Bestuiving

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Bestuiving is een belangrijke stap in de voortplanting van zaadplanten. Dit dat betekent de overdracht van stuifmeelkorrels die uit de helmknopjes van het meeldraad komen, en naar de stempel van de stamper gaan.

Verschil bestuiving en bevruchting

Een tweeslachtige bloem

Bestuiving en bevruchting zijn niet hetzelfde, bestuiving kan leiden tot een bevruchting, maar dat hoeft niet. De eicel van de stamper en de spermacel van de stuifmeelkorrel moeten hiervoor samensmelten, maar dit gebeurt dus niet altijd. Zodra dit wel gebeurt, is er sprake van bevruchting.

Geslachten bij bloemen

Er zijn twee soorten geslachten bij bloemen, namelijk:

Het geslacht van een mannetjesbloem noemen ze de meeldraad. Die bestaat uit de helmknop en de helmdraad.

Het geslacht van een vrouwtjesbloem noemen ze een stamper. Die bestaat uit de stempel, stijl en vruchtbeginsel.

Bij

Bijen VS Hommels

De hommels en bijen vliegen van bloem naar bloem en verzamelen hier nectar, dat is een stof waar veel suiker inzit en die gemaakt wordt door een plant. Dit wordt later, als de bijen het naar hun korf brengen, omgezet naar honing. Ze nemen niet alleen nectar mee, maar ook stuifmeel.

Bijensterfte

Er is ook veel last van bijensterfte, dit heeft veel verschillende oorzaken. Namelijk ziekteverwekkers, bijvoorbeeld de Varroamijt en Nosema. Maar ook de mens brengt schade aan de bijen, door het bespuiten van bestrijdingsmiddelen (pesticiden) over de weilanden, klimaatverandering en ook door de onvoldoende en eenzijdige voeding die de bij heeft.

Domme hommels
Hommel

Om de bestuiving goed te laten verlopen, schakelen veel vruchtgroen-telers hommels in. Je zou ook voor bijen kunnen kiezen, maar hommels hebben een groot voordeel: ze zijn dommer. Bloemen van vruchtgroenten zijn helemaal niet zo aantrekkelijk voor bijen en hommels. De beestjes kunnen makkelijk ontsnappen uit de kas en kunnen zij buiten de kas op zoek gaan naar aantrekkelijkere bloemen. Bijen zijn zo slim, zij kunnen terugvliegen naar de kas, met een bijendans precies aangeven aan de andere bijen waar deze lekkere bloemen staan en dan vliegen ze er samen heen. Dan zijn er geen bijen meer in de kas en kunnen de bloemen niet bestoven worden. Hommels kunnen dit niet, ze zijn dus een stuk dommer. Zij kunnen, als ze ontsnapt zijn uit de kas, de weg eigenlijk al niet meer terug vinden. Als ze dit dan toevallig wel lukt, kunnen zij niet aan de anderen hommels vertellen hoe ze bij die lekkere bloem moeten komen. Hierdoor blijven de andere hommels wel in de kas en kunnen zij de bloemen daar gaan bestuiven.

Bestuivingstypen

Je hebt verschillende typen van bestuiving, namelijk:

  • Kruisbestuiving - Het stuifmeel van de ene bloem, komt terecht op de stempel van de andere bloem van een andere plant. Als de ene plant mannelijke bloemen heeft en de andere plant alleen vrouwelijke bloemen, dan is de soort plant tweehuizig.
  • Buurbestuiving - Het stuifmeel van de ene bloem, komt terecht op de stempel van een andere bloem, maar deze bloem zit wel op dezelfde plant. De plant moet dan éénhuizig zijn, dus bloemen hebben die zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsdelen hebben.
  • Zelfbestuiving – Het stuifmeel van de bloem, komt terecht op de stempel van dezelfde bloem.

Bestuivingswijzen

Je hebt dus niet alleen bestuivingstypen, maar ook bestuivingswijzen. Hier zit wel een groot verschil tussen. Bij de bestuivingstypen gaat het erom op welke bloem van welke plant het stuifmeel terecht komt, bij de bestuivingswijzen gaat het erop hoe dat stuifmeel daar dan komt.

Bij het proces van de bestuiving van zaadplanten heb je stuifmeelkorrels nodig die van een meeldraad naar een stempel worden verplaatst.

Er zijn 5 wijzen waarop er bestuiving plaats kan vinden, namelijk:

  • Bestuiving door het water
    • Het stuifmeel drijft op het water
    • De stempel drijft op het water
  • Bestuiving door de bloem zelf
    • Sommige bloemen kunnen zichzelf bestuiven. Dit gebeurt als de korrels stuifmeel van de bloem op haar eigen stamper terechtkomt.

Een vrucht zonder bestuiving - de wetenschap

De komkommer zonder pitten.

Als een proces op veel plaatsen mis kan gaan, is het aantrekkelijk om dat hele proces te omzeilen. Dus niet dat hele gedoe met stuifmeel dat van goede kwaliteit moet zijn, transport van het stuifmeel, ingroei van de pollenbuis en versmelting. Het is heel aantrekkelijk als een vruchtbeginsel uitgroeit tot een vrucht, zonder dat er bevruchting heeft plaats gevonden. Het kan, en heet met een moeilijk woord parthenocarpie. Het kenmerk van deze vruchten is dat er geen zaadjes inzitten, want er heeft ook geen bevruchting plaatsgevonden. Bij komkommers is dit de normale gang van zaken. In principe zijn alle komkommerbloemen in de kas vrouwelijk. Ze worden niet bestoven en toch groeit er het vruchtbeginsel uit, omdat de moderne rassen uitgeselecteerd zijn op de dit vermogen. Overigens kan zijn kleine broertje, de augurk, dit niet. Komkommerbloemen mogen niet eens meer bestoven worden, want dan ontstaat er een versie die wel zaden heeft. En dat kan veel meer de suikers naar zich toe trekken, waardoor andere vruchten minder aantrekkelijk zijn om te bestuiven. Parthenocarpie is zo interessant en aantrekkelijk dat ze bij de paprika, tomaat en aubergine veel onderzoek doen naar de mogelijkheden om hetzelfde te bereiken als bij de komkommer. Als dat lukt, dan is er geen bestuiving meer nodig bij dit voedsel.

Bronnen

  • Biologie - Jelle Fitters. (2019, 26 april). Planten - bestuiving & bevruchting. Geraadpleegd op 3 november 2020, van https://www.youtube.com/watch?v=YQR2g8CL4cc&t=106s
  • Hensels, L. G. M. (2000). Bestuiving land- en tuinbouwgewassen door honingbijen. Amsterdam, Nederland: Elseviers bedrijfsinformatie.
  • Magazines. (2020, 19 februari). Geraadpleegd op 3 november 2020, van https://www.onderglas.nl/magazines/?wur=true#dflip-df_930/12/
  • Wat is de oorzaak van de afname van bijenpopulaties en andere bestuivers? | Nieuws | Europees Parlement. (2019, 18 december). Geraadpleegd op 3 november 2020, van https://www.europarl.europa.eu/news/nl/headlines/society/20191129STO67758/wat-is-de-oorzaak-van-de-afname-van-bijenpopulaties-en-andere-bestuivers
  • Wikipedia-bijdragers. (2020, 20 juni). Bestuiving. Geraadpleegd op 3 november 2020, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Bestuiving
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Bestuiving&oldid=786777"