Kreeftachtigen

Schaaldieren of kreeftachtigen Crustacea
Leefgebied	Vrijwel wereldwijd
Leefomgeving	meestal in het water
Behoort tot de	Geleedpotigen (Arthropoda), Dieren
Portaal Biologie

Kreeftachtigen of Schaaldieren behoren tot de familie Crustacea en vormen een grote, diverse groep geleedpotigen (Arthropoda). Hieronder vallen de:

• tienpotigen (Decapoda), waaronder de kreeft, Japanse reuzenkrab en de krab
• zaadgarnalen
• branchiopoden
• visluizen
• krill
• remipedes
• isopoden
• zeepokken
• roeipootkreeftjes
• amfipoden
• bidsprinkhaankreeften

Sommige schaaldieren (Remipedia, Cephalocarida, Branchiopoda) zijn nauwer verwant aan insecten.

De 67.000 beschreven soorten variëren in grootte zoals de Stygotantulus stocki van 0,1 mm tot de Japanse spinkrab met een pootspanwijdte van maximaal 3,8 m en een massa van 20 kg. Net als andere geleedpotigen hebben schaaldieren of kreefachtigen een exoskelet (een "buitenskelet"), dat ze vervellen om te groeien. Zij onderscheiden zich van andere groepen geleedpotigen, zoals insecten, myriapoden en chelicerates, door het bezit van tweedelige ledematen, en door hun larvale vormen.

De meeste schaaldieren zijn vrij levende waterdieren, maar sommige leven op of nabij de grond (bijvoorbeeld pissebedden, Strandvlooien), sommige zijn parasitair en leven op andere dieren (bijvoorbeeld Rhizocephala, visluizen, tongwormen) en sommige zijn zittend op een vaste plek (bijvoorbeeld zeepokken). De groep heeft een uitgebreid bestand van fossielen dat teruggaat tot het Cambrium.

Meer dan 7,9 miljoen ton schaaldieren wordt per jaar geoogst door visserij of gekweekt voor menselijke consumptie. Dit zijn voornamelijk garnalen en krill. Op roeipootkreeftjes wordt niet zo veel gevist, maar ze zijn misschien wel de dieren met de grootste biomassa ter wereld en vormen een levensbelangrijk onderdeel van de voedselketen. De wetenschappelijke studie van schaaldieren staat bekend als carcinologie (of malacostracologie), en een wetenschapper die in de carcinologie werkt, is een carcinoloog.

Uiterlijk

Een Grevelingenkreeft

Alle kreeftachtigen bezitten een uitwendig skelet dat is gemaakt van 'chitine', met een hoog kalkgehalte (hiervan zijn bijvoorbeeld ook schelpen gemaakt). Het schild groeit niet met de dieren mee. Om toch te kunnen groeien moeten de kreeftachtigen eens in de zoveel tijd vervellen. Het grappige bij kreeftachtigen is dat het aantal pootjes niet vaststaat. Bij spinnen (altijd 8 poten) en insecten (altijd 6 poten) is dit wel het geval. Het aantal poten bij de kreeftachtigen kan 10 zijn, maar ook 14. Het is wel lastig te zien hoeveel poten een kreeft nu werkelijk heeft, vaak zijn bij de waterdieren de pootjes vergroeid tot een soort zwempootjes.

Voortplanting

Kreeftachtigen zijn levend barend. Dit betekent dat de kinderen van kreeften levend geboren worden. Het zijn dan nog larven. Ze zweven in het water en kunnen nog niets. Ze vervellen vier keer voor ze volwassen zijn. Dan pas kunnen ze voor nageslacht (kinderen) zorgen.

Wat eten ze?

De grotere kreeftachtigen zijn aaseters, dit betekent dat ze op de bodem dood of rottend materiaal zoeken en dit eten. Kleinere kreeftachtigen leven vooral van plankton en algen. Zelf worden de kleinere kreeftachtigen ook vaak gegeten. Pissebedden vormen een belangrijke voedselbron voor allerlei vogels. De grotere kreeftachtigen zijn door het dikke pantser een veel lastigere tegenstander en worden daarom minder vaak gegeten.

Filmpjes

Op beeldbank zijn een aantal interessante filmpjes te zien over kreeften. Een ervan betreft de heremietkreeft, een wel heel bijzondere soort kreeft: Beeldbank, de heremietkreeft