Stembanden
Iedereen heeft stembanden of stemplooien. Deze zitten in je strottenhoofd (achter in je keel) en hiermee kan je geluid maken, zoals zingen en praten enz...
De stembanden zijn spiertjes die korter en langer kunnen worden en de luchtpijp als een dubbele "schuifdeur" kunnen afsluiten. Hierdoor kun je verschillende toonhoogtes maken als de ademlucht er lamgs gaat.
Het verstaanbaar spreken heeft vooral met je mond en lippen te maken. Het geluid van je stem wordt door de stand van de lippen zo aangepast dat er een letterklank ontstaat. Je mond (mondholte en kaakstand) werkt daarbij als een soort klankkast. Bij het maken van de klinkers (a, e, i, o, en u) staan de lippen los van elkaar, maar staat je mond telkens net even anders. Bij de medeklinkers (alle andere letters) doen je tong en/of lippen mee die de luchtstroom iets of helemaal afsluiten zoals bij de 'm'. Er zijn ook een aantal bijna klankloze letters waarbij je stembanden niet of nauwelijks meedoen. Bijvoorbeeld de 'f' en de 'h'. Het duidelijk spreken wordt ook wel articulatie genoemd.
Tussen je stemplooien (de "schuifdeuren" zeg maar) zit een spleet en elke keer als je uit- en inademt wordt die opening groot, zodat de ademlucht er makkelijk door kan. Bij het spreken of zingen wordt de spleet steeds smaller. Hoe hoger de toon, hoe smaller de spleet en hoe strakker de stembanden dan staan.
Voor zangers en zangeressen is het een ramp als er een knobbeltje op hun stemband komt. Dan werkt het open en sluiten niet goed en is de klank niet meer goed. Zo'n knobbeltje kan ontstaan door overbelasting van de stembanden door te veel praten of zingen. Ook te hard schreeuwen of zingen is slecht voor je stembanden. Je kunt er schor van worden. Iets wat ook gebeurt bij verkoudheid en teveel hoesten
Weetje
- Hoe langer dat de stembanden zijn, hoe lager dat je stem is.