holland including New South Wales.jpg|250px|thumb|left|Een oude kaart van "Nieuw Holland". Hoewel Nieuw-Holland nu inmiddels Australië heet, is Nieuw-Zeeland nog steeds bekend onder haar Nederlandse naam]]<br />
In 1606 legde het [[Nederland]]se schip "Duyfken" aan in de Golf van Carpentaria in het noorden van Australië, tegenover [[Nieuw-Guinea]]. Kapitein [[Willem Janszoon]] was niet erg gecharmeerd van het moerassige land met zijn vijandige bewoners, en keerde terug naar Bantam op [[Java]], [[Nederlands-Indië]]. In 1616 bereikt een ander Nederlands schip Shark Bay (nu Denham) in het uiterste westen van Australië. De volgende anderhalve eeuw bezoeken nog diverse Nederlanders, [[Frankrijk|Fransen]] en [[Engeland|Engelsen]] dit land dat dan inmiddels "Nieuw Holland" genoemd wordt, maar men voelt weinig behoefte het nogal barre land te verkennen of koloniseren. In 1770 vaart Engelsman [[James Cook]] als eerste Europeaan langs de oostkust van Australië, gaat aan land in Botany Bay (nu Sydney), claimt de oostkust voor Engeland, en noemt die "Nieuw-Zuid-Wales".<br />
<br />
Bij terugkeer van Cook in Engeland ziet de Engelse regering in Australië een oplossing voor de overbevolkte Engelse gevangenissen, te meer als Engeland door het definitieve verlies van de koloniën in [[Noord-Amerika]], die zich in 1783 onafhankelijk maken als de Verenigde Staten, daar geen gevangenen meer heen kan deporteren. Engeland sticht dus strafkoloniën in Australië, de eerste in 1788 in het huidige [[Sydney]]. Nog voor 1800 beginnen ook vrije Engelsen zich te vestigen; ze kunnen voor vrijwel niets stukken land aankopen van de Britse regering.<br />
<br />
De Britse kolonisators eigenen zich direct het land en de waterbronnen van de inheemse bevolking, de Aboriginals, toe, en rechtvaardigen dit met de redenering dat deze inboorlingen het begrip "landeigendom" niet kennen en ‘dus’ wel verdreven kunnen worden. Verwoesting van land en voedselbronnen van de Aboriginals leidt tot hun verhongering; Aboriginals reageren tot in de 19e eeuw met gewapend verzet en guerrillaoorlog; blanke kolonisten reageren daar weer op met grote gewelddadigheid en willekeurige massaslachtingen, zoals in Pinjarra (1834), Myall Creek (1838), Battle Mountain (1884) en Coniston (1928). Schattingen zijn dat in 1770 de Aboriginal-bevolking ongeveer 700.000 mensen telde, en dat tegen het jaar 1900 90% daarvan was weggevaagd door de gevolgen van landdiefstal (tegen 1870 hebben de Europeanen zich alle vruchtbare gebieden toegeëigend), direct geweld en Europese besmettelijke ziekten. Bij direct geweld worden in totaal tussen de 10.000 en 20.000 Aboriginals en 3.000 blanken gedood.<br />
<br />
In alle uithoeken van het enorme eiland ontstaan Britse kolonies: 1824 bij [[Brisbane]] (oost), 1829 bij [[Perth]] (zuidwest), 1835 [[Melbourne]] (zuidoost), 1836 bij [[Adelaide]] (zuid), 1869 [[Darwin]] (noord). <br />
<br />
De ver van elkaar gelegen gebieden worden afzonderlijk bestuurd door een eigen gouverneur. Na 1855 krijgen ze geleidelijk een grotere mate van zelfbestuur binnen het Britse rijk. De koloniën zien om diverse redenen voordelen in samenwerking, en dit leidt in 1901 tot de oprichting, met instemming van het Britse parlement, van de "Commonwealth (republiek) of Australia" als gedeeltelijk autonoom (zelfstandig) gebied binnen het Britse rijk.<br />
<br />
=== 1901-1945 ===<br />
[[Bestand:CSIRO ScienceImage 11533 Parliament House Canberra.jpg|thumb|300px|De nieuwe hoofdstad [[Canberra]] met het Australische Parlementsgebouw]]<br />
In 1901 keurde Australië een [[federatie|federale]] [[grondwet]] goed en werd een zelfregerend deel ([[dominion]]) van het Britse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten Australische eenheden onder andere op [[Ambon]], in [[Egypte]], op [[Kreta]] en in de [[Oceanië|Pacific]].<br />
<br />
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architect [[Walter Burley Griffin]] werd uitgevoerd vanaf 1913, en in 1927 werd het aldus ontstane [[Canberra]] de nieuwe hoofdstad.<br />
<br />
=== 1945-heden ===<br />
Sinds de Tweede Wereldoorlog is Australië veranderd door een streng [[immigratie]]programma. Hierdoor werden lange tijd uitsluitend blanke Europeanen toegelaten, maar sinds de jaren '80 is de instroom van Aziaten sterk toegenomen. Dit alles leidde tot wrijving in de samenleving, en in 1996 behaalde Pauline Hanson met haar One Nation Party en een programma gebaseerd op {{wbwoord|2|xenofobische}} uitgangspunten 1 miljoen stemmen.<br />
<br />
Australië blijft een constitutionele [[monarchie]] met Koningin Elizabeth II als staatshoofd: een referendum om een republiek te vestigen werd in 1999 afgewezen[[Bestand:Glen Namundja.jpg|thumb|400px|Een [[Aboriginal]]man is bezig met het maken van Aboriginalkunst. Deze kunst is heel populair geworden]]<br />
Australië is een land van [[immigrant]]en. Dat betekent dat er veel mensen uit het buitenland komen. Bijna 25% van de Australiërs is in het buitenland geboren en 43% van de Australiërs heeft minimaal één ouder die in het buitenland is geboren. Veel Europese immigranten zijn na de [[Tweede Wereldoorlog]] naar Australië verhuisd. Ze kwamen vooral uit het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Ierland]], [[Italië]], [[Duitsland]], [[Griekenland]] en [[Nederland]].<br />
<br />
Sinds 1973 worden er ook veel immigranten toegelaten die niet Europees zijn, bijvoorbeeld uit [[China]], [[Vietnam]] en [[Indonesië]]. Ook zijn er de laatste jaren veel mensen uit [[Zuid-Afrika]] verhuisd naar Australië.<br />
<br />
In 2011 waren er zo'n 548.370 [[Aboriginals]] in Australië: zo'n 2,5% van de totale bevolking.<br />
<br />
===Taal===<br />
Australiërs spreken [[Engels]], omdat het land een [[kolonie]] van het Verenigd Koninkrijk was. Toch hebben de Australiërs er een beetje een eigen taaltje van gemaakt. Veel woorden worden afgekort. Barbecue wordt bijvoorbeeld Barbie en breakfast wordt breakie. Als Australiërs Engels spreken hebben ze meestal ook een typisch Australisch accent. Dit wordt Australisch Engels genoemd.<br />
<br />
{| class="wikitable"<br />
! Woord<br />
! Vertaling<br />
|-<br />
| Akle-bitter<br />
| Een klein kind<br />
|-<br />
| Oz of Straya<br />
| Australië<br />
|-<br />
| Oldies<br />
| Ouders<br />
|-<br />
| Beauty<br />
| Geweldig, mooi, te gek!<br />
|-<br />
| Bloke<br />
| Een man/vent<br />
|-<br />
| Bird<br />
| Meisje<br />
|-<br />
| G'day<br />
| Hallo<br />
|-<br />
| Loo<br />
| WC<br />
|}<br />
<br />
===Godsdienst===<br />
[[Bestand:Sydney StMaryCathedral perspective.JPG|thumb|400px|De rooms-katholieke ''St Mary's Cathedral'' in [[Sydney]]]]<br />
In Australië zijn groeiende gemeenschappen zoals: [[islam|moslims]], [[Hindoeïsme|hindoes]], [[Sikhisme|sikhs]] en [[boeddhisme|boeddhisten]]. Maar godsdienst in Australië is geen vanzelfsprekend iets; meer dan een miljoen Australiërs zegt helemaal niet te geloven. Vooral de laatste jaren loopt het kerkbezoek terug in het land. Australië telt inmiddels ongeveer 25 [[moskee]]ën. Meer dan een miljoen Australiërs hangt geen enkele godsdienst aan. De meeste mensen zijn [[Christelijk]], zo'n 75% van de bevolking. Er zijn verschillende stromingen:<br />
* [[Anglicaans]] 26%<br />
* [[Rooms-katholiek]] 26%<br />
* [[Methodist]] en [[presbyteriaans]] 10%<br />
* [[Grieks-orthodox]] 3%<br />
* [[Baptisme|Baptist]] 3%<br />
* [[Lutheranisme|Luthers]] 3 %<br />
<br />
Aboriginals hebben hun eigen geloof. Ze geloven dat een geest van een overledene terugkeert in het lichaam van een ander mens ([[reïncarnatie]]).<br />
<br />
===Voedsel===<br />
[[Bestand:Vegemiteontoast large.jpg|left|150px|thumb|[[Vegemite]] op toast]]<br />
Bush Tucker wordt veel gegeten in Australië, dit is eten wat je direct uit de natuur haalt. Het staat bekend om zeer sterke smaken. Bush Trucker betekent letterlijk: eten dat de [[woestijn]] biedt. Australië kende lang geen echte eigen keuken. Het was zo slim om het beste eten van anderen culturen over te nemen. Naast de enorme keuze aan restaurants kun je ook in de supermarkt net als in Nederland eten uit allerlei landen en culturen kopen. In het land wordt er veel [[vlees]] gegeten. Niet alleen rund- of varkensvlees, maar ook kangoeroe- of krokodillenvlees. Behalve deze vreemde vleessoorten is ook lamsvlees populair. Er zijn ook veel soorten [[fruit]], de meeste komen uit hun eigen land, maar het is daar iets duurder dan in Nederland. Ze hebben er ook het BYO-concept dat wil zeggen "''Bring Your Own''", dat betekent dat je zelf drinken mee mag nemen naar een restaurant.<br />
<br />
Australiërs lusten ook wel bier. Elk dorp hoe klein ook heeft wel een café. Ze drinken het bier koud. Ze drinken ook wel wijn in Australië. Australiërs drinken ook veel [[thee]]. Men drinkt meestal thee met [[melk]], dat heet white tea, en thee met [[suiker]], black tea.<br />
<br />
Iets wat wordt gezien als typisch Australisch is [[Vegemite]]. Dat is een ''spread'' die je op je brood smeert.<br />
<br />
==Politiek==<br />
[[Bestand:Trooping the Colour, Saturday June 16th 2007.jpg|left|300px|thumb|De Britse koninklijke familie is ook de Australische koninklijke familie. In het groen [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth]]]]<br />
Sinds 1901 is Australië - officieel ''Commonwealth of Australia'' - een [[Federatie]]. De federale regering wordt in Australië de Commonwealth genoemd en zit in de hoofdstad Canberra. De Commonwealth heeft een door het volk gekozen [[parlement]] met twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer) en de Senaat (Eerste Kamer).<br />
<br />
Aan het hoofd van de regering staat de minister-president. Op dit moment is dat [[Scott Morrison]]. De partij – of {{wbwoord|1|coalitie}} van partijen – met een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden wordt de regering en de ministers worden aangesteld uit beide kamers.<br />
<br />
In Australië is er sprake van een tweepartijensysteem, net als in [[Verenigde Staten|Amerika]]. Er is een links blok (Labor) en een rechts blok (een coalitie van Liberal Party en National Party). Op dit moment is de Liberal Party met Scott Morrison aan het roer de grootste partij.<br />
<br />
Hoewel Australië een onafhankelijk land is, is de koning(in) van het [[Verenigd Koninkrijk]] officieel ook de koning(in) van Australië. Op dit moment is dat [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth II]]. De Koningin benoemt op advies van de Australische Federale Regering de Gouverneur-generaal van Australië om haar te vertegenwoordigen. Hij of zij is dus de plaatsvervanger van de koningin. Zij zit namelijk zelf meestal in Engeland.<br />
<br />
Australië heeft een geschreven grondwet. Daarin staan de functies van de Commonwealth: zoals buitenlandse betrekkingen, handel, defensie en immigratie. Veel andere dingen worden geregeld door de staten. Australië is tenslotte een federatie.<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
[[Bestand:Australia locator-MJC coloured (labelled).png|thumb|400px|De staten en interne territoria van Australië]]<br />
Australië heeft zes staten. Deze staten hebben zelfbestuur, dat betekent dat ze veel dingen zelf mogen beslissen. Ook zijn er drie {{wbwoord|3|interne territoria}}. Het Australian Capital Territory en het Northern Territory hebben ook zelfbestuur, maar het Jervis Bay Territory niet. Dat wordt rechtstreeks bestuurd door de overheid: de Commonwealth.<br />
<br />
Zowel de staten als de autonome territoria hebben een vorm van zelfbestuur. Dat betekent dat ze een eigen premier, een parlement met een Senaat (Eerste Kamer) en Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer), en een grondwet hebben. Maar de staten zijn alsnog een stuk zelfstandiger dan de territoria. Zo mag de Commonwealth bijvoorbeeld [[uranium]] uit de mijnen in het Northern Territory halen, zonder toestemming van het territorium. Dit zou niet zomaar in Western Australia kunnen. De Commonwealth mag dus dingen doen in de territoria, zonder toestemming. In de staten is dit haast onmogelijk.<br />
<br />
{| class="wikitable" <br />
!<br />
! Staat<br />
! Inwoners<br />
! Hoofdstad<br />
|-<br />
| 1.<br />
| [[Bestand:Flag of New South Wales.svg|20px|border]] [[Nieuw-Zuid-Wales|New South Wales]] || align="right" | 7.272.800 || [[Sydney]]<br />
|-<br />
| 2.<br />
| [[Bestand:Flag of Victoria (Australia).svg|20px|border]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] || align="right" | 5.603.100 || [[Melbourne]]<br />
|-<br />
| 3. <br />
| [[Bestand:Flag of Queensland.svg|20px|border]] [[Queensland]] || align="right" | 4.560.059 || [[Brisbane]]<br />
|-<br />
| 4.<br />
| [[Bestand:Flag of Western Australia.svg|20px|border]] [[West-Australië|Western Australia]] || align="right" | 2.451.400 || [[Perth]]<br />
|- <br />
| 5. <br />
| [[Bestand:Flag of South Australia.svg|20px|border]] [[Zuid-Australië|South Australia]] || align="right" | 1.650.600 || [[Adelaide]]<br />
|-<br />
| 6.<br />
| [[Bestand:Flag of Tasmania.svg|20px|border]] [[Tasmanië]] || align="right" | 512.100 || [[Hobart]]<br />
|- <br />
! <br />
! Territoria<br />
!<br />
!<br />
<br />
|-<br />
| 7. <br />
| [[Bestand:Flag of the Australian Capital Territory.svg|20px|border]] [[Australian Capital Territory]] || align="right" | 373.100 || [[Canberra]]<br />
|-<br />
| 8.<br />
| [[Bestand:Flag of the Northern Territory.svg|20px|border]] [[Noordelijk Territorium|Northern Territory]] || align="right" | 233.300 || [[Darwin]]<br />
|-<br />
| 9. <br />
| [[Jervis Bay Territory]] || align="right" | 760 || [[Jervis Bay Village]]<br />
|-<br />
|}<br />
[[Bestand:Norfolk-Island-Pines.jpg|thumb|400px|Het afgelegen [[Norfolk (eiland)|Norfolk Island]]]]<br />
Verder zijn er nog een aantal kleine {{wbwoord|4|externe territoria}}. Deze worden, net als Jervis Bay, rechtstreeks door de Commonwealth bestuurd:<br />
* [[Norfolk (eiland)|Norfolk]] (2302 inwoners)<br />
* [[Christmaseiland]] (2072 inwoners)<br />
* [[Cocoseilanden]] (596 inwoners)<br />
* [[Ashmore- en Cartiereilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Australian Antarctic Territory]] (onbewoond)<br />
* [[Koraalzee-eilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Heard en McDonaldeilanden]] (onbewoond)<br />
<br />
==Geografie==<br />
[[Bestand:Coral Garden.jpg|left|300px|thumb|Het [[Groot Barrièrerif]]]]<br />
===Klimaat===<br />
Australië ligt tussen de 10 en 45 graden zuiderbreedte. Dat is de woestijngordel op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond. Op dezelfde breedtegraad op het noordelijk halfrond ligt bijvoorbeeld de [[Sahara]]. <br />
Het overgrote deel van het land heeft een droog klimaat. Vooral in het westen lopen de temperaturen behoorlijk op. Temperaturen boven de 40 graden zijn goed mogelijk. Alleen aan de randen van het continent is het klimaat natter.<br />
<br />
De noordkust heeft een tropisch regenklimaat. In het zuidwesten en het oosten van Australië heerst een maritiem klimaat. Op andere pagina's wordt dieper ingegaan op de drie hoofdklimaten van Australië. <br />
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan het noordelijk halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus.<br />
<br />
De seizoenen zoals we die in Europa kennen zijn alleen in het zuiden aanwezig. In het noorden is sprake van een droge en een natte tijd.<br />
<br />
===Landschap===<br />
Australië is veel natuur zoals [[Bos (landschap)|bossen]], [[woestijn]]en, rotsgebieden en [[berg (geografie)|berg]]en. Er zijn miljoenen vierkante kilometers woestijn en bossen. Een groot deel van Australië is droog. Er zijn acht bekende woestijnen. Het midden van Australië, waar de woestijnen liggen, wordt de [[Outback]] genoemd. De meeste bergen zijn niet hoger dan 2000 meter. Het land heeft geen [[vulkanen]]. Er zijn ook veel bosbranden in Australië doordat het er zo heet is. In het noorden van Australië is ook [[regenwoud]].<br />
<br />
Australië ligt aan de [[Indische Oceaan|Indische]] en de [[Grote Oceaan]]. Onder water heeft Australië ook prachtige natuur. Aan de oostkust van het land, voor de kust van Queensland, ligt het [[Groot Barrièrerif]]: het grooste [[koraal]]rif ter wereld.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Desert de Simpson.jpg|Eén van de vele Australische woestijnen<br />
File:TwelveApostles-Gaz.jpg|De Australische kust<br />
File:Whitehaven Beach, Whitsunday Island, Queensland.jpg|Een toeristisch strand<br />
File:Three Sisters Sunset.jpg|De [[Blue Mountains]] in New South Wales<br />
File:Australia Cap Tribulation.JPG|Het regenwoud in Queensland<br />
File:Autumn in the Dandenong Ranges.jpg|Herfst in Victoria<br />
File:Lord Howe Island from North.jpg|[[Lord Howe-eiland]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Dieren===<br />
[[Bestand:Koala climbing tree.jpg|thumb|400px|Een [[koala]]]]<br />
Doordat Australië al duizenden jaren een eiland is en dus afgesloten is van de rest van de wereld. leven er veel bijzondere diersoorten. Zo is het één van de weinige plekken ter wereld waar [[buideldieren]] en [[eierleggende zoogdieren]] wonen.<br />
<br />
Bekende buideldieren in Australië zijn de [[kangoeroe]], de [[koala]], de [[wallaby]] (een soort kangoeroe maar dan in het klein) en de [[wombat]]. Op het eiland Tasmanië komen ook [[Tasmaanse duivel]]s voor. Dit zijn kleine, agressief carnivoren (vleeseters).<br />
<br />
De [[koala]] is een buideldier. De koala staat vooral bekend omdat hij veel slaapt. Koala betekent in een Aboriginal-taal "geen water". Je komt er niet zo snel een tegen want het zijn nachtdieren. Je vindt ze meestal slapend in [[eucalyptus]]bomen. Toeristen gaan graag met ze op de foto. Ook zijn toeristen gek op de kangoeroes.<br />
<br />
Er leeft ook een grote loopvogel in Australië: de [[emoe]]. Deze lijkt een beetje op een [[struisvogel]].<br />
<br />
De [[dingo]] komt ook in Australië voor. De dingo wordt ook wel de "de wilde hond van Australië" genoemd. Hij huilt net als een [[wolf]]. Dingo's eten konijnen, ratten, muizen en zelfs kangoeroes. De soort kwam vroeger niet in Australië, maar is ontstaan uit verwilderde honden, die door de eerste mensen naar het eiland zijn meegenomen. Ze zijn een echte plaag geworden en vormen een bedreiging voor veel Australische buideldieren. Een ander dier wat een echte plaag is geworden zijn [[kameel|kamelen]]. Ook deze zijn door mensen naar Australië gebracht.<br />
<br />
Er leven in Australië ook veel [[Slang (dier)|slangen]]. Gelukkig is het land zo groot dat ze genoeg plekken hebben om weg te kruipen. Je ziet ze dus bijna nooit. In Australië leven een paar slangen die heel gevaarlijk zijn, dit zijn de [[taipan]] en de [[tijgerslang]]. De tijgerslang valt mensen aan en zijn gif is dodelijk.<br />
<br />
Er zijn ook [[walvishaai]]en. Zij zijn de grootste van de [[haaien]]familie. Deze haai weegt 40.000 kilo en kan 18 meter lang worden! De walvishaai is niet gevaarlijk voor mensen. Hij eet kleine visjes en plankton.<br />
<br />
Roggen lijken een beetje op pannenkoeken. Ze kunnen wel 6 meter in de doorsnee worden.<br />
<br />
Het bekendste eierleggende zoogdier is het [[vogelbekdier]]. Die heet zo omdat hij een eendensnavel heeft. Toen het vogelbekdier voor het eerst werd gezien, dachten ze dat het een grap was. Maar het beestje leeft echt in Australië.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Kangur.rudy.drs.jpg|Een [[kangoeroe]]<br />
File:Vombatus ursinus -Maria Island National Park.jpg|Een [[wombat]]<br />
File:Sarcophilus harrisii taranna.jpg|Een [[Tasmaanse duivel]]<br />
File:Emu-wild.jpg|Een [[emoe]]<br />
File:Nullarbor Dingo.jpg|Een [[dingo]]<br />
File:Fierce Snake-Oxyuranus microlepidotus.jpg|Een [[taipan]]<br />
File:Whale shark Georgia aquarium.jpg|Een [[walvishaai]]<br />
File:Wild Platypus 4.jpg|Een [[vogelbekdier]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Grootste steden===<br />
Het overgrote deel van de Australische bevolking woont in steden. Meer dan 60% van de Australiërs woont in één van de zes grootste steden. Alle grote steden liggen aan zee.<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | Lijst met de 6 grootste steden<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
[[Bestand:Sydney Opera house 3.jpg|200px|Sydney]]<br />[[Sydney]]<br /><br />
[[Bestand:Melbourne skyline on 14 September 2013.jpg|200px|Melbourne]]<br />[[Melbourne]]<br /><br />
[[Bestand:Brisbane May 2013.jpg|200px|Brisbane]]<br />[[Brisbane]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Staat<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Perth CBD from air.jpg|200px|Perth]]<br />[[Perth]]<br /><br />
[[Bestand:Adelaide DougBarber.jpg|200px|Adelaide]]<br />[[Adelaide]]<br /><br />
[[Bestand:Surfers Paradise (568).jpg|200px|Gold Coast]]<br />[[Gold Coast]]<br /><br />
|- <br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Sydney]]''' || align="center" | 4.667.283 || align="center" | [[New South Wales]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Melbourne]]''' || align="center" | 4.246.345 || align="center" | [[Victoria (Australië)|Victoria]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Brisbane]]''' || align="center" | 2.189.878 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Perth]]''' || align="center" | 1.897.548 || align="center" | [[Western Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Adelaide]]''' || align="center" | 1.277.174 || align="center" | [[South Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Gold Coast]]''' || align="center" | 590.889 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|}<br />
<br />
==Onderwijs==<br />
[[Bestand:The Main Quadrangle of the University of Sydney.png|400px|thumb|De Universiteit van Sydney]]<br />
Australië is een groot eiland met veel verschillen tussen scholen in steden. Het onderwijs in Australië is onderverdeeld in verschillende niveaus. Het systeem is niet te vergelijken met dat in Nederland of België.<br />
<br />
Je gaat eerst naar de lagere school (primary school). Op de lagere scholen moet je een [[uniform]] dragen. De student krijgt daarna les in plaatselijke high school. De lessen beginnen om 8:45 en eindigen om 15:15. Daarna kan je ook nog doorgaan naar de [[universiteit]].<br />
<br />
Op scholen in het binnenland heb je een soort telefoon waarmee je communiceert met je juf of meester die op een heel andere plek zit te werken, namelijk in de stad. Hij of zij geeft kinderen les die te ver van een normale school wonen.<br />
<br />
==Toerisme==<br />
[[Bestand:A188, Northern Territory, Australia, Uluru-Kata Tjuta National Park, Ayers Rock at sunset, 2007.JPG|left|thumb|300px|[[Uluru]] is één van de grootste toeristische attracties van Australië, midden in de [[Outback]]]]<br />
[[Bestand:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|thumb|400px|Een [[Airbus A380]] van de nationale luchtvaartmaatschappij [[Qantas]]]]<br />
Het toerisme heeft zich sinds de jaren zeventig sterk ontwikkeld en vormt een steeds belangrijker onderdeel van de Australische economie. <br />
<br />
De meeste toeristische trekpleisters liggen in het oosten, in [[Queensland]], [[Victoria (Australië)|Victoria]] en [[New South Wales]]. [[Sydney]] wordt vooral bezocht om de brede, kilometers lange [[strand]]en die zich binnen de stadsgrenzen bevinden en om het nabij gelegen Kuringgai Chase National Park, een mooi dierenreservaat. Ook nemen ze graag een foto van de [[Sydney Harbour Bridge]] en het [[Sydney Opera House]]. Australiës bekendste waterdier, het vogelbekdier, kun je zien in het wildreservaat Healesville, 65&nbsp;km van [[Melbourne]]. Ten zuiden van [[Canberra]] liggen de Snowy Mountains, waar het skiseizoen in juni begint en [[Thredbo]] en [[Perisher]] zijn de voornaamste wintersportcentra. <br />
Australiës grootste toeristische attractie is het [[Groot Barrièrerif]] voor de noordoostkust. [[Great Keppel Island]] in het zuiden is beroemd om zijn witte stranden. De [[Gold Coast]] is het favoriete vakantiegebied van de Australiërs en ligt 80&nbsp;km ten zuiden van [[Brisbane]]. <br />
<br />
Midden in de Australische outback ligt de oude [[kolonist]]enstad [[Alice Springs]], de enige stad in een omtrek van honderden kilometers. Ruim 350&nbsp;km ten westen van deze stad liggen [[Uluru]] (Ayers Rock; met prehistorische tekeningen) en de felgekleurde rotsen van Mount Olga. <br />
<br />
Op het groene en vruchtbare Tasmanië biedt het landschap een totaal andere aanblik dan waar ook op het continent. Cradle Mountain in Lake St. Claire National Park is hier het grootste natuurgebied en zeer in trek bij forelvissers. In Port Arthur, 100&nbsp;km ten zuidoosten van de Tasmaanse hoofdstad [[Hobart]], liggen nog de ruïnes van gevangenissen en bewakersverblijven uit de tijd dat Australië een strafkolonie was. <br />
Toeristen hebben een visum nodig voor Australië. De beste tijden voor een bezoek verschillen per landstreek. Voor South Australia zijn het de maanden september tot december, voor Queensland [[juni]] tot [[september]], voor New South Wales [[september]] tot [[mei]], voor Western Australia [[Augustus (maand)|augustus]] tot [[november]].<br />
<br />
[[Europa (werelddeel)|Europa]] is op het ogenblik één van de belangrijkste toeristische markten voor Australië. Een kwart van alle inkomende toeristen komt daar vandaan, maar belangrijker is dat de Europeanen liefst 33% van alle uitgaven voor hun rekening nemen. De jaarlijkse groei van het aantal Europeanen bedraagt ruim 5%. <br />
In [[2004]] bezochten 5,2 miljoen buitenlandse toeristen Australië en dat was een record. Samen gaven ze 14 miljard euro uit. Men verwacht dat het inkomende toerisme de komende tien jaar zal groeien tot een totaal van 9,2 miljoen in [[2014]]. De belangrijkste markten waren in [[2004]] [[Nieuw-Zeeland]] 1,03 miljoen bezoekers, [[Japan]] 720.000 bezoekers, [[Engeland]] 670.000 bezoekers, [[Verenigde Staten]] 433.000 bezoekers, en [[China]] 251.000 bezoekers. [[Duitsland]] was met 140.000 toeristen een sterke stijger. Het [[Nederland]]se aandeel is nog erg bescheiden: 73.000 toeristen in [[2004]] en in [[2003]] 70.600 toeristen. De meeste Nederlanders gingen naar het oosten, ruim 15.000 bezoekers gingen naar het westen.<br />
<br />
De meeste toeristen komen aan via de [[luchthaven]]s van Melbourne of Sydney. Soms komen ze ook aan met de nationale luchtvaartmaatschappij, [[Qantas]].<br />
<br />
==Fotogalerij==<br />
<gallery><br />
File:As-map.png|Een kaart van Australië<br />
Image:Australia.jpg |Satellietfoto van Australië<br />
File:Opera House and ferry. Sydney.jpg|Het [[Sydney Opera House]], een bekende toeristische attractie<br />
File:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|[[Sydney]] met de [[Sydney Harbour Bridge]]<br />
File:Fraser Island S.S.Maheno Wrack.jpg|Een scheepswrak op [[Fraser Island]]<br />
File:Royal exhibition building tulips straight.jpg|Het gebouw van de Wereldtentoonstelling 1880 in [[Melbourne]]<br />
File:Cradle mountain foothills - tasmania.jpg|Het landschap van [[Tasmanië]]<br />
</gallery><br />
<br />
==Externe links==<br />
* [https://www.topomania.net/mapinfo/Australië?destination=maps/search%3Fsearch%3Daustrali%25C3%25AB Topo Australië]<br />
<br />
{{wbbetekenis|1|Een [[coalitie]] is een groep partijen die samen regeren.}}<br />
{{wbbetekenis|2|[[Xenofobie]] betekent angst voor iemand die of iets wat vreemd is, bijvoorbeeld uit een ander land}}<br />
{{wbbetekenis|3|Territoria die op het vasteland van Australië liggen}}<br />
{{wbbetekenis|4|Territoria die niet op het vasteland van Australië liggen, maar bijvoorbeeld midden in de oceaan}}<br />
{{Navigatie Landen Oceanië}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Landen van Australië en Oceanië]]<br />
[[Categorie:Gemenebest van Naties]]<br />
[[en:Australia]]<br />
[[es:Australia]]<br />
[[fr:Australie]]<br />
[[it:Australia]]<br />
[[ru:Австралия]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Australi%C3%AB_(land)&diff=672320Australië (land)2021-06-15T11:50:13Z<p>Pernille6824: /* J */</p>
<hr />
<div>{{zie artikel|Bedoel je het continent Australië? [[Australië (continent)|Klik hier!]]}}{{Award}}{{Australië}}<br />
'''Australië''' is een land in [[Oceanië]]. Australië werd onafhankelijk van het [[Verenigd Koninkrijk]] op 1 [[januari]] 1901 en heeft meer dan 20 [[miljoen]] inwoners. Het land ligt op het [[zuidelijk halfrond]]. Ze spreken er vooral [[Australisch Engels]], dat is [[Engels]] met een beetje accent en wat aparte woorden die je in andere varianten van het Engels niet hebt. <br />
<br />
Australië wordt nu vooral bewoond door Europeanen, maar vroeger bevolkten de [[Aboriginals]] het hele eiland. Australië is bekend om verschillende dingen. Onder andere de prachtige natuur, het [[Groot Barrièrerif]] en het grote [[Sydney Opera House]] maken het grote eiland erg bekend. <br />
<br />
=== Voor de Europese ontdekking van Australië ===<br />
Ongeveer 50.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen naar Australië. De Engelsen noemen hen sinds 1789 [[Aboriginals]], een [[Latijn]]se term voor 'oorspronkelijke bewoners'. Deze bewoners waren afkomstig uit [[Zuidoost-Azië]]. Omdat er 50.000 jaar geleden veel water bevroren was, Bijvoorbeeld aan de Noord- en Zuidpool, kwamen er natuurlijke bruggen van Azië naar Australië waardoor mensen en dieren naar Australië konden lopen. Dit was een proces van circa 40.000 jaar. De aarde warmde op, het ijs begon te smelten en de zeespiegel op aarde steeg. Zo werd Australië een eiland.<br />
<br />
In het jaar 150 werd er voor het eerst over Australië geschreven door de [[Oude Grieken]]. Ze noemde het land "Terra Australis" oftewel Zuidland. Veel mensen waren gefascineerd door het onbekende land en gingen er naar op zoek. Het was bedoeld als een verhaaltje. De Grieken hadden nooit gedacht dat er ook echt een zuidelijk land zou zijn.<br />
<br />
===De vlag van Aboriginals===<br />
De vlag van de Aboriginals is aan de bovenkant zwart. Het zwarte symboliseert de Aboriginals. De onderkant is rood en dat symboliseert de aarde. In het midden van de vlag staat nog een gele cirkel die de zon symboliseert.<br />
<br />
=== Europese ontdekking en kolonisatie ===<br />
[[Bestand:Captainjamescookportrait.jpg|thumb|300px|[[James Cook]]]]<br />
[[Bestand:New Holland including New South Wales.jpg|250px|thumb|left|Een oude kaart van "Nieuw Holland". Hoewel Nieuw-Holland nu inmiddels Australië heet, is Nieuw-Zeeland nog steeds bekend onder haar Nederlandse naam]]<br />
In 1606 legde het [[Nederland]]se schip "Duyfken" aan in de Golf van Carpentaria in het noorden van Australië, tegenover [[Nieuw-Guinea]]. Kapitein [[Willem Janszoon]] was niet erg gecharmeerd van het moerassige land met zijn vijandige bewoners, en keerde terug naar Bantam op [[Java]], [[Nederlands-Indië]]. In 1616 bereikt een ander Nederlands schip Shark Bay (nu Denham) in het uiterste westen van Australië. De volgende anderhalve eeuw bezoeken nog diverse Nederlanders, [[Frankrijk|Fransen]] en [[Engeland|Engelsen]] dit land dat dan inmiddels "Nieuw Holland" genoemd wordt, maar men voelt weinig behoefte het nogal barre land te verkennen of koloniseren. In 1770 vaart Engelsman [[James Cook]] als eerste Europeaan langs de oostkust van Australië, gaat aan land in Botany Bay (nu Sydney), claimt de oostkust voor Engeland, en noemt die "Nieuw-Zuid-Wales".<br />
<br />
Bij terugkeer van Cook in Engeland ziet de Engelse regering in Australië een oplossing voor de overbevolkte Engelse gevangenissen, te meer als Engeland door het definitieve verlies van de koloniën in [[Noord-Amerika]], die zich in 1783 onafhankelijk maken als de Verenigde Staten, daar geen gevangenen meer heen kan deporteren. Engeland sticht dus strafkoloniën in Australië, de eerste in 1788 in het huidige [[Sydney]]. Nog voor 1800 beginnen ook vrije Engelsen zich te vestigen; ze kunnen voor vrijwel niets stukken land aankopen van de Britse regering.<br />
<br />
De Britse kolonisators eigenen zich direct het land en de waterbronnen van de inheemse bevolking, de Aboriginals, toe, en rechtvaardigen dit met de redenering dat deze inboorlingen het begrip "landeigendom" niet kennen en ‘dus’ wel verdreven kunnen worden. Verwoesting van land en voedselbronnen van de Aboriginals leidt tot hun verhongering; Aboriginals reageren tot in de 19e eeuw met gewapend verzet en guerrillaoorlog; blanke kolonisten reageren daar weer op met grote gewelddadigheid en willekeurige massaslachtingen, zoals in Pinjarra (1834), Myall Creek (1838), Battle Mountain (1884) en Coniston (1928). Schattingen zijn dat in 1770 de Aboriginal-bevolking ongeveer 700.000 mensen telde, en dat tegen het jaar 1900 90% daarvan was weggevaagd door de gevolgen van landdiefstal (tegen 1870 hebben de Europeanen zich alle vruchtbare gebieden toegeëigend), direct geweld en Europese besmettelijke ziekten. Bij direct geweld worden in totaal tussen de 10.000 en 20.000 Aboriginals en 3.000 blanken gedood.<br />
<br />
In alle uithoeken van het enorme eiland ontstaan Britse kolonies: 1824 bij [[Brisbane]] (oost), 1829 bij [[Perth]] (zuidwest), 1835 [[Melbourne]] (zuidoost), 1836 bij [[Adelaide]] (zuid), 1869 [[Darwin]] (noord). <br />
<br />
De ver van elkaar gelegen gebieden worden afzonderlijk bestuurd door een eigen gouverneur. Na 1855 krijgen ze geleidelijk een grotere mate van zelfbestuur binnen het Britse rijk. De koloniën zien om diverse redenen voordelen in samenwerking, en dit leidt in 1901 tot de oprichting, met instemming van het Britse parlement, van de "Commonwealth (republiek) of Australia" als gedeeltelijk autonoom (zelfstandig) gebied binnen het Britse rijk.<br />
<br />
=== 1901-1945 ===<br />
[[Bestand:CSIRO ScienceImage 11533 Parliament House Canberra.jpg|thumb|300px|De nieuwe hoofdstad [[Canberra]] met het Australische Parlementsgebouw]]<br />
In 1901 keurde Australië een [[federatie|federale]] [[grondwet]] goed en werd een zelfregerend deel ([[dominion]]) van het Britse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten Australische eenheden onder andere op [[Ambon]], in [[Egypte]], op [[Kreta]] en in de [[Oceanië|Pacific]].<br />
<br />
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architect [[Walter Burley Griffin]] werd uitgevoerd vanaf 1913, en in 1927 werd het aldus ontstane [[Canberra]] de nieuwe hoofdstad.<br />
<br />
=== 1945-heden ===<br />
Sinds de Tweede Wereldoorlog is Australië veranderd door een streng [[immigratie]]programma. Hierdoor werden lange tijd uitsluitend blanke Europeanen toegelaten, maar sinds de jaren '80 is de instroom van Aziaten sterk toegenomen. Dit alles leidde tot wrijving in de samenleving, en in 1996 behaalde Pauline Hanson met haar One Nation Party en een programma gebaseerd op {{wbwoord|2|xenofobische}} uitgangspunten 1 miljoen stemmen.<br />
<br />
Australië blijft een constitutionele [[monarchie]] met Koningin Elizabeth II als staatshoofd: een referendum om een republiek te vestigen werd in 1999 afgewezen.<br />
<br />
==JOOOO KICK==<br />
[[Bestand:Glen Namundja.jpg|thumb|400px|Een [[Aboriginal]]man is bezig met het maken van Aboriginalkunst. Deze kunst is heel populair geworden]]<br />
Australië is een land van [[immigrant]]en. Dat betekent dat er veel mensen uit het buitenland komen. Bijna 25% van de Australiërs is in het buitenland geboren en 43% van de Australiërs heeft minimaal één ouder die in het buitenland is geboren. Veel Europese immigranten zijn na de [[Tweede Wereldoorlog]] naar Australië verhuisd. Ze kwamen vooral uit het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Ierland]], [[Italië]], [[Duitsland]], [[Griekenland]] en [[Nederland]].<br />
<br />
Sinds 1973 worden er ook veel immigranten toegelaten die niet Europees zijn, bijvoorbeeld uit [[China]], [[Vietnam]] en [[Indonesië]]. Ook zijn er de laatste jaren veel mensen uit [[Zuid-Afrika]] verhuisd naar Australië.<br />
<br />
In 2011 waren er zo'n 548.370 [[Aboriginals]] in Australië: zo'n 2,5% van de totale bevolking.<br />
<br />
===Taal===<br />
Australiërs spreken [[Engels]], omdat het land een [[kolonie]] van het Verenigd Koninkrijk was. Toch hebben de Australiërs er een beetje een eigen taaltje van gemaakt. Veel woorden worden afgekort. Barbecue wordt bijvoorbeeld Barbie en breakfast wordt breakie. Als Australiërs Engels spreken hebben ze meestal ook een typisch Australisch accent. Dit wordt Australisch Engels genoemd.<br />
<br />
{| class="wikitable"<br />
! Woord<br />
! Vertaling<br />
|-<br />
| Akle-bitter<br />
| Een klein kind<br />
|-<br />
| Oz of Straya<br />
| Australië<br />
|-<br />
| Oldies<br />
| Ouders<br />
|-<br />
| Beauty<br />
| Geweldig, mooi, te gek!<br />
|-<br />
| Bloke<br />
| Een man/vent<br />
|-<br />
| Bird<br />
| Meisje<br />
|-<br />
| G'day<br />
| Hallo<br />
|-<br />
| Loo<br />
| WC<br />
|}<br />
<br />
===Godsdienst===<br />
[[Bestand:Sydney StMaryCathedral perspective.JPG|thumb|400px|De rooms-katholieke ''St Mary's Cathedral'' in [[Sydney]]]]<br />
In Australië zijn groeiende gemeenschappen zoals: [[islam|moslims]], [[Hindoeïsme|hindoes]], [[Sikhisme|sikhs]] en [[boeddhisme|boeddhisten]]. Maar godsdienst in Australië is geen vanzelfsprekend iets; meer dan een miljoen Australiërs zegt helemaal niet te geloven. Vooral de laatste jaren loopt het kerkbezoek terug in het land. Australië telt inmiddels ongeveer 25 [[moskee]]ën. Meer dan een miljoen Australiërs hangt geen enkele godsdienst aan. De meeste mensen zijn [[Christelijk]], zo'n 75% van de bevolking. Er zijn verschillende stromingen:<br />
* [[Anglicaans]] 26%<br />
* [[Rooms-katholiek]] 26%<br />
* [[Methodist]] en [[presbyteriaans]] 10%<br />
* [[Grieks-orthodox]] 3%<br />
* [[Baptisme|Baptist]] 3%<br />
* [[Lutheranisme|Luthers]] 3 %<br />
<br />
Aboriginals hebben hun eigen geloof. Ze geloven dat een geest van een overledene terugkeert in het lichaam van een ander mens ([[reïncarnatie]]).<br />
<br />
===Voedsel===<br />
[[Bestand:Vegemiteontoast large.jpg|left|150px|thumb|[[Vegemite]] op toast]]<br />
Bush Tucker wordt veel gegeten in Australië, dit is eten wat je direct uit de natuur haalt. Het staat bekend om zeer sterke smaken. Bush Trucker betekent letterlijk: eten dat de [[woestijn]] biedt. Australië kende lang geen echte eigen keuken. Het was zo slim om het beste eten van anderen culturen over te nemen. Naast de enorme keuze aan restaurants kun je ook in de supermarkt net als in Nederland eten uit allerlei landen en culturen kopen. In het land wordt er veel [[vlees]] gegeten. Niet alleen rund- of varkensvlees, maar ook kangoeroe- of krokodillenvlees. Behalve deze vreemde vleessoorten is ook lamsvlees populair. Er zijn ook veel soorten [[fruit]], de meeste komen uit hun eigen land, maar het is daar iets duurder dan in Nederland. Ze hebben er ook het BYO-concept dat wil zeggen "''Bring Your Own''", dat betekent dat je zelf drinken mee mag nemen naar een restaurant.<br />
<br />
Australiërs lusten ook wel bier. Elk dorp hoe klein ook heeft wel een café. Ze drinken het bier koud. Ze drinken ook wel wijn in Australië. Australiërs drinken ook veel [[thee]]. Men drinkt meestal thee met [[melk]], dat heet white tea, en thee met [[suiker]], black tea.<br />
<br />
Iets wat wordt gezien als typisch Australisch is [[Vegemite]]. Dat is een ''spread'' die je op je brood smeert.<br />
<br />
==Politiek==<br />
[[Bestand:Trooping the Colour, Saturday June 16th 2007.jpg|left|300px|thumb|De Britse koninklijke familie is ook de Australische koninklijke familie. In het groen [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth]]]]<br />
Sinds 1901 is Australië - officieel ''Commonwealth of Australia'' - een [[Federatie]]. De federale regering wordt in Australië de Commonwealth genoemd en zit in de hoofdstad Canberra. De Commonwealth heeft een door het volk gekozen [[parlement]] met twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer) en de Senaat (Eerste Kamer).<br />
<br />
Aan het hoofd van de regering staat de minister-president. Op dit moment is dat [[Scott Morrison]]. De partij – of {{wbwoord|1|coalitie}} van partijen – met een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden wordt de regering en de ministers worden aangesteld uit beide kamers.<br />
<br />
In Australië is er sprake van een tweepartijensysteem, net als in [[Verenigde Staten|Amerika]]. Er is een links blok (Labor) en een rechts blok (een coalitie van Liberal Party en National Party). Op dit moment is de Liberal Party met Scott Morrison aan het roer de grootste partij.<br />
<br />
Hoewel Australië een onafhankelijk land is, is de koning(in) van het [[Verenigd Koninkrijk]] officieel ook de koning(in) van Australië. Op dit moment is dat [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth II]]. De Koningin benoemt op advies van de Australische Federale Regering de Gouverneur-generaal van Australië om haar te vertegenwoordigen. Hij of zij is dus de plaatsvervanger van de koningin. Zij zit namelijk zelf meestal in Engeland.<br />
<br />
Australië heeft een geschreven grondwet. Daarin staan de functies van de Commonwealth: zoals buitenlandse betrekkingen, handel, defensie en immigratie. Veel andere dingen worden geregeld door de staten. Australië is tenslotte een federatie.<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
[[Bestand:Australia locator-MJC coloured (labelled).png|thumb|400px|De staten en interne territoria van Australië]]<br />
Australië heeft zes staten. Deze staten hebben zelfbestuur, dat betekent dat ze veel dingen zelf mogen beslissen. Ook zijn er drie {{wbwoord|3|interne territoria}}. Het Australian Capital Territory en het Northern Territory hebben ook zelfbestuur, maar het Jervis Bay Territory niet. Dat wordt rechtstreeks bestuurd door de overheid: de Commonwealth.<br />
<br />
Zowel de staten als de autonome territoria hebben een vorm van zelfbestuur. Dat betekent dat ze een eigen premier, een parlement met een Senaat (Eerste Kamer) en Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer), en een grondwet hebben. Maar de staten zijn alsnog een stuk zelfstandiger dan de territoria. Zo mag de Commonwealth bijvoorbeeld [[uranium]] uit de mijnen in het Northern Territory halen, zonder toestemming van het territorium. Dit zou niet zomaar in Western Australia kunnen. De Commonwealth mag dus dingen doen in de territoria, zonder toestemming. In de staten is dit haast onmogelijk.<br />
<br />
{| class="wikitable" <br />
!<br />
! Staat<br />
! Inwoners<br />
! Hoofdstad<br />
|-<br />
| 1.<br />
| [[Bestand:Flag of New South Wales.svg|20px|border]] [[Nieuw-Zuid-Wales|New South Wales]] || align="right" | 7.272.800 || [[Sydney]]<br />
|-<br />
| 2.<br />
| [[Bestand:Flag of Victoria (Australia).svg|20px|border]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] || align="right" | 5.603.100 || [[Melbourne]]<br />
|-<br />
| 3. <br />
| [[Bestand:Flag of Queensland.svg|20px|border]] [[Queensland]] || align="right" | 4.560.059 || [[Brisbane]]<br />
|-<br />
| 4.<br />
| [[Bestand:Flag of Western Australia.svg|20px|border]] [[West-Australië|Western Australia]] || align="right" | 2.451.400 || [[Perth]]<br />
|- <br />
| 5. <br />
| [[Bestand:Flag of South Australia.svg|20px|border]] [[Zuid-Australië|South Australia]] || align="right" | 1.650.600 || [[Adelaide]]<br />
|-<br />
| 6.<br />
| [[Bestand:Flag of Tasmania.svg|20px|border]] [[Tasmanië]] || align="right" | 512.100 || [[Hobart]]<br />
|- <br />
! <br />
! Territoria<br />
!<br />
!<br />
<br />
|-<br />
| 7. <br />
| [[Bestand:Flag of the Australian Capital Territory.svg|20px|border]] [[Australian Capital Territory]] || align="right" | 373.100 || [[Canberra]]<br />
|-<br />
| 8.<br />
| [[Bestand:Flag of the Northern Territory.svg|20px|border]] [[Noordelijk Territorium|Northern Territory]] || align="right" | 233.300 || [[Darwin]]<br />
|-<br />
| 9. <br />
| [[Jervis Bay Territory]] || align="right" | 760 || [[Jervis Bay Village]]<br />
|-<br />
|}<br />
[[Bestand:Norfolk-Island-Pines.jpg|thumb|400px|Het afgelegen [[Norfolk (eiland)|Norfolk Island]]]]<br />
Verder zijn er nog een aantal kleine {{wbwoord|4|externe territoria}}. Deze worden, net als Jervis Bay, rechtstreeks door de Commonwealth bestuurd:<br />
* [[Norfolk (eiland)|Norfolk]] (2302 inwoners)<br />
* [[Christmaseiland]] (2072 inwoners)<br />
* [[Cocoseilanden]] (596 inwoners)<br />
* [[Ashmore- en Cartiereilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Australian Antarctic Territory]] (onbewoond)<br />
* [[Koraalzee-eilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Heard en McDonaldeilanden]] (onbewoond)<br />
<br />
==Geografie==<br />
[[Bestand:Coral Garden.jpg|left|300px|thumb|Het [[Groot Barrièrerif]]]]<br />
===Klimaat===<br />
Australië ligt tussen de 10 en 45 graden zuiderbreedte. Dat is de woestijngordel op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond. Op dezelfde breedtegraad op het noordelijk halfrond ligt bijvoorbeeld de [[Sahara]]. <br />
Het overgrote deel van het land heeft een droog klimaat. Vooral in het westen lopen de temperaturen behoorlijk op. Temperaturen boven de 40 graden zijn goed mogelijk. Alleen aan de randen van het continent is het klimaat natter.<br />
<br />
De noordkust heeft een tropisch regenklimaat. In het zuidwesten en het oosten van Australië heerst een maritiem klimaat. Op andere pagina's wordt dieper ingegaan op de drie hoofdklimaten van Australië. <br />
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan het noordelijk halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus.<br />
<br />
De seizoenen zoals we die in Europa kennen zijn alleen in het zuiden aanwezig. In het noorden is sprake van een droge en een natte tijd.<br />
<br />
===Landschap===<br />
Australië is veel natuur zoals [[Bos (landschap)|bossen]], [[woestijn]]en, rotsgebieden en [[berg (geografie)|berg]]en. Er zijn miljoenen vierkante kilometers woestijn en bossen. Een groot deel van Australië is droog. Er zijn acht bekende woestijnen. Het midden van Australië, waar de woestijnen liggen, wordt de [[Outback]] genoemd. De meeste bergen zijn niet hoger dan 2000 meter. Het land heeft geen [[vulkanen]]. Er zijn ook veel bosbranden in Australië doordat het er zo heet is. In het noorden van Australië is ook [[regenwoud]].<br />
<br />
Australië ligt aan de [[Indische Oceaan|Indische]] en de [[Grote Oceaan]]. Onder water heeft Australië ook prachtige natuur. Aan de oostkust van het land, voor de kust van Queensland, ligt het [[Groot Barrièrerif]]: het grooste [[koraal]]rif ter wereld.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Desert de Simpson.jpg|Eén van de vele Australische woestijnen<br />
File:TwelveApostles-Gaz.jpg|De Australische kust<br />
File:Whitehaven Beach, Whitsunday Island, Queensland.jpg|Een toeristisch strand<br />
File:Three Sisters Sunset.jpg|De [[Blue Mountains]] in New South Wales<br />
File:Australia Cap Tribulation.JPG|Het regenwoud in Queensland<br />
File:Autumn in the Dandenong Ranges.jpg|Herfst in Victoria<br />
File:Lord Howe Island from North.jpg|[[Lord Howe-eiland]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Dieren===<br />
[[Bestand:Koala climbing tree.jpg|thumb|400px|Een [[koala]]]]<br />
Doordat Australië al duizenden jaren een eiland is en dus afgesloten is van de rest van de wereld. leven er veel bijzondere diersoorten. Zo is het één van de weinige plekken ter wereld waar [[buideldieren]] en [[eierleggende zoogdieren]] wonen.<br />
<br />
Bekende buideldieren in Australië zijn de [[kangoeroe]], de [[koala]], de [[wallaby]] (een soort kangoeroe maar dan in het klein) en de [[wombat]]. Op het eiland Tasmanië komen ook [[Tasmaanse duivel]]s voor. Dit zijn kleine, agressief carnivoren (vleeseters).<br />
<br />
De [[koala]] is een buideldier. De koala staat vooral bekend omdat hij veel slaapt. Koala betekent in een Aboriginal-taal "geen water". Je komt er niet zo snel een tegen want het zijn nachtdieren. Je vindt ze meestal slapend in [[eucalyptus]]bomen. Toeristen gaan graag met ze op de foto. Ook zijn toeristen gek op de kangoeroes.<br />
<br />
Er leeft ook een grote loopvogel in Australië: de [[emoe]]. Deze lijkt een beetje op een [[struisvogel]].<br />
<br />
De [[dingo]] komt ook in Australië voor. De dingo wordt ook wel de "de wilde hond van Australië" genoemd. Hij huilt net als een [[wolf]]. Dingo's eten konijnen, ratten, muizen en zelfs kangoeroes. De soort kwam vroeger niet in Australië, maar is ontstaan uit verwilderde honden, die door de eerste mensen naar het eiland zijn meegenomen. Ze zijn een echte plaag geworden en vormen een bedreiging voor veel Australische buideldieren. Een ander dier wat een echte plaag is geworden zijn [[kameel|kamelen]]. Ook deze zijn door mensen naar Australië gebracht.<br />
<br />
Er leven in Australië ook veel [[Slang (dier)|slangen]]. Gelukkig is het land zo groot dat ze genoeg plekken hebben om weg te kruipen. Je ziet ze dus bijna nooit. In Australië leven een paar slangen die heel gevaarlijk zijn, dit zijn de [[taipan]] en de [[tijgerslang]]. De tijgerslang valt mensen aan en zijn gif is dodelijk.<br />
<br />
Er zijn ook [[walvishaai]]en. Zij zijn de grootste van de [[haaien]]familie. Deze haai weegt 40.000 kilo en kan 18 meter lang worden! De walvishaai is niet gevaarlijk voor mensen. Hij eet kleine visjes en plankton.<br />
<br />
Roggen lijken een beetje op pannenkoeken. Ze kunnen wel 6 meter in de doorsnee worden.<br />
<br />
Het bekendste eierleggende zoogdier is het [[vogelbekdier]]. Die heet zo omdat hij een eendensnavel heeft. Toen het vogelbekdier voor het eerst werd gezien, dachten ze dat het een grap was. Maar het beestje leeft echt in Australië.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Kangur.rudy.drs.jpg|Een [[kangoeroe]]<br />
File:Vombatus ursinus -Maria Island National Park.jpg|Een [[wombat]]<br />
File:Sarcophilus harrisii taranna.jpg|Een [[Tasmaanse duivel]]<br />
File:Emu-wild.jpg|Een [[emoe]]<br />
File:Nullarbor Dingo.jpg|Een [[dingo]]<br />
File:Fierce Snake-Oxyuranus microlepidotus.jpg|Een [[taipan]]<br />
File:Whale shark Georgia aquarium.jpg|Een [[walvishaai]]<br />
File:Wild Platypus 4.jpg|Een [[vogelbekdier]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Grootste steden===<br />
Het overgrote deel van de Australische bevolking woont in steden. Meer dan 60% van de Australiërs woont in één van de zes grootste steden. Alle grote steden liggen aan zee.<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | Lijst met de 6 grootste steden<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
[[Bestand:Sydney Opera house 3.jpg|200px|Sydney]]<br />[[Sydney]]<br /><br />
[[Bestand:Melbourne skyline on 14 September 2013.jpg|200px|Melbourne]]<br />[[Melbourne]]<br /><br />
[[Bestand:Brisbane May 2013.jpg|200px|Brisbane]]<br />[[Brisbane]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Staat<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Perth CBD from air.jpg|200px|Perth]]<br />[[Perth]]<br /><br />
[[Bestand:Adelaide DougBarber.jpg|200px|Adelaide]]<br />[[Adelaide]]<br /><br />
[[Bestand:Surfers Paradise (568).jpg|200px|Gold Coast]]<br />[[Gold Coast]]<br /><br />
|- <br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Sydney]]''' || align="center" | 4.667.283 || align="center" | [[New South Wales]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Melbourne]]''' || align="center" | 4.246.345 || align="center" | [[Victoria (Australië)|Victoria]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Brisbane]]''' || align="center" | 2.189.878 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Perth]]''' || align="center" | 1.897.548 || align="center" | [[Western Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Adelaide]]''' || align="center" | 1.277.174 || align="center" | [[South Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Gold Coast]]''' || align="center" | 590.889 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|}<br />
<br />
==Onderwijs==<br />
[[Bestand:The Main Quadrangle of the University of Sydney.png|400px|thumb|De Universiteit van Sydney]]<br />
Australië is een groot eiland met veel verschillen tussen scholen in steden. Het onderwijs in Australië is onderverdeeld in verschillende niveaus. Het systeem is niet te vergelijken met dat in Nederland of België.<br />
<br />
Je gaat eerst naar de lagere school (primary school). Op de lagere scholen moet je een [[uniform]] dragen. De student krijgt daarna les in plaatselijke high school. De lessen beginnen om 8:45 en eindigen om 15:15. Daarna kan je ook nog doorgaan naar de [[universiteit]].<br />
<br />
Op scholen in het binnenland heb je een soort telefoon waarmee je communiceert met je juf of meester die op een heel andere plek zit te werken, namelijk in de stad. Hij of zij geeft kinderen les die te ver van een normale school wonen.<br />
<br />
==Toerisme==<br />
[[Bestand:A188, Northern Territory, Australia, Uluru-Kata Tjuta National Park, Ayers Rock at sunset, 2007.JPG|left|thumb|300px|[[Uluru]] is één van de grootste toeristische attracties van Australië, midden in de [[Outback]]]]<br />
[[Bestand:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|thumb|400px|Een [[Airbus A380]] van de nationale luchtvaartmaatschappij [[Qantas]]]]<br />
Het toerisme heeft zich sinds de jaren zeventig sterk ontwikkeld en vormt een steeds belangrijker onderdeel van de Australische economie. <br />
<br />
De meeste toeristische trekpleisters liggen in het oosten, in [[Queensland]], [[Victoria (Australië)|Victoria]] en [[New South Wales]]. [[Sydney]] wordt vooral bezocht om de brede, kilometers lange [[strand]]en die zich binnen de stadsgrenzen bevinden en om het nabij gelegen Kuringgai Chase National Park, een mooi dierenreservaat. Ook nemen ze graag een foto van de [[Sydney Harbour Bridge]] en het [[Sydney Opera House]]. Australiës bekendste waterdier, het vogelbekdier, kun je zien in het wildreservaat Healesville, 65&nbsp;km van [[Melbourne]]. Ten zuiden van [[Canberra]] liggen de Snowy Mountains, waar het skiseizoen in juni begint en [[Thredbo]] en [[Perisher]] zijn de voornaamste wintersportcentra. <br />
Australiës grootste toeristische attractie is het [[Groot Barrièrerif]] voor de noordoostkust. [[Great Keppel Island]] in het zuiden is beroemd om zijn witte stranden. De [[Gold Coast]] is het favoriete vakantiegebied van de Australiërs en ligt 80&nbsp;km ten zuiden van [[Brisbane]]. <br />
<br />
Midden in de Australische outback ligt de oude [[kolonist]]enstad [[Alice Springs]], de enige stad in een omtrek van honderden kilometers. Ruim 350&nbsp;km ten westen van deze stad liggen [[Uluru]] (Ayers Rock; met prehistorische tekeningen) en de felgekleurde rotsen van Mount Olga. <br />
<br />
Op het groene en vruchtbare Tasmanië biedt het landschap een totaal andere aanblik dan waar ook op het continent. Cradle Mountain in Lake St. Claire National Park is hier het grootste natuurgebied en zeer in trek bij forelvissers. In Port Arthur, 100&nbsp;km ten zuidoosten van de Tasmaanse hoofdstad [[Hobart]], liggen nog de ruïnes van gevangenissen en bewakersverblijven uit de tijd dat Australië een strafkolonie was. <br />
Toeristen hebben een visum nodig voor Australië. De beste tijden voor een bezoek verschillen per landstreek. Voor South Australia zijn het de maanden september tot december, voor Queensland [[juni]] tot [[september]], voor New South Wales [[september]] tot [[mei]], voor Western Australia [[Augustus (maand)|augustus]] tot [[november]].<br />
<br />
[[Europa (werelddeel)|Europa]] is op het ogenblik één van de belangrijkste toeristische markten voor Australië. Een kwart van alle inkomende toeristen komt daar vandaan, maar belangrijker is dat de Europeanen liefst 33% van alle uitgaven voor hun rekening nemen. De jaarlijkse groei van het aantal Europeanen bedraagt ruim 5%. <br />
In [[2004]] bezochten 5,2 miljoen buitenlandse toeristen Australië en dat was een record. Samen gaven ze 14 miljard euro uit. Men verwacht dat het inkomende toerisme de komende tien jaar zal groeien tot een totaal van 9,2 miljoen in [[2014]]. De belangrijkste markten waren in [[2004]] [[Nieuw-Zeeland]] 1,03 miljoen bezoekers, [[Japan]] 720.000 bezoekers, [[Engeland]] 670.000 bezoekers, [[Verenigde Staten]] 433.000 bezoekers, en [[China]] 251.000 bezoekers. [[Duitsland]] was met 140.000 toeristen een sterke stijger. Het [[Nederland]]se aandeel is nog erg bescheiden: 73.000 toeristen in [[2004]] en in [[2003]] 70.600 toeristen. De meeste Nederlanders gingen naar het oosten, ruim 15.000 bezoekers gingen naar het westen.<br />
<br />
De meeste toeristen komen aan via de [[luchthaven]]s van Melbourne of Sydney. Soms komen ze ook aan met de nationale luchtvaartmaatschappij, [[Qantas]].<br />
<br />
==Fotogalerij==<br />
<gallery><br />
File:As-map.png|Een kaart van Australië<br />
Image:Australia.jpg |Satellietfoto van Australië<br />
File:Opera House and ferry. Sydney.jpg|Het [[Sydney Opera House]], een bekende toeristische attractie<br />
File:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|[[Sydney]] met de [[Sydney Harbour Bridge]]<br />
File:Fraser Island S.S.Maheno Wrack.jpg|Een scheepswrak op [[Fraser Island]]<br />
File:Royal exhibition building tulips straight.jpg|Het gebouw van de Wereldtentoonstelling 1880 in [[Melbourne]]<br />
File:Cradle mountain foothills - tasmania.jpg|Het landschap van [[Tasmanië]]<br />
</gallery><br />
<br />
==Externe links==<br />
* [https://www.topomania.net/mapinfo/Australië?destination=maps/search%3Fsearch%3Daustrali%25C3%25AB Topo Australië]<br />
<br />
{{wbbetekenis|1|Een [[coalitie]] is een groep partijen die samen regeren.}}<br />
{{wbbetekenis|2|[[Xenofobie]] betekent angst voor iemand die of iets wat vreemd is, bijvoorbeeld uit een ander land}}<br />
{{wbbetekenis|3|Territoria die op het vasteland van Australië liggen}}<br />
{{wbbetekenis|4|Territoria die niet op het vasteland van Australië liggen, maar bijvoorbeeld midden in de oceaan}}<br />
{{Navigatie Landen Oceanië}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Landen van Australië en Oceanië]]<br />
[[Categorie:Gemenebest van Naties]]<br />
[[en:Australia]]<br />
[[es:Australia]]<br />
[[fr:Australie]]<br />
[[it:Australia]]<br />
[[ru:Австралия]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Australi%C3%AB_(land)&diff=672319Australië (land)2021-06-15T11:49:46Z<p>Pernille6824: /* JOOOOO KICK */</p>
<hr />
<div>{{zie artikel|Bedoel je het continent Australië? [[Australië (continent)|Klik hier!]]}}{{Award}}{{Australië}}<br />
'''Australië''' is een land in [[Oceanië]]. Australië werd onafhankelijk van het [[Verenigd Koninkrijk]] op 1 [[januari]] 1901 en heeft meer dan 20 [[miljoen]] inwoners. Het land ligt op het [[zuidelijk halfrond]]. Ze spreken er vooral [[Australisch Engels]], dat is [[Engels]] met een beetje accent en wat aparte woorden die je in andere varianten van het Engels niet hebt. <br />
<br />
Australië wordt nu vooral bewoond door Europeanen, maar vroeger bevolkten de [[Aboriginals]] het hele eiland. Australië is bekend om verschillende dingen. Onder andere de prachtige natuur, het [[Groot Barrièrerif]] en het grote [[Sydney Opera House]] maken het grote eiland erg bekend.<br />
<br />
==J==<br />
=== Voor de Europese ontdekking van Australië ===<br />
Ongeveer 50.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen naar Australië. De Engelsen noemen hen sinds 1789 [[Aboriginals]], een [[Latijn]]se term voor 'oorspronkelijke bewoners'. Deze bewoners waren afkomstig uit [[Zuidoost-Azië]]. Omdat er 50.000 jaar geleden veel water bevroren was, Bijvoorbeeld aan de Noord- en Zuidpool, kwamen er natuurlijke bruggen van Azië naar Australië waardoor mensen en dieren naar Australië konden lopen. Dit was een proces van circa 40.000 jaar. De aarde warmde op, het ijs begon te smelten en de zeespiegel op aarde steeg. Zo werd Australië een eiland.<br />
<br />
In het jaar 150 werd er voor het eerst over Australië geschreven door de [[Oude Grieken]]. Ze noemde het land "Terra Australis" oftewel Zuidland. Veel mensen waren gefascineerd door het onbekende land en gingen er naar op zoek. Het was bedoeld als een verhaaltje. De Grieken hadden nooit gedacht dat er ook echt een zuidelijk land zou zijn.<br />
<br />
===De vlag van Aboriginals===<br />
De vlag van de Aboriginals is aan de bovenkant zwart. Het zwarte symboliseert de Aboriginals. De onderkant is rood en dat symboliseert de aarde. In het midden van de vlag staat nog een gele cirkel die de zon symboliseert.<br />
<br />
=== Europese ontdekking en kolonisatie ===<br />
[[Bestand:Captainjamescookportrait.jpg|thumb|300px|[[James Cook]]]]<br />
[[Bestand:New Holland including New South Wales.jpg|250px|thumb|left|Een oude kaart van "Nieuw Holland". Hoewel Nieuw-Holland nu inmiddels Australië heet, is Nieuw-Zeeland nog steeds bekend onder haar Nederlandse naam]]<br />
In 1606 legde het [[Nederland]]se schip "Duyfken" aan in de Golf van Carpentaria in het noorden van Australië, tegenover [[Nieuw-Guinea]]. Kapitein [[Willem Janszoon]] was niet erg gecharmeerd van het moerassige land met zijn vijandige bewoners, en keerde terug naar Bantam op [[Java]], [[Nederlands-Indië]]. In 1616 bereikt een ander Nederlands schip Shark Bay (nu Denham) in het uiterste westen van Australië. De volgende anderhalve eeuw bezoeken nog diverse Nederlanders, [[Frankrijk|Fransen]] en [[Engeland|Engelsen]] dit land dat dan inmiddels "Nieuw Holland" genoemd wordt, maar men voelt weinig behoefte het nogal barre land te verkennen of koloniseren. In 1770 vaart Engelsman [[James Cook]] als eerste Europeaan langs de oostkust van Australië, gaat aan land in Botany Bay (nu Sydney), claimt de oostkust voor Engeland, en noemt die "Nieuw-Zuid-Wales".<br />
<br />
Bij terugkeer van Cook in Engeland ziet de Engelse regering in Australië een oplossing voor de overbevolkte Engelse gevangenissen, te meer als Engeland door het definitieve verlies van de koloniën in [[Noord-Amerika]], die zich in 1783 onafhankelijk maken als de Verenigde Staten, daar geen gevangenen meer heen kan deporteren. Engeland sticht dus strafkoloniën in Australië, de eerste in 1788 in het huidige [[Sydney]]. Nog voor 1800 beginnen ook vrije Engelsen zich te vestigen; ze kunnen voor vrijwel niets stukken land aankopen van de Britse regering.<br />
<br />
De Britse kolonisators eigenen zich direct het land en de waterbronnen van de inheemse bevolking, de Aboriginals, toe, en rechtvaardigen dit met de redenering dat deze inboorlingen het begrip "landeigendom" niet kennen en ‘dus’ wel verdreven kunnen worden. Verwoesting van land en voedselbronnen van de Aboriginals leidt tot hun verhongering; Aboriginals reageren tot in de 19e eeuw met gewapend verzet en guerrillaoorlog; blanke kolonisten reageren daar weer op met grote gewelddadigheid en willekeurige massaslachtingen, zoals in Pinjarra (1834), Myall Creek (1838), Battle Mountain (1884) en Coniston (1928). Schattingen zijn dat in 1770 de Aboriginal-bevolking ongeveer 700.000 mensen telde, en dat tegen het jaar 1900 90% daarvan was weggevaagd door de gevolgen van landdiefstal (tegen 1870 hebben de Europeanen zich alle vruchtbare gebieden toegeëigend), direct geweld en Europese besmettelijke ziekten. Bij direct geweld worden in totaal tussen de 10.000 en 20.000 Aboriginals en 3.000 blanken gedood.<br />
<br />
In alle uithoeken van het enorme eiland ontstaan Britse kolonies: 1824 bij [[Brisbane]] (oost), 1829 bij [[Perth]] (zuidwest), 1835 [[Melbourne]] (zuidoost), 1836 bij [[Adelaide]] (zuid), 1869 [[Darwin]] (noord). <br />
<br />
De ver van elkaar gelegen gebieden worden afzonderlijk bestuurd door een eigen gouverneur. Na 1855 krijgen ze geleidelijk een grotere mate van zelfbestuur binnen het Britse rijk. De koloniën zien om diverse redenen voordelen in samenwerking, en dit leidt in 1901 tot de oprichting, met instemming van het Britse parlement, van de "Commonwealth (republiek) of Australia" als gedeeltelijk autonoom (zelfstandig) gebied binnen het Britse rijk.<br />
<br />
=== 1901-1945 ===<br />
[[Bestand:CSIRO ScienceImage 11533 Parliament House Canberra.jpg|thumb|300px|De nieuwe hoofdstad [[Canberra]] met het Australische Parlementsgebouw]]<br />
In 1901 keurde Australië een [[federatie|federale]] [[grondwet]] goed en werd een zelfregerend deel ([[dominion]]) van het Britse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten Australische eenheden onder andere op [[Ambon]], in [[Egypte]], op [[Kreta]] en in de [[Oceanië|Pacific]].<br />
<br />
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architect [[Walter Burley Griffin]] werd uitgevoerd vanaf 1913, en in 1927 werd het aldus ontstane [[Canberra]] de nieuwe hoofdstad.<br />
<br />
=== 1945-heden ===<br />
Sinds de Tweede Wereldoorlog is Australië veranderd door een streng [[immigratie]]programma. Hierdoor werden lange tijd uitsluitend blanke Europeanen toegelaten, maar sinds de jaren '80 is de instroom van Aziaten sterk toegenomen. Dit alles leidde tot wrijving in de samenleving, en in 1996 behaalde Pauline Hanson met haar One Nation Party en een programma gebaseerd op {{wbwoord|2|xenofobische}} uitgangspunten 1 miljoen stemmen.<br />
<br />
Australië blijft een constitutionele [[monarchie]] met Koningin Elizabeth II als staatshoofd: een referendum om een republiek te vestigen werd in 1999 afgewezen.<br />
<br />
==JOOOO KICK==<br />
[[Bestand:Glen Namundja.jpg|thumb|400px|Een [[Aboriginal]]man is bezig met het maken van Aboriginalkunst. Deze kunst is heel populair geworden]]<br />
Australië is een land van [[immigrant]]en. Dat betekent dat er veel mensen uit het buitenland komen. Bijna 25% van de Australiërs is in het buitenland geboren en 43% van de Australiërs heeft minimaal één ouder die in het buitenland is geboren. Veel Europese immigranten zijn na de [[Tweede Wereldoorlog]] naar Australië verhuisd. Ze kwamen vooral uit het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Ierland]], [[Italië]], [[Duitsland]], [[Griekenland]] en [[Nederland]].<br />
<br />
Sinds 1973 worden er ook veel immigranten toegelaten die niet Europees zijn, bijvoorbeeld uit [[China]], [[Vietnam]] en [[Indonesië]]. Ook zijn er de laatste jaren veel mensen uit [[Zuid-Afrika]] verhuisd naar Australië.<br />
<br />
In 2011 waren er zo'n 548.370 [[Aboriginals]] in Australië: zo'n 2,5% van de totale bevolking.<br />
<br />
===Taal===<br />
Australiërs spreken [[Engels]], omdat het land een [[kolonie]] van het Verenigd Koninkrijk was. Toch hebben de Australiërs er een beetje een eigen taaltje van gemaakt. Veel woorden worden afgekort. Barbecue wordt bijvoorbeeld Barbie en breakfast wordt breakie. Als Australiërs Engels spreken hebben ze meestal ook een typisch Australisch accent. Dit wordt Australisch Engels genoemd.<br />
<br />
{| class="wikitable"<br />
! Woord<br />
! Vertaling<br />
|-<br />
| Akle-bitter<br />
| Een klein kind<br />
|-<br />
| Oz of Straya<br />
| Australië<br />
|-<br />
| Oldies<br />
| Ouders<br />
|-<br />
| Beauty<br />
| Geweldig, mooi, te gek!<br />
|-<br />
| Bloke<br />
| Een man/vent<br />
|-<br />
| Bird<br />
| Meisje<br />
|-<br />
| G'day<br />
| Hallo<br />
|-<br />
| Loo<br />
| WC<br />
|}<br />
<br />
===Godsdienst===<br />
[[Bestand:Sydney StMaryCathedral perspective.JPG|thumb|400px|De rooms-katholieke ''St Mary's Cathedral'' in [[Sydney]]]]<br />
In Australië zijn groeiende gemeenschappen zoals: [[islam|moslims]], [[Hindoeïsme|hindoes]], [[Sikhisme|sikhs]] en [[boeddhisme|boeddhisten]]. Maar godsdienst in Australië is geen vanzelfsprekend iets; meer dan een miljoen Australiërs zegt helemaal niet te geloven. Vooral de laatste jaren loopt het kerkbezoek terug in het land. Australië telt inmiddels ongeveer 25 [[moskee]]ën. Meer dan een miljoen Australiërs hangt geen enkele godsdienst aan. De meeste mensen zijn [[Christelijk]], zo'n 75% van de bevolking. Er zijn verschillende stromingen:<br />
* [[Anglicaans]] 26%<br />
* [[Rooms-katholiek]] 26%<br />
* [[Methodist]] en [[presbyteriaans]] 10%<br />
* [[Grieks-orthodox]] 3%<br />
* [[Baptisme|Baptist]] 3%<br />
* [[Lutheranisme|Luthers]] 3 %<br />
<br />
Aboriginals hebben hun eigen geloof. Ze geloven dat een geest van een overledene terugkeert in het lichaam van een ander mens ([[reïncarnatie]]).<br />
<br />
===Voedsel===<br />
[[Bestand:Vegemiteontoast large.jpg|left|150px|thumb|[[Vegemite]] op toast]]<br />
Bush Tucker wordt veel gegeten in Australië, dit is eten wat je direct uit de natuur haalt. Het staat bekend om zeer sterke smaken. Bush Trucker betekent letterlijk: eten dat de [[woestijn]] biedt. Australië kende lang geen echte eigen keuken. Het was zo slim om het beste eten van anderen culturen over te nemen. Naast de enorme keuze aan restaurants kun je ook in de supermarkt net als in Nederland eten uit allerlei landen en culturen kopen. In het land wordt er veel [[vlees]] gegeten. Niet alleen rund- of varkensvlees, maar ook kangoeroe- of krokodillenvlees. Behalve deze vreemde vleessoorten is ook lamsvlees populair. Er zijn ook veel soorten [[fruit]], de meeste komen uit hun eigen land, maar het is daar iets duurder dan in Nederland. Ze hebben er ook het BYO-concept dat wil zeggen "''Bring Your Own''", dat betekent dat je zelf drinken mee mag nemen naar een restaurant.<br />
<br />
Australiërs lusten ook wel bier. Elk dorp hoe klein ook heeft wel een café. Ze drinken het bier koud. Ze drinken ook wel wijn in Australië. Australiërs drinken ook veel [[thee]]. Men drinkt meestal thee met [[melk]], dat heet white tea, en thee met [[suiker]], black tea.<br />
<br />
Iets wat wordt gezien als typisch Australisch is [[Vegemite]]. Dat is een ''spread'' die je op je brood smeert.<br />
<br />
==Politiek==<br />
[[Bestand:Trooping the Colour, Saturday June 16th 2007.jpg|left|300px|thumb|De Britse koninklijke familie is ook de Australische koninklijke familie. In het groen [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth]]]]<br />
Sinds 1901 is Australië - officieel ''Commonwealth of Australia'' - een [[Federatie]]. De federale regering wordt in Australië de Commonwealth genoemd en zit in de hoofdstad Canberra. De Commonwealth heeft een door het volk gekozen [[parlement]] met twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer) en de Senaat (Eerste Kamer).<br />
<br />
Aan het hoofd van de regering staat de minister-president. Op dit moment is dat [[Scott Morrison]]. De partij – of {{wbwoord|1|coalitie}} van partijen – met een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden wordt de regering en de ministers worden aangesteld uit beide kamers.<br />
<br />
In Australië is er sprake van een tweepartijensysteem, net als in [[Verenigde Staten|Amerika]]. Er is een links blok (Labor) en een rechts blok (een coalitie van Liberal Party en National Party). Op dit moment is de Liberal Party met Scott Morrison aan het roer de grootste partij.<br />
<br />
Hoewel Australië een onafhankelijk land is, is de koning(in) van het [[Verenigd Koninkrijk]] officieel ook de koning(in) van Australië. Op dit moment is dat [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth II]]. De Koningin benoemt op advies van de Australische Federale Regering de Gouverneur-generaal van Australië om haar te vertegenwoordigen. Hij of zij is dus de plaatsvervanger van de koningin. Zij zit namelijk zelf meestal in Engeland.<br />
<br />
Australië heeft een geschreven grondwet. Daarin staan de functies van de Commonwealth: zoals buitenlandse betrekkingen, handel, defensie en immigratie. Veel andere dingen worden geregeld door de staten. Australië is tenslotte een federatie.<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
[[Bestand:Australia locator-MJC coloured (labelled).png|thumb|400px|De staten en interne territoria van Australië]]<br />
Australië heeft zes staten. Deze staten hebben zelfbestuur, dat betekent dat ze veel dingen zelf mogen beslissen. Ook zijn er drie {{wbwoord|3|interne territoria}}. Het Australian Capital Territory en het Northern Territory hebben ook zelfbestuur, maar het Jervis Bay Territory niet. Dat wordt rechtstreeks bestuurd door de overheid: de Commonwealth.<br />
<br />
Zowel de staten als de autonome territoria hebben een vorm van zelfbestuur. Dat betekent dat ze een eigen premier, een parlement met een Senaat (Eerste Kamer) en Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer), en een grondwet hebben. Maar de staten zijn alsnog een stuk zelfstandiger dan de territoria. Zo mag de Commonwealth bijvoorbeeld [[uranium]] uit de mijnen in het Northern Territory halen, zonder toestemming van het territorium. Dit zou niet zomaar in Western Australia kunnen. De Commonwealth mag dus dingen doen in de territoria, zonder toestemming. In de staten is dit haast onmogelijk.<br />
<br />
{| class="wikitable" <br />
!<br />
! Staat<br />
! Inwoners<br />
! Hoofdstad<br />
|-<br />
| 1.<br />
| [[Bestand:Flag of New South Wales.svg|20px|border]] [[Nieuw-Zuid-Wales|New South Wales]] || align="right" | 7.272.800 || [[Sydney]]<br />
|-<br />
| 2.<br />
| [[Bestand:Flag of Victoria (Australia).svg|20px|border]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] || align="right" | 5.603.100 || [[Melbourne]]<br />
|-<br />
| 3. <br />
| [[Bestand:Flag of Queensland.svg|20px|border]] [[Queensland]] || align="right" | 4.560.059 || [[Brisbane]]<br />
|-<br />
| 4.<br />
| [[Bestand:Flag of Western Australia.svg|20px|border]] [[West-Australië|Western Australia]] || align="right" | 2.451.400 || [[Perth]]<br />
|- <br />
| 5. <br />
| [[Bestand:Flag of South Australia.svg|20px|border]] [[Zuid-Australië|South Australia]] || align="right" | 1.650.600 || [[Adelaide]]<br />
|-<br />
| 6.<br />
| [[Bestand:Flag of Tasmania.svg|20px|border]] [[Tasmanië]] || align="right" | 512.100 || [[Hobart]]<br />
|- <br />
! <br />
! Territoria<br />
!<br />
!<br />
<br />
|-<br />
| 7. <br />
| [[Bestand:Flag of the Australian Capital Territory.svg|20px|border]] [[Australian Capital Territory]] || align="right" | 373.100 || [[Canberra]]<br />
|-<br />
| 8.<br />
| [[Bestand:Flag of the Northern Territory.svg|20px|border]] [[Noordelijk Territorium|Northern Territory]] || align="right" | 233.300 || [[Darwin]]<br />
|-<br />
| 9. <br />
| [[Jervis Bay Territory]] || align="right" | 760 || [[Jervis Bay Village]]<br />
|-<br />
|}<br />
[[Bestand:Norfolk-Island-Pines.jpg|thumb|400px|Het afgelegen [[Norfolk (eiland)|Norfolk Island]]]]<br />
Verder zijn er nog een aantal kleine {{wbwoord|4|externe territoria}}. Deze worden, net als Jervis Bay, rechtstreeks door de Commonwealth bestuurd:<br />
* [[Norfolk (eiland)|Norfolk]] (2302 inwoners)<br />
* [[Christmaseiland]] (2072 inwoners)<br />
* [[Cocoseilanden]] (596 inwoners)<br />
* [[Ashmore- en Cartiereilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Australian Antarctic Territory]] (onbewoond)<br />
* [[Koraalzee-eilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Heard en McDonaldeilanden]] (onbewoond)<br />
<br />
==Geografie==<br />
[[Bestand:Coral Garden.jpg|left|300px|thumb|Het [[Groot Barrièrerif]]]]<br />
===Klimaat===<br />
Australië ligt tussen de 10 en 45 graden zuiderbreedte. Dat is de woestijngordel op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond. Op dezelfde breedtegraad op het noordelijk halfrond ligt bijvoorbeeld de [[Sahara]]. <br />
Het overgrote deel van het land heeft een droog klimaat. Vooral in het westen lopen de temperaturen behoorlijk op. Temperaturen boven de 40 graden zijn goed mogelijk. Alleen aan de randen van het continent is het klimaat natter.<br />
<br />
De noordkust heeft een tropisch regenklimaat. In het zuidwesten en het oosten van Australië heerst een maritiem klimaat. Op andere pagina's wordt dieper ingegaan op de drie hoofdklimaten van Australië. <br />
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan het noordelijk halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus.<br />
<br />
De seizoenen zoals we die in Europa kennen zijn alleen in het zuiden aanwezig. In het noorden is sprake van een droge en een natte tijd.<br />
<br />
===Landschap===<br />
Australië is veel natuur zoals [[Bos (landschap)|bossen]], [[woestijn]]en, rotsgebieden en [[berg (geografie)|berg]]en. Er zijn miljoenen vierkante kilometers woestijn en bossen. Een groot deel van Australië is droog. Er zijn acht bekende woestijnen. Het midden van Australië, waar de woestijnen liggen, wordt de [[Outback]] genoemd. De meeste bergen zijn niet hoger dan 2000 meter. Het land heeft geen [[vulkanen]]. Er zijn ook veel bosbranden in Australië doordat het er zo heet is. In het noorden van Australië is ook [[regenwoud]].<br />
<br />
Australië ligt aan de [[Indische Oceaan|Indische]] en de [[Grote Oceaan]]. Onder water heeft Australië ook prachtige natuur. Aan de oostkust van het land, voor de kust van Queensland, ligt het [[Groot Barrièrerif]]: het grooste [[koraal]]rif ter wereld.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Desert de Simpson.jpg|Eén van de vele Australische woestijnen<br />
File:TwelveApostles-Gaz.jpg|De Australische kust<br />
File:Whitehaven Beach, Whitsunday Island, Queensland.jpg|Een toeristisch strand<br />
File:Three Sisters Sunset.jpg|De [[Blue Mountains]] in New South Wales<br />
File:Australia Cap Tribulation.JPG|Het regenwoud in Queensland<br />
File:Autumn in the Dandenong Ranges.jpg|Herfst in Victoria<br />
File:Lord Howe Island from North.jpg|[[Lord Howe-eiland]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Dieren===<br />
[[Bestand:Koala climbing tree.jpg|thumb|400px|Een [[koala]]]]<br />
Doordat Australië al duizenden jaren een eiland is en dus afgesloten is van de rest van de wereld. leven er veel bijzondere diersoorten. Zo is het één van de weinige plekken ter wereld waar [[buideldieren]] en [[eierleggende zoogdieren]] wonen.<br />
<br />
Bekende buideldieren in Australië zijn de [[kangoeroe]], de [[koala]], de [[wallaby]] (een soort kangoeroe maar dan in het klein) en de [[wombat]]. Op het eiland Tasmanië komen ook [[Tasmaanse duivel]]s voor. Dit zijn kleine, agressief carnivoren (vleeseters).<br />
<br />
De [[koala]] is een buideldier. De koala staat vooral bekend omdat hij veel slaapt. Koala betekent in een Aboriginal-taal "geen water". Je komt er niet zo snel een tegen want het zijn nachtdieren. Je vindt ze meestal slapend in [[eucalyptus]]bomen. Toeristen gaan graag met ze op de foto. Ook zijn toeristen gek op de kangoeroes.<br />
<br />
Er leeft ook een grote loopvogel in Australië: de [[emoe]]. Deze lijkt een beetje op een [[struisvogel]].<br />
<br />
De [[dingo]] komt ook in Australië voor. De dingo wordt ook wel de "de wilde hond van Australië" genoemd. Hij huilt net als een [[wolf]]. Dingo's eten konijnen, ratten, muizen en zelfs kangoeroes. De soort kwam vroeger niet in Australië, maar is ontstaan uit verwilderde honden, die door de eerste mensen naar het eiland zijn meegenomen. Ze zijn een echte plaag geworden en vormen een bedreiging voor veel Australische buideldieren. Een ander dier wat een echte plaag is geworden zijn [[kameel|kamelen]]. Ook deze zijn door mensen naar Australië gebracht.<br />
<br />
Er leven in Australië ook veel [[Slang (dier)|slangen]]. Gelukkig is het land zo groot dat ze genoeg plekken hebben om weg te kruipen. Je ziet ze dus bijna nooit. In Australië leven een paar slangen die heel gevaarlijk zijn, dit zijn de [[taipan]] en de [[tijgerslang]]. De tijgerslang valt mensen aan en zijn gif is dodelijk.<br />
<br />
Er zijn ook [[walvishaai]]en. Zij zijn de grootste van de [[haaien]]familie. Deze haai weegt 40.000 kilo en kan 18 meter lang worden! De walvishaai is niet gevaarlijk voor mensen. Hij eet kleine visjes en plankton.<br />
<br />
Roggen lijken een beetje op pannenkoeken. Ze kunnen wel 6 meter in de doorsnee worden.<br />
<br />
Het bekendste eierleggende zoogdier is het [[vogelbekdier]]. Die heet zo omdat hij een eendensnavel heeft. Toen het vogelbekdier voor het eerst werd gezien, dachten ze dat het een grap was. Maar het beestje leeft echt in Australië.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Kangur.rudy.drs.jpg|Een [[kangoeroe]]<br />
File:Vombatus ursinus -Maria Island National Park.jpg|Een [[wombat]]<br />
File:Sarcophilus harrisii taranna.jpg|Een [[Tasmaanse duivel]]<br />
File:Emu-wild.jpg|Een [[emoe]]<br />
File:Nullarbor Dingo.jpg|Een [[dingo]]<br />
File:Fierce Snake-Oxyuranus microlepidotus.jpg|Een [[taipan]]<br />
File:Whale shark Georgia aquarium.jpg|Een [[walvishaai]]<br />
File:Wild Platypus 4.jpg|Een [[vogelbekdier]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Grootste steden===<br />
Het overgrote deel van de Australische bevolking woont in steden. Meer dan 60% van de Australiërs woont in één van de zes grootste steden. Alle grote steden liggen aan zee.<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | Lijst met de 6 grootste steden<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
[[Bestand:Sydney Opera house 3.jpg|200px|Sydney]]<br />[[Sydney]]<br /><br />
[[Bestand:Melbourne skyline on 14 September 2013.jpg|200px|Melbourne]]<br />[[Melbourne]]<br /><br />
[[Bestand:Brisbane May 2013.jpg|200px|Brisbane]]<br />[[Brisbane]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Staat<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Perth CBD from air.jpg|200px|Perth]]<br />[[Perth]]<br /><br />
[[Bestand:Adelaide DougBarber.jpg|200px|Adelaide]]<br />[[Adelaide]]<br /><br />
[[Bestand:Surfers Paradise (568).jpg|200px|Gold Coast]]<br />[[Gold Coast]]<br /><br />
|- <br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Sydney]]''' || align="center" | 4.667.283 || align="center" | [[New South Wales]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Melbourne]]''' || align="center" | 4.246.345 || align="center" | [[Victoria (Australië)|Victoria]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Brisbane]]''' || align="center" | 2.189.878 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Perth]]''' || align="center" | 1.897.548 || align="center" | [[Western Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Adelaide]]''' || align="center" | 1.277.174 || align="center" | [[South Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Gold Coast]]''' || align="center" | 590.889 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|}<br />
<br />
==Onderwijs==<br />
[[Bestand:The Main Quadrangle of the University of Sydney.png|400px|thumb|De Universiteit van Sydney]]<br />
Australië is een groot eiland met veel verschillen tussen scholen in steden. Het onderwijs in Australië is onderverdeeld in verschillende niveaus. Het systeem is niet te vergelijken met dat in Nederland of België.<br />
<br />
Je gaat eerst naar de lagere school (primary school). Op de lagere scholen moet je een [[uniform]] dragen. De student krijgt daarna les in plaatselijke high school. De lessen beginnen om 8:45 en eindigen om 15:15. Daarna kan je ook nog doorgaan naar de [[universiteit]].<br />
<br />
Op scholen in het binnenland heb je een soort telefoon waarmee je communiceert met je juf of meester die op een heel andere plek zit te werken, namelijk in de stad. Hij of zij geeft kinderen les die te ver van een normale school wonen.<br />
<br />
==Toerisme==<br />
[[Bestand:A188, Northern Territory, Australia, Uluru-Kata Tjuta National Park, Ayers Rock at sunset, 2007.JPG|left|thumb|300px|[[Uluru]] is één van de grootste toeristische attracties van Australië, midden in de [[Outback]]]]<br />
[[Bestand:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|thumb|400px|Een [[Airbus A380]] van de nationale luchtvaartmaatschappij [[Qantas]]]]<br />
Het toerisme heeft zich sinds de jaren zeventig sterk ontwikkeld en vormt een steeds belangrijker onderdeel van de Australische economie. <br />
<br />
De meeste toeristische trekpleisters liggen in het oosten, in [[Queensland]], [[Victoria (Australië)|Victoria]] en [[New South Wales]]. [[Sydney]] wordt vooral bezocht om de brede, kilometers lange [[strand]]en die zich binnen de stadsgrenzen bevinden en om het nabij gelegen Kuringgai Chase National Park, een mooi dierenreservaat. Ook nemen ze graag een foto van de [[Sydney Harbour Bridge]] en het [[Sydney Opera House]]. Australiës bekendste waterdier, het vogelbekdier, kun je zien in het wildreservaat Healesville, 65&nbsp;km van [[Melbourne]]. Ten zuiden van [[Canberra]] liggen de Snowy Mountains, waar het skiseizoen in juni begint en [[Thredbo]] en [[Perisher]] zijn de voornaamste wintersportcentra. <br />
Australiës grootste toeristische attractie is het [[Groot Barrièrerif]] voor de noordoostkust. [[Great Keppel Island]] in het zuiden is beroemd om zijn witte stranden. De [[Gold Coast]] is het favoriete vakantiegebied van de Australiërs en ligt 80&nbsp;km ten zuiden van [[Brisbane]]. <br />
<br />
Midden in de Australische outback ligt de oude [[kolonist]]enstad [[Alice Springs]], de enige stad in een omtrek van honderden kilometers. Ruim 350&nbsp;km ten westen van deze stad liggen [[Uluru]] (Ayers Rock; met prehistorische tekeningen) en de felgekleurde rotsen van Mount Olga. <br />
<br />
Op het groene en vruchtbare Tasmanië biedt het landschap een totaal andere aanblik dan waar ook op het continent. Cradle Mountain in Lake St. Claire National Park is hier het grootste natuurgebied en zeer in trek bij forelvissers. In Port Arthur, 100&nbsp;km ten zuidoosten van de Tasmaanse hoofdstad [[Hobart]], liggen nog de ruïnes van gevangenissen en bewakersverblijven uit de tijd dat Australië een strafkolonie was. <br />
Toeristen hebben een visum nodig voor Australië. De beste tijden voor een bezoek verschillen per landstreek. Voor South Australia zijn het de maanden september tot december, voor Queensland [[juni]] tot [[september]], voor New South Wales [[september]] tot [[mei]], voor Western Australia [[Augustus (maand)|augustus]] tot [[november]].<br />
<br />
[[Europa (werelddeel)|Europa]] is op het ogenblik één van de belangrijkste toeristische markten voor Australië. Een kwart van alle inkomende toeristen komt daar vandaan, maar belangrijker is dat de Europeanen liefst 33% van alle uitgaven voor hun rekening nemen. De jaarlijkse groei van het aantal Europeanen bedraagt ruim 5%. <br />
In [[2004]] bezochten 5,2 miljoen buitenlandse toeristen Australië en dat was een record. Samen gaven ze 14 miljard euro uit. Men verwacht dat het inkomende toerisme de komende tien jaar zal groeien tot een totaal van 9,2 miljoen in [[2014]]. De belangrijkste markten waren in [[2004]] [[Nieuw-Zeeland]] 1,03 miljoen bezoekers, [[Japan]] 720.000 bezoekers, [[Engeland]] 670.000 bezoekers, [[Verenigde Staten]] 433.000 bezoekers, en [[China]] 251.000 bezoekers. [[Duitsland]] was met 140.000 toeristen een sterke stijger. Het [[Nederland]]se aandeel is nog erg bescheiden: 73.000 toeristen in [[2004]] en in [[2003]] 70.600 toeristen. De meeste Nederlanders gingen naar het oosten, ruim 15.000 bezoekers gingen naar het westen.<br />
<br />
De meeste toeristen komen aan via de [[luchthaven]]s van Melbourne of Sydney. Soms komen ze ook aan met de nationale luchtvaartmaatschappij, [[Qantas]].<br />
<br />
==Fotogalerij==<br />
<gallery><br />
File:As-map.png|Een kaart van Australië<br />
Image:Australia.jpg |Satellietfoto van Australië<br />
File:Opera House and ferry. Sydney.jpg|Het [[Sydney Opera House]], een bekende toeristische attractie<br />
File:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|[[Sydney]] met de [[Sydney Harbour Bridge]]<br />
File:Fraser Island S.S.Maheno Wrack.jpg|Een scheepswrak op [[Fraser Island]]<br />
File:Royal exhibition building tulips straight.jpg|Het gebouw van de Wereldtentoonstelling 1880 in [[Melbourne]]<br />
File:Cradle mountain foothills - tasmania.jpg|Het landschap van [[Tasmanië]]<br />
</gallery><br />
<br />
==Externe links==<br />
* [https://www.topomania.net/mapinfo/Australië?destination=maps/search%3Fsearch%3Daustrali%25C3%25AB Topo Australië]<br />
<br />
{{wbbetekenis|1|Een [[coalitie]] is een groep partijen die samen regeren.}}<br />
{{wbbetekenis|2|[[Xenofobie]] betekent angst voor iemand die of iets wat vreemd is, bijvoorbeeld uit een ander land}}<br />
{{wbbetekenis|3|Territoria die op het vasteland van Australië liggen}}<br />
{{wbbetekenis|4|Territoria die niet op het vasteland van Australië liggen, maar bijvoorbeeld midden in de oceaan}}<br />
{{Navigatie Landen Oceanië}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Landen van Australië en Oceanië]]<br />
[[Categorie:Gemenebest van Naties]]<br />
[[en:Australia]]<br />
[[es:Australia]]<br />
[[fr:Australie]]<br />
[[it:Australia]]<br />
[[ru:Австралия]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Japan&diff=672317Japan2021-06-15T11:37:43Z<p>Pernille6824: /* JOOOOO KICK */</p>
<hr />
<div>{{Portaal beschikbaar|Japan}}<br />
{{--}}<br />
{{Japan}}<br />
[[Bestand:Japan_topo_en.jpg|right|300px|thumb|Een topografische kaart van Japan]]<br />
'''Japan''' ([[Japans]]: <span lang="ja" xml:lang="ja">日本</span> ''Nippon, Nihon''; letterlijke betekenis: ''oorsprong van de zon''; <span lang="ja" xml:lang="ja">大和</span>, ''Yamato'' is de naam voor het oude Japan) is een eilandengroep en land gelegen in de [[Grote Oceaan]]. Het land behoort tot het continent [[Azië]] en de hoofdstad is [[Tokio]], dat tevens ook de grootste stad van het land is. Het land bevindt zich ten oosten van [[China]], [[Zuid-Korea]] en [[Noord-Korea]]. In het noorden ligt [[Rusland]] en in het zuiden de niet-erkende staat [[Taiwan]]. <br />
<br />
Het land heeft een eeuwenoude geschiedenis, die terug gaat tot de 3e eeuw v.Chr. De Japanse volkeren werden toen nog door China beïnvloedt, maar vanaf 1185 trok Japan meer zijn eigen weg. Het land raakte in internationaal isolement in de 17e eeuw en alleen Nederland mocht als enige Europese macht met Japan handelen via [[Dejima]]. In 1868 opende Japan zijn economie voor de rest van de wereld en moderniseerde in rap tempo. Het Japanse Keizerrijk groeide uit tot wereldmacht en veroverde tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] grote delen van Azië. Na 1945 moesten deze weer worden afgestaan. Na een korte Amerikaanse bezetting groeide de economie van Japan gestaag en werd samen met West-Europa en de Verenigde Staten de belangrijkste economieën in de wereld. <br />
<br />
Japan bestaat in totaal uit wel {{formatnum:6852}} eilanden. De grootste eilanden zijn echter [[Hokkaido]], [[Honshu]], [[Shikoku]] en [[Kyushu]]. Deze vormen gezamenlijk 97% van het totale oppervlakte. Japan staat op een aardplaat; hierdoor kwam ook de aardbeving met tsunami in [[2011]]. Japan ligt namelijk op de ''ring van vuur''. Andere belangrijke steden in het land zijn o.a. [[Hiroshima]], [[Nagasaki]], [[Sapporo]] en [[Osaka]]. Het land is 's werelds enige keizerrijk. Hoewel de keizer het staatshoofd is, heeft hij tegenwoordig weinig macht. Het land staat zowel bekend om zijn klassieke als moderne cultuur. <br />
<br />
Japan is het land van de [[bonsai]]boom, [[sushi]], [[manga]] en [[anime]] en de heilige berg [[Fuji]]. <br />
<br />
<br />
==Oudste bewoners==<br />
[[Bestand:KofunHelmetIronAndGiltCopper5thCenturyIseProvince.jpg|300px|left|thumb|Een helm uit de Kofunperiode.]]<br />
Toen de ijstijd was hebben waarschijnlijk de eerste bewoners van Japan de archipel bereikt door over land te reizen. Dit waren onder andere mensen uit [[Rusland]], [[China]] of Korea. Mensen hebben dan ook gereedschappen gevonden van {{formatnum:40000}} jaar oud. Ook zijn er ontdekkingen die er op wijzen dat de Jomoncultuur zo'n {{formatnum:14500}} jaar oud is. Beelden van deze cultuur, die onder andere schelpen en vrouwenfiguren afbeelden behoren tot de oudste ter wereld. Ook schelpen en andere vondsten bewijzen dat mensen schelpdieren aten. In een later stadium van de Jomoncultuur vestigden de mensen zich op de Kantovlakte. Hedendaags is vlakte die bekend als Tokio. Tijdens de Yayoiperiode kwamen rijstteelt en het gebruik van brons en ijzer via Korea het land op. De Yayoi gingen van Kyushu naar Honshu en Shishoku en dreven de eerdere bewoners meer naar het noorden. Uit de Yayoi-cultuur kwam de Kofun-cultuur voort. Dit betekent letterlijk grafheuvelcultuur. Ze werden zo genoemd door de duizenden grafheuvels die ze maakten. Deze cultuur ging verloren doordat het boeddhisme in het land kwam en daarbij cremeren een gewoonte was.<br />
<br />
[[Bestand:NintokuTomb.jpg|right|300px|thumb|Landschapsarchitectuur uit de Kofunperiode]]<br />
Rond deze tijd gingen vele volkeren samenwerken. Uiteindelijk werd het belangrijkst de Yamato-clan. De Yamato-leiders claimden af te stammen van de zonnegodin Amaterasu en introduceerden de titel tenno, keizer, rond de 5e eeuw. Door deze clan kon het land Japan voortaan als één natie beschouwd worden die zich uitstrekte van Kyushu tot Honshu. Yamato was erg belangrijk; het had vanaf de 4e eeuw al bijzondere contacten met Korea. Aan het eind van de 6e eeuw raakten de volkeren in Yamato verwikkeld in een machtsstrijd om het boeddhisme. Prins Shotoku, die door keizerin Seiko in 593 tot regent werd benoemd zorgde ervoor dat het boeddhisme het winnende kamp was. De tempel Horyu-ji werd dan ook in 607 voltooid. In het jaar 701 werd het Taihostelsel ingevoerd; dit was een administratief stelsel, gemaakt naar Chinees model. De tempels van Nara, in 710 de hoofdstad, zijn een nog intact voorbeeld van deze Chinese dynastie. Nadat ''Man'yoshu'', de oudste bekende poëzie voltooid werd begon Japan een eigen cultuur te krijgen.<br />
<br />
===Het Heitantijdperk===<br />
[[Bestand:Estampe-p1000685.jpg|300px|left|thumb|Een vroege samoerai.]]<br />
De erg machtige familie Fujiwara maakte in samenwerking met keizer Kammu in 794 een nieuwe hoodstad; het hedendaagse [[Kyoto]]. In het nieuwe systeem was de keizer de machtigste van het land. Intussen won de Fujiwaraclan aan invloed door op te treden als regent en door te dringen in de koninklijke familie. De Fujiwaraclan won aan positie door onder andere anderen aan te trouwen. Hun macht ontleenden zij aan haar grondbezit, dat door de keizer voor bewezen diensten gegeven werd. Ook hield de Fujiwara zich steeds meer bezig met de regering. Omstreeks 1150 nam de adellijke Taira-familie voor een heel korte tijd alle macht van de Fujiwara over, maar die verloor het al snel aan de Minamoto-familie na de Slag bij Dannoura in 1185. In 1192 veroverde Yoritimo Minamoto geheel Honshu en voor het eerst in de geschiedenis van Japan werd het land door één familie overheerst. Yoritimo kreeg van de keizer de eretitel shogun en deze titel voor het leven werd erfelijk voor de leiders van Japan. Tot 1868 waren de shoguns de ook de alleensheersers van de staat. In 1219 stierf de laatste shogun van de Minamoto-familie.<br />
<br />
===Het Kamakurashogunaat===<br />
Minamoto Yorimoto vestigde zijn regering in het dorp Kamakura, ver van het keizerlijke hof in die tijd. Zijn ingestelde systeem dat de edelen bevoordeelde bracht 150 jaar vrede in het land. Zijn erfgenamen waren echter alleen in naam van shoguns omdat de erfgenamen van de Hojo-familie meer invloed hadden. In Kamakura werden tempels en kunstwerken gebouwd die Yoritomo afspiegelde als een god. Ook waren de eerste samoerai hier. Dit waren krijgers met verschillende soorten wapens. Zij hadden bijvoorbeeld katana's. In de 13e eeuw werd ervoor gezorgd dat Mongoolse invallen tegengehouden werden. In 1333 bracht de Ashikagafamilie het Kamakurashogunaat ten val, hoewel Yorimoto's systeem en de Hojofamilie nog 5 eeuwen lang Japan beïnvloedden.<br />
<br />
===Het Muromachishogunaat===<br />
[[Bestand:SesshuToyo.jpg|right|300px|thumb|Veel typisch Japanse dingen, zoals het schilderen met [[gewassen inkt]], komt uit het Muromachishogunaat]]<br />
De militaire macht ging hierna terug naar het keizerlijke hof. Onder leiding van de shogun Yoshimasa werd de kunst snel bevorderd. Een ruzie over opvolging deelde het hof echter in twee delen op. Terwijl de leiders in een machtsstrijd verwikkeld waren heerste overal in het land chaos en honger. Het dieptepunt werd in de Oninoorlog bereikt toen Kyoto grotendeels werd verwoest door onder andere brandstichting. Ook werd het geplunderd. Waar vroeger alleen de samoerai de oorlog voerden waren er nu legers van infanteristen bestaande uit boeren. In 1542 dreef japan voor het eerst handel met Europa, met de Portugezen. In de tijd dat zij hier waren was het [[christendom]] niet verboden. Nadat er weer orde was gekomen in het land kwam de verzoener Nobunaga aan de macht.<br />
<br />
===Isolatie===<br />
<br />
William Adams, een Engelsman die in 1600 op een Hollands schip Japan bereikte hielp het land gedurende twee decennia lang verschillende gebieden. Landen als Nederland, Spanje, Portugal en de Nieuwe Wereld probeerden in deze tijd handel te drijven met de shoguns. Vanaf 1641 werden enkel Hollandse en Chinese handelaren toegelaten. Hierop volgde 200 jaar isolatie en de vervolging van christenen. Ondertussen bleef Nederland, als enige Europese land, handel drijven met Japan. Dat deden ze vanaf het eilandje [[Dejima]]. Kyoto bleef in deze periode de hoofdstad, maar Edo (Tokio) werd groter en was in 1700 de grootste stad ter wereld. Ook waren er vele theaters in Edo. In 1853 arriveerde Matthew Perry van de Amerikanen. Hij zorgde ervoor dat er weer handel kwam in Japan.<br />
<br />
===Tweede Wereldoorlog===<br />
[[Bestand:Hiroshima_aftermath.jpg|left|250px|thumb|[[Hiroshima]] na het Amerikaanse bombardement. De bombardementen van Hiroshima en Nagasaki zorgden voor het definitieve einde van de Tweede Wereldoorlog en waren de enige keren waarop [[atoombom]]men voor oorlogsdoeleinden gebruikt werden.]]<br />
Al in 1937 verklaarde Japan de oorlog aan China. Toen Amerika een olie-embargo in het nadeel van Japan instelde besloot Japan in 1941 Pearl Harbor te bombarderen. Hierna begon Japan heel Zuidoost-Azië te veroveren. Onder andere [[Indonesië]] was hier slachtoffer van. In 1944 werd Japan gebombardeerd door de VS. Het Japanse leger was vastbesloten om zich niet op te geven en voor de overgave pleegden hoge leiders talloze zelfmoordcommando's. In 1945 werd er een nog veel erger middel gebruikt dan normale bommen: atoombommen. Hierna mengde Rusland zich ook in de strijd. De keizer, Hirohito besloot om zich over te geven, dit gebeurde op [[15 augustus]]. Japan had enorme schulden en de Tweede Wereldoorlog werd genadeloos verloren.<br />
<br />
===Japan na de oorlog===<br />
[[Bestand:Hotel New Otani Osaka02n3200.jpg|right|300px|thumb|Een hotel in Japan, gebouwd in 1986.]]<br />
Naoorlogs Japan, dat qua grootte hetzelfde bleef als het nu is bleef onder de controle van Amerika tot het Vredesverdrag van San Francisco in 1952. Tijdens die periode bloeide de [[welvaart]] op de eilanden weer op dankzij een economisch herstel. Tijdens de bezetting kwam er ook een nieuwe grondwet, waarbij voor de keizer niet meer het land bestuurde; hij had vanaf nu enkel een ceremoniële taak. Op aandringen van de VS werd een politiemacht van {{formatnum:100000}} man opgericht, dit was een leger dat van de grondwet niet zo mocht heten. Ook na het vertrek van de Amerikanen bleef de economische groei, en in de jaren '60 groeide Japan uit tot een economische grootmacht, met groeicijfers van 10% per jaar en meer. Rond 1990 begon de Japanse economie echter in verval te raken; de Nikkei-index verloor wel 70% van haar waarde. In januari 1995 werd de stad Kobe verscheurd door een aardbeving die zorgde {{formatnum:5000}} doden. Later dat jaar verspreidde de sekte Aum Shinrikyo het giftige gas Sarin in de metro van Tokio. Zij hadden ook plannen om de keizer te vermoorden. Op 11 maart 2011 werd de stad Sendai getroffen door een tsunami, die zelf het gevolg was van een zware zeebeving. Dit was de zwaarste beving in 140 jaar.<br />
<br />
==Geografie==<br />
===Landschap===<br />
[[Bestand:Amami_beach.jpg|right|300px|thumb|Het strand van de [[Amami-eilanden]].]]<br />
[[Bestand:Lake_Akan_and_Mount_Oakan_-_2005.jpg|right|300px|thumb|Het eiland [[Hokkaido]].]]<br />
Japan bestaat uit vier grote eilanden, die samen 97% van de totale landmassa vormen. Deze eilanden zijn [[Hokkaido]], [[Honshu]], [[Shikoku]] en [[Kyushu]]. Daarnaast zijn er natuurlijk nog meer kleinere eilanden, zoals de [[Riukiu-eilanden]] in het zuiden. De eilandengroep spreidt zich uit van Rusland tot Taiwan. Er zijn enige conflicten over eilanden met onder meer Rusland. [[Sjikotan]] en [[Itoeroep]] horen volgens Japan bij hun, maar worden door Rusland bestuurd. De grote eilanden zijn inmiddels via bruggen en tunnels met elkaar verbonden en naar de kleinere eilanden kan men enkel per boot (en soms per vliegtuig) gaan. <br />
<br />
Het grootste gedeelte van Japan bestaat uit bergen. De hoogste berg daarvan is de [[Fuji]] met een hoogte van 3776 m. De Fuji is eigenlijk een slapende vulkaan en speelt een grote rol in de Japanse cultuur. De Japanners beschouwen de berg als heilig en er zijn bedevaartstochten naar de berg. Het Japanse landschap is vrij uniek voor het land. Het bestaat grotendeels uit besneeuwde, steile bergen, beboste hellingen, meren en kleine, vruchtbare akkers. Japan heeft veel korte rivieren. De langste rivier, de [[Shinano]], is slechts 367&nbsp;meter lang. Het land is vrij bosrijk, want tweederde van het land is bedekt met bossen en natuur. Slechts 11% van het land is bedekt met steden, die vaak erg dichtbevolkt zijn. <br />
<br />
Japan heeft veel te maken met [[aardbeving]]en en behoort tot één van de meest seismisch actieve gebieden ter wereld. Dit wil zeggen dat aardbevingen en trillingen in de grond er vaak plaatsvinden. Japan ligt namelijk verspreid over drie aardplaten, namelijk de [[Euraziatische Plaat]], de [[Pacifische Plaat]] en de [[Filipijnse Plaat]]. Deze platen zijn constant in beweging en duiken onder elkaar door. Hierdoor ontstaan grote spanningen en na jaren kan deze spanning worden vrijgelaten in de vorm van een aardbeving. De grootste aardbeving in Japan is die van 1923 in [[Kanto]], waarbij {{formatnum:100000}} doden vielen. De laatste grote aardbeving kwam uit 2011, waarbij een [[tsunami]] ontstond, die stad [[Fukoshima]] trof. Tsunami's komen tevens vaak voor in Japan. <br />
<br />
===Fauna en flora===<br />
[[Bestand:Chidorigafuchi_sakura.JPG|left|300px|thumb|De [[Japanse sierkers]]enbomen in bloei bij het [[Keizerlijke Paleis (Tokio)|Keizerlijke Paleis]] in [[Tokio]].]]<br />
Op het land in Japan komen er zo'n 130 zoogdieren voor. De grootste zijn twee berensoorten, de [[bruine beer]] in het noorden en de [[Aziatische zwarte beer]] in het zuiden. Daarnaast komen er verschillende kleinere zoogdieren voor in Japan, waaronder de [[wasbeerhond]], de [[Japanse marter]], de [[rode vos]], de [[iriomotekat]], de [[Japanse serow]], de [[Japanse makaak]] en het [[wild zwijn]]. Aan de kust komen ook zeezoogdieren voor, zoals de [[dugong]], de [[bruinsvis]] en de [[zeeleeuw]]. Het is mogelijk om voor de kusten van Japan dolfijnen en walvissen te spotten. Er zijn ook nog zo'n 600 soorten vogels, waaronder de [[Japanse specht]], de [[koperfazant]] en de [[groene fazant]]. Grote aantallen trekvogels trekken door Japan tijdens het voor- en najaar. Diverse soorten zwanen, ganzen en kraanvogels overwinteren in Japan. <br />
<br />
Japan heeft verschillende unieke plantensoorten, die ook naar Europa en andere delen van de wereld zijn gebracht. Voorbeelden zijn de [[Japanse esdoorn]], de [[dwergbamboe]] en de [[rododendron]]. De [[Japanse sierkers]] staat bekend om haar uitbundige, roze bloemen, die eind april tot begin mei bloeien. Ieder jaar wordt in Japan het [[Hanamifeest]] gevierd, waarbij men picknickt tussen de bloeiende sierkersen. Het wordt in Japan gezien als het officiële begin van de lente. De vegetatie in Japan is tevens erg veelzijdig. In het noorden zijn er voornamelijk naaldbossen, in het midden gemengd bos met voornamelijk [[eik]]en en [[beuk]]en en in het zuiden subtropisch bos. Daarnaast zijn er ook veel [[mangrove]]s en [[varen]]s te vinden in Japan. <br />
<br />
===Klimaat===<br />
[[Bestand:Kongobuji_Koyasan07n3200.jpg|right|300px|thumb|De [[Kongōbu-ji]]-tempel op de berg [[Koyasan]] met de bladeren van de [[Japanse esdoorn]].]]<br />
Van noord naar zuid heeft Japan te maken met verschillende klimaten. In het noorden en midden van het land is er een [[landklimaat]], met koude winters en warme zomers. Het klimaat in deze regio wordt beïnvloedt door het klimaat van [[Siberië]] en de [[Stille Oceaan]]. In de winter waait er koude lucht vanuit Siberië over de [[Japanse Zee]] naar Noord- en Midden-Japan en in de zomer waait er warme lucht vanuit de Stille Oceaan naar Japan toe. Het hele jaar door heeft de regio met een vochtig klimaat te maken. Het zuiden heeft een [[subtropisch klimaat]], waarin de winters warm en de zomers heet zijn. Ook hier heeft men een vochtig klimaat, met voornamelijk gedurende het regenseizoen veel neerslag. [[Tyfoon]]s komen regelmatig voor in Japan en brengen veel neerslag naar het land.<br />
<br />
===Grote steden===<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | 10 grootste steden van Japan<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
<br />
[[Bestand:Tokyo_Dome_night.jpg|200px]]<br />[[Tokio]]<br /><br />
[[Bestand:Yokohama_MinatoMirai21.jpg|200px]]<br />[[Yokohama]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Osaka_Castle_02bs3200.jpg|200px]]<br />[[Osaka]]<br /><br />
[[Bestand:Meieki_from_Heiwa_Park_Aqua_Tower.jpg|200px]]<br />[[Nagoya]]<br /><br />
|- <br />
<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Tokio]]''' || align="center" | {{formatnum:13227730}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Yokohama]]''' || align="center" | {{formatnum:3731706}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Osaka]]''' || align="center" | {{formatnum:2716989}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Nagoya]]''' || align="center" | {{formatnum:2311132}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Sapporo]]''' || align="center" | {{formatnum:1951523}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Kobe]]''' || align="center" | {{formatnum:1527481}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 7 || align="center" | '''[[Kioto]]''' || align="center" | {{formatnum:1466937}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 8 || align="center" | '''[[Fukuoka (stad)|Fukuoka]]''' || align="center" | {{formatnum:1570095}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 9 || align="center" | '''[[Kawasaki]]''' || align="center" | {{formatnum:1374441}} <br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 10 || align="center" | '''[[Hiroshima]]''' || align="center" | {{formatnum:1196875}}<br />
|}<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
Traditioneel wordt Japan ingedeeld in acht regio's. Vijf hiervan liggen op het eiland Honshu en de drie andere eilanden vormen eigen regio's. De regio's zijn [[Hokkaido]], [[Tohoko]], [[Kanto]], [[Chubu]], [[Kansai]], [[Chugoku]], [[Shikoku]] en [[Kyushu]]. De regio's vormen de culturele en historische regio's van Japan, maar worden in de administratie niet gebruikt. <br />
<br />
Japan is verdeeld in 47 prefecturen. Deze prefecturen kan men met provincies vergelijken. Er zijn vier soorten prefecturen; to (<span lang="ja" xml:lang="ja">都</span>) waarmee de hoofdstad [[Tokio]] wordt aangeduid, dō (<span lang="ja" xml:lang="ja">道</span>) waarmee Hokkaido wordt aangeduid, fu (<span lang="ja" xml:lang="ja">府</span>) waarmee [[Osaka]] en [[Kioto]] worden aangeduid en ken (<span lang="ja" xml:lang="ja">県</span>) voor de andere 43 prefecturen. De prefecturen bestaat sinds 1888 en aan het hoofd van een prefectuur staat een gouverneur. De 47 prefecturen zijn:<br />
{{kolommen3<br />
| Kolom1=<br />
* [[Aichi]]<br />
* [[Akita]]<br />
* [[Aomori]]<br />
* [[Chiba]]<br />
* [[Ehime]]<br />
* [[Fukui]]<br />
* [[Fukuoka (prefectuur)|Fukuoka]]<br />
* [[Fukushima]]<br />
* [[Gifu]]<br />
* [[Gunma]]<br />
* [[Hiroshima]]<br />
* [[Hokkaido]]<br />
* [[Hyogo]]<br />
* [[Ibaraki]]<br />
* [[Ishikawa]]<br />
* [[Iwate]]<br />
* [[Kagawa]]<br />
* [[Kagoshima]]<br />
* [[Kanagawa]]<br />
* [[Kioto]]<br />
* [[Kumamoto]]<br />
* [[Mie]]<br />
* [[Miyagi]]<br />
* [[Miyazaki]]<br />
| Kolom2=<br />
* [[Nagano]]<br />
* [[Nagasaki]]<br />
* [[Nara]]<br />
* [[Niigata]]<br />
* [[Oita]]<br />
* [[Okayama]]<br />
* [[Okinawa]]<br />
* [[Osaka]]<br />
* [[Saga]]<br />
* [[Saitama]]<br />
* [[Shiga]]<br />
* [[Shimane]]<br />
* [[Shizuoka]]<br />
* [[Tochigi]]<br />
* [[Tokushima]]<br />
* [[Tokio]]<br />
* [[Tottori]]<br />
* [[Toyama]]<br />
* [[Wakayama]]<br />
* [[Yamagata]]<br />
* [[Yamaguchi]]<br />
* [[Yamanashi]]<br />
|Kolom3=<br />
[[Bestand:Regions_and_Prefectures_of_Japan_2.svg|300px]]<br />
}}<br />
<br />
==Bevolking==<br />
===Algemeen===<br />
[[Bestand:Shopping_area_in_Ikebukuro,_May_2017.jpg|left|300px|thumb|Hoewel Japan een heel modern land lijkt in de steden, is het land nog erg traditioneel.]]<br />
De inwoners van Japan worden [[Japanners]] genoemd en vormen 99% van de bevolking van het land. Door de hoge eisen is er weinig [[immigratie]] naar Japan. Slechts 1% van de bevolking is niet-Japans, waaronder veel mensen uit [[Korea]] en [[China]]. Aan het begin van de 20e eeuw had Japan 44 miljoen inwoners en aan het begin van de 21e eeuw waren dat er 127 miljoen. Na de Tweede Wereldoorlog groeide de economie van Japan gestaag, waardoor ook de bevolking er hard groeide. Daarnaast steeg ook de [[levensverwachting]]. Zo werd een Japanse man in de jaren 50 rond de 60 jaar en is dat nu zo'n 80 jaar. In Azië heeft Japan het hoogste inkomen per inwoner. De economische groei werd gebruikt om sociale programma's op te zetten om de gezondheidszorg en het onderwijs te verbeteren. <br />
<br />
Tegenwoordig heeft Japan te maken met [[vergrijzing]] en ligt het aantal mensen dat sterft hoger dan het aantal mensen dat geboren wordt. Nog steeds is er echter sprake van [[overbevolking]]. Om de vergrijzing tegen te gaan is besloten om het krijgen van kinderen te stimuleren met gratis [[kinderopvang]]. Ook wordt gemotiveerd dat steeds meer vrouwen gaan werken. Hoewel vrouwen dezelfde rechten als mannen hebben, wordt van de vrouw nog steeds verwacht dat ze stopt met werken wanneer ze kinderen krijgt. Japan is nog steeds een erg traditioneel land, waarin de samenleving niet snel veranderd. De werksfeer voor vrouwen is erg onvriendelijk. Ook wordt van werknemers in het algemeen verwacht om na lange werkdagen nog te drinken en uit te gaan. Loyaliteit aan de werkgever is erg belangrijk en hiervoor is het privéleven ondergeschikt. De laatste jaren zijn er wel meer vrouwen aan het werk gegaan; zo kwam in 1985 een verbod op [[discriminatie]] van vrouwen op het werk. Ook is er in Japan nog steeds een groot [[taboe]] over [[homoseksualiteit]], maar de laatste jaren is hier verandering ingekomen en leidde in 2019 tot een wetsvoorstel om het [[homohuwelijk]] in te voeren. <br />
<br />
Hoewel Japan in vergelijking met West-Europa en de Verenigde Staten erg conservatief is, is het land progressiever dan andere landen in Azië, zoals China en Zuid-Korea. <br />
<br />
===Japans en andere talen===<br />
[[Bestand:3002_Kanji.svg|right|300px|thumb|Een lijst met [[kanji]]tekens. Kanji wordt gezien als het moeilijkste, maar ook het bekendste, Japanse schrift. Kinderen op school leren het door de tekens eindeloos over te schrijven!]]<br />
De officiële taal van Japan is het [[Japans]] (<span lang="ja" xml:lang="ja">日本語</span>). Het is een taal, die vanuit het Nederlands als erg moeilijk beschouwd. Het Japans heeft geen verwantschap met het [[Chinees]], of wat leenwoorden na. De twee talen behoren tot een hele andere taalfamilie. Het Japans heeft maar liefst drie schrijfwijzen. Als eerste is er het [[Hiragana]], wat wordt gebruikt in het dagelijks gebruik van de Japanners. Het tweede schrift is het [[Katakana]], wat wordt gebruikt voor de spelling van leenwoorden, buitenlandse namen en de namen van dieren en planten. Deze twee schriften bestaan specifiek uit 30 en 78 tekens. Het derde schrift is het [[Kanji]]. Het Kanji is de naam voor het officiële Japans dat in universiteiten en door de overheid gebruikt wordt. De tekens zijn afgeleid van het Chinees en moeten door alle leerlingen geleerd worden. Voor dagelijks taalgebruik moet men zo'n 3.000 Kanji-tekens kennen. Tegenwoordig leren leerlingen ook nog het [[Romaji]], oftewel het Japans geschreven in het Latijnse alfabet. Op deze manier leren de leerlingen ook het alfabet om bijvoorbeeld [[Engels]] te kunnen schrijven. <br />
<br />
99% van de Japanse bevolking spreekt Japans. De overige 1% wordt voornamelijk uitgemaakt door de taal van de bevolking van de [[Riukiu-eilanden]]. Deze taal is verwant aan het Japans en is daarmee de enige taal waarvan men met zekerheid kan zeggen dat het tot dezelfde taalfamilie behoort (al zijn er ook theorieën over verwantschap met het [[Mongools]], [[Turks]] en [[Koreaans]]). De taal van Riukiu-eilanden is eigenlijk een verzameling van dialecten en talen. Op privéscholen en internationale scholen in Japan wordt in het [[Engels]] lesgegeven, waardoor er ook een kleine groep is die Engelstalig is.<br />
<br />
===Religie===<br />
[[Bestand:Torii_de_Miyajima_2.JPG|left|250px|thumb|Een voorbeeld van een torii-poort. Zowel torri-poorten en jinja's worden aangeduid door hun kenmerkende rode kleur.]]<br />
Qua religie is Japan heel erg complex. Het [[shintoïsme]] en het [[boeddhisme]] zijn de twee belangrijkste godsdiensten in het land en hebben elkaar als het ware ook beïnvloed. Het boeddhisme kan in Japan in drie stromingen worden verdeeld, waarvan het [[zenboeddhisme]] het belangrijkst is. Het shintoïsme is een religie die typisch voor Japan is. Men aanbidt natuurgeesten ([[kami|kami's]]) in het geloof. Sommige kami's zijn plaatselijk, terwijl andere natuurverschijnselen of grotere objecten laten zien. Natuurliefde is belangrijk in het shintoïsme. Plaatselijke kami's worden aanbeden in [[jinja|jinja's]], een soort van tempels, en grotere objecten of natuurverschijnselen worden aangegeven door een [[torii|torii-poort]]. Japan kent meer dan {{formatnum:100000}} van dit soort heiligdommen. <br />
<br />
Japan heeft een kleine populatie [[christendom|christenen]]. Het Chinese [[confucianisme]] heeft een grote invloed op de Japanse cultuur, literatuur, kunst en architectuur gehad.<br />
<br />
==Cultuur==<br />
===Tradities===<br />
[[Bestand:Tea_ceremony_performing_2.jpg|right|300px|thumb|Het uitvoeren van de theeceremonie]]<br />
Japan is een traditioneel land, waarin nog altijd eeuwenoude tradities behouden zijn. Voorbeelden van gewoonten in Japan zijn o.a. dat men niet met schoenen of slippers over [[tatami]]-matten mag lopen en men mag zijn neus niet in het openbaar snuiten. Ook mag je nog je eetstokjes rechtop in de rijst zetten, aangezien zo de doden worden gevoerd. Daarnaast is het ongewoon om na middernacht te dansen en hebben politiekorpsen vanwege de lage misdaadcijfers verfkogels in plaats van gewone. <br />
<br />
Het bekendste Japanse ritueel is de [[Japanse theeceremonie]]. Hierin is het drinken van thee verheven tot een kunstvorm. Het bestaat uit een aantal opeenvolgende handelingen, die ervoor zorgen dat je optimaal kunt genieten van een kopje thee. De theeceremonie wordt uiterst serieus genomen! In de Japanse cultuur wordt 4 gezien als het ongeluksgetal. In liften vind men daarom haast nooit een knop voor de vierde verdieping; er wordt dan doorgeteld of de verdieping wordt 3A genoemd. <br />
<br />
Respect voor ouderen en het niet opdringen van iets zijn een belangrijk onderdeel van de Japanse cultuur. In Japan is het ook doodnormaal dat kinderen het klaslokaal met elkaar opruimen, zodat de juf, meester of schoonmaker dit niet hoeft te doen. Dit doen ze elke dag aan het einde van de les.<br />
<br />
===Architectuur===<br />
[[Bestand:Kenrokuen1.jpg|left|300px|thumb|Een voorbeeld van een Japanse tuin]]<br />
De Japanse architectuur verschilt per keizerlijke dynastie en was oorspronkelijk gebaseerd op de architectuur van China. De boeddhistische tempel [[Horyu-ji]] wordt gezien als één van de voorbeelden van de vroege Japanse architectuur. Dit gebouw staat 1993 op de [[werelderfgoedlijst]] van [[UNESCO]]. De huidige architectuur is gebaseerd op die van de Edoperiode (1750-1886), maar heeft tegenwoordig ook veel westerse en moderne invloeden. <br />
<br />
Voor de binnenhuisarchitectuur is de [[byōbu]], het typische Japanse kamerscherm met Japanse kalligrafie erop. Ook de [[tokonoma]] is een Japanse ontvangst- of theekamer die oorspronkelijk in huizen aanwezig is. Hier werden vroeger vaak siervoorwerpen getoond en werd als een essentieel onderdeel van het interieur gezien. Ook de [[Japanse tuin]] is een belangrijk onderdeel van huizen. Zo'n tuin bevat vaak een vijver met koivissen en schildpadden. Er zijn diverse soorten Japanse tuinen, zoals de Paradijstuin, de Theetuin en de Rotstuin. Elementen van een Japanse tuin zijn o.a. de [[tōrō]] (lantaarn) en de [[shishi-odoshi]].<br />
<br />
===Literatuur===<br />
[[Bestand:Basho_by_Kinkoku_c1820.jpg|right|300px|thumb|[[Matsuo Basho]], bekend van de [[haiku]].]]<br />
De Japanse literatuur bestaat sinds 8e eeuw, toen Japanse verhalen in [[kanji]] werden opgeschreven. ''[[Taketori Monogatari]]'' is het oudste verhaal van Japan en stamt uit de 10e eeuw. ''[[Het hoofdkussenboek]]'' (1002) van [[Sei Shōnagon]] en ''[[Het verhaal van Genji]]'' (begin 11e eeuw) van [[Murasaki Shikibu]] zijn tevens klassieke Japanse werken. [[Matsuo Bashō]], die gedurende de 17e eeuw leefde, is één van de bekendste dichters van Japan. Hij is bekend vanwege zijn dichtvorm, de [[haiku]]. Dit is een kort gedicht van drie regels, die nog altijd populair zijn onder dichters. Veel van de oude werken uit Japan, werden eind 19e eeuw vertaald voor de Europese en Amerikaanse markt. Schrijfster [[Yei Theodora Ozaki]] werkte als vertaler van korte verhalen en Japanse volksverhalen. In haar boek ''Japanse sprookjes'' (1908) verzamelde ze veel van deze verhalen. Na de oorlog wisten bepaalde Japanse werken nog onder de aandacht te worden gebracht, zoals ''[[Norwegian Wood]]'' (1987) van [[Haruki Murakami]]. Schrijver [[Kazuo Ishiguro]], bekend van ''[[De rest van de dag]]'' (1989), is geboren in Japan, maar officieel Brits. <br />
<br />
De Japanse folklore (volksverhalen) is erg uitgebreid en er komen nog al aparte wezens voor. Een voorbeeld is de [[kitsune]], een wezen dat half-mens half-vos is. De Japanse mythologie en volksverhalen vormde de inspiratie voor veel ''[[urban legends]]'' (zogeheten broodje-aapverhalen), die op het internet vrij bekend zijn. Een voorbeeld is het verhaal van ''[[Cow Head]]'' of ''Gozu''. Dit verhaal gaat over een boek, dat zo angstaanjagend is dat mensen er aan overlijden.[[Bestand:卡拉OK.jpg|left|252x252px|thumb|Een vrouw die [[karaoke]] zingt]]<br />
===Muziek===<br />
De [[karaoke]] komt oorspronkelijk uit Japan en is wereldwijd bekend. Het bereikte in de jaren 60 de westerse wereld en verwierf zelf aan populariteit. Het idee van karaoke is dat een persoon meezingt op enkel de muziek van een muzieknummer naar keuze, terwijl de tekst op een beeldscherm staat. In 1993 bleek dat meer Japanners aan karaoke deden dan aan traditionele activiteiten als bloemschikken. In het land is karaoke zo populair, dat er heuse karaoke-cafés zijn ontstaan. <br />
<br />
In de jaren 90 werd [[J-pop]] wereldwijd erg bekend; oftewel popmuziek uit Japan. Hoewel [[K-pop]], popmuziek uit Zuid-Korea, tegenwoordig populairder is, is J-pop in Japan en andere Aziatische landen nog altijd enorm populair. [[Ayumi Hamasaki]], [[Southern All Stars]] en [[B'z]] zijn een van de bekendste namen van de Japanse hitlijsten. [[Yoko Ono]] is één van bekendste artiesten uit Japan. Ze was getrouwd met de Britse zanger [[John Lennon]]. Samen zaten ze in bed in [[Amsterdam]] en [[Montreal]] om te protesteren voor wereldvrede in 1969; de ''[[Bed-Ins for Peace]]''. Lennon en Ono werkte samen aan het nummer ''[[Imagine]]'', waarin wordt gespeculeerd over een wereld met vrede.<br />
<br />
=== Japanse (traditionele) muziekinstrumenten ===<br />
De [[muziek]] van Japan omvat vele verschillende genres, zowel [[traditioneel]] als modern. Het woord voor "muziek" in het Japans is 音楽 (ongaku), een combinatie van de kanji schrifttekens 音 (on=geluid) met 楽 (gaku= genieten). Dus letterlijk genieten van geluid. Traditionele Japanse muziek verschilt duidelijk van westerse muziek. De traditionele Japanse muziek heeft of met het boeddhistische chanten (zingend teksten opzeggen) of met de [[Orkest|orkesten]] van het [[hof]] te maken, en kent al een lange geschiedenis vanaf de Tang dynastie (618-907). Veel van de Japanse muziekinstrumenten zijn verwant aan die uit andere Aziatische landen en werden al in de traditionele muziek gebruikt. De westerse [[klassieke muziek]] en bijbehorende instrumenten vind je terug in de vele symfonieorkesten die Japan telt. Ook op de Tokyo Music School (Tôkyô ongaku gakkô) wordt er lesgegeven in de westerse klassieke muziek. Tegenwoordig is er sprake van een soort mix (kruisbestuiving) van traditionele Japanse muziek en de westerse klassieke muziek, maar ook omgekeerd hoor je Japanse invloeden in de westerse (pop)muziek.<br />
<br />
Traditionele [[Muziekinstrumenten]] onderverdeeld naar functie:<br />
* Slaginstrumenten: Sasara, zie [[Kokiriko|Kokiriko,]] [[Den-den daiko]] of draaitrommel, [[Hyōshigi]] (soort [[claves]]), Ikko (zie [[Tsuzumi]]), [[Kagura suzu]], [[Kakko]], [[Kane (muziekinstrument)|Kane]] (soort platte bel of gong), [[Mokugyo]], Mukkuri (mondharp, zie [[Angkuoch]]), [[Ōtsuzumi]] en San-no-tsuzumi (handtrommel, zie [[Tsuzumi]]), Shakubyoshi (twee houten platen die tegen elkaar worden geslagen), [[Shime-daiko]], Shōko (zie [[gong]]), [[Tsuri-daiko]], [[Tsuzumi]] (handtrommel)<br />
* Tokkelinstrumenten: [[Biwa]], [[Gottan]], [[Ichigenkin]], Junanagen (zie [[koto]]), [[Koto]], Kugo (zie [[Konghou]]), [[Tonkori]], [[Yamatogoto]], <br />
* Strijkinstrument: [[Kokyū]], Kūchō, Leiqin of Zhuihu (zie [[Kokyū]]),<br />
* Snaarinstrument: [[Sanshin]], [[Sanxian]], [[Shamisen]], [[Taiko]], [[Taishogoto]], <br />
* Blaasinstrument: [[Hichiriki]] (houtblazer), Saing of [[Horagai]] (schelphoorn), Hotchiku, Kagurabue, Komabue, Shakuhachi en Shinobue ([[Bamboefluit]]), Shō (verwant aan Chinese [[Sheng]])<br />
<br />
=== Manga en anime ===<br />
[[Bestand:Tezuka_Osamu.JPG|right|300px|thumb|[[Tezuka Osamu]], één van de bekendste Japanse anime-artiesten. Osamu's anime-series zijn nog altijd populair in Japan en inspireerde andere artiesten.]]<br />
[[Manga]] is één van de bekendste dingen uit de moderne Japanse cultuur. Het is de Japanse versie van het [[stripboek]] en staat bekend om zijn eigen stijl. Mangaboeken zijn erg populair in Japan, zowel onder de jeugd als onder volwassenen. Manga is pas echt ontstaan rond 1946 en werd beïnvloed door de originele Japanse [[blokdruk]] en voornamelijk Amerikaanse stripverhalen en tekenfilms. In de tweede helft van de 20e eeuw won manga aan populariteit. Er zijn zelfs verschillende mangaboekenseries, zoals ''[[Death Note]]'', die ook buiten Japan erg populair zijn. <br />
<br />
Van manga zijn ook animatieseries en animatiefilms afgeleid; deze worden [[anime]] genoemd. Animeseries ontstonden gedurende de jaren 50 en zijn nog altijd erg populair in Japan. Er zijn zelfs hele anime-franchises, waarin verschillende series gemaakt worden. Anime was oorspronkelijk alleen in Japan erg populair, maar in de jaren 80 bereikten veel anime-series ook de westerse wereld, maar het aanbod was aanvankelijk klein. ''[[Sailor Moon]]'' werd in 1992 de eerste Japanse anime-serie, die in de Verenigde Staten en Europa doorbrak. Sindsdien zijn er diverse anime-series gemaakt, die wereldwijd veel populariteit hebben. Voorbeelden hiervan zijn ''[[Pokémon]]'', ''[[Dragon Ball]]'', ''[[Bakugan]]'' en ''[[Naruto]]''. Anime-series zijn er in diverse thema's, voor diverse doelgroepen en richten zich ook op verschillende sociale thema's.<br />
<br />
===Sport===<br />
[[Bestand:Asashoryu_fight_Jan08.JPG|left|300px|thumb|Een [[sumo]]wedstrijd]]<br />
[[Sumo]] wordt gezien als de traditionele, nationale sport van Japan. Ook Japanse vechtsporten, zoals [[karate]], [[judo]] en [[kendo]], zijn traditionele sporten. Deze sporten zijn nog altijd populair in het land en hebben ook hun weg over de wereld gevonden. Nog altijd worden er verschillende toernooien gehouden, die veel bekijks opleveren. [[Basketbal]] en [[voetbal]] zijn ook populair in het land. Samen met Zuid-Korea organiseerde het land in 2002 het wereldkampioenschap voetbal. Ook [[motorsport]] in het land populair. Motorsport wordt gesteund door autofabrikanten, zoals [[Honda]] en [[Toyota]]. De [[Grand Prix van Japan]] is het bekendste voetbaltoernooi van het land. <br />
<br />
Japan mocht drie keer de Olympische Spelen houden. De eerste keer waren de Zomerspelen van 1964 in [[Tokyo]], de tweede keer de Winterspelen van 1972 in [[Sapporo]] en de derde keer de Winterspelen van 1998 in [[Nagano]]. Het land mag in 2020 de [[Olympische Spelen 2020|Olympische Spelen]] organiseren in de hoofdstad Tokyo, waarbij Tokyo de eerste stad in Azië wordt de Olympische Zomerspelen twee keer mocht organiseren. <br />
<br />
===Culinair===<br />
[[Bestand:Sushi7.jpg|right|300px|thumb|[[Sushi]] met [[sojasaus]] en [[wasabi]]. In Japan gebruikt men traditioneel geen mes en vork, maar [[eetstokje]]s.]]<br />
De Japanse keuken is over de gehele wereld bekend en in veel landen zijn er Japanse restaurants te vinden. In westerse landen, waaronder Nederland en België, is er in elke stad wel één of meerdere van dit restaurants te vinden. Het populairste gerecht van Japan is [[sushi]]. Sushi zijn (kleine) hapjes die rijst en vaak ook [[zeewier]] bevatten. Er zijn enorm veel verschillende soorten sushi, zowel traditionele als moderne varianten. Sushi kan [[zalm]], [[tonijn]], [[komkommer]], [[avocado]], [[surimi]], [[garnaal]] en/of andere ingrediënten bevatten. Vaak wordt er [[sojasaus]], [[gember]] en/of [[wasabi]] bij gegeten. <br />
<br />
Een ander bekend gerecht uit Japan is [[teriyaki]]. Dit is een bepaalde kooktechniek, waarbij het vlees of de vis wordt gemarineerd in sojasaus, suiker en rijstwijn. Ook [[wakame]] (rauwe zeewier), [[edamame]] (gekookte, onrijpe sojabonen), [[nikujaga]], [[misosoep]], [[ankimo]], [[tataki]] en [[tempura]] zijn bekende Japanse gerechten. Een bekende frisdrank uit Japan is [[calpis]], wat uit fruitwater met schaafijs bestaat. [[Groene thee]] is erg populair in het land. De [[Japanse zoutjes]] en [[Koala's March]] zijn bekende Japanse snacks. <br />
<br />
In de Japanse keuken wordt nog altijd [[walvis]]vlees gegeten. Hoewel er internationale afspraken zijn die dit verbieden, stelt de Japanse overheid walvissen te vangen voor wetenschappelijk onderzoek. Internationale organisaties stellen echter dat dit onwaar is en het walvisvlees wordt verkocht op de markt.<br />
<br />
==Politiek==<br />
===Keizerrijk===<br />
[[Bestand:Enthronement_Ceremony_of_Emperor_Naruhito_2.png|left|300px|thumb|Keizer [[Naruhito]] tijdens zijn inhuldigingsceremonie]]<br />
Japan heeft een keizer als [[staatshoofd]] en is daarom een keizerrijk. Dit is erg bijzonder, aangezien Japan momenteel het enige (en laatste) keizerrijk ter wereld is. Dit heeft ermee te maken dat aan het begin van de vorige eeuw veel keizerrijken een republiek werden, zoals Duitsland en Rusland. Japan wist de monarchie ook na de Tweede Wereldoorlog te behouden. Waar de keizer vroeger als een god vereerd werd en veel macht heeft, heeft de keizer tegenwoordig geen macht en goddelijke status meer. De keizer is het "gezicht en symbool van het land" en vertegenwoordigt Japan in het buiten- en binnenland. <br />
<br />
De eerste keizer van Japan was [[Jimmu]]. Hoewel iedereen in Japan het er over eens is dat hij bestaan heeft, is daar geen officieel bewijs voor. Desalniettemin wordt Jimmu in de telling meegeteld. De huidige keizer van Japan is [[Naruhito]], die in 2019 aantrad. Hij is de zoon van de voormalige keizer [[Akihito]]. Akihito maakte in 2016 bekend dat hij wilde aftreden wegens zijn gezondheid, maar dat was op dat moment onmogelijk. Een keizer kon volgens de wet alleen opgevolgd worden wanneer hij overleed. Een wetswijziging in 2017 maakte het aftreden mogelijk, waarmee Akihito de eerste keizer was die aftrad sinds 1817. Officieel mogen vrouwen geen keizer van Japan sinds 1889. Vóór 1889 hebben wel acht vrouwen geregeerd als keizer(in) van Japan.<br />
<br />
===Politiek systeem===<br />
[[Bestand:Diet_of_Japan_Kokkai_2009.jpg|right|300px|thumb|Het parlementsgebouw van Japan, waar de [[Kokkai]] vergaderd]]<br />
De huidige [[grondwet]] van Japan komt uit 1947 en maakte van Japan een [[democratie]]. Hoewel Japan een keizerrijk bleef, werd de keizer niet meer als goddelijk gezien en zorgde ervoor dat meer macht ging naar het parlement en de regering. De regering van Japan wordt geleid door de minister-president. Tegenwoordig is de huidige minister-president [[Shinzō Abe]] sinds 2012. <br />
<br />
Het parlement van Japan wordt de [[Kokkai]] genoemd. De Kokkai bestaat uit het [[Lagerhuis (Japan)|Lagerhuis]] en het [[Hogerhuis (Japan)|Hogerhuis]]. Een wet moet eerst door het Lagerhuis en vervolgens door het Hogerhuis om geldig te zijn. Het Lagerhuis heeft 480 leden en het Hogerhuis heeft 242 leden. Het Lagerhuis wordt direct door de bevolking gekozen door middel van verkiezingen, maar het Hogerhuis wordt niet-democratisch gekozen en bestaat uit Japanse edelen. De grootste partij is de [[Liberaal-Democratische Partij van Japan|Liberaal-Democratische Partij]]. De partij was van 1955 tot 2009 de grootste partij (met uitzondering van 1993-1994). Sinds 2012 is de partij weer de grootste. <br />
<br />
===Buitenlandse politiek===<br />
[[Bestand:Diplomatic_missions_of_Japan.png|left|300px|thumb|Landen waar de Japanse regering op [[staatsbezoek]] is geweest.]]<br />
Japan heeft met elke lidstaat van de [[Verenigde Naties]], op [[Noord-Korea]] na, op de één of andere manier een internationale relatie. Ook heeft Japan diplomatieke relaties met [[Vaticaanstad]] en [[Kosovo]]. Het land heeft een goede band met de [[Verenigde Staten]], [[Canada]] en veel West-Europese (en tegenwoordig ook Oost-Europese) landen. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er veel handel tussen de landen en ze waren de vertegenwoordigers van het [[kapitalisme]]. Ook met veel Latijns-Amerikaanse en Oceanische landen heeft Japan goede banden. In [[Palau]] en [[Peru]] zijn grote Japanse gemeenschappen. In Azië speelt de Japanse overheersing tijdens de Tweede Wereldoorlog nog steeds een grote rol. Hoewel Japan op economisch vlak goede banden heeft met [[Zuid-Korea]], speelt de Japanse gruwelijkheden op (Zuid-)Koreaanse burgers nog steeds een rol. Ook heeft Japan zo'n "vreemde" relatie met [[China]], maar ondanks de verschillen hebben de landen wel besloten om samen te werken op economisch vlak. Japan heeft politiek en economisch een goede band met democratischere [[Taiwan]] en de stad [[Hongkong]].<br />
<br />
==Economie==<br />
[[Bestand:Japanese_Coins.jpg|right|300px|thumb|Een aantal munten van de Japanse yen]]<br />
De Japanse economie was door de Tweede Wereldoorlog vrijwel volledig stilgelegd. Alle grote steden waren gebombardeerd. In totaal waren een kwart van kapitaal, een kwart van de infrastructuur en 80% van de schepen verwoest. Daarvoor werd begonnen met een periode van wederopbouw en in 1951 lag de economie weer op het vooroorlogse niveau. Japan werd onderdeel van de handelstriade; een handelsnetwerk tussen de Verenigde Staten, Japan en West-Europa. Dit netwerk zorgde ervoor dat Japan in na de Tweede Wereldoorlog enorm welvarend werd. Veel technologie en producten werden en worden nog altijd in Japan gemaakt. Voorbeelden zijn horloges, fototoestellen, klokken, auto's, naaimachines, computers en games. Grote Japanse bedrijven zijn [[Panasonic]], [[Nintendo]], [[Mitsubishi]], [[Sony]] en [[Toyota]]. De bedrijven zijn over de gehele wereld bekend. <br />
<br />
De munteenheid van Japan is de [[Japanse yen]] (¥). Waar Japan, de Verenigde Staten en West-Europa de rijkste gebieden ter wereld zijn, komt daar de laatste jaren verandering in. Japan kreeg in de jaren negentig concurrentie van de [[Aziatische tijgers]] (Hongkong, Zuid-Korea, Taiwan en [[Singapore]]). Tegenwoordig komt de meeste concurrentie uit [[China]], waar producten goedkoper geproduceerd kunnen worden. Daarnaast speelt ook de vergrijzing een rol en loopt de Japanse economie als het ware de laatste jaren vast. De Japanse regering komt daarom ook regelmatig met maatregelen om de economie toekomstbestendig te maken. Desalniettemin is Japan na China en de Verenigde Staten de derde economie ter wereld.<br />
<br />
== Bronnen ==<br />
* Lesmethode: BuiteNLand havo 5 (gelezen in schooljaar 2017/2018). Informatie in artikel uit samenvatting.<br />
* [https://www.curioctopus.nl/read/18557/13-tradities-en-gewoontes-die-van-japan-een-unieke-plek-maken-in-deze-wereld ''13 tradities en gewoonten die van Japan een uniek plek maken in deze wereld'']. Bron: www.curioctopus.nl (gelezen op 1 maart 2020).<br />
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Japan ''Japan'']. Bron: Nederlandstalige Wikipedia (gelezen op 1 maart 2020).<br />
* [https://www.spottingwildlife.com/flora-en-fauna-van-japan.html ''Flora en Fauna van Japan'']. Bron: www.spottingwildlife.com (gelezen op 9 februari 2020).<br />
* [https://www.azie.nl/japan/reisgids/religie-tradities-japan/ ''Religie en tradities in Japan'']. Bron: www.azie.nl (gelezen op 1 maart 2020).<br />
* {{Engels}} [https://en.wikipedia.org/wiki/Japan ''Japan'']. Bron: Engelstalige Wikipedia (gelezen op 1 maart 2020). <br />
* {{Engels}} [https://www.youtube.com/watch?v=j3XpfBChLyk ''Japan'']. Youtube-kanaal: Geography now! (gezien op 2 maart 2020).<br />
* {{Engels}} [https://www.youtube.com/watch?v=x9-e_3GHrzw ''Japanese language'']. Youtube-kanaal: Langfocus. (gezien op 2 maart 2020). <br />
{{Navigatie landen Azië}}<br />
<br />
[[ca:Japó]]<br />
[[de:Japan]]<br />
[[en:Japan]]<br />
[[es:Japón]]<br />
[[eu:Japonia]]<br />
[[fr:Japon]]<br />
[[it:Giappone]]<br />
[[ru:Япония]]<br />
<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Eilandengroep]]<br />
[[Categorie:Japan| ]]<br />
[[Categorie:Landen van Azië]]<br />
[[Categorie:Keizerrijk]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Australi%C3%AB_(land)&diff=672316Australië (land)2021-06-15T11:34:16Z<p>Pernille6824: /* Onderwijs */</p>
<hr />
<div>{{zie artikel|Bedoel je het continent Australië? [[Australië (continent)|Klik hier!]]}}{{Award}}{{Australië}}<br />
'''Australië''' is een land in [[Oceanië]]. Australië werd onafhankelijk van het [[Verenigd Koninkrijk]] op 1 [[januari]] 1901 en heeft meer dan 20 [[miljoen]] inwoners. Het land ligt op het [[zuidelijk halfrond]]. Ze spreken er vooral [[Australisch Engels]], dat is [[Engels]] met een beetje accent en wat aparte woorden die je in andere varianten van het Engels niet hebt. <br />
<br />
Australië wordt nu vooral bewoond door Europeanen, maar vroeger bevolkten de [[Aboriginals]] het hele eiland. Australië is bekend om verschillende dingen. Onder andere de prachtige natuur, het [[Groot Barrièrerif]] en het grote [[Sydney Opera House]] maken het grote eiland erg bekend.<br />
<br />
==JOOOOO KICK==<br />
=== Voor de Europese ontdekking van Australië ===<br />
Ongeveer 50.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen naar Australië. De Engelsen noemen hen sinds 1789 [[Aboriginals]], een [[Latijn]]se term voor 'oorspronkelijke bewoners'. Deze bewoners waren afkomstig uit [[Zuidoost-Azië]]. Omdat er 50.000 jaar geleden veel water bevroren was, Bijvoorbeeld aan de Noord- en Zuidpool, kwamen er natuurlijke bruggen van Azië naar Australië waardoor mensen en dieren naar Australië konden lopen. Dit was een proces van circa 40.000 jaar. De aarde warmde op, het ijs begon te smelten en de zeespiegel op aarde steeg. Zo werd Australië een eiland.<br />
<br />
In het jaar 150 werd er voor het eerst over Australië geschreven door de [[Oude Grieken]]. Ze noemde het land "Terra Australis" oftewel Zuidland. Veel mensen waren gefascineerd door het onbekende land en gingen er naar op zoek. Het was bedoeld als een verhaaltje. De Grieken hadden nooit gedacht dat er ook echt een zuidelijk land zou zijn.<br />
<br />
===De vlag van Aboriginals===<br />
De vlag van de Aboriginals is aan de bovenkant zwart. Het zwarte symboliseert de Aboriginals. De onderkant is rood en dat symboliseert de aarde. In het midden van de vlag staat nog een gele cirkel die de zon symboliseert.<br />
<br />
=== Europese ontdekking en kolonisatie ===<br />
[[Bestand:Captainjamescookportrait.jpg|thumb|300px|[[James Cook]]]]<br />
[[Bestand:New Holland including New South Wales.jpg|250px|thumb|left|Een oude kaart van "Nieuw Holland". Hoewel Nieuw-Holland nu inmiddels Australië heet, is Nieuw-Zeeland nog steeds bekend onder haar Nederlandse naam]]<br />
In 1606 legde het [[Nederland]]se schip "Duyfken" aan in de Golf van Carpentaria in het noorden van Australië, tegenover [[Nieuw-Guinea]]. Kapitein [[Willem Janszoon]] was niet erg gecharmeerd van het moerassige land met zijn vijandige bewoners, en keerde terug naar Bantam op [[Java]], [[Nederlands-Indië]]. In 1616 bereikt een ander Nederlands schip Shark Bay (nu Denham) in het uiterste westen van Australië. De volgende anderhalve eeuw bezoeken nog diverse Nederlanders, [[Frankrijk|Fransen]] en [[Engeland|Engelsen]] dit land dat dan inmiddels "Nieuw Holland" genoemd wordt, maar men voelt weinig behoefte het nogal barre land te verkennen of koloniseren. In 1770 vaart Engelsman [[James Cook]] als eerste Europeaan langs de oostkust van Australië, gaat aan land in Botany Bay (nu Sydney), claimt de oostkust voor Engeland, en noemt die "Nieuw-Zuid-Wales".<br />
<br />
Bij terugkeer van Cook in Engeland ziet de Engelse regering in Australië een oplossing voor de overbevolkte Engelse gevangenissen, te meer als Engeland door het definitieve verlies van de koloniën in [[Noord-Amerika]], die zich in 1783 onafhankelijk maken als de Verenigde Staten, daar geen gevangenen meer heen kan deporteren. Engeland sticht dus strafkoloniën in Australië, de eerste in 1788 in het huidige [[Sydney]]. Nog voor 1800 beginnen ook vrije Engelsen zich te vestigen; ze kunnen voor vrijwel niets stukken land aankopen van de Britse regering.<br />
<br />
De Britse kolonisators eigenen zich direct het land en de waterbronnen van de inheemse bevolking, de Aboriginals, toe, en rechtvaardigen dit met de redenering dat deze inboorlingen het begrip "landeigendom" niet kennen en ‘dus’ wel verdreven kunnen worden. Verwoesting van land en voedselbronnen van de Aboriginals leidt tot hun verhongering; Aboriginals reageren tot in de 19e eeuw met gewapend verzet en guerrillaoorlog; blanke kolonisten reageren daar weer op met grote gewelddadigheid en willekeurige massaslachtingen, zoals in Pinjarra (1834), Myall Creek (1838), Battle Mountain (1884) en Coniston (1928). Schattingen zijn dat in 1770 de Aboriginal-bevolking ongeveer 700.000 mensen telde, en dat tegen het jaar 1900 90% daarvan was weggevaagd door de gevolgen van landdiefstal (tegen 1870 hebben de Europeanen zich alle vruchtbare gebieden toegeëigend), direct geweld en Europese besmettelijke ziekten. Bij direct geweld worden in totaal tussen de 10.000 en 20.000 Aboriginals en 3.000 blanken gedood.<br />
<br />
In alle uithoeken van het enorme eiland ontstaan Britse kolonies: 1824 bij [[Brisbane]] (oost), 1829 bij [[Perth]] (zuidwest), 1835 [[Melbourne]] (zuidoost), 1836 bij [[Adelaide]] (zuid), 1869 [[Darwin]] (noord). <br />
<br />
De ver van elkaar gelegen gebieden worden afzonderlijk bestuurd door een eigen gouverneur. Na 1855 krijgen ze geleidelijk een grotere mate van zelfbestuur binnen het Britse rijk. De koloniën zien om diverse redenen voordelen in samenwerking, en dit leidt in 1901 tot de oprichting, met instemming van het Britse parlement, van de "Commonwealth (republiek) of Australia" als gedeeltelijk autonoom (zelfstandig) gebied binnen het Britse rijk.<br />
<br />
=== 1901-1945 ===<br />
[[Bestand:CSIRO ScienceImage 11533 Parliament House Canberra.jpg|thumb|300px|De nieuwe hoofdstad [[Canberra]] met het Australische Parlementsgebouw]]<br />
In 1901 keurde Australië een [[federatie|federale]] [[grondwet]] goed en werd een zelfregerend deel ([[dominion]]) van het Britse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten Australische eenheden onder andere op [[Ambon]], in [[Egypte]], op [[Kreta]] en in de [[Oceanië|Pacific]].<br />
<br />
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architect [[Walter Burley Griffin]] werd uitgevoerd vanaf 1913, en in 1927 werd het aldus ontstane [[Canberra]] de nieuwe hoofdstad.<br />
<br />
=== 1945-heden ===<br />
Sinds de Tweede Wereldoorlog is Australië veranderd door een streng [[immigratie]]programma. Hierdoor werden lange tijd uitsluitend blanke Europeanen toegelaten, maar sinds de jaren '80 is de instroom van Aziaten sterk toegenomen. Dit alles leidde tot wrijving in de samenleving, en in 1996 behaalde Pauline Hanson met haar One Nation Party en een programma gebaseerd op {{wbwoord|2|xenofobische}} uitgangspunten 1 miljoen stemmen.<br />
<br />
Australië blijft een constitutionele [[monarchie]] met Koningin Elizabeth II als staatshoofd: een referendum om een republiek te vestigen werd in 1999 afgewezen.<br />
<br />
==JOOOO KICK==<br />
[[Bestand:Glen Namundja.jpg|thumb|400px|Een [[Aboriginal]]man is bezig met het maken van Aboriginalkunst. Deze kunst is heel populair geworden]]<br />
Australië is een land van [[immigrant]]en. Dat betekent dat er veel mensen uit het buitenland komen. Bijna 25% van de Australiërs is in het buitenland geboren en 43% van de Australiërs heeft minimaal één ouder die in het buitenland is geboren. Veel Europese immigranten zijn na de [[Tweede Wereldoorlog]] naar Australië verhuisd. Ze kwamen vooral uit het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Ierland]], [[Italië]], [[Duitsland]], [[Griekenland]] en [[Nederland]].<br />
<br />
Sinds 1973 worden er ook veel immigranten toegelaten die niet Europees zijn, bijvoorbeeld uit [[China]], [[Vietnam]] en [[Indonesië]]. Ook zijn er de laatste jaren veel mensen uit [[Zuid-Afrika]] verhuisd naar Australië.<br />
<br />
In 2011 waren er zo'n 548.370 [[Aboriginals]] in Australië: zo'n 2,5% van de totale bevolking.<br />
<br />
===Taal===<br />
Australiërs spreken [[Engels]], omdat het land een [[kolonie]] van het Verenigd Koninkrijk was. Toch hebben de Australiërs er een beetje een eigen taaltje van gemaakt. Veel woorden worden afgekort. Barbecue wordt bijvoorbeeld Barbie en breakfast wordt breakie. Als Australiërs Engels spreken hebben ze meestal ook een typisch Australisch accent. Dit wordt Australisch Engels genoemd.<br />
<br />
{| class="wikitable"<br />
! Woord<br />
! Vertaling<br />
|-<br />
| Akle-bitter<br />
| Een klein kind<br />
|-<br />
| Oz of Straya<br />
| Australië<br />
|-<br />
| Oldies<br />
| Ouders<br />
|-<br />
| Beauty<br />
| Geweldig, mooi, te gek!<br />
|-<br />
| Bloke<br />
| Een man/vent<br />
|-<br />
| Bird<br />
| Meisje<br />
|-<br />
| G'day<br />
| Hallo<br />
|-<br />
| Loo<br />
| WC<br />
|}<br />
<br />
===Godsdienst===<br />
[[Bestand:Sydney StMaryCathedral perspective.JPG|thumb|400px|De rooms-katholieke ''St Mary's Cathedral'' in [[Sydney]]]]<br />
In Australië zijn groeiende gemeenschappen zoals: [[islam|moslims]], [[Hindoeïsme|hindoes]], [[Sikhisme|sikhs]] en [[boeddhisme|boeddhisten]]. Maar godsdienst in Australië is geen vanzelfsprekend iets; meer dan een miljoen Australiërs zegt helemaal niet te geloven. Vooral de laatste jaren loopt het kerkbezoek terug in het land. Australië telt inmiddels ongeveer 25 [[moskee]]ën. Meer dan een miljoen Australiërs hangt geen enkele godsdienst aan. De meeste mensen zijn [[Christelijk]], zo'n 75% van de bevolking. Er zijn verschillende stromingen:<br />
* [[Anglicaans]] 26%<br />
* [[Rooms-katholiek]] 26%<br />
* [[Methodist]] en [[presbyteriaans]] 10%<br />
* [[Grieks-orthodox]] 3%<br />
* [[Baptisme|Baptist]] 3%<br />
* [[Lutheranisme|Luthers]] 3 %<br />
<br />
Aboriginals hebben hun eigen geloof. Ze geloven dat een geest van een overledene terugkeert in het lichaam van een ander mens ([[reïncarnatie]]).<br />
<br />
===Voedsel===<br />
[[Bestand:Vegemiteontoast large.jpg|left|150px|thumb|[[Vegemite]] op toast]]<br />
Bush Tucker wordt veel gegeten in Australië, dit is eten wat je direct uit de natuur haalt. Het staat bekend om zeer sterke smaken. Bush Trucker betekent letterlijk: eten dat de [[woestijn]] biedt. Australië kende lang geen echte eigen keuken. Het was zo slim om het beste eten van anderen culturen over te nemen. Naast de enorme keuze aan restaurants kun je ook in de supermarkt net als in Nederland eten uit allerlei landen en culturen kopen. In het land wordt er veel [[vlees]] gegeten. Niet alleen rund- of varkensvlees, maar ook kangoeroe- of krokodillenvlees. Behalve deze vreemde vleessoorten is ook lamsvlees populair. Er zijn ook veel soorten [[fruit]], de meeste komen uit hun eigen land, maar het is daar iets duurder dan in Nederland. Ze hebben er ook het BYO-concept dat wil zeggen "''Bring Your Own''", dat betekent dat je zelf drinken mee mag nemen naar een restaurant.<br />
<br />
Australiërs lusten ook wel bier. Elk dorp hoe klein ook heeft wel een café. Ze drinken het bier koud. Ze drinken ook wel wijn in Australië. Australiërs drinken ook veel [[thee]]. Men drinkt meestal thee met [[melk]], dat heet white tea, en thee met [[suiker]], black tea.<br />
<br />
Iets wat wordt gezien als typisch Australisch is [[Vegemite]]. Dat is een ''spread'' die je op je brood smeert.<br />
<br />
==Politiek==<br />
[[Bestand:Trooping the Colour, Saturday June 16th 2007.jpg|left|300px|thumb|De Britse koninklijke familie is ook de Australische koninklijke familie. In het groen [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth]]]]<br />
Sinds 1901 is Australië - officieel ''Commonwealth of Australia'' - een [[Federatie]]. De federale regering wordt in Australië de Commonwealth genoemd en zit in de hoofdstad Canberra. De Commonwealth heeft een door het volk gekozen [[parlement]] met twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer) en de Senaat (Eerste Kamer).<br />
<br />
Aan het hoofd van de regering staat de minister-president. Op dit moment is dat [[Scott Morrison]]. De partij – of {{wbwoord|1|coalitie}} van partijen – met een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden wordt de regering en de ministers worden aangesteld uit beide kamers.<br />
<br />
In Australië is er sprake van een tweepartijensysteem, net als in [[Verenigde Staten|Amerika]]. Er is een links blok (Labor) en een rechts blok (een coalitie van Liberal Party en National Party). Op dit moment is de Liberal Party met Scott Morrison aan het roer de grootste partij.<br />
<br />
Hoewel Australië een onafhankelijk land is, is de koning(in) van het [[Verenigd Koninkrijk]] officieel ook de koning(in) van Australië. Op dit moment is dat [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth II]]. De Koningin benoemt op advies van de Australische Federale Regering de Gouverneur-generaal van Australië om haar te vertegenwoordigen. Hij of zij is dus de plaatsvervanger van de koningin. Zij zit namelijk zelf meestal in Engeland.<br />
<br />
Australië heeft een geschreven grondwet. Daarin staan de functies van de Commonwealth: zoals buitenlandse betrekkingen, handel, defensie en immigratie. Veel andere dingen worden geregeld door de staten. Australië is tenslotte een federatie.<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
[[Bestand:Australia locator-MJC coloured (labelled).png|thumb|400px|De staten en interne territoria van Australië]]<br />
Australië heeft zes staten. Deze staten hebben zelfbestuur, dat betekent dat ze veel dingen zelf mogen beslissen. Ook zijn er drie {{wbwoord|3|interne territoria}}. Het Australian Capital Territory en het Northern Territory hebben ook zelfbestuur, maar het Jervis Bay Territory niet. Dat wordt rechtstreeks bestuurd door de overheid: de Commonwealth.<br />
<br />
Zowel de staten als de autonome territoria hebben een vorm van zelfbestuur. Dat betekent dat ze een eigen premier, een parlement met een Senaat (Eerste Kamer) en Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer), en een grondwet hebben. Maar de staten zijn alsnog een stuk zelfstandiger dan de territoria. Zo mag de Commonwealth bijvoorbeeld [[uranium]] uit de mijnen in het Northern Territory halen, zonder toestemming van het territorium. Dit zou niet zomaar in Western Australia kunnen. De Commonwealth mag dus dingen doen in de territoria, zonder toestemming. In de staten is dit haast onmogelijk.<br />
<br />
{| class="wikitable" <br />
!<br />
! Staat<br />
! Inwoners<br />
! Hoofdstad<br />
|-<br />
| 1.<br />
| [[Bestand:Flag of New South Wales.svg|20px|border]] [[Nieuw-Zuid-Wales|New South Wales]] || align="right" | 7.272.800 || [[Sydney]]<br />
|-<br />
| 2.<br />
| [[Bestand:Flag of Victoria (Australia).svg|20px|border]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] || align="right" | 5.603.100 || [[Melbourne]]<br />
|-<br />
| 3. <br />
| [[Bestand:Flag of Queensland.svg|20px|border]] [[Queensland]] || align="right" | 4.560.059 || [[Brisbane]]<br />
|-<br />
| 4.<br />
| [[Bestand:Flag of Western Australia.svg|20px|border]] [[West-Australië|Western Australia]] || align="right" | 2.451.400 || [[Perth]]<br />
|- <br />
| 5. <br />
| [[Bestand:Flag of South Australia.svg|20px|border]] [[Zuid-Australië|South Australia]] || align="right" | 1.650.600 || [[Adelaide]]<br />
|-<br />
| 6.<br />
| [[Bestand:Flag of Tasmania.svg|20px|border]] [[Tasmanië]] || align="right" | 512.100 || [[Hobart]]<br />
|- <br />
! <br />
! Territoria<br />
!<br />
!<br />
<br />
|-<br />
| 7. <br />
| [[Bestand:Flag of the Australian Capital Territory.svg|20px|border]] [[Australian Capital Territory]] || align="right" | 373.100 || [[Canberra]]<br />
|-<br />
| 8.<br />
| [[Bestand:Flag of the Northern Territory.svg|20px|border]] [[Noordelijk Territorium|Northern Territory]] || align="right" | 233.300 || [[Darwin]]<br />
|-<br />
| 9. <br />
| [[Jervis Bay Territory]] || align="right" | 760 || [[Jervis Bay Village]]<br />
|-<br />
|}<br />
[[Bestand:Norfolk-Island-Pines.jpg|thumb|400px|Het afgelegen [[Norfolk (eiland)|Norfolk Island]]]]<br />
Verder zijn er nog een aantal kleine {{wbwoord|4|externe territoria}}. Deze worden, net als Jervis Bay, rechtstreeks door de Commonwealth bestuurd:<br />
* [[Norfolk (eiland)|Norfolk]] (2302 inwoners)<br />
* [[Christmaseiland]] (2072 inwoners)<br />
* [[Cocoseilanden]] (596 inwoners)<br />
* [[Ashmore- en Cartiereilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Australian Antarctic Territory]] (onbewoond)<br />
* [[Koraalzee-eilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Heard en McDonaldeilanden]] (onbewoond)<br />
<br />
==Geografie==<br />
[[Bestand:Coral Garden.jpg|left|300px|thumb|Het [[Groot Barrièrerif]]]]<br />
===Klimaat===<br />
Australië ligt tussen de 10 en 45 graden zuiderbreedte. Dat is de woestijngordel op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond. Op dezelfde breedtegraad op het noordelijk halfrond ligt bijvoorbeeld de [[Sahara]]. <br />
Het overgrote deel van het land heeft een droog klimaat. Vooral in het westen lopen de temperaturen behoorlijk op. Temperaturen boven de 40 graden zijn goed mogelijk. Alleen aan de randen van het continent is het klimaat natter.<br />
<br />
De noordkust heeft een tropisch regenklimaat. In het zuidwesten en het oosten van Australië heerst een maritiem klimaat. Op andere pagina's wordt dieper ingegaan op de drie hoofdklimaten van Australië. <br />
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan het noordelijk halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus.<br />
<br />
De seizoenen zoals we die in Europa kennen zijn alleen in het zuiden aanwezig. In het noorden is sprake van een droge en een natte tijd.<br />
<br />
===Landschap===<br />
Australië is veel natuur zoals [[Bos (landschap)|bossen]], [[woestijn]]en, rotsgebieden en [[berg (geografie)|berg]]en. Er zijn miljoenen vierkante kilometers woestijn en bossen. Een groot deel van Australië is droog. Er zijn acht bekende woestijnen. Het midden van Australië, waar de woestijnen liggen, wordt de [[Outback]] genoemd. De meeste bergen zijn niet hoger dan 2000 meter. Het land heeft geen [[vulkanen]]. Er zijn ook veel bosbranden in Australië doordat het er zo heet is. In het noorden van Australië is ook [[regenwoud]].<br />
<br />
Australië ligt aan de [[Indische Oceaan|Indische]] en de [[Grote Oceaan]]. Onder water heeft Australië ook prachtige natuur. Aan de oostkust van het land, voor de kust van Queensland, ligt het [[Groot Barrièrerif]]: het grooste [[koraal]]rif ter wereld.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Desert de Simpson.jpg|Eén van de vele Australische woestijnen<br />
File:TwelveApostles-Gaz.jpg|De Australische kust<br />
File:Whitehaven Beach, Whitsunday Island, Queensland.jpg|Een toeristisch strand<br />
File:Three Sisters Sunset.jpg|De [[Blue Mountains]] in New South Wales<br />
File:Australia Cap Tribulation.JPG|Het regenwoud in Queensland<br />
File:Autumn in the Dandenong Ranges.jpg|Herfst in Victoria<br />
File:Lord Howe Island from North.jpg|[[Lord Howe-eiland]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Dieren===<br />
[[Bestand:Koala climbing tree.jpg|thumb|400px|Een [[koala]]]]<br />
Doordat Australië al duizenden jaren een eiland is en dus afgesloten is van de rest van de wereld. leven er veel bijzondere diersoorten. Zo is het één van de weinige plekken ter wereld waar [[buideldieren]] en [[eierleggende zoogdieren]] wonen.<br />
<br />
Bekende buideldieren in Australië zijn de [[kangoeroe]], de [[koala]], de [[wallaby]] (een soort kangoeroe maar dan in het klein) en de [[wombat]]. Op het eiland Tasmanië komen ook [[Tasmaanse duivel]]s voor. Dit zijn kleine, agressief carnivoren (vleeseters).<br />
<br />
De [[koala]] is een buideldier. De koala staat vooral bekend omdat hij veel slaapt. Koala betekent in een Aboriginal-taal "geen water". Je komt er niet zo snel een tegen want het zijn nachtdieren. Je vindt ze meestal slapend in [[eucalyptus]]bomen. Toeristen gaan graag met ze op de foto. Ook zijn toeristen gek op de kangoeroes.<br />
<br />
Er leeft ook een grote loopvogel in Australië: de [[emoe]]. Deze lijkt een beetje op een [[struisvogel]].<br />
<br />
De [[dingo]] komt ook in Australië voor. De dingo wordt ook wel de "de wilde hond van Australië" genoemd. Hij huilt net als een [[wolf]]. Dingo's eten konijnen, ratten, muizen en zelfs kangoeroes. De soort kwam vroeger niet in Australië, maar is ontstaan uit verwilderde honden, die door de eerste mensen naar het eiland zijn meegenomen. Ze zijn een echte plaag geworden en vormen een bedreiging voor veel Australische buideldieren. Een ander dier wat een echte plaag is geworden zijn [[kameel|kamelen]]. Ook deze zijn door mensen naar Australië gebracht.<br />
<br />
Er leven in Australië ook veel [[Slang (dier)|slangen]]. Gelukkig is het land zo groot dat ze genoeg plekken hebben om weg te kruipen. Je ziet ze dus bijna nooit. In Australië leven een paar slangen die heel gevaarlijk zijn, dit zijn de [[taipan]] en de [[tijgerslang]]. De tijgerslang valt mensen aan en zijn gif is dodelijk.<br />
<br />
Er zijn ook [[walvishaai]]en. Zij zijn de grootste van de [[haaien]]familie. Deze haai weegt 40.000 kilo en kan 18 meter lang worden! De walvishaai is niet gevaarlijk voor mensen. Hij eet kleine visjes en plankton.<br />
<br />
Roggen lijken een beetje op pannenkoeken. Ze kunnen wel 6 meter in de doorsnee worden.<br />
<br />
Het bekendste eierleggende zoogdier is het [[vogelbekdier]]. Die heet zo omdat hij een eendensnavel heeft. Toen het vogelbekdier voor het eerst werd gezien, dachten ze dat het een grap was. Maar het beestje leeft echt in Australië.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Kangur.rudy.drs.jpg|Een [[kangoeroe]]<br />
File:Vombatus ursinus -Maria Island National Park.jpg|Een [[wombat]]<br />
File:Sarcophilus harrisii taranna.jpg|Een [[Tasmaanse duivel]]<br />
File:Emu-wild.jpg|Een [[emoe]]<br />
File:Nullarbor Dingo.jpg|Een [[dingo]]<br />
File:Fierce Snake-Oxyuranus microlepidotus.jpg|Een [[taipan]]<br />
File:Whale shark Georgia aquarium.jpg|Een [[walvishaai]]<br />
File:Wild Platypus 4.jpg|Een [[vogelbekdier]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Grootste steden===<br />
Het overgrote deel van de Australische bevolking woont in steden. Meer dan 60% van de Australiërs woont in één van de zes grootste steden. Alle grote steden liggen aan zee.<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | Lijst met de 6 grootste steden<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
[[Bestand:Sydney Opera house 3.jpg|200px|Sydney]]<br />[[Sydney]]<br /><br />
[[Bestand:Melbourne skyline on 14 September 2013.jpg|200px|Melbourne]]<br />[[Melbourne]]<br /><br />
[[Bestand:Brisbane May 2013.jpg|200px|Brisbane]]<br />[[Brisbane]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Staat<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Perth CBD from air.jpg|200px|Perth]]<br />[[Perth]]<br /><br />
[[Bestand:Adelaide DougBarber.jpg|200px|Adelaide]]<br />[[Adelaide]]<br /><br />
[[Bestand:Surfers Paradise (568).jpg|200px|Gold Coast]]<br />[[Gold Coast]]<br /><br />
|- <br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Sydney]]''' || align="center" | 4.667.283 || align="center" | [[New South Wales]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Melbourne]]''' || align="center" | 4.246.345 || align="center" | [[Victoria (Australië)|Victoria]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Brisbane]]''' || align="center" | 2.189.878 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Perth]]''' || align="center" | 1.897.548 || align="center" | [[Western Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Adelaide]]''' || align="center" | 1.277.174 || align="center" | [[South Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Gold Coast]]''' || align="center" | 590.889 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|}<br />
<br />
==Onderwijs==<br />
[[Bestand:The Main Quadrangle of the University of Sydney.png|400px|thumb|De Universiteit van Sydney]]<br />
Australië is een groot eiland met veel verschillen tussen scholen in steden. Het onderwijs in Australië is onderverdeeld in verschillende niveaus. Het systeem is niet te vergelijken met dat in Nederland of België.<br />
<br />
Je gaat eerst naar de lagere school (primary school). Op de lagere scholen moet je een [[uniform]] dragen. De student krijgt daarna les in plaatselijke high school. De lessen beginnen om 8:45 en eindigen om 15:15. Daarna kan je ook nog doorgaan naar de [[universiteit]].<br />
<br />
Op scholen in het binnenland heb je een soort telefoon waarmee je communiceert met je juf of meester die op een heel andere plek zit te werken, namelijk in de stad. Hij of zij geeft kinderen les die te ver van een normale school wonen.<br />
<br />
==Toerisme==<br />
[[Bestand:A188, Northern Territory, Australia, Uluru-Kata Tjuta National Park, Ayers Rock at sunset, 2007.JPG|left|thumb|300px|[[Uluru]] is één van de grootste toeristische attracties van Australië, midden in de [[Outback]]]]<br />
[[Bestand:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|thumb|400px|Een [[Airbus A380]] van de nationale luchtvaartmaatschappij [[Qantas]]]]<br />
Het toerisme heeft zich sinds de jaren zeventig sterk ontwikkeld en vormt een steeds belangrijker onderdeel van de Australische economie. <br />
<br />
De meeste toeristische trekpleisters liggen in het oosten, in [[Queensland]], [[Victoria (Australië)|Victoria]] en [[New South Wales]]. [[Sydney]] wordt vooral bezocht om de brede, kilometers lange [[strand]]en die zich binnen de stadsgrenzen bevinden en om het nabij gelegen Kuringgai Chase National Park, een mooi dierenreservaat. Ook nemen ze graag een foto van de [[Sydney Harbour Bridge]] en het [[Sydney Opera House]]. Australiës bekendste waterdier, het vogelbekdier, kun je zien in het wildreservaat Healesville, 65&nbsp;km van [[Melbourne]]. Ten zuiden van [[Canberra]] liggen de Snowy Mountains, waar het skiseizoen in juni begint en [[Thredbo]] en [[Perisher]] zijn de voornaamste wintersportcentra. <br />
Australiës grootste toeristische attractie is het [[Groot Barrièrerif]] voor de noordoostkust. [[Great Keppel Island]] in het zuiden is beroemd om zijn witte stranden. De [[Gold Coast]] is het favoriete vakantiegebied van de Australiërs en ligt 80&nbsp;km ten zuiden van [[Brisbane]]. <br />
<br />
Midden in de Australische outback ligt de oude [[kolonist]]enstad [[Alice Springs]], de enige stad in een omtrek van honderden kilometers. Ruim 350&nbsp;km ten westen van deze stad liggen [[Uluru]] (Ayers Rock; met prehistorische tekeningen) en de felgekleurde rotsen van Mount Olga. <br />
<br />
Op het groene en vruchtbare Tasmanië biedt het landschap een totaal andere aanblik dan waar ook op het continent. Cradle Mountain in Lake St. Claire National Park is hier het grootste natuurgebied en zeer in trek bij forelvissers. In Port Arthur, 100&nbsp;km ten zuidoosten van de Tasmaanse hoofdstad [[Hobart]], liggen nog de ruïnes van gevangenissen en bewakersverblijven uit de tijd dat Australië een strafkolonie was. <br />
Toeristen hebben een visum nodig voor Australië. De beste tijden voor een bezoek verschillen per landstreek. Voor South Australia zijn het de maanden september tot december, voor Queensland [[juni]] tot [[september]], voor New South Wales [[september]] tot [[mei]], voor Western Australia [[Augustus (maand)|augustus]] tot [[november]].<br />
<br />
[[Europa (werelddeel)|Europa]] is op het ogenblik één van de belangrijkste toeristische markten voor Australië. Een kwart van alle inkomende toeristen komt daar vandaan, maar belangrijker is dat de Europeanen liefst 33% van alle uitgaven voor hun rekening nemen. De jaarlijkse groei van het aantal Europeanen bedraagt ruim 5%. <br />
In [[2004]] bezochten 5,2 miljoen buitenlandse toeristen Australië en dat was een record. Samen gaven ze 14 miljard euro uit. Men verwacht dat het inkomende toerisme de komende tien jaar zal groeien tot een totaal van 9,2 miljoen in [[2014]]. De belangrijkste markten waren in [[2004]] [[Nieuw-Zeeland]] 1,03 miljoen bezoekers, [[Japan]] 720.000 bezoekers, [[Engeland]] 670.000 bezoekers, [[Verenigde Staten]] 433.000 bezoekers, en [[China]] 251.000 bezoekers. [[Duitsland]] was met 140.000 toeristen een sterke stijger. Het [[Nederland]]se aandeel is nog erg bescheiden: 73.000 toeristen in [[2004]] en in [[2003]] 70.600 toeristen. De meeste Nederlanders gingen naar het oosten, ruim 15.000 bezoekers gingen naar het westen.<br />
<br />
De meeste toeristen komen aan via de [[luchthaven]]s van Melbourne of Sydney. Soms komen ze ook aan met de nationale luchtvaartmaatschappij, [[Qantas]].<br />
<br />
==Fotogalerij==<br />
<gallery><br />
File:As-map.png|Een kaart van Australië<br />
Image:Australia.jpg |Satellietfoto van Australië<br />
File:Opera House and ferry. Sydney.jpg|Het [[Sydney Opera House]], een bekende toeristische attractie<br />
File:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|[[Sydney]] met de [[Sydney Harbour Bridge]]<br />
File:Fraser Island S.S.Maheno Wrack.jpg|Een scheepswrak op [[Fraser Island]]<br />
File:Royal exhibition building tulips straight.jpg|Het gebouw van de Wereldtentoonstelling 1880 in [[Melbourne]]<br />
File:Cradle mountain foothills - tasmania.jpg|Het landschap van [[Tasmanië]]<br />
</gallery><br />
<br />
==Externe links==<br />
* [https://www.topomania.net/mapinfo/Australië?destination=maps/search%3Fsearch%3Daustrali%25C3%25AB Topo Australië]<br />
<br />
{{wbbetekenis|1|Een [[coalitie]] is een groep partijen die samen regeren.}}<br />
{{wbbetekenis|2|[[Xenofobie]] betekent angst voor iemand die of iets wat vreemd is, bijvoorbeeld uit een ander land}}<br />
{{wbbetekenis|3|Territoria die op het vasteland van Australië liggen}}<br />
{{wbbetekenis|4|Territoria die niet op het vasteland van Australië liggen, maar bijvoorbeeld midden in de oceaan}}<br />
{{Navigatie Landen Oceanië}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Landen van Australië en Oceanië]]<br />
[[Categorie:Gemenebest van Naties]]<br />
[[en:Australia]]<br />
[[es:Australia]]<br />
[[fr:Australie]]<br />
[[it:Australia]]<br />
[[ru:Австралия]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Australi%C3%AB_(land)&diff=672315Australië (land)2021-06-15T11:32:32Z<p>Pernille6824: /* Geschiedenis */</p>
<hr />
<div>{{zie artikel|Bedoel je het continent Australië? [[Australië (continent)|Klik hier!]]}}{{Award}}{{Australië}}<br />
'''Australië''' is een land in [[Oceanië]]. Australië werd onafhankelijk van het [[Verenigd Koninkrijk]] op 1 [[januari]] 1901 en heeft meer dan 20 [[miljoen]] inwoners. Het land ligt op het [[zuidelijk halfrond]]. Ze spreken er vooral [[Australisch Engels]], dat is [[Engels]] met een beetje accent en wat aparte woorden die je in andere varianten van het Engels niet hebt. <br />
<br />
Australië wordt nu vooral bewoond door Europeanen, maar vroeger bevolkten de [[Aboriginals]] het hele eiland. Australië is bekend om verschillende dingen. Onder andere de prachtige natuur, het [[Groot Barrièrerif]] en het grote [[Sydney Opera House]] maken het grote eiland erg bekend.<br />
<br />
==JOOOOO KICK==<br />
=== Voor de Europese ontdekking van Australië ===<br />
Ongeveer 50.000 jaar geleden kwamen de eerste mensen naar Australië. De Engelsen noemen hen sinds 1789 [[Aboriginals]], een [[Latijn]]se term voor 'oorspronkelijke bewoners'. Deze bewoners waren afkomstig uit [[Zuidoost-Azië]]. Omdat er 50.000 jaar geleden veel water bevroren was, Bijvoorbeeld aan de Noord- en Zuidpool, kwamen er natuurlijke bruggen van Azië naar Australië waardoor mensen en dieren naar Australië konden lopen. Dit was een proces van circa 40.000 jaar. De aarde warmde op, het ijs begon te smelten en de zeespiegel op aarde steeg. Zo werd Australië een eiland.<br />
<br />
In het jaar 150 werd er voor het eerst over Australië geschreven door de [[Oude Grieken]]. Ze noemde het land "Terra Australis" oftewel Zuidland. Veel mensen waren gefascineerd door het onbekende land en gingen er naar op zoek. Het was bedoeld als een verhaaltje. De Grieken hadden nooit gedacht dat er ook echt een zuidelijk land zou zijn.<br />
<br />
===De vlag van Aboriginals===<br />
De vlag van de Aboriginals is aan de bovenkant zwart. Het zwarte symboliseert de Aboriginals. De onderkant is rood en dat symboliseert de aarde. In het midden van de vlag staat nog een gele cirkel die de zon symboliseert.<br />
<br />
=== Europese ontdekking en kolonisatie ===<br />
[[Bestand:Captainjamescookportrait.jpg|thumb|300px|[[James Cook]]]]<br />
[[Bestand:New Holland including New South Wales.jpg|250px|thumb|left|Een oude kaart van "Nieuw Holland". Hoewel Nieuw-Holland nu inmiddels Australië heet, is Nieuw-Zeeland nog steeds bekend onder haar Nederlandse naam]]<br />
In 1606 legde het [[Nederland]]se schip "Duyfken" aan in de Golf van Carpentaria in het noorden van Australië, tegenover [[Nieuw-Guinea]]. Kapitein [[Willem Janszoon]] was niet erg gecharmeerd van het moerassige land met zijn vijandige bewoners, en keerde terug naar Bantam op [[Java]], [[Nederlands-Indië]]. In 1616 bereikt een ander Nederlands schip Shark Bay (nu Denham) in het uiterste westen van Australië. De volgende anderhalve eeuw bezoeken nog diverse Nederlanders, [[Frankrijk|Fransen]] en [[Engeland|Engelsen]] dit land dat dan inmiddels "Nieuw Holland" genoemd wordt, maar men voelt weinig behoefte het nogal barre land te verkennen of koloniseren. In 1770 vaart Engelsman [[James Cook]] als eerste Europeaan langs de oostkust van Australië, gaat aan land in Botany Bay (nu Sydney), claimt de oostkust voor Engeland, en noemt die "Nieuw-Zuid-Wales".<br />
<br />
Bij terugkeer van Cook in Engeland ziet de Engelse regering in Australië een oplossing voor de overbevolkte Engelse gevangenissen, te meer als Engeland door het definitieve verlies van de koloniën in [[Noord-Amerika]], die zich in 1783 onafhankelijk maken als de Verenigde Staten, daar geen gevangenen meer heen kan deporteren. Engeland sticht dus strafkoloniën in Australië, de eerste in 1788 in het huidige [[Sydney]]. Nog voor 1800 beginnen ook vrije Engelsen zich te vestigen; ze kunnen voor vrijwel niets stukken land aankopen van de Britse regering.<br />
<br />
De Britse kolonisators eigenen zich direct het land en de waterbronnen van de inheemse bevolking, de Aboriginals, toe, en rechtvaardigen dit met de redenering dat deze inboorlingen het begrip "landeigendom" niet kennen en ‘dus’ wel verdreven kunnen worden. Verwoesting van land en voedselbronnen van de Aboriginals leidt tot hun verhongering; Aboriginals reageren tot in de 19e eeuw met gewapend verzet en guerrillaoorlog; blanke kolonisten reageren daar weer op met grote gewelddadigheid en willekeurige massaslachtingen, zoals in Pinjarra (1834), Myall Creek (1838), Battle Mountain (1884) en Coniston (1928). Schattingen zijn dat in 1770 de Aboriginal-bevolking ongeveer 700.000 mensen telde, en dat tegen het jaar 1900 90% daarvan was weggevaagd door de gevolgen van landdiefstal (tegen 1870 hebben de Europeanen zich alle vruchtbare gebieden toegeëigend), direct geweld en Europese besmettelijke ziekten. Bij direct geweld worden in totaal tussen de 10.000 en 20.000 Aboriginals en 3.000 blanken gedood.<br />
<br />
In alle uithoeken van het enorme eiland ontstaan Britse kolonies: 1824 bij [[Brisbane]] (oost), 1829 bij [[Perth]] (zuidwest), 1835 [[Melbourne]] (zuidoost), 1836 bij [[Adelaide]] (zuid), 1869 [[Darwin]] (noord). <br />
<br />
De ver van elkaar gelegen gebieden worden afzonderlijk bestuurd door een eigen gouverneur. Na 1855 krijgen ze geleidelijk een grotere mate van zelfbestuur binnen het Britse rijk. De koloniën zien om diverse redenen voordelen in samenwerking, en dit leidt in 1901 tot de oprichting, met instemming van het Britse parlement, van de "Commonwealth (republiek) of Australia" als gedeeltelijk autonoom (zelfstandig) gebied binnen het Britse rijk.<br />
<br />
=== 1901-1945 ===<br />
[[Bestand:CSIRO ScienceImage 11533 Parliament House Canberra.jpg|thumb|300px|De nieuwe hoofdstad [[Canberra]] met het Australische Parlementsgebouw]]<br />
In 1901 keurde Australië een [[federatie|federale]] [[grondwet]] goed en werd een zelfregerend deel ([[dominion]]) van het Britse Rijk. Australische troepen namen aan beide wereldoorlogen deel. In de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten Australische eenheden onder andere op [[Ambon]], in [[Egypte]], op [[Kreta]] en in de [[Oceanië|Pacific]].<br />
<br />
Melbourne werd de eerste hoofdstad, maar in 1911 schreef de regering een prijsvraag uit voor het ontwerp van een nieuwe hoofdstad. Het winnende ontwerp van de Amerikaanse architect [[Walter Burley Griffin]] werd uitgevoerd vanaf 1913, en in 1927 werd het aldus ontstane [[Canberra]] de nieuwe hoofdstad.<br />
<br />
=== 1945-heden ===<br />
Sinds de Tweede Wereldoorlog is Australië veranderd door een streng [[immigratie]]programma. Hierdoor werden lange tijd uitsluitend blanke Europeanen toegelaten, maar sinds de jaren '80 is de instroom van Aziaten sterk toegenomen. Dit alles leidde tot wrijving in de samenleving, en in 1996 behaalde Pauline Hanson met haar One Nation Party en een programma gebaseerd op {{wbwoord|2|xenofobische}} uitgangspunten 1 miljoen stemmen.<br />
<br />
Australië blijft een constitutionele [[monarchie]] met Koningin Elizabeth II als staatshoofd: een referendum om een republiek te vestigen werd in 1999 afgewezen.<br />
<br />
==Bevolking en cultuur==<br />
[[Bestand:Glen Namundja.jpg|thumb|400px|Een [[Aboriginal]]man is bezig met het maken van Aboriginalkunst. Deze kunst is heel populair geworden]]<br />
Australië is een land van [[immigrant]]en. Dat betekent dat er veel mensen uit het buitenland komen. Bijna 25% van de Australiërs is in het buitenland geboren en 43% van de Australiërs heeft minimaal één ouder die in het buitenland is geboren. Veel Europese immigranten zijn na de [[Tweede Wereldoorlog]] naar Australië verhuisd. Ze kwamen vooral uit het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Ierland]], [[Italië]], [[Duitsland]], [[Griekenland]] en [[Nederland]].<br />
<br />
Sinds 1973 worden er ook veel immigranten toegelaten die niet Europees zijn, bijvoorbeeld uit [[China]], [[Vietnam]] en [[Indonesië]]. Ook zijn er de laatste jaren veel mensen uit [[Zuid-Afrika]] verhuisd naar Australië.<br />
<br />
In 2011 waren er zo'n 548.370 [[Aboriginals]] in Australië: zo'n 2,5% van de totale bevolking.<br />
<br />
===Taal===<br />
Australiërs spreken [[Engels]], omdat het land een [[kolonie]] van het Verenigd Koninkrijk was. Toch hebben de Australiërs er een beetje een eigen taaltje van gemaakt. Veel woorden worden afgekort. Barbecue wordt bijvoorbeeld Barbie en breakfast wordt breakie. Als Australiërs Engels spreken hebben ze meestal ook een typisch Australisch accent. Dit wordt Australisch Engels genoemd.<br />
<br />
{| class="wikitable"<br />
! Woord<br />
! Vertaling<br />
|-<br />
| Akle-bitter<br />
| Een klein kind<br />
|-<br />
| Oz of Straya<br />
| Australië<br />
|-<br />
| Oldies<br />
| Ouders<br />
|-<br />
| Beauty<br />
| Geweldig, mooi, te gek!<br />
|-<br />
| Bloke<br />
| Een man/vent<br />
|-<br />
| Bird<br />
| Meisje<br />
|-<br />
| G'day<br />
| Hallo<br />
|-<br />
| Loo<br />
| WC<br />
|}<br />
<br />
===Godsdienst===<br />
[[Bestand:Sydney StMaryCathedral perspective.JPG|thumb|400px|De rooms-katholieke ''St Mary's Cathedral'' in [[Sydney]]]]<br />
In Australië zijn groeiende gemeenschappen zoals: [[islam|moslims]], [[Hindoeïsme|hindoes]], [[Sikhisme|sikhs]] en [[boeddhisme|boeddhisten]]. Maar godsdienst in Australië is geen vanzelfsprekend iets; meer dan een miljoen Australiërs zegt helemaal niet te geloven. Vooral de laatste jaren loopt het kerkbezoek terug in het land. Australië telt inmiddels ongeveer 25 [[moskee]]ën. Meer dan een miljoen Australiërs hangt geen enkele godsdienst aan. De meeste mensen zijn [[Christelijk]], zo'n 75% van de bevolking. Er zijn verschillende stromingen:<br />
* [[Anglicaans]] 26%<br />
* [[Rooms-katholiek]] 26%<br />
* [[Methodist]] en [[presbyteriaans]] 10%<br />
* [[Grieks-orthodox]] 3%<br />
* [[Baptisme|Baptist]] 3%<br />
* [[Lutheranisme|Luthers]] 3 %<br />
<br />
Aboriginals hebben hun eigen geloof. Ze geloven dat een geest van een overledene terugkeert in het lichaam van een ander mens ([[reïncarnatie]]).<br />
<br />
===Voedsel===<br />
[[Bestand:Vegemiteontoast large.jpg|left|150px|thumb|[[Vegemite]] op toast]]<br />
Bush Tucker wordt veel gegeten in Australië, dit is eten wat je direct uit de natuur haalt. Het staat bekend om zeer sterke smaken. Bush Trucker betekent letterlijk: eten dat de [[woestijn]] biedt. Australië kende lang geen echte eigen keuken. Het was zo slim om het beste eten van anderen culturen over te nemen. Naast de enorme keuze aan restaurants kun je ook in de supermarkt net als in Nederland eten uit allerlei landen en culturen kopen. In het land wordt er veel [[vlees]] gegeten. Niet alleen rund- of varkensvlees, maar ook kangoeroe- of krokodillenvlees. Behalve deze vreemde vleessoorten is ook lamsvlees populair. Er zijn ook veel soorten [[fruit]], de meeste komen uit hun eigen land, maar het is daar iets duurder dan in Nederland. Ze hebben er ook het BYO-concept dat wil zeggen "''Bring Your Own''", dat betekent dat je zelf drinken mee mag nemen naar een restaurant.<br />
<br />
Australiërs lusten ook wel bier. Elk dorp hoe klein ook heeft wel een café. Ze drinken het bier koud. Ze drinken ook wel wijn in Australië. Australiërs drinken ook veel [[thee]]. Men drinkt meestal thee met [[melk]], dat heet white tea, en thee met [[suiker]], black tea.<br />
<br />
Iets wat wordt gezien als typisch Australisch is [[Vegemite]]. Dat is een ''spread'' die je op je brood smeert.<br />
<br />
==Politiek==<br />
[[Bestand:Trooping the Colour, Saturday June 16th 2007.jpg|left|300px|thumb|De Britse koninklijke familie is ook de Australische koninklijke familie. In het groen [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth]]]]<br />
Sinds 1901 is Australië - officieel ''Commonwealth of Australia'' - een [[Federatie]]. De federale regering wordt in Australië de Commonwealth genoemd en zit in de hoofdstad Canberra. De Commonwealth heeft een door het volk gekozen [[parlement]] met twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer) en de Senaat (Eerste Kamer).<br />
<br />
Aan het hoofd van de regering staat de minister-president. Op dit moment is dat [[Scott Morrison]]. De partij – of {{wbwoord|1|coalitie}} van partijen – met een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden wordt de regering en de ministers worden aangesteld uit beide kamers.<br />
<br />
In Australië is er sprake van een tweepartijensysteem, net als in [[Verenigde Staten|Amerika]]. Er is een links blok (Labor) en een rechts blok (een coalitie van Liberal Party en National Party). Op dit moment is de Liberal Party met Scott Morrison aan het roer de grootste partij.<br />
<br />
Hoewel Australië een onafhankelijk land is, is de koning(in) van het [[Verenigd Koninkrijk]] officieel ook de koning(in) van Australië. Op dit moment is dat [[Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk|Koningin Elizabeth II]]. De Koningin benoemt op advies van de Australische Federale Regering de Gouverneur-generaal van Australië om haar te vertegenwoordigen. Hij of zij is dus de plaatsvervanger van de koningin. Zij zit namelijk zelf meestal in Engeland.<br />
<br />
Australië heeft een geschreven grondwet. Daarin staan de functies van de Commonwealth: zoals buitenlandse betrekkingen, handel, defensie en immigratie. Veel andere dingen worden geregeld door de staten. Australië is tenslotte een federatie.<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
[[Bestand:Australia locator-MJC coloured (labelled).png|thumb|400px|De staten en interne territoria van Australië]]<br />
Australië heeft zes staten. Deze staten hebben zelfbestuur, dat betekent dat ze veel dingen zelf mogen beslissen. Ook zijn er drie {{wbwoord|3|interne territoria}}. Het Australian Capital Territory en het Northern Territory hebben ook zelfbestuur, maar het Jervis Bay Territory niet. Dat wordt rechtstreeks bestuurd door de overheid: de Commonwealth.<br />
<br />
Zowel de staten als de autonome territoria hebben een vorm van zelfbestuur. Dat betekent dat ze een eigen premier, een parlement met een Senaat (Eerste Kamer) en Huis van Afgevaardigden (Tweede Kamer), en een grondwet hebben. Maar de staten zijn alsnog een stuk zelfstandiger dan de territoria. Zo mag de Commonwealth bijvoorbeeld [[uranium]] uit de mijnen in het Northern Territory halen, zonder toestemming van het territorium. Dit zou niet zomaar in Western Australia kunnen. De Commonwealth mag dus dingen doen in de territoria, zonder toestemming. In de staten is dit haast onmogelijk.<br />
<br />
{| class="wikitable" <br />
!<br />
! Staat<br />
! Inwoners<br />
! Hoofdstad<br />
|-<br />
| 1.<br />
| [[Bestand:Flag of New South Wales.svg|20px|border]] [[Nieuw-Zuid-Wales|New South Wales]] || align="right" | 7.272.800 || [[Sydney]]<br />
|-<br />
| 2.<br />
| [[Bestand:Flag of Victoria (Australia).svg|20px|border]] [[Victoria (Australië)|Victoria]] || align="right" | 5.603.100 || [[Melbourne]]<br />
|-<br />
| 3. <br />
| [[Bestand:Flag of Queensland.svg|20px|border]] [[Queensland]] || align="right" | 4.560.059 || [[Brisbane]]<br />
|-<br />
| 4.<br />
| [[Bestand:Flag of Western Australia.svg|20px|border]] [[West-Australië|Western Australia]] || align="right" | 2.451.400 || [[Perth]]<br />
|- <br />
| 5. <br />
| [[Bestand:Flag of South Australia.svg|20px|border]] [[Zuid-Australië|South Australia]] || align="right" | 1.650.600 || [[Adelaide]]<br />
|-<br />
| 6.<br />
| [[Bestand:Flag of Tasmania.svg|20px|border]] [[Tasmanië]] || align="right" | 512.100 || [[Hobart]]<br />
|- <br />
! <br />
! Territoria<br />
!<br />
!<br />
<br />
|-<br />
| 7. <br />
| [[Bestand:Flag of the Australian Capital Territory.svg|20px|border]] [[Australian Capital Territory]] || align="right" | 373.100 || [[Canberra]]<br />
|-<br />
| 8.<br />
| [[Bestand:Flag of the Northern Territory.svg|20px|border]] [[Noordelijk Territorium|Northern Territory]] || align="right" | 233.300 || [[Darwin]]<br />
|-<br />
| 9. <br />
| [[Jervis Bay Territory]] || align="right" | 760 || [[Jervis Bay Village]]<br />
|-<br />
|}<br />
[[Bestand:Norfolk-Island-Pines.jpg|thumb|400px|Het afgelegen [[Norfolk (eiland)|Norfolk Island]]]]<br />
Verder zijn er nog een aantal kleine {{wbwoord|4|externe territoria}}. Deze worden, net als Jervis Bay, rechtstreeks door de Commonwealth bestuurd:<br />
* [[Norfolk (eiland)|Norfolk]] (2302 inwoners)<br />
* [[Christmaseiland]] (2072 inwoners)<br />
* [[Cocoseilanden]] (596 inwoners)<br />
* [[Ashmore- en Cartiereilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Australian Antarctic Territory]] (onbewoond)<br />
* [[Koraalzee-eilanden]] (onbewoond)<br />
* [[Heard en McDonaldeilanden]] (onbewoond)<br />
<br />
==Geografie==<br />
[[Bestand:Coral Garden.jpg|left|300px|thumb|Het [[Groot Barrièrerif]]]]<br />
===Klimaat===<br />
Australië ligt tussen de 10 en 45 graden zuiderbreedte. Dat is de woestijngordel op zowel het noordelijk als zuidelijk halfrond. Op dezelfde breedtegraad op het noordelijk halfrond ligt bijvoorbeeld de [[Sahara]]. <br />
Het overgrote deel van het land heeft een droog klimaat. Vooral in het westen lopen de temperaturen behoorlijk op. Temperaturen boven de 40 graden zijn goed mogelijk. Alleen aan de randen van het continent is het klimaat natter.<br />
<br />
De noordkust heeft een tropisch regenklimaat. In het zuidwesten en het oosten van Australië heerst een maritiem klimaat. Op andere pagina's wordt dieper ingegaan op de drie hoofdklimaten van Australië. <br />
De seizoenen in Australië zijn tegengesteld aan het noordelijk halfrond. De lente duurt van september tot november, de zomer van december tot februari, de herfst van maart tot mei en de winter van juni tot augustus.<br />
<br />
De seizoenen zoals we die in Europa kennen zijn alleen in het zuiden aanwezig. In het noorden is sprake van een droge en een natte tijd.<br />
<br />
===Landschap===<br />
Australië is veel natuur zoals [[Bos (landschap)|bossen]], [[woestijn]]en, rotsgebieden en [[berg (geografie)|berg]]en. Er zijn miljoenen vierkante kilometers woestijn en bossen. Een groot deel van Australië is droog. Er zijn acht bekende woestijnen. Het midden van Australië, waar de woestijnen liggen, wordt de [[Outback]] genoemd. De meeste bergen zijn niet hoger dan 2000 meter. Het land heeft geen [[vulkanen]]. Er zijn ook veel bosbranden in Australië doordat het er zo heet is. In het noorden van Australië is ook [[regenwoud]].<br />
<br />
Australië ligt aan de [[Indische Oceaan|Indische]] en de [[Grote Oceaan]]. Onder water heeft Australië ook prachtige natuur. Aan de oostkust van het land, voor de kust van Queensland, ligt het [[Groot Barrièrerif]]: het grooste [[koraal]]rif ter wereld.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Desert de Simpson.jpg|Eén van de vele Australische woestijnen<br />
File:TwelveApostles-Gaz.jpg|De Australische kust<br />
File:Whitehaven Beach, Whitsunday Island, Queensland.jpg|Een toeristisch strand<br />
File:Three Sisters Sunset.jpg|De [[Blue Mountains]] in New South Wales<br />
File:Australia Cap Tribulation.JPG|Het regenwoud in Queensland<br />
File:Autumn in the Dandenong Ranges.jpg|Herfst in Victoria<br />
File:Lord Howe Island from North.jpg|[[Lord Howe-eiland]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Dieren===<br />
[[Bestand:Koala climbing tree.jpg|thumb|400px|Een [[koala]]]]<br />
Doordat Australië al duizenden jaren een eiland is en dus afgesloten is van de rest van de wereld. leven er veel bijzondere diersoorten. Zo is het één van de weinige plekken ter wereld waar [[buideldieren]] en [[eierleggende zoogdieren]] wonen.<br />
<br />
Bekende buideldieren in Australië zijn de [[kangoeroe]], de [[koala]], de [[wallaby]] (een soort kangoeroe maar dan in het klein) en de [[wombat]]. Op het eiland Tasmanië komen ook [[Tasmaanse duivel]]s voor. Dit zijn kleine, agressief carnivoren (vleeseters).<br />
<br />
De [[koala]] is een buideldier. De koala staat vooral bekend omdat hij veel slaapt. Koala betekent in een Aboriginal-taal "geen water". Je komt er niet zo snel een tegen want het zijn nachtdieren. Je vindt ze meestal slapend in [[eucalyptus]]bomen. Toeristen gaan graag met ze op de foto. Ook zijn toeristen gek op de kangoeroes.<br />
<br />
Er leeft ook een grote loopvogel in Australië: de [[emoe]]. Deze lijkt een beetje op een [[struisvogel]].<br />
<br />
De [[dingo]] komt ook in Australië voor. De dingo wordt ook wel de "de wilde hond van Australië" genoemd. Hij huilt net als een [[wolf]]. Dingo's eten konijnen, ratten, muizen en zelfs kangoeroes. De soort kwam vroeger niet in Australië, maar is ontstaan uit verwilderde honden, die door de eerste mensen naar het eiland zijn meegenomen. Ze zijn een echte plaag geworden en vormen een bedreiging voor veel Australische buideldieren. Een ander dier wat een echte plaag is geworden zijn [[kameel|kamelen]]. Ook deze zijn door mensen naar Australië gebracht.<br />
<br />
Er leven in Australië ook veel [[Slang (dier)|slangen]]. Gelukkig is het land zo groot dat ze genoeg plekken hebben om weg te kruipen. Je ziet ze dus bijna nooit. In Australië leven een paar slangen die heel gevaarlijk zijn, dit zijn de [[taipan]] en de [[tijgerslang]]. De tijgerslang valt mensen aan en zijn gif is dodelijk.<br />
<br />
Er zijn ook [[walvishaai]]en. Zij zijn de grootste van de [[haaien]]familie. Deze haai weegt 40.000 kilo en kan 18 meter lang worden! De walvishaai is niet gevaarlijk voor mensen. Hij eet kleine visjes en plankton.<br />
<br />
Roggen lijken een beetje op pannenkoeken. Ze kunnen wel 6 meter in de doorsnee worden.<br />
<br />
Het bekendste eierleggende zoogdier is het [[vogelbekdier]]. Die heet zo omdat hij een eendensnavel heeft. Toen het vogelbekdier voor het eerst werd gezien, dachten ze dat het een grap was. Maar het beestje leeft echt in Australië.<br />
<br />
<gallery><br />
File:Kangur.rudy.drs.jpg|Een [[kangoeroe]]<br />
File:Vombatus ursinus -Maria Island National Park.jpg|Een [[wombat]]<br />
File:Sarcophilus harrisii taranna.jpg|Een [[Tasmaanse duivel]]<br />
File:Emu-wild.jpg|Een [[emoe]]<br />
File:Nullarbor Dingo.jpg|Een [[dingo]]<br />
File:Fierce Snake-Oxyuranus microlepidotus.jpg|Een [[taipan]]<br />
File:Whale shark Georgia aquarium.jpg|Een [[walvishaai]]<br />
File:Wild Platypus 4.jpg|Een [[vogelbekdier]]<br />
</gallery><br />
<br />
===Grootste steden===<br />
Het overgrote deel van de Australische bevolking woont in steden. Meer dan 60% van de Australiërs woont in één van de zes grootste steden. Alle grote steden liggen aan zee.<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | Lijst met de 6 grootste steden<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
[[Bestand:Sydney Opera house 3.jpg|200px|Sydney]]<br />[[Sydney]]<br /><br />
[[Bestand:Melbourne skyline on 14 September 2013.jpg|200px|Melbourne]]<br />[[Melbourne]]<br /><br />
[[Bestand:Brisbane May 2013.jpg|200px|Brisbane]]<br />[[Brisbane]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Staat<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Perth CBD from air.jpg|200px|Perth]]<br />[[Perth]]<br /><br />
[[Bestand:Adelaide DougBarber.jpg|200px|Adelaide]]<br />[[Adelaide]]<br /><br />
[[Bestand:Surfers Paradise (568).jpg|200px|Gold Coast]]<br />[[Gold Coast]]<br /><br />
|- <br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Sydney]]''' || align="center" | 4.667.283 || align="center" | [[New South Wales]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Melbourne]]''' || align="center" | 4.246.345 || align="center" | [[Victoria (Australië)|Victoria]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Brisbane]]''' || align="center" | 2.189.878 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Perth]]''' || align="center" | 1.897.548 || align="center" | [[Western Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Adelaide]]''' || align="center" | 1.277.174 || align="center" | [[South Australia]]<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Gold Coast]]''' || align="center" | 590.889 || align="center" | [[Queensland]]<br />
|}<br />
<br />
==Onderwijs==<br />
[[Bestand:The Main Quadrangle of the University of Sydney.png|400px|thumb|De Universiteit van Sydney]]<br />
Australië is een groot eiland met veel verschillen tussen scholen in steden. Het onderwijs in Australië is onderverdeeld in verschillende niveaus. Het systeem is niet te vergelijken met dat in Nederland of België.<br />
<br />
Je gaat eerst naar de lagere school (primary school). Op de lagere scholen moet je een [[uniform]] dragen. De student krijgt daarna les in plaatselijke high school. De lessen beginnen om 8:45 en eindigen om 15:15. Daarna kan je ook nog doorgaan naar de [[universiteit]].<br />
<br />
Op scholen in het binnenland heb je een soort telefoon waarmee je communiceert met je juf of meester die op een heel andere plek zit te werken, namelijk in de stad. Hij of zij geeft kinderen les die te ver van een normale school wonen.<br />
<br />
==Toerisme==<br />
[[Bestand:A188, Northern Territory, Australia, Uluru-Kata Tjuta National Park, Ayers Rock at sunset, 2007.JPG|left|thumb|300px|[[Uluru]] is één van de grootste toeristische attracties van Australië, midden in de [[Outback]]]]<br />
[[Bestand:Qantas A380-800 VH-OQD SIN 2011-2-5.png|thumb|400px|Een [[Airbus A380]] van de nationale luchtvaartmaatschappij [[Qantas]]]]<br />
Het toerisme heeft zich sinds de jaren zeventig sterk ontwikkeld en vormt een steeds belangrijker onderdeel van de Australische economie. <br />
<br />
De meeste toeristische trekpleisters liggen in het oosten, in [[Queensland]], [[Victoria (Australië)|Victoria]] en [[New South Wales]]. [[Sydney]] wordt vooral bezocht om de brede, kilometers lange [[strand]]en die zich binnen de stadsgrenzen bevinden en om het nabij gelegen Kuringgai Chase National Park, een mooi dierenreservaat. Ook nemen ze graag een foto van de [[Sydney Harbour Bridge]] en het [[Sydney Opera House]]. Australiës bekendste waterdier, het vogelbekdier, kun je zien in het wildreservaat Healesville, 65&nbsp;km van [[Melbourne]]. Ten zuiden van [[Canberra]] liggen de Snowy Mountains, waar het skiseizoen in juni begint en [[Thredbo]] en [[Perisher]] zijn de voornaamste wintersportcentra. <br />
Australiës grootste toeristische attractie is het [[Groot Barrièrerif]] voor de noordoostkust. [[Great Keppel Island]] in het zuiden is beroemd om zijn witte stranden. De [[Gold Coast]] is het favoriete vakantiegebied van de Australiërs en ligt 80&nbsp;km ten zuiden van [[Brisbane]]. <br />
<br />
Midden in de Australische outback ligt de oude [[kolonist]]enstad [[Alice Springs]], de enige stad in een omtrek van honderden kilometers. Ruim 350&nbsp;km ten westen van deze stad liggen [[Uluru]] (Ayers Rock; met prehistorische tekeningen) en de felgekleurde rotsen van Mount Olga. <br />
<br />
Op het groene en vruchtbare Tasmanië biedt het landschap een totaal andere aanblik dan waar ook op het continent. Cradle Mountain in Lake St. Claire National Park is hier het grootste natuurgebied en zeer in trek bij forelvissers. In Port Arthur, 100&nbsp;km ten zuidoosten van de Tasmaanse hoofdstad [[Hobart]], liggen nog de ruïnes van gevangenissen en bewakersverblijven uit de tijd dat Australië een strafkolonie was. <br />
Toeristen hebben een visum nodig voor Australië. De beste tijden voor een bezoek verschillen per landstreek. Voor South Australia zijn het de maanden september tot december, voor Queensland [[juni]] tot [[september]], voor New South Wales [[september]] tot [[mei]], voor Western Australia [[Augustus (maand)|augustus]] tot [[november]].<br />
<br />
[[Europa (werelddeel)|Europa]] is op het ogenblik één van de belangrijkste toeristische markten voor Australië. Een kwart van alle inkomende toeristen komt daar vandaan, maar belangrijker is dat de Europeanen liefst 33% van alle uitgaven voor hun rekening nemen. De jaarlijkse groei van het aantal Europeanen bedraagt ruim 5%. <br />
In [[2004]] bezochten 5,2 miljoen buitenlandse toeristen Australië en dat was een record. Samen gaven ze 14 miljard euro uit. Men verwacht dat het inkomende toerisme de komende tien jaar zal groeien tot een totaal van 9,2 miljoen in [[2014]]. De belangrijkste markten waren in [[2004]] [[Nieuw-Zeeland]] 1,03 miljoen bezoekers, [[Japan]] 720.000 bezoekers, [[Engeland]] 670.000 bezoekers, [[Verenigde Staten]] 433.000 bezoekers, en [[China]] 251.000 bezoekers. [[Duitsland]] was met 140.000 toeristen een sterke stijger. Het [[Nederland]]se aandeel is nog erg bescheiden: 73.000 toeristen in [[2004]] en in [[2003]] 70.600 toeristen. De meeste Nederlanders gingen naar het oosten, ruim 15.000 bezoekers gingen naar het westen.<br />
<br />
De meeste toeristen komen aan via de [[luchthaven]]s van Melbourne of Sydney. Soms komen ze ook aan met de nationale luchtvaartmaatschappij, [[Qantas]].<br />
<br />
==Fotogalerij==<br />
<gallery><br />
File:As-map.png|Een kaart van Australië<br />
Image:Australia.jpg |Satellietfoto van Australië<br />
File:Opera House and ferry. Sydney.jpg|Het [[Sydney Opera House]], een bekende toeristische attractie<br />
File:Sydney Harbour Bridge from the air.JPG|[[Sydney]] met de [[Sydney Harbour Bridge]]<br />
File:Fraser Island S.S.Maheno Wrack.jpg|Een scheepswrak op [[Fraser Island]]<br />
File:Royal exhibition building tulips straight.jpg|Het gebouw van de Wereldtentoonstelling 1880 in [[Melbourne]]<br />
File:Cradle mountain foothills - tasmania.jpg|Het landschap van [[Tasmanië]]<br />
</gallery><br />
<br />
==Externe links==<br />
* [https://www.topomania.net/mapinfo/Australië?destination=maps/search%3Fsearch%3Daustrali%25C3%25AB Topo Australië]<br />
<br />
{{wbbetekenis|1|Een [[coalitie]] is een groep partijen die samen regeren.}}<br />
{{wbbetekenis|2|[[Xenofobie]] betekent angst voor iemand die of iets wat vreemd is, bijvoorbeeld uit een ander land}}<br />
{{wbbetekenis|3|Territoria die op het vasteland van Australië liggen}}<br />
{{wbbetekenis|4|Territoria die niet op het vasteland van Australië liggen, maar bijvoorbeeld midden in de oceaan}}<br />
{{Navigatie Landen Oceanië}}<br />
{{Navigatie Gemenebest van Naties}}<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Landen van Australië en Oceanië]]<br />
[[Categorie:Gemenebest van Naties]]<br />
[[en:Australia]]<br />
[[es:Australia]]<br />
[[fr:Australie]]<br />
[[it:Australia]]<br />
[[ru:Австралия]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Japan&diff=672314Japan2021-06-15T11:29:24Z<p>Pernille6824: /* Geschiedenis */</p>
<hr />
<div>{{Portaal beschikbaar|Japan}}<br />
{{--}}<br />
{{Japan}}<br />
[[Bestand:Japan_topo_en.jpg|right|300px|thumb|Een topografische kaart van Japan]]<br />
'''Japan''' ([[Japans]]: <span lang="ja" xml:lang="ja">日本</span> ''Nippon, Nihon''; letterlijke betekenis: ''oorsprong van de zon''; <span lang="ja" xml:lang="ja">大和</span>, ''Yamato'' is de naam voor het oude Japan) is een eilandengroep en land gelegen in de [[Grote Oceaan]]. Het land behoort tot het continent [[Azië]] en de hoofdstad is [[Tokio]], dat tevens ook de grootste stad van het land is. Het land bevindt zich ten oosten van [[China]], [[Zuid-Korea]] en [[Noord-Korea]]. In het noorden ligt [[Rusland]] en in het zuiden de niet-erkende staat [[Taiwan]]. <br />
<br />
Het land heeft een eeuwenoude geschiedenis, die terug gaat tot de 3e eeuw v.Chr. De Japanse volkeren werden toen nog door China beïnvloedt, maar vanaf 1185 trok Japan meer zijn eigen weg. Het land raakte in internationaal isolement in de 17e eeuw en alleen Nederland mocht als enige Europese macht met Japan handelen via [[Dejima]]. In 1868 opende Japan zijn economie voor de rest van de wereld en moderniseerde in rap tempo. Het Japanse Keizerrijk groeide uit tot wereldmacht en veroverde tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] grote delen van Azië. Na 1945 moesten deze weer worden afgestaan. Na een korte Amerikaanse bezetting groeide de economie van Japan gestaag en werd samen met West-Europa en de Verenigde Staten de belangrijkste economieën in de wereld. <br />
<br />
Japan bestaat in totaal uit wel {{formatnum:6852}} eilanden. De grootste eilanden zijn echter [[Hokkaido]], [[Honshu]], [[Shikoku]] en [[Kyushu]]. Deze vormen gezamenlijk 97% van het totale oppervlakte. Japan staat op een aardplaat; hierdoor kwam ook de aardbeving met tsunami in [[2011]]. Japan ligt namelijk op de ''ring van vuur''. Andere belangrijke steden in het land zijn o.a. [[Hiroshima]], [[Nagasaki]], [[Sapporo]] en [[Osaka]]. Het land is 's werelds enige keizerrijk. Hoewel de keizer het staatshoofd is, heeft hij tegenwoordig weinig macht. Het land staat zowel bekend om zijn klassieke als moderne cultuur. <br />
<br />
Japan is het land van de [[bonsai]]boom, [[sushi]], [[manga]] en [[anime]] en de heilige berg [[Fuji]]. <br />
<br />
<br />
==JOOOOO KICK==<br />
===Oudste bewoners===<br />
[[Bestand:KofunHelmetIronAndGiltCopper5thCenturyIseProvince.jpg|300px|left|thumb|Een helm uit de Kofunperiode.]]<br />
Toen de ijstijd was hebben waarschijnlijk de eerste bewoners van Japan de archipel bereikt door over land te reizen. Dit waren onder andere mensen uit [[Rusland]], [[China]] of Korea. Mensen hebben dan ook gereedschappen gevonden van {{formatnum:40000}} jaar oud. Ook zijn er ontdekkingen die er op wijzen dat de Jomoncultuur zo'n {{formatnum:14500}} jaar oud is. Beelden van deze cultuur, die onder andere schelpen en vrouwenfiguren afbeelden behoren tot de oudste ter wereld. Ook schelpen en andere vondsten bewijzen dat mensen schelpdieren aten. In een later stadium van de Jomoncultuur vestigden de mensen zich op de Kantovlakte. Hedendaags is vlakte die bekend als Tokio. Tijdens de Yayoiperiode kwamen rijstteelt en het gebruik van brons en ijzer via Korea het land op. De Yayoi gingen van Kyushu naar Honshu en Shishoku en dreven de eerdere bewoners meer naar het noorden. Uit de Yayoi-cultuur kwam de Kofun-cultuur voort. Dit betekent letterlijk grafheuvelcultuur. Ze werden zo genoemd door de duizenden grafheuvels die ze maakten. Deze cultuur ging verloren doordat het boeddhisme in het land kwam en daarbij cremeren een gewoonte was.<br />
<br />
[[Bestand:NintokuTomb.jpg|right|300px|thumb|Landschapsarchitectuur uit de Kofunperiode]]<br />
Rond deze tijd gingen vele volkeren samenwerken. Uiteindelijk werd het belangrijkst de Yamato-clan. De Yamato-leiders claimden af te stammen van de zonnegodin Amaterasu en introduceerden de titel tenno, keizer, rond de 5e eeuw. Door deze clan kon het land Japan voortaan als één natie beschouwd worden die zich uitstrekte van Kyushu tot Honshu. Yamato was erg belangrijk; het had vanaf de 4e eeuw al bijzondere contacten met Korea. Aan het eind van de 6e eeuw raakten de volkeren in Yamato verwikkeld in een machtsstrijd om het boeddhisme. Prins Shotoku, die door keizerin Seiko in 593 tot regent werd benoemd zorgde ervoor dat het boeddhisme het winnende kamp was. De tempel Horyu-ji werd dan ook in 607 voltooid. In het jaar 701 werd het Taihostelsel ingevoerd; dit was een administratief stelsel, gemaakt naar Chinees model. De tempels van Nara, in 710 de hoofdstad, zijn een nog intact voorbeeld van deze Chinese dynastie. Nadat ''Man'yoshu'', de oudste bekende poëzie voltooid werd begon Japan een eigen cultuur te krijgen.<br />
<br />
===Het Heitantijdperk===<br />
[[Bestand:Estampe-p1000685.jpg|300px|left|thumb|Een vroege samoerai.]]<br />
De erg machtige familie Fujiwara maakte in samenwerking met keizer Kammu in 794 een nieuwe hoodstad; het hedendaagse [[Kyoto]]. In het nieuwe systeem was de keizer de machtigste van het land. Intussen won de Fujiwaraclan aan invloed door op te treden als regent en door te dringen in de koninklijke familie. De Fujiwaraclan won aan positie door onder andere anderen aan te trouwen. Hun macht ontleenden zij aan haar grondbezit, dat door de keizer voor bewezen diensten gegeven werd. Ook hield de Fujiwara zich steeds meer bezig met de regering. Omstreeks 1150 nam de adellijke Taira-familie voor een heel korte tijd alle macht van de Fujiwara over, maar die verloor het al snel aan de Minamoto-familie na de Slag bij Dannoura in 1185. In 1192 veroverde Yoritimo Minamoto geheel Honshu en voor het eerst in de geschiedenis van Japan werd het land door één familie overheerst. Yoritimo kreeg van de keizer de eretitel shogun en deze titel voor het leven werd erfelijk voor de leiders van Japan. Tot 1868 waren de shoguns de ook de alleensheersers van de staat. In 1219 stierf de laatste shogun van de Minamoto-familie.<br />
<br />
===Het Kamakurashogunaat===<br />
Minamoto Yorimoto vestigde zijn regering in het dorp Kamakura, ver van het keizerlijke hof in die tijd. Zijn ingestelde systeem dat de edelen bevoordeelde bracht 150 jaar vrede in het land. Zijn erfgenamen waren echter alleen in naam van shoguns omdat de erfgenamen van de Hojo-familie meer invloed hadden. In Kamakura werden tempels en kunstwerken gebouwd die Yoritomo afspiegelde als een god. Ook waren de eerste samoerai hier. Dit waren krijgers met verschillende soorten wapens. Zij hadden bijvoorbeeld katana's. In de 13e eeuw werd ervoor gezorgd dat Mongoolse invallen tegengehouden werden. In 1333 bracht de Ashikagafamilie het Kamakurashogunaat ten val, hoewel Yorimoto's systeem en de Hojofamilie nog 5 eeuwen lang Japan beïnvloedden.<br />
<br />
===Het Muromachishogunaat===<br />
[[Bestand:SesshuToyo.jpg|right|300px|thumb|Veel typisch Japanse dingen, zoals het schilderen met [[gewassen inkt]], komt uit het Muromachishogunaat]]<br />
De militaire macht ging hierna terug naar het keizerlijke hof. Onder leiding van de shogun Yoshimasa werd de kunst snel bevorderd. Een ruzie over opvolging deelde het hof echter in twee delen op. Terwijl de leiders in een machtsstrijd verwikkeld waren heerste overal in het land chaos en honger. Het dieptepunt werd in de Oninoorlog bereikt toen Kyoto grotendeels werd verwoest door onder andere brandstichting. Ook werd het geplunderd. Waar vroeger alleen de samoerai de oorlog voerden waren er nu legers van infanteristen bestaande uit boeren. In 1542 dreef japan voor het eerst handel met Europa, met de Portugezen. In de tijd dat zij hier waren was het [[christendom]] niet verboden. Nadat er weer orde was gekomen in het land kwam de verzoener Nobunaga aan de macht.<br />
<br />
===Isolatie===<br />
<br />
William Adams, een Engelsman die in 1600 op een Hollands schip Japan bereikte hielp het land gedurende twee decennia lang verschillende gebieden. Landen als Nederland, Spanje, Portugal en de Nieuwe Wereld probeerden in deze tijd handel te drijven met de shoguns. Vanaf 1641 werden enkel Hollandse en Chinese handelaren toegelaten. Hierop volgde 200 jaar isolatie en de vervolging van christenen. Ondertussen bleef Nederland, als enige Europese land, handel drijven met Japan. Dat deden ze vanaf het eilandje [[Dejima]]. Kyoto bleef in deze periode de hoofdstad, maar Edo (Tokio) werd groter en was in 1700 de grootste stad ter wereld. Ook waren er vele theaters in Edo. In 1853 arriveerde Matthew Perry van de Amerikanen. Hij zorgde ervoor dat er weer handel kwam in Japan.<br />
<br />
===Tweede Wereldoorlog===<br />
[[Bestand:Hiroshima_aftermath.jpg|left|250px|thumb|[[Hiroshima]] na het Amerikaanse bombardement. De bombardementen van Hiroshima en Nagasaki zorgden voor het definitieve einde van de Tweede Wereldoorlog en waren de enige keren waarop [[atoombom]]men voor oorlogsdoeleinden gebruikt werden.]]<br />
Al in 1937 verklaarde Japan de oorlog aan China. Toen Amerika een olie-embargo in het nadeel van Japan instelde besloot Japan in 1941 Pearl Harbor te bombarderen. Hierna begon Japan heel Zuidoost-Azië te veroveren. Onder andere [[Indonesië]] was hier slachtoffer van. In 1944 werd Japan gebombardeerd door de VS. Het Japanse leger was vastbesloten om zich niet op te geven en voor de overgave pleegden hoge leiders talloze zelfmoordcommando's. In 1945 werd er een nog veel erger middel gebruikt dan normale bommen: atoombommen. Hierna mengde Rusland zich ook in de strijd. De keizer, Hirohito besloot om zich over te geven, dit gebeurde op [[15 augustus]]. Japan had enorme schulden en de Tweede Wereldoorlog werd genadeloos verloren.<br />
<br />
===Japan na de oorlog===<br />
[[Bestand:Hotel New Otani Osaka02n3200.jpg|right|300px|thumb|Een hotel in Japan, gebouwd in 1986.]]<br />
Naoorlogs Japan, dat qua grootte hetzelfde bleef als het nu is bleef onder de controle van Amerika tot het Vredesverdrag van San Francisco in 1952. Tijdens die periode bloeide de [[welvaart]] op de eilanden weer op dankzij een economisch herstel. Tijdens de bezetting kwam er ook een nieuwe grondwet, waarbij voor de keizer niet meer het land bestuurde; hij had vanaf nu enkel een ceremoniële taak. Op aandringen van de VS werd een politiemacht van {{formatnum:100000}} man opgericht, dit was een leger dat van de grondwet niet zo mocht heten. Ook na het vertrek van de Amerikanen bleef de economische groei, en in de jaren '60 groeide Japan uit tot een economische grootmacht, met groeicijfers van 10% per jaar en meer. Rond 1990 begon de Japanse economie echter in verval te raken; de Nikkei-index verloor wel 70% van haar waarde. In januari 1995 werd de stad Kobe verscheurd door een aardbeving die zorgde {{formatnum:5000}} doden. Later dat jaar verspreidde de sekte Aum Shinrikyo het giftige gas Sarin in de metro van Tokio. Zij hadden ook plannen om de keizer te vermoorden. Op 11 maart 2011 werd de stad Sendai getroffen door een tsunami, die zelf het gevolg was van een zware zeebeving. Dit was de zwaarste beving in 140 jaar.<br />
<br />
==Geografie==<br />
===Landschap===<br />
[[Bestand:Amami_beach.jpg|right|300px|thumb|Het strand van de [[Amami-eilanden]].]]<br />
[[Bestand:Lake_Akan_and_Mount_Oakan_-_2005.jpg|right|300px|thumb|Het eiland [[Hokkaido]].]]<br />
Japan bestaat uit vier grote eilanden, die samen 97% van de totale landmassa vormen. Deze eilanden zijn [[Hokkaido]], [[Honshu]], [[Shikoku]] en [[Kyushu]]. Daarnaast zijn er natuurlijk nog meer kleinere eilanden, zoals de [[Riukiu-eilanden]] in het zuiden. De eilandengroep spreidt zich uit van Rusland tot Taiwan. Er zijn enige conflicten over eilanden met onder meer Rusland. [[Sjikotan]] en [[Itoeroep]] horen volgens Japan bij hun, maar worden door Rusland bestuurd. De grote eilanden zijn inmiddels via bruggen en tunnels met elkaar verbonden en naar de kleinere eilanden kan men enkel per boot (en soms per vliegtuig) gaan. <br />
<br />
Het grootste gedeelte van Japan bestaat uit bergen. De hoogste berg daarvan is de [[Fuji]] met een hoogte van 3776 m. De Fuji is eigenlijk een slapende vulkaan en speelt een grote rol in de Japanse cultuur. De Japanners beschouwen de berg als heilig en er zijn bedevaartstochten naar de berg. Het Japanse landschap is vrij uniek voor het land. Het bestaat grotendeels uit besneeuwde, steile bergen, beboste hellingen, meren en kleine, vruchtbare akkers. Japan heeft veel korte rivieren. De langste rivier, de [[Shinano]], is slechts 367&nbsp;meter lang. Het land is vrij bosrijk, want tweederde van het land is bedekt met bossen en natuur. Slechts 11% van het land is bedekt met steden, die vaak erg dichtbevolkt zijn. <br />
<br />
Japan heeft veel te maken met [[aardbeving]]en en behoort tot één van de meest seismisch actieve gebieden ter wereld. Dit wil zeggen dat aardbevingen en trillingen in de grond er vaak plaatsvinden. Japan ligt namelijk verspreid over drie aardplaten, namelijk de [[Euraziatische Plaat]], de [[Pacifische Plaat]] en de [[Filipijnse Plaat]]. Deze platen zijn constant in beweging en duiken onder elkaar door. Hierdoor ontstaan grote spanningen en na jaren kan deze spanning worden vrijgelaten in de vorm van een aardbeving. De grootste aardbeving in Japan is die van 1923 in [[Kanto]], waarbij {{formatnum:100000}} doden vielen. De laatste grote aardbeving kwam uit 2011, waarbij een [[tsunami]] ontstond, die stad [[Fukoshima]] trof. Tsunami's komen tevens vaak voor in Japan. <br />
<br />
===Fauna en flora===<br />
[[Bestand:Chidorigafuchi_sakura.JPG|left|300px|thumb|De [[Japanse sierkers]]enbomen in bloei bij het [[Keizerlijke Paleis (Tokio)|Keizerlijke Paleis]] in [[Tokio]].]]<br />
Op het land in Japan komen er zo'n 130 zoogdieren voor. De grootste zijn twee berensoorten, de [[bruine beer]] in het noorden en de [[Aziatische zwarte beer]] in het zuiden. Daarnaast komen er verschillende kleinere zoogdieren voor in Japan, waaronder de [[wasbeerhond]], de [[Japanse marter]], de [[rode vos]], de [[iriomotekat]], de [[Japanse serow]], de [[Japanse makaak]] en het [[wild zwijn]]. Aan de kust komen ook zeezoogdieren voor, zoals de [[dugong]], de [[bruinsvis]] en de [[zeeleeuw]]. Het is mogelijk om voor de kusten van Japan dolfijnen en walvissen te spotten. Er zijn ook nog zo'n 600 soorten vogels, waaronder de [[Japanse specht]], de [[koperfazant]] en de [[groene fazant]]. Grote aantallen trekvogels trekken door Japan tijdens het voor- en najaar. Diverse soorten zwanen, ganzen en kraanvogels overwinteren in Japan. <br />
<br />
Japan heeft verschillende unieke plantensoorten, die ook naar Europa en andere delen van de wereld zijn gebracht. Voorbeelden zijn de [[Japanse esdoorn]], de [[dwergbamboe]] en de [[rododendron]]. De [[Japanse sierkers]] staat bekend om haar uitbundige, roze bloemen, die eind april tot begin mei bloeien. Ieder jaar wordt in Japan het [[Hanamifeest]] gevierd, waarbij men picknickt tussen de bloeiende sierkersen. Het wordt in Japan gezien als het officiële begin van de lente. De vegetatie in Japan is tevens erg veelzijdig. In het noorden zijn er voornamelijk naaldbossen, in het midden gemengd bos met voornamelijk [[eik]]en en [[beuk]]en en in het zuiden subtropisch bos. Daarnaast zijn er ook veel [[mangrove]]s en [[varen]]s te vinden in Japan. <br />
<br />
===Klimaat===<br />
[[Bestand:Kongobuji_Koyasan07n3200.jpg|right|300px|thumb|De [[Kongōbu-ji]]-tempel op de berg [[Koyasan]] met de bladeren van de [[Japanse esdoorn]].]]<br />
Van noord naar zuid heeft Japan te maken met verschillende klimaten. In het noorden en midden van het land is er een [[landklimaat]], met koude winters en warme zomers. Het klimaat in deze regio wordt beïnvloedt door het klimaat van [[Siberië]] en de [[Stille Oceaan]]. In de winter waait er koude lucht vanuit Siberië over de [[Japanse Zee]] naar Noord- en Midden-Japan en in de zomer waait er warme lucht vanuit de Stille Oceaan naar Japan toe. Het hele jaar door heeft de regio met een vochtig klimaat te maken. Het zuiden heeft een [[subtropisch klimaat]], waarin de winters warm en de zomers heet zijn. Ook hier heeft men een vochtig klimaat, met voornamelijk gedurende het regenseizoen veel neerslag. [[Tyfoon]]s komen regelmatig voor in Japan en brengen veel neerslag naar het land.<br />
<br />
===Grote steden===<br />
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"<br />
! colspan="11" align="center" | 10 grootste steden van Japan<br />
|-<br />
! rowspan="23" width:150 |<br /><br />
<br />
[[Bestand:Tokyo_Dome_night.jpg|200px]]<br />[[Tokio]]<br /><br />
[[Bestand:Yokohama_MinatoMirai21.jpg|200px]]<br />[[Yokohama]]<br /><br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer <br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Stad<br />
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwoners<br />
! rowspan="23" width:150 |<br />
[[Bestand:Osaka_Castle_02bs3200.jpg|200px]]<br />[[Osaka]]<br /><br />
[[Bestand:Meieki_from_Heiwa_Park_Aqua_Tower.jpg|200px]]<br />[[Nagoya]]<br /><br />
|- <br />
<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="center" | '''[[Tokio]]''' || align="center" | {{formatnum:13227730}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="center" | '''[[Yokohama]]''' || align="center" | {{formatnum:3731706}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="center" | '''[[Osaka]]''' || align="center" | {{formatnum:2716989}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="center" | '''[[Nagoya]]''' || align="center" | {{formatnum:2311132}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="center" | '''[[Sapporo]]''' || align="center" | {{formatnum:1951523}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="center" | '''[[Kobe]]''' || align="center" | {{formatnum:1527481}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 7 || align="center" | '''[[Kioto]]''' || align="center" | {{formatnum:1466937}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 8 || align="center" | '''[[Fukuoka (stad)|Fukuoka]]''' || align="center" | {{formatnum:1570095}}<br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 9 || align="center" | '''[[Kawasaki]]''' || align="center" | {{formatnum:1374441}} <br />
|-<br />
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 10 || align="center" | '''[[Hiroshima]]''' || align="center" | {{formatnum:1196875}}<br />
|}<br />
<br />
===Bestuurlijke indeling===<br />
Traditioneel wordt Japan ingedeeld in acht regio's. Vijf hiervan liggen op het eiland Honshu en de drie andere eilanden vormen eigen regio's. De regio's zijn [[Hokkaido]], [[Tohoko]], [[Kanto]], [[Chubu]], [[Kansai]], [[Chugoku]], [[Shikoku]] en [[Kyushu]]. De regio's vormen de culturele en historische regio's van Japan, maar worden in de administratie niet gebruikt. <br />
<br />
Japan is verdeeld in 47 prefecturen. Deze prefecturen kan men met provincies vergelijken. Er zijn vier soorten prefecturen; to (<span lang="ja" xml:lang="ja">都</span>) waarmee de hoofdstad [[Tokio]] wordt aangeduid, dō (<span lang="ja" xml:lang="ja">道</span>) waarmee Hokkaido wordt aangeduid, fu (<span lang="ja" xml:lang="ja">府</span>) waarmee [[Osaka]] en [[Kioto]] worden aangeduid en ken (<span lang="ja" xml:lang="ja">県</span>) voor de andere 43 prefecturen. De prefecturen bestaat sinds 1888 en aan het hoofd van een prefectuur staat een gouverneur. De 47 prefecturen zijn:<br />
{{kolommen3<br />
| Kolom1=<br />
* [[Aichi]]<br />
* [[Akita]]<br />
* [[Aomori]]<br />
* [[Chiba]]<br />
* [[Ehime]]<br />
* [[Fukui]]<br />
* [[Fukuoka (prefectuur)|Fukuoka]]<br />
* [[Fukushima]]<br />
* [[Gifu]]<br />
* [[Gunma]]<br />
* [[Hiroshima]]<br />
* [[Hokkaido]]<br />
* [[Hyogo]]<br />
* [[Ibaraki]]<br />
* [[Ishikawa]]<br />
* [[Iwate]]<br />
* [[Kagawa]]<br />
* [[Kagoshima]]<br />
* [[Kanagawa]]<br />
* [[Kioto]]<br />
* [[Kumamoto]]<br />
* [[Mie]]<br />
* [[Miyagi]]<br />
* [[Miyazaki]]<br />
| Kolom2=<br />
* [[Nagano]]<br />
* [[Nagasaki]]<br />
* [[Nara]]<br />
* [[Niigata]]<br />
* [[Oita]]<br />
* [[Okayama]]<br />
* [[Okinawa]]<br />
* [[Osaka]]<br />
* [[Saga]]<br />
* [[Saitama]]<br />
* [[Shiga]]<br />
* [[Shimane]]<br />
* [[Shizuoka]]<br />
* [[Tochigi]]<br />
* [[Tokushima]]<br />
* [[Tokio]]<br />
* [[Tottori]]<br />
* [[Toyama]]<br />
* [[Wakayama]]<br />
* [[Yamagata]]<br />
* [[Yamaguchi]]<br />
* [[Yamanashi]]<br />
|Kolom3=<br />
[[Bestand:Regions_and_Prefectures_of_Japan_2.svg|300px]]<br />
}}<br />
<br />
==Bevolking==<br />
===Algemeen===<br />
[[Bestand:Shopping_area_in_Ikebukuro,_May_2017.jpg|left|300px|thumb|Hoewel Japan een heel modern land lijkt in de steden, is het land nog erg traditioneel.]]<br />
De inwoners van Japan worden [[Japanners]] genoemd en vormen 99% van de bevolking van het land. Door de hoge eisen is er weinig [[immigratie]] naar Japan. Slechts 1% van de bevolking is niet-Japans, waaronder veel mensen uit [[Korea]] en [[China]]. Aan het begin van de 20e eeuw had Japan 44 miljoen inwoners en aan het begin van de 21e eeuw waren dat er 127 miljoen. Na de Tweede Wereldoorlog groeide de economie van Japan gestaag, waardoor ook de bevolking er hard groeide. Daarnaast steeg ook de [[levensverwachting]]. Zo werd een Japanse man in de jaren 50 rond de 60 jaar en is dat nu zo'n 80 jaar. In Azië heeft Japan het hoogste inkomen per inwoner. De economische groei werd gebruikt om sociale programma's op te zetten om de gezondheidszorg en het onderwijs te verbeteren. <br />
<br />
Tegenwoordig heeft Japan te maken met [[vergrijzing]] en ligt het aantal mensen dat sterft hoger dan het aantal mensen dat geboren wordt. Nog steeds is er echter sprake van [[overbevolking]]. Om de vergrijzing tegen te gaan is besloten om het krijgen van kinderen te stimuleren met gratis [[kinderopvang]]. Ook wordt gemotiveerd dat steeds meer vrouwen gaan werken. Hoewel vrouwen dezelfde rechten als mannen hebben, wordt van de vrouw nog steeds verwacht dat ze stopt met werken wanneer ze kinderen krijgt. Japan is nog steeds een erg traditioneel land, waarin de samenleving niet snel veranderd. De werksfeer voor vrouwen is erg onvriendelijk. Ook wordt van werknemers in het algemeen verwacht om na lange werkdagen nog te drinken en uit te gaan. Loyaliteit aan de werkgever is erg belangrijk en hiervoor is het privéleven ondergeschikt. De laatste jaren zijn er wel meer vrouwen aan het werk gegaan; zo kwam in 1985 een verbod op [[discriminatie]] van vrouwen op het werk. Ook is er in Japan nog steeds een groot [[taboe]] over [[homoseksualiteit]], maar de laatste jaren is hier verandering ingekomen en leidde in 2019 tot een wetsvoorstel om het [[homohuwelijk]] in te voeren. <br />
<br />
Hoewel Japan in vergelijking met West-Europa en de Verenigde Staten erg conservatief is, is het land progressiever dan andere landen in Azië, zoals China en Zuid-Korea. <br />
<br />
===Japans en andere talen===<br />
[[Bestand:3002_Kanji.svg|right|300px|thumb|Een lijst met [[kanji]]tekens. Kanji wordt gezien als het moeilijkste, maar ook het bekendste, Japanse schrift. Kinderen op school leren het door de tekens eindeloos over te schrijven!]]<br />
De officiële taal van Japan is het [[Japans]] (<span lang="ja" xml:lang="ja">日本語</span>). Het is een taal, die vanuit het Nederlands als erg moeilijk beschouwd. Het Japans heeft geen verwantschap met het [[Chinees]], of wat leenwoorden na. De twee talen behoren tot een hele andere taalfamilie. Het Japans heeft maar liefst drie schrijfwijzen. Als eerste is er het [[Hiragana]], wat wordt gebruikt in het dagelijks gebruik van de Japanners. Het tweede schrift is het [[Katakana]], wat wordt gebruikt voor de spelling van leenwoorden, buitenlandse namen en de namen van dieren en planten. Deze twee schriften bestaan specifiek uit 30 en 78 tekens. Het derde schrift is het [[Kanji]]. Het Kanji is de naam voor het officiële Japans dat in universiteiten en door de overheid gebruikt wordt. De tekens zijn afgeleid van het Chinees en moeten door alle leerlingen geleerd worden. Voor dagelijks taalgebruik moet men zo'n 3.000 Kanji-tekens kennen. Tegenwoordig leren leerlingen ook nog het [[Romaji]], oftewel het Japans geschreven in het Latijnse alfabet. Op deze manier leren de leerlingen ook het alfabet om bijvoorbeeld [[Engels]] te kunnen schrijven. <br />
<br />
99% van de Japanse bevolking spreekt Japans. De overige 1% wordt voornamelijk uitgemaakt door de taal van de bevolking van de [[Riukiu-eilanden]]. Deze taal is verwant aan het Japans en is daarmee de enige taal waarvan men met zekerheid kan zeggen dat het tot dezelfde taalfamilie behoort (al zijn er ook theorieën over verwantschap met het [[Mongools]], [[Turks]] en [[Koreaans]]). De taal van Riukiu-eilanden is eigenlijk een verzameling van dialecten en talen. Op privéscholen en internationale scholen in Japan wordt in het [[Engels]] lesgegeven, waardoor er ook een kleine groep is die Engelstalig is.<br />
<br />
===Religie===<br />
[[Bestand:Torii_de_Miyajima_2.JPG|left|250px|thumb|Een voorbeeld van een torii-poort. Zowel torri-poorten en jinja's worden aangeduid door hun kenmerkende rode kleur.]]<br />
Qua religie is Japan heel erg complex. Het [[shintoïsme]] en het [[boeddhisme]] zijn de twee belangrijkste godsdiensten in het land en hebben elkaar als het ware ook beïnvloed. Het boeddhisme kan in Japan in drie stromingen worden verdeeld, waarvan het [[zenboeddhisme]] het belangrijkst is. Het shintoïsme is een religie die typisch voor Japan is. Men aanbidt natuurgeesten ([[kami|kami's]]) in het geloof. Sommige kami's zijn plaatselijk, terwijl andere natuurverschijnselen of grotere objecten laten zien. Natuurliefde is belangrijk in het shintoïsme. Plaatselijke kami's worden aanbeden in [[jinja|jinja's]], een soort van tempels, en grotere objecten of natuurverschijnselen worden aangegeven door een [[torii|torii-poort]]. Japan kent meer dan {{formatnum:100000}} van dit soort heiligdommen. <br />
<br />
Japan heeft een kleine populatie [[christendom|christenen]]. Het Chinese [[confucianisme]] heeft een grote invloed op de Japanse cultuur, literatuur, kunst en architectuur gehad.<br />
<br />
==Cultuur==<br />
===Tradities===<br />
[[Bestand:Tea_ceremony_performing_2.jpg|right|300px|thumb|Het uitvoeren van de theeceremonie]]<br />
Japan is een traditioneel land, waarin nog altijd eeuwenoude tradities behouden zijn. Voorbeelden van gewoonten in Japan zijn o.a. dat men niet met schoenen of slippers over [[tatami]]-matten mag lopen en men mag zijn neus niet in het openbaar snuiten. Ook mag je nog je eetstokjes rechtop in de rijst zetten, aangezien zo de doden worden gevoerd. Daarnaast is het ongewoon om na middernacht te dansen en hebben politiekorpsen vanwege de lage misdaadcijfers verfkogels in plaats van gewone. <br />
<br />
Het bekendste Japanse ritueel is de [[Japanse theeceremonie]]. Hierin is het drinken van thee verheven tot een kunstvorm. Het bestaat uit een aantal opeenvolgende handelingen, die ervoor zorgen dat je optimaal kunt genieten van een kopje thee. De theeceremonie wordt uiterst serieus genomen! In de Japanse cultuur wordt 4 gezien als het ongeluksgetal. In liften vind men daarom haast nooit een knop voor de vierde verdieping; er wordt dan doorgeteld of de verdieping wordt 3A genoemd. <br />
<br />
Respect voor ouderen en het niet opdringen van iets zijn een belangrijk onderdeel van de Japanse cultuur. In Japan is het ook doodnormaal dat kinderen het klaslokaal met elkaar opruimen, zodat de juf, meester of schoonmaker dit niet hoeft te doen. Dit doen ze elke dag aan het einde van de les.<br />
<br />
===Architectuur===<br />
[[Bestand:Kenrokuen1.jpg|left|300px|thumb|Een voorbeeld van een Japanse tuin]]<br />
De Japanse architectuur verschilt per keizerlijke dynastie en was oorspronkelijk gebaseerd op de architectuur van China. De boeddhistische tempel [[Horyu-ji]] wordt gezien als één van de voorbeelden van de vroege Japanse architectuur. Dit gebouw staat 1993 op de [[werelderfgoedlijst]] van [[UNESCO]]. De huidige architectuur is gebaseerd op die van de Edoperiode (1750-1886), maar heeft tegenwoordig ook veel westerse en moderne invloeden. <br />
<br />
Voor de binnenhuisarchitectuur is de [[byōbu]], het typische Japanse kamerscherm met Japanse kalligrafie erop. Ook de [[tokonoma]] is een Japanse ontvangst- of theekamer die oorspronkelijk in huizen aanwezig is. Hier werden vroeger vaak siervoorwerpen getoond en werd als een essentieel onderdeel van het interieur gezien. Ook de [[Japanse tuin]] is een belangrijk onderdeel van huizen. Zo'n tuin bevat vaak een vijver met koivissen en schildpadden. Er zijn diverse soorten Japanse tuinen, zoals de Paradijstuin, de Theetuin en de Rotstuin. Elementen van een Japanse tuin zijn o.a. de [[tōrō]] (lantaarn) en de [[shishi-odoshi]].<br />
<br />
===Literatuur===<br />
[[Bestand:Basho_by_Kinkoku_c1820.jpg|right|300px|thumb|[[Matsuo Basho]], bekend van de [[haiku]].]]<br />
De Japanse literatuur bestaat sinds 8e eeuw, toen Japanse verhalen in [[kanji]] werden opgeschreven. ''[[Taketori Monogatari]]'' is het oudste verhaal van Japan en stamt uit de 10e eeuw. ''[[Het hoofdkussenboek]]'' (1002) van [[Sei Shōnagon]] en ''[[Het verhaal van Genji]]'' (begin 11e eeuw) van [[Murasaki Shikibu]] zijn tevens klassieke Japanse werken. [[Matsuo Bashō]], die gedurende de 17e eeuw leefde, is één van de bekendste dichters van Japan. Hij is bekend vanwege zijn dichtvorm, de [[haiku]]. Dit is een kort gedicht van drie regels, die nog altijd populair zijn onder dichters. Veel van de oude werken uit Japan, werden eind 19e eeuw vertaald voor de Europese en Amerikaanse markt. Schrijfster [[Yei Theodora Ozaki]] werkte als vertaler van korte verhalen en Japanse volksverhalen. In haar boek ''Japanse sprookjes'' (1908) verzamelde ze veel van deze verhalen. Na de oorlog wisten bepaalde Japanse werken nog onder de aandacht te worden gebracht, zoals ''[[Norwegian Wood]]'' (1987) van [[Haruki Murakami]]. Schrijver [[Kazuo Ishiguro]], bekend van ''[[De rest van de dag]]'' (1989), is geboren in Japan, maar officieel Brits. <br />
<br />
De Japanse folklore (volksverhalen) is erg uitgebreid en er komen nog al aparte wezens voor. Een voorbeeld is de [[kitsune]], een wezen dat half-mens half-vos is. De Japanse mythologie en volksverhalen vormde de inspiratie voor veel ''[[urban legends]]'' (zogeheten broodje-aapverhalen), die op het internet vrij bekend zijn. Een voorbeeld is het verhaal van ''[[Cow Head]]'' of ''Gozu''. Dit verhaal gaat over een boek, dat zo angstaanjagend is dat mensen er aan overlijden.[[Bestand:卡拉OK.jpg|left|252x252px|thumb|Een vrouw die [[karaoke]] zingt]]<br />
===Muziek===<br />
De [[karaoke]] komt oorspronkelijk uit Japan en is wereldwijd bekend. Het bereikte in de jaren 60 de westerse wereld en verwierf zelf aan populariteit. Het idee van karaoke is dat een persoon meezingt op enkel de muziek van een muzieknummer naar keuze, terwijl de tekst op een beeldscherm staat. In 1993 bleek dat meer Japanners aan karaoke deden dan aan traditionele activiteiten als bloemschikken. In het land is karaoke zo populair, dat er heuse karaoke-cafés zijn ontstaan. <br />
<br />
In de jaren 90 werd [[J-pop]] wereldwijd erg bekend; oftewel popmuziek uit Japan. Hoewel [[K-pop]], popmuziek uit Zuid-Korea, tegenwoordig populairder is, is J-pop in Japan en andere Aziatische landen nog altijd enorm populair. [[Ayumi Hamasaki]], [[Southern All Stars]] en [[B'z]] zijn een van de bekendste namen van de Japanse hitlijsten. [[Yoko Ono]] is één van bekendste artiesten uit Japan. Ze was getrouwd met de Britse zanger [[John Lennon]]. Samen zaten ze in bed in [[Amsterdam]] en [[Montreal]] om te protesteren voor wereldvrede in 1969; de ''[[Bed-Ins for Peace]]''. Lennon en Ono werkte samen aan het nummer ''[[Imagine]]'', waarin wordt gespeculeerd over een wereld met vrede.<br />
<br />
=== Japanse (traditionele) muziekinstrumenten ===<br />
De [[muziek]] van Japan omvat vele verschillende genres, zowel [[traditioneel]] als modern. Het woord voor "muziek" in het Japans is 音楽 (ongaku), een combinatie van de kanji schrifttekens 音 (on=geluid) met 楽 (gaku= genieten). Dus letterlijk genieten van geluid. Traditionele Japanse muziek verschilt duidelijk van westerse muziek. De traditionele Japanse muziek heeft of met het boeddhistische chanten (zingend teksten opzeggen) of met de [[Orkest|orkesten]] van het [[hof]] te maken, en kent al een lange geschiedenis vanaf de Tang dynastie (618-907). Veel van de Japanse muziekinstrumenten zijn verwant aan die uit andere Aziatische landen en werden al in de traditionele muziek gebruikt. De westerse [[klassieke muziek]] en bijbehorende instrumenten vind je terug in de vele symfonieorkesten die Japan telt. Ook op de Tokyo Music School (Tôkyô ongaku gakkô) wordt er lesgegeven in de westerse klassieke muziek. Tegenwoordig is er sprake van een soort mix (kruisbestuiving) van traditionele Japanse muziek en de westerse klassieke muziek, maar ook omgekeerd hoor je Japanse invloeden in de westerse (pop)muziek.<br />
<br />
Traditionele [[Muziekinstrumenten]] onderverdeeld naar functie:<br />
* Slaginstrumenten: Sasara, zie [[Kokiriko|Kokiriko,]] [[Den-den daiko]] of draaitrommel, [[Hyōshigi]] (soort [[claves]]), Ikko (zie [[Tsuzumi]]), [[Kagura suzu]], [[Kakko]], [[Kane (muziekinstrument)|Kane]] (soort platte bel of gong), [[Mokugyo]], Mukkuri (mondharp, zie [[Angkuoch]]), [[Ōtsuzumi]] en San-no-tsuzumi (handtrommel, zie [[Tsuzumi]]), Shakubyoshi (twee houten platen die tegen elkaar worden geslagen), [[Shime-daiko]], Shōko (zie [[gong]]), [[Tsuri-daiko]], [[Tsuzumi]] (handtrommel)<br />
* Tokkelinstrumenten: [[Biwa]], [[Gottan]], [[Ichigenkin]], Junanagen (zie [[koto]]), [[Koto]], Kugo (zie [[Konghou]]), [[Tonkori]], [[Yamatogoto]], <br />
* Strijkinstrument: [[Kokyū]], Kūchō, Leiqin of Zhuihu (zie [[Kokyū]]),<br />
* Snaarinstrument: [[Sanshin]], [[Sanxian]], [[Shamisen]], [[Taiko]], [[Taishogoto]], <br />
* Blaasinstrument: [[Hichiriki]] (houtblazer), Saing of [[Horagai]] (schelphoorn), Hotchiku, Kagurabue, Komabue, Shakuhachi en Shinobue ([[Bamboefluit]]), Shō (verwant aan Chinese [[Sheng]])<br />
<br />
=== Manga en anime ===<br />
[[Bestand:Tezuka_Osamu.JPG|right|300px|thumb|[[Tezuka Osamu]], één van de bekendste Japanse anime-artiesten. Osamu's anime-series zijn nog altijd populair in Japan en inspireerde andere artiesten.]]<br />
[[Manga]] is één van de bekendste dingen uit de moderne Japanse cultuur. Het is de Japanse versie van het [[stripboek]] en staat bekend om zijn eigen stijl. Mangaboeken zijn erg populair in Japan, zowel onder de jeugd als onder volwassenen. Manga is pas echt ontstaan rond 1946 en werd beïnvloed door de originele Japanse [[blokdruk]] en voornamelijk Amerikaanse stripverhalen en tekenfilms. In de tweede helft van de 20e eeuw won manga aan populariteit. Er zijn zelfs verschillende mangaboekenseries, zoals ''[[Death Note]]'', die ook buiten Japan erg populair zijn. <br />
<br />
Van manga zijn ook animatieseries en animatiefilms afgeleid; deze worden [[anime]] genoemd. Animeseries ontstonden gedurende de jaren 50 en zijn nog altijd erg populair in Japan. Er zijn zelfs hele anime-franchises, waarin verschillende series gemaakt worden. Anime was oorspronkelijk alleen in Japan erg populair, maar in de jaren 80 bereikten veel anime-series ook de westerse wereld, maar het aanbod was aanvankelijk klein. ''[[Sailor Moon]]'' werd in 1992 de eerste Japanse anime-serie, die in de Verenigde Staten en Europa doorbrak. Sindsdien zijn er diverse anime-series gemaakt, die wereldwijd veel populariteit hebben. Voorbeelden hiervan zijn ''[[Pokémon]]'', ''[[Dragon Ball]]'', ''[[Bakugan]]'' en ''[[Naruto]]''. Anime-series zijn er in diverse thema's, voor diverse doelgroepen en richten zich ook op verschillende sociale thema's.<br />
<br />
===Sport===<br />
[[Bestand:Asashoryu_fight_Jan08.JPG|left|300px|thumb|Een [[sumo]]wedstrijd]]<br />
[[Sumo]] wordt gezien als de traditionele, nationale sport van Japan. Ook Japanse vechtsporten, zoals [[karate]], [[judo]] en [[kendo]], zijn traditionele sporten. Deze sporten zijn nog altijd populair in het land en hebben ook hun weg over de wereld gevonden. Nog altijd worden er verschillende toernooien gehouden, die veel bekijks opleveren. [[Basketbal]] en [[voetbal]] zijn ook populair in het land. Samen met Zuid-Korea organiseerde het land in 2002 het wereldkampioenschap voetbal. Ook [[motorsport]] in het land populair. Motorsport wordt gesteund door autofabrikanten, zoals [[Honda]] en [[Toyota]]. De [[Grand Prix van Japan]] is het bekendste voetbaltoernooi van het land. <br />
<br />
Japan mocht drie keer de Olympische Spelen houden. De eerste keer waren de Zomerspelen van 1964 in [[Tokyo]], de tweede keer de Winterspelen van 1972 in [[Sapporo]] en de derde keer de Winterspelen van 1998 in [[Nagano]]. Het land mag in 2020 de [[Olympische Spelen 2020|Olympische Spelen]] organiseren in de hoofdstad Tokyo, waarbij Tokyo de eerste stad in Azië wordt de Olympische Zomerspelen twee keer mocht organiseren. <br />
<br />
===Culinair===<br />
[[Bestand:Sushi7.jpg|right|300px|thumb|[[Sushi]] met [[sojasaus]] en [[wasabi]]. In Japan gebruikt men traditioneel geen mes en vork, maar [[eetstokje]]s.]]<br />
De Japanse keuken is over de gehele wereld bekend en in veel landen zijn er Japanse restaurants te vinden. In westerse landen, waaronder Nederland en België, is er in elke stad wel één of meerdere van dit restaurants te vinden. Het populairste gerecht van Japan is [[sushi]]. Sushi zijn (kleine) hapjes die rijst en vaak ook [[zeewier]] bevatten. Er zijn enorm veel verschillende soorten sushi, zowel traditionele als moderne varianten. Sushi kan [[zalm]], [[tonijn]], [[komkommer]], [[avocado]], [[surimi]], [[garnaal]] en/of andere ingrediënten bevatten. Vaak wordt er [[sojasaus]], [[gember]] en/of [[wasabi]] bij gegeten. <br />
<br />
Een ander bekend gerecht uit Japan is [[teriyaki]]. Dit is een bepaalde kooktechniek, waarbij het vlees of de vis wordt gemarineerd in sojasaus, suiker en rijstwijn. Ook [[wakame]] (rauwe zeewier), [[edamame]] (gekookte, onrijpe sojabonen), [[nikujaga]], [[misosoep]], [[ankimo]], [[tataki]] en [[tempura]] zijn bekende Japanse gerechten. Een bekende frisdrank uit Japan is [[calpis]], wat uit fruitwater met schaafijs bestaat. [[Groene thee]] is erg populair in het land. De [[Japanse zoutjes]] en [[Koala's March]] zijn bekende Japanse snacks. <br />
<br />
In de Japanse keuken wordt nog altijd [[walvis]]vlees gegeten. Hoewel er internationale afspraken zijn die dit verbieden, stelt de Japanse overheid walvissen te vangen voor wetenschappelijk onderzoek. Internationale organisaties stellen echter dat dit onwaar is en het walvisvlees wordt verkocht op de markt.<br />
<br />
==Politiek==<br />
===Keizerrijk===<br />
[[Bestand:Enthronement_Ceremony_of_Emperor_Naruhito_2.png|left|300px|thumb|Keizer [[Naruhito]] tijdens zijn inhuldigingsceremonie]]<br />
Japan heeft een keizer als [[staatshoofd]] en is daarom een keizerrijk. Dit is erg bijzonder, aangezien Japan momenteel het enige (en laatste) keizerrijk ter wereld is. Dit heeft ermee te maken dat aan het begin van de vorige eeuw veel keizerrijken een republiek werden, zoals Duitsland en Rusland. Japan wist de monarchie ook na de Tweede Wereldoorlog te behouden. Waar de keizer vroeger als een god vereerd werd en veel macht heeft, heeft de keizer tegenwoordig geen macht en goddelijke status meer. De keizer is het "gezicht en symbool van het land" en vertegenwoordigt Japan in het buiten- en binnenland. <br />
<br />
De eerste keizer van Japan was [[Jimmu]]. Hoewel iedereen in Japan het er over eens is dat hij bestaan heeft, is daar geen officieel bewijs voor. Desalniettemin wordt Jimmu in de telling meegeteld. De huidige keizer van Japan is [[Naruhito]], die in 2019 aantrad. Hij is de zoon van de voormalige keizer [[Akihito]]. Akihito maakte in 2016 bekend dat hij wilde aftreden wegens zijn gezondheid, maar dat was op dat moment onmogelijk. Een keizer kon volgens de wet alleen opgevolgd worden wanneer hij overleed. Een wetswijziging in 2017 maakte het aftreden mogelijk, waarmee Akihito de eerste keizer was die aftrad sinds 1817. Officieel mogen vrouwen geen keizer van Japan sinds 1889. Vóór 1889 hebben wel acht vrouwen geregeerd als keizer(in) van Japan.<br />
<br />
===Politiek systeem===<br />
[[Bestand:Diet_of_Japan_Kokkai_2009.jpg|right|300px|thumb|Het parlementsgebouw van Japan, waar de [[Kokkai]] vergaderd]]<br />
De huidige [[grondwet]] van Japan komt uit 1947 en maakte van Japan een [[democratie]]. Hoewel Japan een keizerrijk bleef, werd de keizer niet meer als goddelijk gezien en zorgde ervoor dat meer macht ging naar het parlement en de regering. De regering van Japan wordt geleid door de minister-president. Tegenwoordig is de huidige minister-president [[Shinzō Abe]] sinds 2012. <br />
<br />
Het parlement van Japan wordt de [[Kokkai]] genoemd. De Kokkai bestaat uit het [[Lagerhuis (Japan)|Lagerhuis]] en het [[Hogerhuis (Japan)|Hogerhuis]]. Een wet moet eerst door het Lagerhuis en vervolgens door het Hogerhuis om geldig te zijn. Het Lagerhuis heeft 480 leden en het Hogerhuis heeft 242 leden. Het Lagerhuis wordt direct door de bevolking gekozen door middel van verkiezingen, maar het Hogerhuis wordt niet-democratisch gekozen en bestaat uit Japanse edelen. De grootste partij is de [[Liberaal-Democratische Partij van Japan|Liberaal-Democratische Partij]]. De partij was van 1955 tot 2009 de grootste partij (met uitzondering van 1993-1994). Sinds 2012 is de partij weer de grootste. <br />
<br />
===Buitenlandse politiek===<br />
[[Bestand:Diplomatic_missions_of_Japan.png|left|300px|thumb|Landen waar de Japanse regering op [[staatsbezoek]] is geweest.]]<br />
Japan heeft met elke lidstaat van de [[Verenigde Naties]], op [[Noord-Korea]] na, op de één of andere manier een internationale relatie. Ook heeft Japan diplomatieke relaties met [[Vaticaanstad]] en [[Kosovo]]. Het land heeft een goede band met de [[Verenigde Staten]], [[Canada]] en veel West-Europese (en tegenwoordig ook Oost-Europese) landen. Na de Tweede Wereldoorlog ontstond er veel handel tussen de landen en ze waren de vertegenwoordigers van het [[kapitalisme]]. Ook met veel Latijns-Amerikaanse en Oceanische landen heeft Japan goede banden. In [[Palau]] en [[Peru]] zijn grote Japanse gemeenschappen. In Azië speelt de Japanse overheersing tijdens de Tweede Wereldoorlog nog steeds een grote rol. Hoewel Japan op economisch vlak goede banden heeft met [[Zuid-Korea]], speelt de Japanse gruwelijkheden op (Zuid-)Koreaanse burgers nog steeds een rol. Ook heeft Japan zo'n "vreemde" relatie met [[China]], maar ondanks de verschillen hebben de landen wel besloten om samen te werken op economisch vlak. Japan heeft politiek en economisch een goede band met democratischere [[Taiwan]] en de stad [[Hongkong]].<br />
<br />
==Economie==<br />
[[Bestand:Japanese_Coins.jpg|right|300px|thumb|Een aantal munten van de Japanse yen]]<br />
De Japanse economie was door de Tweede Wereldoorlog vrijwel volledig stilgelegd. Alle grote steden waren gebombardeerd. In totaal waren een kwart van kapitaal, een kwart van de infrastructuur en 80% van de schepen verwoest. Daarvoor werd begonnen met een periode van wederopbouw en in 1951 lag de economie weer op het vooroorlogse niveau. Japan werd onderdeel van de handelstriade; een handelsnetwerk tussen de Verenigde Staten, Japan en West-Europa. Dit netwerk zorgde ervoor dat Japan in na de Tweede Wereldoorlog enorm welvarend werd. Veel technologie en producten werden en worden nog altijd in Japan gemaakt. Voorbeelden zijn horloges, fototoestellen, klokken, auto's, naaimachines, computers en games. Grote Japanse bedrijven zijn [[Panasonic]], [[Nintendo]], [[Mitsubishi]], [[Sony]] en [[Toyota]]. De bedrijven zijn over de gehele wereld bekend. <br />
<br />
De munteenheid van Japan is de [[Japanse yen]] (¥). Waar Japan, de Verenigde Staten en West-Europa de rijkste gebieden ter wereld zijn, komt daar de laatste jaren verandering in. Japan kreeg in de jaren negentig concurrentie van de [[Aziatische tijgers]] (Hongkong, Zuid-Korea, Taiwan en [[Singapore]]). Tegenwoordig komt de meeste concurrentie uit [[China]], waar producten goedkoper geproduceerd kunnen worden. Daarnaast speelt ook de vergrijzing een rol en loopt de Japanse economie als het ware de laatste jaren vast. De Japanse regering komt daarom ook regelmatig met maatregelen om de economie toekomstbestendig te maken. Desalniettemin is Japan na China en de Verenigde Staten de derde economie ter wereld.<br />
<br />
== Bronnen ==<br />
* Lesmethode: BuiteNLand havo 5 (gelezen in schooljaar 2017/2018). Informatie in artikel uit samenvatting.<br />
* [https://www.curioctopus.nl/read/18557/13-tradities-en-gewoontes-die-van-japan-een-unieke-plek-maken-in-deze-wereld ''13 tradities en gewoonten die van Japan een uniek plek maken in deze wereld'']. Bron: www.curioctopus.nl (gelezen op 1 maart 2020).<br />
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Japan ''Japan'']. Bron: Nederlandstalige Wikipedia (gelezen op 1 maart 2020).<br />
* [https://www.spottingwildlife.com/flora-en-fauna-van-japan.html ''Flora en Fauna van Japan'']. Bron: www.spottingwildlife.com (gelezen op 9 februari 2020).<br />
* [https://www.azie.nl/japan/reisgids/religie-tradities-japan/ ''Religie en tradities in Japan'']. Bron: www.azie.nl (gelezen op 1 maart 2020).<br />
* {{Engels}} [https://en.wikipedia.org/wiki/Japan ''Japan'']. Bron: Engelstalige Wikipedia (gelezen op 1 maart 2020). <br />
* {{Engels}} [https://www.youtube.com/watch?v=j3XpfBChLyk ''Japan'']. Youtube-kanaal: Geography now! (gezien op 2 maart 2020).<br />
* {{Engels}} [https://www.youtube.com/watch?v=x9-e_3GHrzw ''Japanese language'']. Youtube-kanaal: Langfocus. (gezien op 2 maart 2020). <br />
{{Navigatie landen Azië}}<br />
<br />
[[ca:Japó]]<br />
[[de:Japan]]<br />
[[en:Japan]]<br />
[[es:Japón]]<br />
[[eu:Japonia]]<br />
[[fr:Japon]]<br />
[[it:Giappone]]<br />
[[ru:Япония]]<br />
<br />
[[Categorie:Landen]]<br />
[[Categorie:Eilandengroep]]<br />
[[Categorie:Japan| ]]<br />
[[Categorie:Landen van Azië]]<br />
[[Categorie:Keizerrijk]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Overleg_gebruiker:Rots61&diff=672229Overleg gebruiker:Rots612021-06-14T12:39:12Z<p>Pernille6824: /* hoii */ nieuwe subkop</p>
<hr />
<div>__NOINDEX__<br />
<br />
{{Gebruiker:Rots61/OP}}<br />
{{Gebruiker:Rots61/Sjabloon|2}}<br />
<br />
== Hoi ==<br />
<br />
Hoi bedankt voor je bericht [[Gebruiker:Julia1|Julia1]] ([[Overleg gebruiker:Julia1|overleg]]) 28 jan 2021 15:26 (CET)<br />
<br />
== test ==<br />
<br />
hoi test niet reageren mag<br />
<br />
Sorry voor het stemmen, ik zal nog drie anderen uitkiezen. ThePurpleKing<br />
<br />
== heyy ==<br />
<br />
heyyy,<br />
Ik ben hoilol12345 en ik moet wat voor school doen <br />
mijn opdracht is vraag mensen waarom ze op wikikids zitten<br />
Dus waarom zit jij op wikikids?<br />
en hoe gaat het?<br />
[[Gebruiker:Hoilol12345|Hoilol12345]] ([[Overleg gebruiker:Hoilol12345|overleg]]) 3 feb 2021 14:30 (CET)<br />
Groetjes, hoilol12345<br />
:Gewoon, omdat het leuk is. Als jij ook mee wilt helpen zou dat fijn zijn, je kunt altijd een artikel aanmaken of bewerken. Zo wordt WikiKids steeds een stukje beter. Groetjes, {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 3 feb 2021 16:47 (CET)<br />
ik wil wel bewerken maar elke keer als ik dat doe krijg ik een melding dat ik moet stoppen:(```<br />
== Nieuw op Wikikids ==<br />
<br />
Beste Rots ik ben nieuw hier. Kan jij mij wat tips geven?<br />
:Op het [[Portaal:Kids|Kidsportaal]] kun je allemaal tips vinden. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 4 feb 2021 15:18 (CET)<br />
Ok bedankt<br />
<br />
== controleren aub ==<br />
<br />
gebruiker: [[Overleg_gebruiker:Dachtikal|Dachtikal]] heeft de pagina [[Fortnite_Creative|fortnite creative]] leeggehaald, ik heb de bewerking al teruggedraaid maar graag alsnog controleren/eventueel een waarschuwing geven.<br />
(hij had dit geschreven: Yes Sure Destroyders Heroes For Ever Aboneer op Faze Heroes chauu!) dus ook zelfpromotie denk ikl<br />
mvg, {{Gebruiker:BIGsmile/Handtekening}} 16 feb 2021 15:10 (CET)<br />
<br />
laat maar Gebruiker:Apoo heeft er al naar gekeken. {{Gebruiker:BIGsmile/Handtekening}} 16 feb 2021 15:17 (CET)<br />
:Hartelijk bedankt voor de 8 berichtjes. En goed dat Apoo het al heeft opgelost. Groetjes {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 17 feb 2021 16:00 (CET)<br />
<br />
== Wikikids ==<br />
<br />
Hallo ik ben net nieuw kan iemand mij helpen wat ik precies moet doen<br />
<br />
<br />
Groetjes summer ik ben model<br />
:Hoi [[Gebruiker:Hallo8d|Hallo8d]], op het [[Portaal:Kids|Kidsportaal]] vind je allemaal dingen die jou kunnen helpen. Groetjes, {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 20 feb 2021 12:52 (CET)<br />
<br />
== Bedankt ==<br />
<br />
Bedankt paul<br />
<br />
Summer<br />
<br />
== Auteursrecht plaatjes ==<br />
<br />
Kan jij mij uitleggen hoe ik zie of er copyright zit op een plaatje? Ik zie al die symbolen namelijk nooit bij een plaatje staan. Alvast bedankt! {{Gebruiker:Anoniem0220/Handtekening}} 24 feb 2021 08:53 (CET)<br />
:Eigenlijk werkt het heel simpel, op alle plaatjes zit copyright. Behalve als het bedrijf erbij zet dat dat niet zo is. Een bedrijf kan het ook in de voorwaarden van de website zetten (voorbeeld Rijksoverheid). Als je zelf met een camera een foto maakt van bijvoorbeeld de voorkant van een doosje mag je dat niet zonder toestemming van het bedrijf hier uploaden. Als je nog meer vragen hebt kun je die hieronder gewoon stellen. Groetjes {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 24 feb 2021 11:26 (CET)<br />
::Mag je zelfs geen foto's maken van de inhoud? {{Gebruiker:Anoniem0220/Handtekening}} 24 feb 2021 11:50 (CET)<br />
:::Dat klopt, je mag dat helaas niet doen, omdat het nog steeds onder het auteursrecht valt. De uitgever van het spel heeft nog steeds het auteursrecht, of je nou een foto maakt van het spel of je een foto gebruikt van de website. In de spelregels staat dat er auteursrecht zit op het spel, daarom mag je ook geen foto's van maken en hier uploaden. Gelukkig valt WikiKids wel onder de meeste uitzonderingen. We kunnen alle afbeeldingen gebruiken die educatief gebruikt mogen worden, ook kunnen we alle afbeeldingen gebruiken die voor niet commercieel gebruik bestemt zijn. Bij sommige bedrijven vallen we onder de fan regeling van het bedrijf en daardoor kunnen we nog meer afbeeldingen gebruiken van het bedrijf. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 24 feb 2021 12:01 (CET)<br />
::::Ok, dus als ik contact op neem met 999 Games mag het dus waarschijnlijk wel? {{Gebruiker:Anoniem0220/Handtekening}} 24 feb 2021 12:59 (CET)<br />
:::::Als je 999Games zover krijgt dat ze WikiKids toestemming geven voor het gebruik van hun plaatjes mag dat inderdaad. Maar er is ook een kans dat ze je geen toestemming geven. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 24 feb 2021 15:05 (CET)<br />
<br />
== Tiktok ==<br />
<br />
Kan je op wikikids op tiktok<br />
<br />
Lievs summer de snoo<br />
:Nee, dat kan niet. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 3 mrt 2021 18:09 (CET)<br />
<br />
Waarom niet<br />
<br />
? Gelieve dit ' ~ ~ ~ ~ ' (alleen aan elkaar) gebruiken. Trouwens, je schrijft 'Liefs' met een 'f', niet met een 'v'.<br />
Mvg, [[Gebruiker:BrawlStarsPro|BrawlStarsPro]] ([[Overleg gebruiker:BrawlStarsPro|overleg]]) 20 mrt 2021 15:11 (CET)<br />
:Liefs schrijf je inderdaad met een '''f''', maar gelieve schrijf je met een '''v'''. Groetjes {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 23 mrt 2021 23:35 (CET)<br />
<br />
<br />
== vragen ==<br />
<br />
heb je vragen vraag het dan je moet wel inloggen[[Gebruiker:Elfje12|Elfje12]] ([[Overleg gebruiker:Elfje12|overleg]]) 5 mrt 2021 08:48 (CET)<br />
:Groetjes {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 5 mrt 2021 16:33 (CET)<br />
<br />
== Hoi! ==<br />
<br />
Ik zie dat je heel erg veel op [[Brawl Stars]] hebt uitgevoerd. Bedankt daarvoor! Zo kunnen we wel wat erover leren! Mvg, [[Gebruiker:BrawlStarsPro|BrawlStarsPro]] ([[Overleg gebruiker:BrawlStarsPro|overleg]]) 20 mrt 2021 14:58 (CET)<br />
:Geen dank, ik vond het tijd dat ik ook eens een groot artikel ging schrijven. Hier het resultaat, ik probeer het artikel zo vlug mogelijk bij te werken, zodat iedereen echte informatie krijgt. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 23 mrt 2021 23:35 (CET)<br />
<br />
== Handtekening ==<br />
<br />
Mijn handtekening is al beter, alleen de kleur lukt niet. Kan je helpen?<br />
{{Gebruiker:ThePurpleKing/Handtekening}} 23 mrt 2021 09:23 (CET)<br />
:Ik zie dat het al gelukt is. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 23 mrt 2021 23:35 (CET)<br />
== Aan #Rots61 ==<br />
<br />
Hoi, <br />
Bedankt voor de moeite voor mijn handtekening<br />
Hij is nu beter en mooier!<br />
{{Gebruiker:ThePurpleKing/Handtekening}} 23 mrt 2021 10:26 (CET)<br />
:Ik zie dat het al gelukt is. Hij ziet er goed uit, Mike heeft je ermee geholpen. Groetjes, {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 23 mrt 2021 23:35 (CET)<br />
<br />
== Bedankt ==<br />
<br />
Heel erg sorry en bedankt<br />
<br />
== Hoe word je een Moderator? ==<br />
<br />
Geachte Rots61,<br />
<br />
zou u mij misschien kunnen vertellen, hoe ik Moderator zou kunnen worden?<br />
<br />
Het zou mij namelijk een genoegen zijn, om u te kunnen helpen met uw werk.<br />
<br />
Ik hoor van u,<br />
<br />
Met vriendelijke groet, {{Gebruiker:TimBernersLee1955/Handtekening2}}.<br />
<br />
:Lees [[Wikikids:Moderator worden|dit artikel maar]]. Daar staat alles in. Mvg {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 15 apr 2021 12:07 (CEST)<br />
<br />
Bedankt voor uw hulp, ik zal mijn best doen om moderator te kunnen worden, in naam van koninklijke hoogheid Elizabeth II.<br />
<br />
Met vriendelijke groet, {{Gebruiker:TimBernersLee1955/Handtekening2}}.<br />
::Veel plezier ermee! {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 15 apr 2021 15:06 (CEST)<br />
<br />
Dank u wel, <br />
<br />
Mvg, {{Gebruiker:TimBernersLee1955/Handtekening}} 17 apr 2021 12:21 (CEST)<br />
<br />
== Ster! ==<br />
<br />
[[Bestand:Commons Barnstar Hires.png|right|100px]]<br />
Hoi Rots, vanwege de vele afbeeldingen die hebt geüpload, met name voor het artikel [[Brawl Stars]], geef ik je de afbeeldingenster. In plaats van een artikel leeg (of bijna leeg) te laten, heb je het artikel uitmuntend opgefleurd met afbeeldingen. Deze afbeeldingen heb je zelf opgezocht, buiten Commons om. Daarom geeft ik je deze afbeeldingenster! Mvg, {{Gebruiker:Mike1023/Handtekening}} 17 apr 2021 14:18 (CEST)<br />
:Bedankt voor de ster! {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 17 apr 2021 17:20 (CEST)<br />
::Gefeliciteerd!!!{{Gebruiker:Gerarddummer/Handtekening}} 17 apr 2021 17:45 (CEST)<br />
<br />
== Handtekening ==<br />
<br />
Hi<br />
Wil je me helpen een Ht te maken?<br />
[[Gebruiker:1D4ever|1D4ever]] ([[Overleg gebruiker:1D4ever|overleg]]) 31 mei 2021 09:32 (CEST)<br />
{{handtekening|1D4ever}}<br />
Groetjes {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 31 mei 2021 15:01 (CEST)<br />
<br />
Dankje<br />
{{Gebruiker:1D4ever/Handtekening}} 31 mei 2021 19:44 (CEST)<br />
<br />
== Popmuziek, link naar YouTube ==<br />
<br />
Hallo Rots, Zie dat je de link bij popmuziek naar de YouTube popmuziek jaren 70-80 verwijderd hebt. Hoewel ik besef dat links naar buiten t.z.t. dood kunnen lopen doordat ze bijvoorbeeld verwijderd worden door de eigenaar, zijn de YouTube links die ik bij muziekstijlen en muziekinstrumenten heb geplaatst juist de kracht voor het onderwijs en dus ook de kinderen. Wat je in woorden niet kunt zeggen, wordt duidelijk door de beelden. Feit is zelfs dat ik bij sommige Aziatische instrumenten mede door YouTube wijzer ben geworden hoe een instrument werkt. Overigens hadden jullie bij 'beginnetjes' ook links geplaatst naar SchoolTV en YouTube. Echter SchoolTV heeft niet altijd een filmpje over het desbetreffende onderwerp. Vandaar dat ik zoek op YouTube. Wikimedia heeft maar een beperkt aanbod van video's [[Gebruiker:Hanssain|Hanssain]] ([[Overleg gebruiker:Hanssain|overleg]]) 5 jun 2021 17:26 (CEST)<br />
:Ik heb er nog een keer goed gekeken. De link had ik verwijderd omdat ik dacht dat zulk soort video's al in de SchoolTV video's gebruikt werden, als onderdeel van de video, daar heb ik me in vergist. De link heb ik niet verwijderd omdat het in de toekomst misschien verwijderd zou kunnen worden. Dat zal waarschijnlijk nooit gebeuren, video's met zoveel views zullen nooit zomaar verwijderd worden. Zelf vind ik het beter om naar een video te verwijzen dan naar een zoekopdracht, zo weet je zeker dat je de kinderen niet verwijst naar video's met content die je niet wilt. Ik heb vandaag de extensie aangevraagd die de links aangeeft die niet werken, om zo ervoor te zorgen dat 'dode links' niet in een artikel blijven staan. Al die verwijzingen staan al sinds 2009 in het sjabloon [https://wikikids.nl/index.php?oldid=104977 beginnetje]. Dat is 9 jaar voor mijn eerste bijdrage. Commons heeft inderdaad amper goede video's vanwege de copyright. Dus ik heb me erop verkeken, excuus daarvoor. {{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 5 jun 2021 19:11 (CEST)<br />
::Excuses aanvaard ;) Op zich heb je wel een punt met het verwijzen naar een zoekopdracht. In een aantal gevallen heb ik dat wel gedaan, maar heb ik wel gekeken naar eventuele foute content. Overigens sprak Adriaan van Dis gisteren in het programma Buitenhof over de laaggeletterdheid die al maar toeneemt. Ook hij stelde voor om video's te koppelen aan bijvoorbeeld boekbesprekingen of literatuur stijlen. Bij boeken zou je dan b.v. kunnen denken aan een filmtrailer. Dat we elkaar op deze wijze op dingen kunnen wijzen vind ik alleen maar een goede zaak. Dat houdt de boel scherp en je verbetert samen Wikikids! Ik zie trouwens wel dat er op YouTube een Wikikids kanaal is waarop je je kunt abonneren. Wellicht is het een optie om voor Wikikids Nederland zo'n kanaal te maken om daar kopieën van Video's te plaatsen. Maar of elke wikikidsschrijver daar dan ook terecht kan, weet ik niet en mogelijk kom je dan ook met copyright in de knoop. Mvrgr [[Gebruiker:Hanssain|Hanssain]] ([[Overleg gebruiker:Hanssain|overleg]]) 7 jun 2021 09:23 (CEST)<br />
<br />
== hoii ==<br />
<br />
mischien kunnen we samen een artikel schrijven ?</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Poolhaas&diff=672228Poolhaas2021-06-14T12:35:53Z<p>Pernille6824: </p>
<hr />
<div>[[Bestand:Arctic hare in snow and bushes lepus arcticus.jpg|thumb|De poolhaas]]<br />
[[Bestand:Arctic Hare area.png|thumb|Leefgebied van de poolhaas]]<br />
De '''poolhaas''' is een soort haas die in de Arctische gebieden woont, bijvoorbeeld het noorden van [[Canada]] en [[Groenland]]. De poolhaas is best groot voor een haas. Hij weegt tussen de 4 en 5 kilo en is 70 centimeter, gemeten vanaf het uiteinde van de staart tot de kop. In de winter is de poolhaas volledig wit waardoor hij zich makkelijk kan verstoppen voor eventuele vijanden. In de zomer is hij veel meer zichtbaar, omdat zijn bont dan grijsbruin wordt met een beetje wit. Alleen de puntjes van zijn oren en de onderkant van zijn poten blijven altijd zwart. <br />
<br />
Ze leven vaak op de [[toendra]], vlakbij de boomgrens. Ze eten schors, poolwilgen, mos, bessen en bladeren. <br />
<br />
Poolhazen zijn prooidieren: roofdieren jagen op ze voor voedsel. Hun natuurlijke vijanden zijn onder andere wolven en poolvossen. Poolhazen worden vaak verward met Amerikaanse sneeuwhazen. Maar sneeuwhazen zijn een stuk kleiner, en hebben grote wollige voeten die als sneeuwschoenen werken. jjoooooo Merel Kick Bram En Maarten <br />
<br />
[[Categorie:Haasachtige]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Poolhaas&diff=672226Poolhaas2021-06-14T12:35:15Z<p>Pernille6824: </p>
<hr />
<div>[[Bestand:Arctic hare in snow and bushes lepus arcticus.jpg|thumb|De poolhaas]]<br />
[[Bestand:Arctic Hare area.png|thumb|Leefgebied van de poolhaas]]<br />
De '''poolhaas''' is een soort haas die in de Arctische gebieden woont, bijvoorbeeld het noorden van [[Canada]] en [[Groenland]]. De poolhaas is best groot voor een haas. Hij weegt tussen de 4 en 5 kilo en is 70 centimeter, gemeten vanaf het uiteinde van de staart tot de kop. In de winter is de poolhaas volledig wit waardoor hij zich makkelijk kan verstoppen voor eventuele vijanden. In de zomer is hij veel meer zichtbaar, omdat zijn bont dan grijsbruin wordt met een beetje wit. Alleen de puntjes van zijn oren en de onderkant van zijn poten blijven altijd zwart. <br />
<br />
Ze leven vaak op de [[toendra]], vlakbij de boomgrens. Ze eten schors, poolwilgen, mos, bessen en bladeren. <br />
<br />
Poolhazen zijn prooidieren: roofdieren jagen op ze voor voedsel. Hun natuurlijke vijanden zijn onder andere wolven en poolvossen. Poolhazen worden vaak verward met Amerikaanse sneeuwhazen. Maar sneeuwhazen zijn een stuk kleiner, en hebben grote wollige voeten die als sneeuwschoenen werken. jjoooooo Merel <br />
<br />
[[Categorie:Haasachtige]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Overleg_gebruiker:Pernille6824&diff=671669Overleg gebruiker:Pernille68242021-06-09T10:29:53Z<p>Pernille6824: /* Onjuiste blokkade! */ nieuwe subkop</p>
<hr />
<div>{{w}}{{Gebruiker:Rots61/Handtekening}} 2 dec 2020 14:14 (CET)<br />
<br />
== Onjuiste blokkade! ==<br />
<br />
Help mijn account is gehackd en iemand zet allemaal ongepaste woorden in mijn teksten</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Etui&diff=671665Etui2021-06-09T10:15:22Z<p>Pernille6824: een klein toevoeginkje</p>
<hr />
<div>Een '''etui''' (uitspraak ee-twie, klemtoon op twie, in Vlaanderen '''penne(n)zak''' genoemd) is een soort zakje, meestal afsluitbaar met een ritssluiting, waarin je je [[pen]]nen, [[stift]]en, [[gom]], [[puntenslijper]] en/of [[potlood|potloden]] kan bewaren.<br />
<br />
Etui’s heb je in allerlei kleuren en maten. Ze zijn populair bij alle leeftijdscategorieën. <br />
<br />
Je kan ze in boekhandels kopen, bij schoolcampussen, speelgoedwinkels, etc. Etui worden vaak gerbuikt op school om je pennen in te bewaren<br />
{{beg}}<br />
[[Categorie:School]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Schaap&diff=671510Schaap2021-06-08T12:45:20Z<p>Pernille6824: /* Benamingen van een schaap */</p>
<hr />
<div>[[Bestand:Lammetjes.jpg|thumb|220px|right|Schaap met lammetjes]]<br />
[[Bestand:Sheep.jpg|thumb|220px|right|Schaap met dikke vacht]]<br />
<br />
'''Een schaap''' is een [[zoogdier]]. Het is een echt [[boerderij]]dier. Een schaap zegt ""Bèêè"". een geit zegt "Mèêèh". <br />
<br />
Er zijn allerlei soorten schapen. Naar schatting zijn er 1 miljard schapen op de wereld.<br />
<br />
Het schaap woont overal ter [[wereld]] als [[huisdier]] en hij eet gras, hooi en korrels. Hij drinkt water, zoals alle dieren. Het mannetje heet een [[Ram (dier)|ram]] en het vrouwtje heet een [[ooi]]. En een schaap dat net geboren is noem je natuurlijk een lammetje. <br />
<br />
==Hoe worden schapen genoemd?== <br />
* Lam = schaap t/m 1 jr.<br />
* Ram = mannetje<br />
* Ooi = vrouwtje<br />
<br />
* Hamel = gecastreerde ram <br />
* Kweeën = tweeslachtig dier, het heeft kenmerken van een ooi en een ram.<br />
<br />
De meeste [[Lam (dier)|lam]]metjes worden in het [[voorjaar]] geboren.<br />
Na ongeveer zes [[Week|weken]] kan een lammetje al voor zichzelf zorgen.<br /><br />
Een [[vacht]] van een schaap daar maken ze truien van .<br />
Vroeger waren de oudste schapen heel belangrijk voor de [[landbouw]]. <br />
Lammetjes klimmen soms op de [[rug]] van hun [[moeder]]. Als lammetjes volwassen zijn doen ze dat niet meer. <br /><br />
Sommige schapen zijn bruin, maar de meesten zijn wit. <br />
Een mannetjesschaap (ram) heeft grote horens.<br />
<br />
==Geschiedenis==<br />
Vroeger werden schapen heel anders verzorgd dan nu. Vroeger werden de meeste schapen niet geschoren, en als ze wel geschoren werden gebeurde dat met een [[schapenschaar]]. <br />
<br />
Vroeger werden de schapen nog niet in een [[wei]] gehouden. Toen waren er kuddes schapen die bij elkaar bleven. Die kuddes liepen altijd los. <br /><br />
Meestal liep er een [[herder]] bij de kuddes. Die herders hadden vaak een of twee [[hond]]en bij zich. <br /><br />
De honden liepen dan rondjes om de kudde heen, zodat de schapen bij elkaar bleven en niet weg konden lopen. <br />
<br />
zo kwam de kudde meestal compleet thuis maar soms ontsnapte de schapen ook dan waren er vaak lange zoektochten tussen de bomen naar dat schaap. <br />
<br />
== Waarvoor worden ze gebruikt?==<br />
[[Bestand:Lammetje (Nunspeet 2004).jpg|miniatuur|Een lammetje]]<br />
Schapen worden niet alleen voor hun [[wol]] gebruikt maar soms ook voor hun melk. Een voorbeeld van een soort die goed melk geeft is het Friese melkschaap.<br />
<br />
Ook geven ze uiteindelijk vlees. Een bekend voorbeeld van een schaap dat veel vlees levert is de Texelaar. <br />
<br />
Naast de Nederlandse rassen zijn er ook andere kruisingen. Dat betekent dat er 2 verschillende soorten schapen samen een nieuw soort schaap leveren. En die lijkt op beide schapen.<br />
<br />
Schapen zijn echte zoogdieren ze zijn niet alleen leuk maar ook handig . <br />
Je kan er namelijk Schapenmelk van krijgen<br />
<br />
<br />
== Herder ==<br />
Mensen die in de bossen of op straat met een kudde schapen lopen noemt men een herder.Ze leven dan ook in kuddes.Dan wordt er ook gebruik gemaakt van herdershonden die de kuddes bijeen houden.<br />
<br />
== Lammetjes ==<br />
Meestal zijn ooien (de vrouwtjes) 5 maanden zwanger van hun lam. Als het lam geboren wordt kan het na 15 minuten staan. Schapen worden ongeveer 8 a 9 jaar oud.<br />
<br />
== Wol ==<br />
In de zomer worden schapen geschoten. Soms gebruikt men de wol voor schoenen of kleren. Je kan het ook gebruiken voor kussens. Schapen worden ook gebruikt voor wol of melk.<br />
<!-- HET VOLGENDE LATEN STAAN, AUB --><br />
[[Categorie:Woordenschat]]<br />
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]<br />
[[Categorie:Holhoornige]]<br />
[[Categorie:Boerderijdieren]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Schaap&diff=671509Schaap2021-06-08T12:43:43Z<p>Pernille6824: /* Wol */</p>
<hr />
<div>[[Bestand:Lammetjes.jpg|thumb|220px|right|Schaap met lammetjes]]<br />
[[Bestand:Sheep.jpg|thumb|220px|right|Schaap met dikke vacht]]<br />
<br />
'''Een schaap''' is een [[zoogdier]]. Het is een echt [[boerderij]]dier. Een schaap zegt ""Bèêè"". een geit zegt "Mèêèh". <br />
<br />
Er zijn allerlei soorten schapen. Naar schatting zijn er 1 miljard schapen op de wereld.<br />
<br />
Het schaap woont overal ter [[wereld]] als [[huisdier]] en hij eet gras, hooi en korrels. Hij drinkt water, zoals alle dieren. Het mannetje heet een [[Ram (dier)|ram]] en het vrouwtje heet een [[ooi]]. En een schaap dat net geboren is noem je natuurlijk een lammetje. <br />
<br />
==Benamingen van een schaap== <br />
* Lam = schaap t/m 1 jr.<br />
* Ram = mannetje<br />
* Ooi = vrouwtje<br />
<br />
* Hamel = gecastreerde ram <br />
* Kweeën = tweeslachtig dier, het heeft kenmerken van een ooi en een ram.<br />
<br />
De meeste [[Lam (dier)|lam]]metjes worden in het [[voorjaar]] geboren.<br />
Na ongeveer zes [[Week|weken]] kan een lammetje al voor zichzelf zorgen.<br /><br />
Een [[vacht]] van een schaap daar maken ze truien van .<br />
Vroeger waren de oudste schapen heel belangrijk voor de [[landbouw]]. <br />
Lammetjes klimmen soms op de [[rug]] van hun [[moeder]]. Als lammetjes volwassen zijn doen ze dat niet meer. <br /><br />
Sommige schapen zijn bruin, maar de meesten zijn wit. <br />
Een mannetjesschaap (ram) heeft grote horens.<br />
<br />
==Geschiedenis==<br />
Vroeger werden schapen heel anders verzorgd dan nu. Vroeger werden de meeste schapen niet geschoren, en als ze wel geschoren werden gebeurde dat met een [[schapenschaar]]. <br />
<br />
Vroeger werden de schapen nog niet in een [[wei]] gehouden. Toen waren er kuddes schapen die bij elkaar bleven. Die kuddes liepen altijd los. <br /><br />
Meestal liep er een [[herder]] bij de kuddes. Die herders hadden vaak een of twee [[hond]]en bij zich. <br /><br />
De honden liepen dan rondjes om de kudde heen, zodat de schapen bij elkaar bleven en niet weg konden lopen. <br />
<br />
zo kwam de kudde meestal compleet thuis maar soms ontsnapte de schapen ook dan waren er vaak lange zoektochten tussen de bomen naar dat schaap. <br />
<br />
== Waarvoor worden ze gebruikt?==<br />
[[Bestand:Lammetje (Nunspeet 2004).jpg|miniatuur|Een lammetje]]<br />
Schapen worden niet alleen voor hun [[wol]] gebruikt maar soms ook voor hun melk. Een voorbeeld van een soort die goed melk geeft is het Friese melkschaap.<br />
<br />
Ook geven ze uiteindelijk vlees. Een bekend voorbeeld van een schaap dat veel vlees levert is de Texelaar. <br />
<br />
Naast de Nederlandse rassen zijn er ook andere kruisingen. Dat betekent dat er 2 verschillende soorten schapen samen een nieuw soort schaap leveren. En die lijkt op beide schapen.<br />
<br />
Schapen zijn echte zoogdieren ze zijn niet alleen leuk maar ook handig . <br />
Je kan er namelijk Schapenmelk van krijgen<br />
<br />
<br />
== Herder ==<br />
Mensen die in de bossen of op straat met een kudde schapen lopen noemt men een herder.Ze leven dan ook in kuddes.Dan wordt er ook gebruik gemaakt van herdershonden die de kuddes bijeen houden.<br />
<br />
== Lammetjes ==<br />
Meestal zijn ooien (de vrouwtjes) 5 maanden zwanger van hun lam. Als het lam geboren wordt kan het na 15 minuten staan. Schapen worden ongeveer 8 a 9 jaar oud.<br />
<br />
== Wol ==<br />
In de zomer worden schapen geschoten. Soms gebruikt men de wol voor schoenen of kleren. Je kan het ook gebruiken voor kussens. Schapen worden ook gebruikt voor wol of melk.<br />
<!-- HET VOLGENDE LATEN STAAN, AUB --><br />
[[Categorie:Woordenschat]]<br />
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]<br />
[[Categorie:Holhoornige]]<br />
[[Categorie:Boerderijdieren]]</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Pernille6824&diff=636747Gebruiker:Pernille68242020-12-02T10:53:43Z<p>Pernille6824: mijn naam</p>
<hr />
<div>bijnaam:perrie!!</div>Pernille6824https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Pernille6824&diff=636746Gebruiker:Pernille68242020-12-02T10:52:54Z<p>Pernille6824: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Egeland engeland {:'</p>
<hr />
<div>Egeland<br />
<br />
engeland {:</div>Pernille6824