Waag
Een waag of waaggebouw is een plek in (een stad) waarin een grote weegschaal hangt of heeft gehangen. Het is een gebouw, vaak naast het stadhuis, waar goederen werden gewogen. Het werd geschreven als waeghe of waech. De publieke weegschaal kon ook geplaatst worden in een lakenhal, vleeshal of een stapelhuis.
De meeste steden hadden voor de industriële revolutie het zogeheten stapelrecht. Dit is het recht om goederen op de markt te brengen en te stapelen. Goederen die de stad (veelal) via het water passeerden, moesten op de openbare weegschaal gewogen worden. Afhankelijk van het gewicht werd er een stadsbelasting op geheven.
De weegschaal bestond uit een grote balans die aan de zoldering hing. Daaraan hingen aan weerskanten vier touwen naar beneden waaraan de plankieren (schalen) hingen. Op de ene schaal kwamen de goederen te liggen en op de andere schaal de gewichten.
Of er altijd eerlijk gewogen werd is maar de vraag. Gewichten werden in het begin nog niet geijkt (gecontroleerd aan de hand van standaard gewichten), of men hield stiekum de voet tegen de schaal.
Beroepen
Aan de wagen waren verschillende beroepen verbonden:
- De waagmeester. Deze beëdigd weger van koopmansgoederen inde ook het verschuldigde waaggeld en gaf de weegbrieven af.
- De waagdrager. Deze vervoerde kazen en andere te wegen producten naar de waag en van de waag naar de koper. De waagdragers waren meestal georganiseerd in een waagdragersveem.
- De waagkroder. Deze vervoerde kazen en andere te wegen objecten per kruiwagen naar en van de waag.
- De waagman. Deze was behulpzaam bij het wegen van de verschillende koopmansgoederen.
Heksenwaag
Sommige wagen werden gebruikt om vrouwen die van hekserij werden beschuldigd te wegen. Dit behoorde tot de heksenjacht.
Museum
In verschillende plaatsen in Nederland is de waag onderdeel van een toeristische trekpleister of een museum. Zo vindt de kaasmarkt van Alkmaar op het plein voor de waag af. Naarden heeft in het voormalige stadhuis (Spaanse huis) een weegschaalmuseum.
Galerij
Waag in Braunschweig, Duitsland
Waag in Kuressaare, Estland
Waag in Poznań, Polen
Waag in Zaltbommel
.jpg)
