Toponymie

Toponymie is een vak van de taalkunde die plaatsnamen (toponiemen) probeert op te sporen en te verklaren.

Het Griekse τόπος (tópos) betekent "plaats" en het Griekse ὄνυμα (ónuma) betekent "naam". Dus het betekent letterlijk: de naam van een plaats.

Voorbeelden

• Amsterdam komt van een dam in de Amstel
• 't Loo komt van een open plek in het bos of een waterloop
• Maas komt van het pre-Keltische woord Mosa
• Kassel komt van het Romeinse Castellum (een fort)
• Amersfoort komt van het Germaanse Amer (vroegere naam van de Eem)

Veel plaatsnamen zijn dus ter herleiden naar (voormalige) elementen in het landschap:

• Akker
• Aarde (grond)
• baken
• Balderij
• Beek
• Beemd
• Berg of Bergen
• Bos, ook Bosch
• Braak
• Brand
• Broek (toponiem)
• Brug
• Bruul
• Burcht, ook wel burg
• Cope
• Chem, voor gemeente
• Dal, Daal, dael, dal of del(le)
• Dam
• Deel
• Dijk
• Donk
• Doorn, scherpe stekel aan plant
• Dorp
• Voorde van doorwaadbare plaats of Drecht
• Dries van plein
• Gem
• Gestel

• Heem van thuis, ook wel (H)em, heem of um zoals bij Hilversum
• Hoek
• Holt, van hout
• Horn, ook wel Hoorn
• Horst, van Heuvel
• Hof, ook hofje, hoven of hoof
• Hurk
• Iacum van(I)acum
• Ingen
• Kapel, van gebouw Kapel(le) of Cappel(le)
• Karspel, Kerspel
• Kerk van kerkgebouw, kerke, kerken
• Klooster
• Polder of Koog
• Laar zoals in Laren (Noord-Holland)
• Lis, Lies, lis-, luisse(l) (plant)
• Loo van -loo, Lo(o), -le of -el = bos
• Loon Zoals in Loon op Zand
• Made van weiland ook mede, maat, meet
• Mark van grens
• Meer van Meer (water)
• Molen
• Muiden: riviermond
• Munster of monster
• Nij-, Nie: nieuw
• Ven van water, ook Phen, fen
• Pomp van een duiker (pijp in een dijk of kleine brug)
• Poort

• Rode
• Sel van Sel, selle, zele, sele
• Schoot van Schot(e), schoot zoals Winschoten
• Speet
• Stad
• Terp
• Til
• Voorde doorwaadbare plaats, ook wel trecht, tricht, Voord(e) of voort
• Vliet van waterloop
• Vorst
• Vroen van Vroen of vroon
• Waard van landschap
• Wal van Wal(s) of Wassen
• Waes
• Werf
• Wierde van landvorm Wierde, werd, warden (terp)
• wik
• Winkel
• Wolde van Wolde of woud(e)
• Wolf ook Wolfs
• Zand ook Zand(e)
• Zeel ook Zeel, zeil, Zijl, ziel
• Zuidwending
• Zwet

Zie ook

• Etymologie
• Antroponymie