Murasaki Shikibu
| Murasaki Shikibu | |
| |
| Portret van Murasaki Shikibu (16e eeuw) | |
| Algemene informatie | |
| Naam voluit | Murasaki Shikibu |
| Pseudoniem | mogelijk Fujiwara no Kaoriko |
| Geboren | ca. 973 |
| Geboorteplaats | Heian-kyō |
| Overleden | ca. 1014 of 1025 |
| Nationaliteit | huidige  Japan
|
| Beroep | Schrijver, Dichter |
| Werk | |
| Genre(s) | 's werelds eerste romans |
| Bekende werken | Het verhaal van Genji Het dagboek van Lady Murasaki |
Portaal  Literatuur
| |
|---|---|
Murasaki Shikibu (紫式部) werd geboren in ca. 973 en overleed ca. 1014 of 1025. Zij was een Japanse roman schrijver, dichter en hofdame aan het keizerlijke hof in de Heian-periode.
Inleiding
Ze is vooral bekend als de auteur van Het verhaal van Genji, algemeen beschouwd als een van 's werelds eerste romans, geschreven in het Japans tussen ongeveer 1000 en 1012. Murasaki Shikibu is een beschrijvende naam; haar persoonlijke naam is onbekend, maar ze kan Fujiwara no Kaoriko (藤原香子) zijn geweest, die in een hofdagboek uit 1007 werd genoemd als keizerlijke hofdame.
Heian-vrouwen werden traditioneel uitgesloten van het leren van Chinees, de geschreven taal van de regering, maar Murasaki, opgegroeid in het huishouden van haar vader, toonde een vroege aanleg voor de Chinese klassiekers en slaagde erin het vloeiend te lezen en schrijven.
Levensloop
Murasaki Shikibu werd geboren c. 973 in Heian-kyō , Japan, in de noordelijke Fujiwara-clan die afstamt van Fujiwara no Yoshifusa. Ze had een broer en een zus. In het Japan van het Heian-tijdperk hielden echtgenoten en echtgenotes gescheiden huishoudens; kinderen werden opgevoed met hun moeders. Murasaki was daarop een uitzondering omdat ze in het huishouden van haar vader woonde, hoogstwaarschijnlijk in de Teramachi-straat in Kyoto, met haar jongere broer Nobunori. Hun moeder stierf, misschien in het kraambed, toen ze nog heel jong waren. Murasaki had minstens drie halfbroers en -zussen die bij hun moeder waren grootgebracht; ze had een hechte band met een zuster die stierf toen ze in de twintig was. Toen ze in het huishouden van haar vader woonde, leerde ze en werd ze bekwaam in het lezen en schrijven van klassiek Chinees. Met haar broer studeerde ze Chinese literatuur, en waarschijnlijk kreeg ze ook instructie in meer traditionele onderwerpen zoals muziek, kalligrafie en Japanse poëzie. Ze trouwde toen ze midden tot eind twintig was en beviel van haar dochter Kenshi (Kataiko), voordat haar man stierf, twee jaar nadat ze getrouwd waren. Murasaki's autobiografische poëzie laat zien dat ze omging met vrouwen, maar beperkt contact had met andere mannen dan haar vader en broer; ze wisselde vaak poëzie uit met vrouwen, maar nooit met mannen. Het is onzeker wanneer ze begon met het schrijven van Het verhaal van Prins Genji, maar het was waarschijnlijk toen ze getrouwd was of kort nadat ze weduwe was geworden. Rond 1005 werd ze door Fujiwara no Michinaga uitgenodigd om als hofdame te dienen bij keizerin Shoshi aan het keizerlijke hof, waarschijnlijk vanwege haar reputatie als schrijver. Ze bleef schrijven tijdens haar dienst en voegde gebeurtenissen uit het hofleven toe aan haar werk. Na vijf of zes jaar verliet ze het paleis en trok ze met keizerin Shoshi (na het overlijden van de keizer) zich terug in de regio van het Biwameer.
Geleerden verschillen van mening over het jaar van haar dood; hoewel de meesten het eens zijn over 1014, hebben anderen gesuggereerd dat ze tot in 1025 leefde.
Werk
Murasaki schreef Het dagboek van Vrouwe Murasaki, een dichtbundel, en Het verhaal van Genji. Binnen tien jaar na voltooiing werd Genji over de provincies verspreid; binnen een eeuw werd het erkend als een klassieker van de Japanse literatuur en was het onderwerp van wetenschappelijke kritiek geworden. Begin 20e eeuw werd haar werk vertaald; een Engelse vertaling van zes delen werd voltooid in 1933. Geleerden blijven het belang van haar werk erkennen, dat een afspiegeling is van de Heian-hofsamenleving op zijn hoogtepunt. Het leven aan het hof was overdreven verfijnd met weinig te doen, geïsoleerd van de dagelijkse realiteit, was men bezig met de details van het hofleven. Emoties werden vaak uitgedrukt door het artistieke gebruik van textiel, geuren, kalligrafie, gekleurd papier, poëzie en kledinglagen in aangename kleurencombinaties, afhankelijk van stemming en seizoen. Populair tijdverdrijf voor Heian edelvrouwen - die vasthielden aan de rigide mode van haar tot op de grond, een wittere huid en zwarte tanden - omvatten liefdesaffaires, poëzie schrijven en dagboeken bijhouden.
Nalatenschap
Het verhaal van Genji werd al een eeuw na de dood van Murasaki in verschillende vormen gekopieerd en geïllustreerd. Sinds de 13e eeuw worden haar werken geïllustreerd door Japanse kunstenaars en bekende ukiyo-e houtblokmeesters. Binnen een eeuw na haar dood stond ze hoog aangeschreven als klassiek schrijver. In de 17e eeuw werd Murasaki's werk symbolisch voor de confucianistische filosofie en werden vrouwen aangemoedigd om haar boeken te lezen. In 1673 betoogde Kumazawa Banzan dat haar geschriften waardevol waren vanwege de gevoeligheid en de weergave van emoties. Hij schreef in zijn discursieve commentaar op Genji