Orkaan
Een orkaan is storm die harder waait dan windkracht 12. Andere namen voor orkaan zijn: cycloon, tyfoon en taifoen. Orkanen ontstaan in de tropen en subtropen. Dicht bij de evenaar zijn geen orkanen.
Hoe ziet een orkaan eruit?
Een orkaan bestaat uit verschillende onderdelen: het oog, de muur en regenbanden. Het oog van de orkaan zit in het midden van de orkaan. het is meestal 30 tot 65 kilometer breed maar kan ook wel 200 kilometer breed zijn. Het weer in het oog is rustig. Er is een lagedrukgebied en weinig wind. Direct om het oog is het weer het heftigst. Hier vind je onweersbuien en waait het hard. De muur om het oog richt de meeste schade aan. Om de muur heen draaien regenbanden. Je noemt een orkaan zeer klein als die kleiner is dan 222 kilometer. Een orkaan tussen de 333 tot 670 kilometer is middelgroot. Een orkaan is zeer groot als die groter is dan 888 kilometer. Je meet de afstand van het centrum van het oog tot de buitenste wolken.
Waar komen orkanen voor?
Er zijn 8 gebieden waar orkanen het meest voorkomen:
- noorden van de Atlantische Oceaan;
- oosten, midden en westen van de Stille Oceaan;
- zuidwesten van de Stille Oceaan;
- zuidwesten en zuidoosten van de Indische Oceaan;
- noorden van de Indische Oceaan.
In het westen van de Stille Oceaan komen de meeste orkanen voor. In het noorden van de Indische Oceaan de minste. In Azië worden de orkanen taifoen of cycloon genoemd. Dit zijn dus ook orkanen.
Wanneer komen orkanen voor?
Orkanen heb je niet het hele jaar. Er zijn orkaanseizoenen, een periode dat orkanen wel voorkomen. Die zijn niet overal gelijk. In de tabel hieronder zie je wanneer orkanen voorkomen.
| Orkaanseizoenen | ||
|---|---|---|
| Gebied | Start seizoen | Eind seizoen |
| Noordwesten Stille Oceaan | april | januari |
| Zuiden Indische Oceaan | november | april |
| Noordoosten Stille Oceaan | mei | november |
| Noorden Atlantische Oceaan | juni | November |
| Australië Zuidwesten Stille Oceaan | november | april |
| Noorden Indische Oceaan | april | december |
Hoeveel schade kunnen orkanen aanrichten?
Een orkaan zorgt voor zware regenval, harde wind, vloedgolven en tornado's. Hoeveel schade de orkanen aanrichten hangt ook af van hoe zwaar de orkaan is. Er zijn verschillende maten die je hier voor kunt gebruiken. Een maat die voor orkanen op de Atlantische Oceaan en in de Stille Oceaan (ten oosten van de nulmeridiaan) wordt gebruikt is de schaal van Saffir-Simpson. Deze schaal is in 1971 bedacht door Herbert Saffir en Bob Simpson, experts op het gebied van orkanen. Er zijn in op deze schaal 5 categorieën:
In de tabel hiernaast zie je hoe hard het waait in kilometer per uur en hoe hoog de golven zijn in meters als de orkaan het land bereikt.
| Categorie | Windsnelheid | Stormvloed | ||
|---|---|---|---|---|
| (km/u) | (m) | |||
| Vijf | ≥ 250 | > > 5.5 | ||
| Vier | 210–249 | 4.0–5.5 | ||
| Drie | 178–209 | 2.7–3.7 | ||
| Twee | 154–177 | 1.8–2.4 | ||
| Een | 119–153 | 1.2–1.5 | ||
| Aanvullende indeling | ||||
| Tropische storm |
63–117 | 0–0.9 | ||
| Tropische depressie |
0–62 | 0 | ||
Categorie 1
- Geen schade aan woningen
- caravans en mobiele woningen waaien weg
- bomen worden ontworteld
- kust overstroomt
- beetje schade aan pieren
Categorie 2
- daken kunnen kapot gaan
- deuren en ramen van slechte kwaliteit gaan kapot
- veel schade aan planten en slechte pieren
- caravans en mobiele woningen zwaar beschadigd
- houten woningen gaan kapot
- kleine boten slaan los
Categorie 3
- ernstige schade kleine woningen en kantoren die gemaakt zijn van hout of platen
- puntdaken raken los
- overstromingen vernietigen kleine spullen.
- grote spullen worden geraakt door rondvliegend puin
- land overstroomd
Categorie 4
- buitenmuren van huizen raken beschadigd
- daken helemaal vernield
- benzinestationoverkappingen helemaal kapot
- van caravans en andere mobiele woningen blijft niets over.
- stranden gaan kapot
- overstromingen tot ver in het binnenland
- heel gevaarlijk voor bewoonde gebieden
Categorie 5
- daken op huizen en fabrieken helemaal kapot
- complete gebouwen kunnen worden weggeblazen
- alleen huizen die meer dan 4 tot 8 kilometer van de kust af staan kunnen blijven staan
- huizen van beton of staal blijven staan
- grote schade langs de kust
- golven spoelen 2 tot 4 kilometer landinwaarts
- bewoners moeten evacueren.
Hoe ontstaat een orkaan?
Een orkaan (of tropische cycloon) ontstaat in vier stappen:
- tropische storing
- tropische depressie
- tropische storm
- tropische cycloon
Tropische storing
De eerste stap naar een orkaan zijn het ontstaan van onweersbuien. Deze onweersbuien ontstaan, boven water, in de buurt van de evenaar waar de lucht omhoog gaat. Die strook heet met een lastig woord de inter-tropische convergentiezone. Het water is er minimaal 26,5 graden Celsius. Warme lucht gaat omhoog.
Tropische depressie
Als de tropische storing blijft duren, ontstaat er een tropische depressie. Een depressie is een lagedrukgebied. In een lagedrukgebied is de luchtdruk laag. Luchtdruk is het gewicht van de lucht dat op een bepaald gebied drukt. Is de luchtdruk laag dan drukt de lucht minder zwaar op het gebied. Een tropische depressie komt voor in de tropen of subtropen.
Tropische storm
Neemt de wind toe in een tropische depressie dan kan een tropische storm ontstaan. De lucht in een tropische storm blijft in rondjes draaien. De luchtdruk in het centrum van de storm daalt. Er omheen gaan de wolken steeds harder waaien en regenen. De wind waait 34 tot 63 knopen.
Waarom hebben orkanen namen?
Orkanen krijgen namen om onduidelijkheden te voorkomen. Dat is handig als in een gebied meerdere orkanen tegelijkertijd voorkomen. Weermensen weten dan over welke orkaan ze het hebben als ze hier met elkaar over praten. De namen zijn van tevoren al bedacht. Orkanen kregen voor het eerst namen in 1945. In het westen van de Stille Oceaan kregen orkanen als eerste namen. Voordat orkanen officieel namen kregen gaven de mensen orkanen namen van vervelende politici, mythologische figuren, heiligen en plaatsen. Orkanen in de Atlantische Oceaan kregen eerst in alfabetische volgorde namen. Hiervoor gebruikten ze het fonetisch alfabet dat in de Tweede Wereldoorlog werd gebruikt. Vanaf 1953 werden vrouwennamen gebruikt. Voor elk seizoen worden nieuwe vrouwennamen bedacht. Vanaf 1979 wordt een lijst gebruikt waarop vrouwen en mannennamen staan. Ook worden Spaanse Franse namen gebruikt. Die talen komen namelijk voor aan de Atlantische kust. Er zijn namen voor 6 jaar bedacht. Na zes jaar wordt dezelfde naam waar de lijst mee begint weer gebruikt. Als er een hele zware orkaan is geweest dan wordt de naam van die orkaan van de lijst gehaald. Voor een volgende keer krijgt een orkaan dan een andere naam. De namen voor 2013 zijn:
Andrea Barry Chantal Dorian Erin Fernand Gabrielle Humberto en Haiyan Ingrid Jerry Karen Lorenzo Melissa Nestor Olga Pablo Rebekah Sebastien Tanya Van Wendy
De letters Q, U, X, Y en Z worden niet gebruikt.
In het oosten van de Stille Oceaan krijgen orkanen ook vrouwennamen. In het midden van de Stille Oceaan krijgen orkanen traditionele Hawaïaanse namen. In het Westen van de Stille Oceaan krijgen orkanen Aziatische vrouwennamen. Namen van orkanen in het noorden van de Indische Oceaan komen van een lijst van 64 namen die door de leden van de meteorologische dienst van de Indische Oceaan zijn bedacht. In het zuiden van de Indische Oceaan worden mannen- en vrouwennamen aan orkanen gegeven. In Australië kiezen ze uit een lijst van 104 namen die van te voren zijn bedacht. Ook dat zijn mannen- en vrouwennamen.