Doedelzak
De doedelzak is een instrument dat bestaat uit een zak van leer waar pijpen van verschillende lengte doorheen steken. De Schotse Great Highland-doedelzak zijn de bekendste voorbeelden in de Engelstalige wereld, maar mensen spelen al eeuwenlang doedelzak in grote delen van Europa, Anatolië, de Kaukasus, Noord-Afrika, West-Azië en rond de Perzische Golf.
De zak waar lucht in zit wordt onder de arm gehouden en ineen gedrukt nadat deze is vol geblazen met de blaaspijp. Bij het indrukken van de zak ontstaat er een toon in elk van de drie bourdon-pijpen. Op één pijp (de chanter) speelt men de melodie, terwijl de drie andere pijpen - de drones (bas-bourdon en de tenor-bourdons) voortdurend dezelfde toon voortbrengen die worden gemaakt doordat in elke bourdon-pijp een rietblad zit. Op de chanter zijn gaten aangebracht die met de vingers kunnen worden afgesloten zodat er een melodie mee gespeeld kan worden (te vergelijken met een blokfluit). Dan is er dus nog een mondpijp die gebruikt wordt om lucht in de zak te blazen (ook zijn er doedelzakken waarmee men via een blaasbalg lucht in de zak blaast). Omdat de rietbladen het geluid produceren met de lucht uit de zak, en niet direct uit de mond, kan de speler ademhalen onder het spelen en op die manier een ononderbroken geluid voortbrengen.
Het instrument wat hier staat afgebeeld is een Schotse Highland-doedelzak. De zak is (soms) bedekt met een Schotse ruit. In Engeland en Schotland is dit nog steeds een populair instrument, speciaal bij militaire orkesten. Al vanaf de 15e eeuw komt de doedelzak voor in de Schotse militaire muziek.
- Familie: blaasinstrumenten, of houtblazers
- Naam bespeler: Doedelzak-bespeler of in het Engels piper
- Toonomvang: Iets meer dan een octaaf (hele toonladder)
- Materiaal: pijpen van hout en met een zak van huiden van lokale dieren zoals geiten, honden, schapen en koeien.
- Grootte: Tenor-bourdon (40 cm), Bas-bourdon (80 cm), Chanter en Mondpijp ( 33 cm), Zak ( 60 cm lang en 23 cm wijd).
- Afkomst: De doedelzak was al vanaf de eerste eeuw v. Chr. in het Oosten bekend en werd in de late Middeleeuwen naar Europa gebracht door straatmuzikanten.
- Classificatie: Hij behoort tot de groep aërofonen (dit zijn instrumenten die geluid produceren door een luchtzuil in trilling te brengen).
Kijk ook bij
Links
- http://nl.wikipedia.org/wiki/Doedelzak
- http://www.startkabel.nl/k/doedelzak/
- SchoolTV - Doedelzak
- Muziekweb - Doedelzak
- YouTube - Doedelzak