Sousafoon
De sousafoon (ook wel ringbas genoemd) is een koperblazer in dezelfde familie als de meer algemeen bekende tuba. Het is gemaakt rond 1893 door JW Pepper op verzoek van de Amerikaanse bandleider John Philip Sousa (naar wie het instrument toen werd genoemd). Het was ontworpen om gemakkelijker te spelen te zijn dan de concerttuba tijdens het staan of marcheren, en om het geluid van het instrument boven de hoofden van de band uit te krijgen. Net als de tuba wordt geluid geproduceerd door lucht langs de lippen te laten bewegen, waardoor ze gaan trillen of 'zoemen' in de grote cup van het mondstuk. In tegenstelling tot de tuba is het instrument in een cirkel gebogen om rond het lichaam van de musicus te kunnen dragen; het eindigt in een grote, wat afgeplatte beker of bel die naar voren is gericht zodat het geluid voor de speler terecht komt. Vanwege het draaggemak en de richting van het geluid, wordt het veel gebruikt in fanfares, evenals in verschillende andere muziekstijlen. Sousafoons werden oorspronkelijk gemaakt van messing, maar werden halverwege de 20e eeuw ook gemaakt van lichtere materialen zoals glasvezel; tegenwoordig worden beide typen op grote schaal gebruikt.
Hoe het begon
De eerste sousafoon werd in 1893 gebouwd door James Welsh Pepper op verzoek van John Philip Sousa, die ontevreden was over de zogeheten hélicons die door de United States Marine Band werden gebruikt. Sousa wilde een tuba-achtig instrument dat geluid naar boven en over de band zou sturen, net als een concert (rechtopstaande) tuba. Het nieuwe instrument had een extra grote bel die recht omhoog wees. Met regen was dit niet handig, vandaar dat de bel rond 1900 naar voren werd gericht en de standaard werd die we nog steeds zien. Tegenwoordig is de standaard doorsnede van de bel 66 cm. In grote marcherende bands van de Verenigde Staten, maar ook elders, is de bel vaak bedekt met een nauwsluitende doek, een sok genaamd. Hierop kunnen de naam, de initialen of het logo van de (school)band worden gedrukt of geschilderd.
Gebruik
Net als de tuba heeft de sousafoon drie ventielen. De kleppen (ventielen) bevinden zich direct voor de muzikant iets boven de taille en al het gewicht rust op de linkerschouder. De bel is normaal gesproken afneembaar van de rest van het instrument om transport en opslag makkelijker te maken. Behalve de algemene vorm en het uiterlijk van het instrument, lijkt de sousafoon technisch op een tuba. De totale buis is conisch geboord, dat wil zeggen van smal bij het mondstuk tot breed naar de bel toe. De ventielen en bijbehorende 'omweg-buizen' zijn cilindrisch, dat wil zeggen overal even breed. De buis naar het mondstuk toe is aan te passen op de lengte van de speler. De meeste moderne sousafoons zijn gemaakt in de toonsoort BB ♭ (lage Bes).
De sousafoon is een belangrijk onderdeel van de brassbandtraditie in New Orleans en wordt nog steeds gebruikt in groepen als de Dirty Dozen Brass Band van Kirk Joseph. Soul Rebels Brass Band uit New Orleans met sousafonist Edward Lee Jr.
Links
- YouTube - Sousafoon