Snoeimes
Een snoeimes of gebogen tuinmes is een gereedschap of tuingereedschap dat, afhankelijk van de grootte en uitvoering, wordt gebruikt voor diverse klussen in de land-, bosbouw, wijnbouw en tuinbouw. Kenmerkend is het sikkelvormige gebogen lemmet (blad) met een min of meer naar beneden gebogen punt. Met behoud van deze basisvorm is er in de loop der eeuwen een grote verscheidenheid aan varianten ontstaan, afhankelijk van de regio en het soort gebruik. Snoeimesvormige gereedschappen zijn al sinds de Romeinse tijd in veel Europese landen bekend en worden nog steeds gebruikt, bijvoorbeeld in de bos- en tuinbouw.
In sommige regio's hebben snoeimessen nog steeds een culturele betekenis, zoals in Engeland, waar de fascinatie voor billhooks in speciale verenigingen wordt gebruikt. Sikkelvormige werktuigen werden vroeger kunstzinnig versierd, zoals de Knipp in Siegerland (D) of de handvatten van snoeimessen in de Palts. Het cultuurhistorische belang van snoeimessen blijkt ook vandaag nog uit talrijke gemeentewapens (wapen (heraldiek)) met wijnrankenmessen.
Grotere sikkelmessen werden in het verleden ook als wapen gebruikt en hadden soms hun eigen namen die nog steeds in gebruik zijn, zoals de Säsle voor een middeleeuws kort zwaard of de sax, die zich in de Palts-regio wordt gebruikt, werd ook doorgegeven aan het mes dat bekend staat als Sesel. Andere regionale aanduidingen vinden hun oorsprong in de falx die door de Romeinen werd gebruikt.
Het sikkelvormige mes wordt ook gewoonlijk het gebogen tuinmes genoemd, voor het snoeien van bomen, enz., het gebogen wijnmakersmes voor het snoeien van de wijnstokken, het kleine gebogen mes voor het snoeien van de bloemen - het tuingereedschap, wijnmakers gereedschap (wijnstokmes), bloemengereedschap. Tuinmessen worden door veel hoveniers en boomkwekerijen zowel als entmessen als als universele messen gebruikt. Ze worden voornamelijk gebruikt bij het enten en veredelen van houtige planten. Hierbij wordt een deel van een plant (de ent) vastgemaakt op een deel van een andere plant (de onderstam).
In de boomkwekerij wordt vaak gebruik gemaakt van groter tuingereedschap, bijvoorbeeld voor het afknippen van stekken, stokken en slanke houtscheuten. Lichter tuingereedschap wordt gebruikt om vaste planten te verzorgen of als een kleine sikkel bij het oogsten in de kruidentuin. Het snoeimes wordt vrijwel altijd in een trekkende beweging gebruikt. De scherpe kant zit in de binnenbocht van de ronding.
Het sikkelvormige snoeimes komt ook als inklapbare versie voor en heeft wat weg ven een zakmes.
Geschiedenis
Voorlopers van sikkelvormige snoeimessen zijn terug te voeren tot de ijzertijd. Er zijn vondsten uit de La Tène- periode of Romeinse haakmessen die zijn gevonden bij Nattenheim in de Eifel. Het gebogen snoeimes was ook belangrijk in de Romeinse mythologie als een steunpilaar van de veld- en bosgod Silvanus. Deze god wordt op tal van afbeeldingen halfnaakt afgebeeld met het snoeimes in de rechterhand. Snoeimessen duiken regelmatig op bij opgravingen ten noorden van de Alpen, wat volgens archeologen vaak betekent dat de Romeinen op dergelijke locaties wijn verbouwd hebben. Net als de hakmesachtige messen, brachten de Romeinen hun typisch gebogen snoeimessen (falx vinatoria) mee toen de wijnbouw zich in Gallië en Germanië in de 2e en 3e eeuw verspreidde.
Wijnboeren gebruikten het snoeimes voor het snoeien van de wijnstokken en het uitsnijden van de druiven (krenten), maar ook voor het oogsten. Het was het meest wijdverbreid tussen ongeveer 1650 en 1850. In de wijnbouw wordt het in ieder geval praktisch niet meer gebruikt sinds de introductie van de snoeischaar (rond 1950, afhankelijk van de regio).
Trivia
- Asterix en het gouden snoeimes - stripalbum uit 1962