Protesten in Wit-Rusland in 2020 en 2021
De protesten in Wit-Rusland in 2020 zijn een reeks van protesten tegen de regering van president Aleksandr Loekasjenko. Loekasjenko is al sinds 1994 aan de macht in Wit-Rusland en volgens internationale organisaties en westerse landen, onder wie de Verenigde Staten en de Europese Unie, zijn er geen eerlijke verkiezingen. Ook is er grote armoede, corruptie en worden de mensenrechten geschonden.
President Loekasjenko is tot nu toe de eerste en enige president die Wit-Rusland gehad heeft. De protesten braken uit op 24 mei 2020 na de Wit-Russische presidentsverkiezingen. Loekasjenko won deze met 80%. Voor de verkiezingen werden veel andere kandidaten opgepakt. Svetlana Tichanovskaja was de enige andere belangrijke kandidaat. Zij verklaarde de verkiezingen oneerlijk en riep op tot protest. Vervolgens moest zij vluchten naar Litouwen.
Loekasjenko wordt gesteund door onder meer Rusland, China, het Wit-Russische leger en de Wit-Russische geheime dienst. Tichanovskaja wordt gesteund door de Verenigde Staten, de Europese Unie, veel oppositiepartijen en een deel van de Wit-Russische overheid.
Achtergrond
Loekasjenko kwam in 1994 aan de macht. Doorgaans worden de verkiezingen van 1994 als de enige eerlijke verkiezingen gezien. Later werden de verkiezingen gefraudeerd. Loekasjenko behaalt iedere keer zo'n 80% van de stemmen. Volgens Loekasjenko is zijn regering de beste voor het land. Volgens hem zou het land anders meer armoede en ongelijke welvaart kennen. Wit-Rusland heeft een verouderde economie, die nog heel erg op landbouw gericht is. Veel landbouwers zijn overigens blij met Loekasjenko. Loekasjenko heeft veel dingen uit de Sovjet-Unie overgenomen, zoals het vijfjarenplan. Er is een industrie, maar de fabrieken zijn erg verouderd.
Naast de schending van de mensenrechten, corruptie en fraude bij verkiezingen brak in 2020 ook de coronapandemie in Wit-Rusland aan. Loekasjenko ontkent dat het coronavirus bestaat of überhaupt gevaarlijk is. Volgens hem zou het opgelost kunnen worden met het drinken van alcohol. Loekasjenko nam hierdoor geen maatregelen. Dit leidde tot woede onder de bevolking. Ook zorgde de crisis voor veel negatieve economische gevolgen.
De gefraudeerde verkiezingen van 2020 waren de druppel die emmer deed overlopen. In Wit-Rusland zijn er normaal weinig protesten tegen Loekasjenko. Voor de verkiezingen lieten peilingen zien dat Loekasjenko de verkiezingen zou verliezen. Loekasjenko reageerde hierop door peilingen te verbieden. Veel tegenstanders werden opgepakt onder wie Sergej Tichanovski, de echtgenoot van Svetlana Tichanovskaja. Zij stelde zich vervolgens kandidaat.
Protesten
Direct na de uitslag riep Svetlana Tichanovskaja uit op protest. Zij wilde in Wit-Rusland blijven, maar vluchtte uiteindelijk naar buurland Litouwen. Tichanovskaja riep vervolgens in een video-boodschap op de uitslag te accepteren. Volgens de VS en de EU legde ze deze verklaring onder druk af. Tichanovskaja verklaarde een dag later de protesten te steunen en riep op tot vreedzaam protest. Svetlana Tichanovskaja wordt gesteund door Sergej Dylevski en Olga Kovalkova, die beide opgepakt werden. Schrijfster en Nobelprijswinnares Svetlana Aleksijevitsj is het enige oppositielid op vrij voeten en wordt dag en nacht bijgestaan door diplomaten uit diverse Europese landen.