Carnaval
Carnaval/vastelaovend is een volksfeest dat in februari of maart plaatsvindt. De precieze datum hangt af van Pasen; het carnaval is altijd zeven weken daarvoor.
Het carnaval duurt officieel van zondag tot dinsdag. Maar in veel steden is er op zaterdag al een carnavalsoptocht. De dinsdag heet vette dinsdag en de woensdag na het carnaval heet Aswoensdag. Vroeger ging iedereen dan naar de kerk om een askruisje te gaan halen. De priester zette dan een askruisje op je voorhoofd. Die as kwam van de verbranding van de overgebleven buxus-takjes die het jaar ervoor met Palmzondag in de kerk waren uitgedeeld aan de kerkgangers.
Naam
1. Voor de naam 'Carnaval' zijn een aantal verklaringen. Het meest waarschijnlijk is dat de naam komt van woord 'Carnevale', wat in het Latijn 'vaarwel vlees' betekent. Dus afscheid nemen van het vlees. Tijdens de vastentijd at men geen vlees. Nou was dat voor heel veel mensen in de Middeleeuwen, maar ook daarna niet zo'n heel groot punt. De mensen waren vaak veel te arm om vlees te kunnen eten.
2. Maar het woord zou ook kunnen komen van een ander Latijns woord, nl. 'Carrus Navalis'. Letterlijk betekent dit woord scheepswagen. Een schip op wielen. Het was een narrenschip. In het schip zaten narren of zotten. Grappenmakers die de mensen belachelijk maakten. Maar ook de oude Grieken reden hun wijngod Dionysos op een schip met wielen rond.
3. Een derde betekenis zou nog kunnen zijn dat carnaval iets te maken zou hebben met een schip van een Germaanse zeegod, die met dit schip het Germaanse Midwinterfeest zou bezoeken.
Geschiedenis
De Egyptenaren, Romeinen en Grieken vierden een voorjaarsfeest. Dit feest was bedoeld om boze wintergeesten te verjagen en om de lente te verwelkomen.
Zoals hierboven al staat reden de oude Grieken met hun wijngod Dionysos op een kar rond om feest te vieren.
Maar ook de Romeinen verkleedden zich bij hun voorjaarsfeest. Het was een offerfeest voor Saturnus, de god van de landbouw. Het was een feest dat ook drie dagen duurde en waarbij ook veel gegeten en gedronken werd.
De oude Germanen hadden in de winter een moeilijke tijd. Ook zij vierden in het voorjaar een feest omdat de zon weer langer was gaan schijnen, de natuur weer begon te leven en de koude winter eindelijk voorbij was. Het waren vaak lichtfeesten en feesten om de goden te vragen om een voorspoedige oogst. De boze geesten werden verjaagd met maskers en harde geluiden bij hun gezangen, dansen en optochten.
Toen Europa in latere tijd werd bekeerd tot het christendom, wilde de kerk de heidense feesten niet zomaar verbieden. Dan zouden de oude Germanen alleen maar in opstand komen. Het oude midwinterfeest dat eind december werd gevierd werd 'omgedoopt' tot het kerkelijk kerstfeest en het carnavalsfeest kwam voor de vastentijd, de 40 dagen voor Pasen. Zo kregen de heidense feesten een christelijk tintje.
Nu is het een katholiek (volks)feest dat gehouden wordt om het er nog even goed van te nemen vóór de vastentijd begint. In de Katholieke kerk vond men dat vasten belangrijk was voor het Katholieke geloof. In de bijbelverhalen staat dat ook Jezus 40 dagen in de woestijn had gevast. Tegenwoordig is het vasten voor de Katholieken niet meer zo heel belangrijk, maar vroeger wel. Kinderen hadden een vastentrommeltje, waar ze de snoepjes in deden die je normaal op een dag wel eens kreeg. Aan het eind van de vasten werd het trommeltje dan leeg gegeten (en had je pijn in je buik).Moslims hebben nog wel elk jaar een vastenmaand: de Ramadan.
Carnaval is een feest van drie of vier dagen. Omdat katholieke mensen vroeger geen feesten op straat mochten vieren, gingen ze zich verkleden. Dan herkende niemand ze. Vaak waren ze dan als zotten verkleed, omdat ze de rijkere en belangrijkere mensen nogal eens bespottelijk maakten. En zotten nam niemand echt serieus, dus was het niet zo heel erg.
Carnaval door Pieter Bruegel de Oude
Narrenschip door Heronimus Bosch
Griekse god van de wijn: Dionysos
.jpg)
Kenmerken
Carnaval wordt overal in de wereld gevierd, bijvoorbeeld in Duitsland, Italië en Brazilië. In Nederland viert men het Carnaval vooral in het zuiden van het land. 'Beneden de grote rivieren' zegt men wel.
In Nederland zijn er twee soorten carnaval: het Bourgondisch carnaval en het Rijnlands carnaval.
Kenmerken van het Bourgondisch carnaval zijn:
- De organisatie van het carnaval in een stad of dorp wordt geregeld door één carnavalsvereniging. De carnavalsvereniging heeft een prins of een prinses. Die prins(es) heeft pages. Meestal zijn dat twee meisjes die de prins(es) helpen. Tijdens het carnaval zie je overal optochten. Daar rijden dan mooie praalwagens of er lopen groepen verklede mensen.De carnavalstijd begint op [[11 november]. Dat is 'de elfde van de elfde'. De carnavalsverenigingen beginnen dan met de voorbereidingen voor carnaval. Dan wordt ook Prins(es) Carnaval gekozen. Met carnaval groet je op een speciale manier: "Alaaf, alaaf, alaaf".
- Elke stad of dorp krijgt vaak een andere naam, bijvoorbeeld Oeteldonk ('s-Hertogenbosch) het Wurmensoppersrijk (Bergharen), het Urnerijk (Wijchen), het Lampengat (Eindhoven).
- De kleding is vaak gemaakt van oude kledingstukken en/of gordijnen, men draagt blauwe boerenkielen met roodbonte zakdoeken en een petje.
- Veel steden hebben een motto (leuze of spreuk).
Kenmerken van het Rijnlands carnaval zijn:
- Het Rijnlands carnaval wordt veel in Limburg gevierd en ook over de grens in Duitsland.
- Plaatsen krijgen géén andere naam.
- De drie typische kleuren die bij het Rijnlands carnaval horen zijn rood, groen en geel.
- In één plaats kunnen meerdere carnavalsverenigingen zijn. De titels van Prins of lid van de Raad van Elf worden soms van vader op zoon doorgegeven.
- De carnavalspakken zijn mooi en vaak heel uitgebreid. Ze worden pekskesgenoemd.
- Op de avond voordat het carnaval begint worden er Oudewijvenbals gehouden. Mannen en vrouwen verkleden zich als 'oud wijf' en lopen over straat en zitten in de kroeg. Mensen die niet-verkleed over straat lopen hebben grote kans om vernederd en weggejaagd te worden. Traditie op deze dag is dat de stropdassen (en soms ook schoenveters) van de mannen worden afgeknipt.
- Op Aswoensdag gaan veel mensen naar het café om 'haring te gaan happen'. Deze traditie komt voort uit het feit dat men tijdens de vasten geen vlees, maar wel vis mocht eten.
rood, geel, groen, de kleuren van het Rijnlands carnaval
carnavalsoptocht
Zie ook
- Lijst met carnavalsnamen, pagina met de namen van steden tijdens Carnaval