Katwijks verzet
In de Tweede Wereldoorlog was Katwijk ook een plaats die fanatiek was in het verzet.
Een tekst die in de tweede wereldoorlog is uitgesproken: “De man van een vriendin van mij. Kijk het was werkeloosheid, dus zegt hij tegen me: “Ik ga toch kijken of er nog wat werk voor me is.” Nou ja, hij is weggegaan en nooit meer terug gekomen.
De Stijkelgroep
Deze groep is ontstaan in het begin van de tweede wereldoorlog,toen heette ze de OD, dat betekent Orde Dienst. De leider van deze groep was Han Stijkel. De groep bestond uit tachtig leden.Leden van de groep waren onder andere politieagenten, studenten, officieren en kooplieden. De regering had Han Stijkel de opdracht gegeven om verzetsgroepen door het hele land samen te brengen, om zo een eenheid te vormen. Hiervoor reisden de leden van de groep het hele land door, wat zo af en toe nogal eens lastig was. Dit onder andere omdat in het begin van de oorlog de Persoons Bewijzen Centrale, die valse persoonsbewijzen maakte, nog niet bestond. Tijdens de reizen werden spionage gegevens verzameld en doorgegeven aan Org. Westerveld. Binnen de groep werden nogal eens blunders geslagen, mede omdat de ervaring met verzetswerk heel laag was. Met belangrijke gegevens werd soms te onzorgvuldig omgegaan!
Een andere activiteit van de groep bestond ook uit het ontvangen van opdrachten voor nieuwe operaties.Een Katwijkse botter Han Stijkel besloot op een gegeven moment om zelf de nieuwe instructies van de regering te Londen in ontvangst te gaan nemen. Via een politieorganisatie kwam hij in contact met de gebroeders Willem en Arie van der Plas. Deze Katwijkers hadden een motorbotter, de KW133 "Eendracht". Zij zouden Stijkel, Gude en Baud naar een punt op zee varen waar ze vervolgens opgepikt zouden worden door een duikboot. Er zou ook een rijke Jood meevaren. Deze zou geld aan de organisatie betalen in ruil voor de overtocht. Wat de leden van de groep niet wisten, was dat deze Jood eigenlijk een infiltrant was die voor de Sicherheitspolizei werkte. Al bij de planning was er verraad, want binnen de politieorganisatie die de KW133 geregeld had, waren er ook verraders. Toen ze wegvoeren uit de Scheveningse haven op 2 april 1941, liep alles mis. De Duitsers hadden de uitgang van de haven geblokkeerd. Alle mannen werden gearresteerd. Later zou blijken dat de heren van Dam en Wezel de groep had verraden.Het aantal arrestanten liep al gauw op tot 47. Deze verbleven van 10 april 1941 tot en met 26 maart 1942 in het Oranjehotel. Op 26 maart werd de hele Stijkelgroep overgebracht naar Berlijn. Hier werden ze geïnterneerd in een drietal gevangenissen, namelijk de Wehrmachtuntersuchungsgefaengnis aan de Lehrterstrasse 3 te Berlijn, Untersuchungshaftanstalt Moabit en Untersuchungsgefangnis Charlottenburg.In september 1942 kwam het tot een proces voor het hoogste Militaire Gerechtshof (Het Reichskriegsgericht). De aanklacht luidde: spionage en toebrengen van schade aan de Duitse Wehrmacht. Op 26 september 1942 werden de doodvonnisen van 39 leden van de groep bekend gemaakt. Zes leden van de groep kregen uiteindelijk gratie. Zij kregen een tuchthuisstraf opgelegd. 1 lid van de groep was overleden in de gevangenis.
Op 4 juni 1943 werden de 32 ter dood veroordeelde leden van de Stijkelgroep met tussenpozen van 5 minuten gefussileerd op een schietbaan in Tegel. Harald Poelchau, de gevangenispredikant, steunde de Stijkelgroep in deze moeilijke tijd. Hij was zeer onder de indruk van de houding van de Nederlanders.
Na de oorlog was het lot van de Stijkelgroep in Nederland niet zeker. De Duitsers hadden alles in verband met de groep geheim gehouden. De geëxecuteerde leden van de groep bleken begraven te zijn op een begraafplaats in de Russische sector van Berlijn. In juni 1947 werden de lichamen naar Nederland overgebracht. Onder zeer grote belangstelling werden de leden van de Stijkelgroep begraven op de begraafplaats Westduin in Den-Haag.
De verraders van Dam en Wezel zijn in 1949 berecht. Tegen hen werd de doodstraf geëist.
De Brittenburggroep
Over de Brittenburggroep en haar activiteiten is erg weinig bekend. Uit ons onderzoek is gebleken dat de leden van de Brittenburggroep lid waren van de Katwijkse Zeeverkenners. Deze groep was een echte Katwijkse verzetsgroep, ondanks dat zij nooit aangesloten zijn geweest bij de LO (Landelijke Organisatie).
Arrestatie In maart 1942 wordt de groep jonge Katwijkers gearresteerd. Dit kwam omdat een lid van de groep zijn mond voorbij had gepraat. Ze hadden wapens verstopt die ze in de duinen hadden gevonden. In het Oranje Hotel werden ze veroordeeld tot de doodstraf. Doordat er inderhaast een comité opgericht was, werd de straf omgezet in levenslange dwangarbeid. Deze straf moest wel in Duitsland worden uitgezeten. Via een gevangenis in Utrecht zijn ze gedurende de oorlog naar verschillende werkkampen in Duitsland overgebracht. De mannen leefden onder erbarmelijke omstandigheden. Door uitputting en ziektes sterven 6 mannen van de groep.
A. Brouwer is de enige die de oorlog overleeft. Hij keerde via België weer terug naar Nederland. Hieronder lees je zijn afscheidsbrief.
Beste Schipper
Ook u en uw vrouw wilde ik in mijn kort afscheidsbriefje danken voor uw leiderschap. Schipper, wij hebben altijd prettig samengewerkt. Altijd gezellig gekampeerd, geroeid, gepionierd. We hebben beide geprobeerd om broederschap te krijgen met de andere padvinders. Als ik nog terug denk aan Pinksterkampen en Jamboree: u was het altijd die voor ging in het Heilig Evangelie en in het Spel van Verkennen. Ook uw vrouw was altijd even vriendelijk en bereidwillig voor me. Zou u ook de andere leiders en leidsters mijn groet willen overbrengen, ook aan de jongens, waarmee ik als broeder opgegroeid ben. Zeg hun vooral dat zij moeten glimlachen en fluiten onder alle moeilijkheden, geen kwaad met kwaad vergelden en vijanden lief te hebben als zichzelf en altijd denken aan de belofte: Mijn plicht te doen tegenover God en mijn land. Schipper, ik wens u en uw vrouw het beste in uw verdere levensbaan en hoop u eenmaal terug te zien bij ons aller leidsman Jezus Christus.
Een groet en een stevige linker van V.T.-gast A. Brouwer, Utrecht, cel 42, 10 augustus. Waarschijnlijk schreef hij deze brief vanuit de "Deutsches Untersuchungs- und Strafgefaengnis". Deze Utrechtse gevangenis was door de Duitsers in gebruik genomen. Origineel heette het "Huis van Bewaring"