Stari Most
| Oude brug van de historische stad Mostar | |
|
| |
|---|---|
| De Stari Most over de Neretva | |
| Land |  Bosnië en Herzegovina
|
| Plaats | Mostar |
| UNESCO-regio | Europa & Noord-Amerika |
| Eigenschappen | |
| Werelderfgoed sinds | 2005 |
| Status | Niet-bedreigd |
| Type | Cultureel |
| Meer informatie | www.unesco.org |
| Werelderfgoedlijst van UNESCO | |
De Stari Most (Servo-Kroatisch voor Oude brug) is een brug in de Bosnische stad Mostar. De brug is gebouwd over de rivier de Neretva. Tegenwoordig is de Stari Most het symbool en de belangrijke bezienswaardigheid van Mostar. Sinds 2005 staat de brug ook op de Werelderfgoedlijst van UNESCO.
Daarnaast staat de Stari Most ook symbool voor Bosnië en Herzegovina. Het land bestaat uit drie bevolkingsgroepen (de Kroaten, Bosniakken en Serviërs) en drie grote religies (de Rooms-Katholieke Kerk, de Servisch-Orthodoxe Kerk en islam). De Stari Most staat voor de verbinding tussen deze drie groepen en de eenheid van het land. In werkelijkheid is hier nog weinig van terechtgekomen, aangezien de drie groepen vaak naast elkaar leven. In Mostar zelf zijn de Serven uit de stad verdreven. Kroaten en Bosniakken leven vaak gescheiden van elkaar.
Geschiedenis
Ontstaan
In de 13e eeuw werd de stad Mostar gesticht. De stad werd al snel een belangrijk handelscentrum, aangezien het aan een rivier naar de zee lag. Over de rivier was slechts één houten brug. Deze houten brug was erg bouwvallig, waardoor hij regelmatig gerepareerd of vervangen moest worden.
In de 16e eeuw besloot de Ottomaanse sultan Süleyman de Grote dat er daarom een stenen brug moest komen. In 1557 werd daarom begonnen met de bouw van de brug. Hoewel de brug tegenwoordig niet groot lijkt, was de brug erg groot voor zijn tijd. Men kon toen wel langere bruggen maken, maar deze hadden vaak meerdere bogen. De Stari Most moest slechts één grote, hoge boog hebben. Op deze manier konden schepen er makkelijk onderdoor. Hierdoor duurde het tot 1566 voordat de brug af was.
Door de eeuwen heen
De Stari Most werd al snel een bekende bezienswaardigheid in de stad. Ook zorgde de brug ervoor dat de stad zich makkelijker kon uitbreiden aan beide oevers. Door de eeuwen heen werd de brug steeds gerestaureerd door de Ottomaanse sultans. De brug had ook een uitkijktoren om de stad te beschermen tegen krijgers uit Venetië. Een ander deel van de brug werd gebruikt als gevangenis en opslag voor munitie. Hierdoor had de brug ook een militaire functie; het was belangrijk voor het leger.
Ook onder Oostenrijk-Hongarije werd de brug steeds gerestaureerd. De Oostenrijkers zorgden er ook voor dat de brug beter toegankelijk werd. In de Tweede Wereldoorlog waren er plannen om de brug op te blazen. Hoewel dit niet gebeurd is, liep de Stari Most wel grote schade op. Na de oorlog werd dit weer ongedaan gemaakt.
Vernietiging
In 1993 werd de Stari Most verwoest tijdens de Kroatisch-Bosniakse Oorlog. Deze oorlog ging tussen de Bosnische regering en de Kroaten in Bosnië en Herzegovina. De Kroatische minderheid wilde zich afscheiden van Bosnië en bij Kroatië voegen. De Kroatische regering steunde ze hiermee. Volgens officiële rapporten werd de brug door de Kroaten in Bosnië opgeblazen. Sommige Kroaten in Bosnië ontkennen dit. Volgens hen wierpen de Bosniakken een mijn op de brug, waardoor de brug ontplofte. Voor dit laatste is geen bewijs. Historici nemen in het algemeen aan dat de Kroatische opstandelingen dit deden.
Herbouw
Na de Bosnische Burgeroorlog in 1995 werd een noodbrug gemaakt. Toch kwamen er plannen voor de herbouw van de brug. In 2001 werd hiermee uiteindelijk begonnen. De herbouw van de Stari Most kostte 13 miljoen euro. Hiervan werd het grootste gedeelte betaald door de Europese Unie, de Wereldbank en een fonds van Aga Khan. Ook gaven de regeringen van Nederland, Bosnië, Kroatië, Italië en Turkije geld voor de herbouw. Voor de herbouw werden de oorspronkelijke stenen uit de rivier gehaald. Ook werden oude bouwtechnieken gebruikt. Op deze manier wilde men de brug zo goed mogelijk nabouwen.
Op 23 juli 2004 werd de Stari Most geopend. Een jaar later kwam de brug op de Werelderfgoedlijst terecht.
Beschrijving
De Stari Most bestaat uit één enkele grote boog. De brug is 28,7 meter lang en het wegdek is 4 meter breed. Op het hoogste punt staan bezoekers 19 meter boven het water. De boog van de brug heeft de vorm van een ellips. De brug is van stenen gemaakt, maar er zijn ook holle ruimtes in de constructie. Hierdoor is het gewicht van de brug minder.
Aan beide kanten van de brug is er een toren. De noordelijke toren heet Helebija en de zuidelijke toren heet Tara. Samen worden de torens mostari genoemd.
Tegenwoordig is de brug een belangrijke bezienswaardigheid voor toeristen. Het is ook populair om van de brug af te springen. Dit is een traditie die al sinds de 17e eeuw bestaat. Ieder jaar wordt er zelfs een springwedstrijd, waarbij mannen van de brug in het ijskoude water springen.
Galerij
Schets uit 1903
Ruïne in 2001
Herbouw in 2003
In de nacht
.jpg)
