Rasp (muziekinstrument)

Puerto Ricaanse Güiro in het Muziekinstrumenten Museum van Phoenix

De meeste raspen, schrapers of krabbers als slaginstrument, zijn afgeleid van de Latijns-Amerikaanse Güiro. Deze Güiro bestaat uit een open, holle kalebas met parallelle inkepingen die aan één kant zijn uitgesneden. Het wordt gespeeld door met een stok of tanden (zie foto) langs de inkepingen te wrijven om een ratelgeluid te produceren.

De güiro wordt veel gebruikt in Puerto Rico, Cuba en bij andere vormen van Latijns-Amerikaanse muziek, en speelt een hoofdrol in de typische ritmesectie van belangrijke genres als son, trova en salsa. Het spelen van de güiro vraagt meestal om zowel lange als korte geluiden, gemaakt door op en neer te schrapen in lange of korte slagen.

De güiro wordt, net als de maracas, vaak bespeeld door een zanger. Het is nauw verwant aan de Cubaanse guayo, Dominicaanse güira en Haïtiaanse graj die van metaal zijn gemaakt en lijken op een keukenrasp. Andere instrumenten die vergelijkbaar zijn met de guiro zijn de Colombiaanse guacharaca , de Braziliaanse reco-reco, de quijada (kaakbeen van de koe) en de frottoir (Frans) of fwotwa (Frans Creools) een soort wasbord.

Tegenwoordig zijn veel güiro's gemaakt van hout of glasvezel.

Naam

De Arawakan-taal, een taal van de inheemse bevolking van Latijns-Amerika en verspreid over het Caribisch gebied, wordt gesproken door groepen zoals de Taíno. Hierin verwees güiro naar de vrucht van de güira en een instrument gemaakt van de vrucht van de güira.

Hoe het begon

De güiro is een afstammeling van een instrument dat zijn oorsprong kan hebben in Zuid-Amerika of Afrika. De Azteken hadden al een vroege neef van de güiro, de omitzicahuastli genaamd. Die was gemaakt van een klein dierlijk bot met gekartelde inkepingen en die op dezelfde manier werd bespeeld als de güiro. De oorsprong van de güiro wordt toegeschreven aan de Taíno- bevolking in het Caribisch gebied. De Taínos van Puerto Rico ontwikkelden de güajey, een lange kalebas of dierlijk bot met inkepingen.

Als alternatief wordt aangenomen dat de güiro afkomstig is uit Afrika en door Afrikaanse slaven naar Latijns-Amerika en het Caribisch gebied is overgebracht. Men denkt aan een verband met de geschraapte idiofonen van Kameroen en andere regio's van West- en Centraal-Afrika, zoals de kenkpwaà in Noni-taal, kwàkwàr in Limbum-taal en kwàkwàr in Bamun-taal.

Gebruik

In heel Latijns-Amerika en het Caribisch gebied is de güiro te vinden in een verscheidenheid aan traditionele volksdansmuziek en gebruikt in dansensembles en religieuze festivals. Op het schiereiland Yucatán wordt de güiro gebruikt in twee Maya-dansen, de mayapax en de jarana .In Cuba wordt de güiro gebruikt in het genre danzón. In Puerto Rico wordt de güiro vaak geassocieerd met de muziek van de jíbaro en wordt deze gebruikt in de muzikale genres van de plena, de seis en de danza. Aan de Caribische kust werd de güiro gebruikt bij traditionele volksdans- en cumbiamuziek en wordt nog steeds gebruikt in moderne cumbiamuziek. In Panama komt de güiro voor in volksdansen zoals de merjorana en cumbia.