Uitvoerende macht

De uitvoerende macht voert de wetten uit die de wetgevende macht heeft aangenomen. Deze macht bestaat uit het staatshoofd, de regeringsleider, ministers en staatssecretarissen. In veel democratieën kiest de wetgevende macht (namens het volk) de regeringsleider (en in republieken soms het staatshoofd).

Nederland

Een vergadering van de regering zonder de koning. Dit heet de ministerraad.

In Nederland is de uitvoerende macht alleen in handen van de regering. De regering bestaat uit ministers, de minister-president (de regeringsleider) en de koning (het staatshoofd). Staatssecretarissen helpen de minister, maar zijn geen deel van de regering. In Nederland zet de koning nog wel zijn handtekening onder de wetten, maar bemoeit hij zich niet met de inhoud van de wetten. Officieel wordt de minister-president in Nederland niet gekozen door de wetgevende macht (de Staten-Generaal: de Eerste en Tweede Kamer), maar door de koning. De Tweede Kamer benoemt echter wel de formateur: degene die na verkiezingen een nieuw kabinet mag vormen en daarna ook de minister-president wordt. Daarnaast wordt de uitvoerende macht gecontroleerd door de wetgevende macht: als een van de kamers van de Staten-Generaal vindt dat de regering haar werk niet goed uitvoert, kan ze een motie van treurnis, een motie van afkeuring of een motie van wantrouwen indienen. Wanneer een meerderheid van de leden van een van de kamers een motie van wantrouwen steunt, moet de regering aftreden.

Er bestaat ook op lagere niveaus een uitvoerende macht. Zo is het college van burgemeester en wethouders de uitvoerende macht van een gemeente en zijn de Gedeputeerde Staten de uitvoerende macht van een provincie.

België

Hier komt de Belgische ministerraad bijeen.

In België is de uitvoerende macht in handen van de koning (het staatshoofd), en de regering van ministers en staatssecretarissen. De voorzitter van de regering is de premier (de regeringsleider). De koning is in België geen deel van de regering, maar wel deel van de uitvoerende macht. De koning bemoeit zich echter niet met de wetten zelf. In België wordt de premier eerst door de koning benoemd. Daarna moet de regering in een stemming het vertrouwen krijgen van de meerderheid van de wetgevende macht: de leden van het Federaal Parlement van België (de Senaat en de Kamer van volksvertegenwoordigers). Als de regering een meerderheid krijgt, wordt de regering (en dus ook de premier) benoemd. Daarnaast wordt de regering gecontroleerd door de wetgevende macht. Als de leden van de Kamer van volksvertegenwoordigers vinden dat de regering haar werk niet goed uitvoert, kunnen ze een constructieve motie van wantrouwen indienen. Als een meerderheid van de leden een motie steunt, moet de Kamer ook een andere minister-president aanwijzen. Doet de Kamer dan niet, dan heeft de motie geen werking en mag de regering blijven zitten.

Er bestaat ook op lagere niveaus een uitvoerende macht. Zo is het college van burgemeester en schepenen de uitvoerende macht van een gemeente, zijn de gouverneur en de deputatie de uitvoerende macht van een provincie en zijn de Vlaamse regering, de Waalse regering en de Brusselse Hoofdstedelijke Regering de uitvoerende machten van Vlaanderen, Wallonië en Brussel.