Appliqué
Een appliqué of applicatie is decoratief handwerk waarbij stukken stof in verschillende vormen en patronen op een groter stuk worden genaaid of geplakt om een afbeelding of patroon te vormen. Het wordt vaak gebruikt als decoratie, vooral op kleding. De techniek wordt bereikt door met de hand te naaien of machinaal. Appliqué wordt vaak toegepast met textiel, maar de term kan worden toegepast op vergelijkbare technieken die op verschillende materialen worden gebruikt. In de context van keramiek is een applicatie bijvoorbeeld een apart stuk klei dat aan het primaire werk wordt toegevoegd, meestal ter decoratie.
De term is afkomstig van het Latijnse applicō "Ik solliciteer" en vervolgens van het Franse appliquer "bijvoegen". Het werkwoord voor de handeling is appliqueren.
Het wordt vooral toegepast als volkskunst.
Geschiedenis
De term appliqué is afgeleid van respectievelijk de Franse en Latijnse werkwoorden appliquer en applicare, die beide samenvoegen of hechten betekenen. Net als borduren heeft het een bescheiden begin. De techniek werd gebruikt als een manier om versleten delen van voorwerpen of kleding te versterken of om gevormde gaten te dichten. Vroege applicaties werden gebruikt om de levensduur van kleding te verlengen en werden omgezet in kunstzinnige technieken die te zien zijn in dekens en quilts uit talloze culturen van over de hele wereld.
Archeologen hebben oude voorbeelden van geappliqueerd leer ontdekt in het oude Egypte (980 v. Chr.), en leer- en vilt-applicaties zijn gevonden op tapijten, wandkleden en zadeldekjes in graven uit de 4e eeuw v.Chr. in Siberië en Mongolië. Geappliqueerde stof is een belangrijke kunstvorm in Benin, West-Afrika, met name in het gebied rond Abomey, waar het een traditie is sinds de 18e eeuw en het koninkrijk Danhomè.
In Scandinavië, Rusland en Oost-Europa zijn er volkstradities om kledingstukken te verfraaien met leren applicaties, en leerapplicaties worden ook gevonden in Pakistan en Marokko, waar herenkleding en leren pantoffels zijn versierd met borduursels en leren applicaties. Viltapplicaties worden gebruikt om versieringen toe te voegen aan damesschorten in Oost-Europa en decoratief gebruik van viltapplicaties wordt ook gezien bij de nomadische stammen van Centraal-Azië om yurts, vloerbedekking en tassen te versieren.
Soorten
In de context van naaien verwijst een applicatie naar een handwerktechniek waarbij patronen of afbeeldingen worden gemaakt door kleinere stukken stof aan een groter stuk contrasterende kleur of textuur te bevestigen. Goed textiel voor applicatie is duurzaam en rafelt niet snel, zoals vilt en leer. In feite zijn de stukjes stof een collage.
Toegepaste stukken hebben meestal hun randen naar beneden gevouwen en worden vervolgens op een van de volgende manieren bevestigd:
- Rechte steek, meestal 20–30 mm vanaf de rand.
- Satijnsteek, rondom, overlapt de rand. De patch kan eerst worden gelijmd of recht worden gestikt om positionele stabiliteit en een nette rand te garanderen.
- Omgekeerde applicatie: de bevestigde materialen worden aan elkaar genaaid en vervolgens weggesneden waar een ander materiaal het bovenop bedekt, voordat het op de randen van het originele materiaal wordt genaaid.
Quilten
Appliqué wordt veel gebruikt bij quilten. Dit werd al gedaan in de Romeinse tijd.
Banner maken
Het is met name geschikt voor werkzaamheden die van een afstand te zien zijn, zoals bij het maken van banners (soort spandoeken of vlaggen). Een beroemd voorbeeld van applicaties is het Hastings-borduurwerk.
Elektronische naaimachines
Moderne borduurmachines voor consumenten naaien snel applicatieontwerpen door een programma te volgen. De programma's hebben een machine die stopt tijdens het naaien, zodat de gebruiker van draad kan wisselen. Eerst worden de stof die de achtergrond wordt en de applicatiestof in de borduurring van de machine bevestigd. Het programma wordt uitgevoerd en de machine maakt een losse rijgsteek over beide lagen stof. Vervolgens stopt de machine voor een draadwissel of een andere voorgeprogrammeerde onderbreking. De gebruiker snijdt vervolgens de overtollige applicatiestof rond de rijgsteek weg. Hierna gaat de machine verder met het programma en naait automatisch de cordonsteken en eventuele decoratieve steken over de applicatie voor het beste resultaat.