Marie-Elisabeth Belpaire
| Marie-Elisabeth Belpaire | |
| |
| Algemene informatie | |
| Bijnaam | Moeder van de Vlaamse Beweging Wijze vrouw van Vlaanderen |
| Geboren | 31 januari 1853 |
| Geboorteplaats | Antwerpen |
| Overleden | 9 juni 1948 |
| Nationaliteit | .svg){kind=small} België
|
| Beroep | Schrijfster, activiste |
| Werk | |
Portaal  Literatuur
| |
Marie-Elisabeth Belpaire (Antwerpen, 31 januari 1853 - Antwerpen, 9 juni 1948) was een Vlaams schrijfster. Belpaire zette zich in voor (katholiek) onderwijs voor meisjes. Zij was ook belangrijk figuur binnen de Vlaamse Beweging. Ook had zij een grote invloed in België. Belpaire stond ook bekend als de "moeder van de Vlaamse Beweging" of de "Wijze vrouw van Vlaanderen". Toch noemden de meeste mensen haar "Mamieke".
Tijdens de 19e eeuw hadden meisjes en vrouwen vrijwel geen kans op goed onderwijs. De overheid betaalde enkel onderwijs voor jongens. Belpaire wilde dit veranderen en gebruikte zelfs haar eigen vermogen om scholen op te richten. Volgens haar moesten alle meisjes en vrouwen onderwijs krijgen. Alleen dan konden vrouwen goed deelnemen aan de maatschappij.
Levensloop
Jeugd en opleiding
Belpaire werd op 31 januari 1853 in Antwerpen geboren. Zij kwam uit een rijke familie. Haar vader was ingenieur, terwijl haar moeder uit een familie van industriëlen kwam. Tijdens haar jeugd kreeg Belpaire thuisonderwijs. Van haar vader leerde ze veel over wetenschappen, terwijl haar moeder en tante haar veel over kunst leerden. Ook leerde ze verschillende talen haar jeugd. Ze sprak naast het Nederlands ook Frans, Duits, Engels en Deens.
Schrijfster
Op 33-jarige leeftijd begon Belpaire als schrijfster. Ze werkte aanvankelijk samen met andere schrijvers, zoals Herman Schaepman en Hilda Ram. Ook vertaalde ze later veel werken uit het Deens en Noors, waaronder sprookjes van Hans Christian Andersen en werken van Bjørn Bjørnson.
Overigens was Belpaire ook goed bevriend met Virginie Loveling. Hoewel Belpaire katholiek en Loveling niet echt gelovig was, konden de twee het goed met elkaar vinden. Ze hadden beide een liefde voor literatuur en zette zich in voor vrouwenrechten.
Meisjes naar school
Belpaire werd uiteindelijk een feministe en kwam op voor de rechten van de vrouw. In België konden vrouwen niet studeren. Arme vrouwen hadden hiervoor geen geld en tijd. Ook jongens uit arme gezinnen gingen toentertijd niet naar school, maar werkten in fabrieken. Meisjes uit rijke gezinnen gingen vaak wel naar de lagere school, maar de middelbare school was enkel voor jongens. Van meisjes werd namelijk verwacht dat zij moeders, echtgenotes of huisvrouwen werden. In België betaalde de overheid sinds 1850 het onderwijs voor jongens, maar niet voor meisjes. De feministen geloofden dat vrouwen alleen onderdeel konden zijn van de maatschappij als zij goed onderwijs gevolgd hadden. Belpaire deelde deze mening.
In 1864 richtte Isabelle Gatti de Gamond de eerste meisjesschool in Brussel op. Andere steden volgden hierna. Belpaire besloot met haar eigen geld meisjesscholen in Antwerpen op te richten. Op deze scholen werd in het Nederlands onderwezen. Dit was erg uniek, aangezien ook in Vlaanderen oorspronkelijk in het Frans onderwezen werd. Pas vanaf 1880 ging de Belgische overheid ook meisjesscholen oprichten. Toch werden op deze scholen geen vakken aangeboden voor als je naar de universiteit moest gaan, zoals Latijn en wiskunde. Belpaire richtte zich eerst op het basisonderwijs en middelbaar onderwijs.
Later ging zij zich richten op het hoger onderwijs. Zij wilde dat vrouwen ook de mogelijkheid hadden om naar de universiteit te gaan. Uiteindelijk zouden de universiteiten van Brussel en Gent als eerste hun deuren voor vrouwelijke studentes openen. Isala van Diest zou de eerste Belgische studente worden. Pas in 1890 kregen vrouwen het recht op academisch onderwijs, maar dit is pas sinds 1976 verplicht voor alle beroepen. In 1919 zette Belpaire ook haar eigen hogeschool op, waar vrouwen wetenschappen en filosofie konden studeren.
Vlaamse Beweging
Belpaire zette zich ook in voor de Vlaamse Beweging. België was toentertijd overwegend Franstalig, terwijl er eigenlijk meer mensen met het Nederlands als moedertaal waren. De Vlaamse Beweging kwam op voor de Vlamingen en wilde gelijke rechten. Belpaire wilde dat België een tweetalig land werd, waarin het Nederlands en het Frans dezelfde status zouden krijgen. Ze maakte ook veel lesmateriaal in het Nederlands en wilde Nederlandstalig onderwijs in Vlaanderen. Hierdoor werd ze ook wel de "moeder van de Vlaamse Beweging" genoemd.
Daarnaast steunde Belpaire ook jonge muzikanten en schrijvers. Ze schreef essays over Ludwig van Beethoven en Charles Dickens. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was ze de medeoprichter van De Belgische Standaard en ging zelfs op bezoek bij koning Albert I. De legerleiding sprak toentertijd Frans, wat veel Vlaamse soldaten nauwelijks verstonden. Zij pleitte voor een tweetalig leger.
Latere leven
Na de Eerste Wereldoorlog werd Belpaire lid van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. Ondertussen had de Belgische overheid de leerplicht ingesteld voor alle jongens en meisjes onder de 14 jaar. Hierdoor kregen vrijwel alle kinderen onderwijs. Ook kregen steeds meer vrouwen toegang tot het hoger onderwijs.
Naast onderwijs wilde Belpaire ook het vrouwenkiesrecht invoeren. In 1920 konden vrouwen voor het eerst stemmen voor de gemeenteraad. Pas in 1948 werd het vrouwenkiesrecht ook voor de andere verkiezingen ingevoerd. Belpaire heeft de eerste nationale verkiezing nooit meegemaakt. Ze stierf op 9 juni 1948 in Antwerpen op 95-jarige leeftijd.
Bronnen
- Het artikel op Wikipedia
- Het venster in het Canon van Vlaanderen
- Vanhauwaert, M. (g.d.). Marie-Elisabeth Belpaire via www.letterenhuis.be. Gelezen op 3 september 2023.