Asengeloof
Zie ook Germaanse mythologie voor een nauw verwante mythologie.
Het Asengeloof ofwel de Noordse mythologie, is de gebruikelijke naam voor het geloof van de Vikingen. Onderzoekers zijn van mening dat het Asengeloof onderdeel uitmaakt van de Germaanse mythologie, ook omdat er zoveel overeenkomsten zijn. Het Asengeloof bleef echter langer bestaan. De Germanen van West-Europa werden al vanaf ca. 400 na Chr. gekerstend. Bij de Vikingen gebeurde dat pas na 1200.
Het bestuderen van de oude mythen is best lastig en vaak verwarrend. Omdat de verhalen nogal bizar kunnen zijn, is het de grote vraag wat er werkelijk mee bedoeld werd (met een moeilijk woord: het interpreteren van de verhalen). Ook is de taal in de loop van de eeuwen nogal veranderd, waardoor er mogelijk ook vertaalfouten in zijn geslopen. Bovendien werden de verhalen eerst nog mondeling doorverteld en later pas op schrift gesteld. Ook daarbij kunnen fouten zijn gemaakt.
Achtergrond
Wanneer het Asengeloof is ontstaan is niet duidelijk. Dat komt doordat het aanvankelijk mythes waren die van generatie op generatie werden doorverteld. Men schat dat dit gebeurde vanaf het jaar 100 na Chr. De geschreven bronnen over de Vikingtijd zijn pas 200 tot 300 jaar later gemaakt. Wat wel redelijk duidelijk is, is dat het geloof niet in één keer is opgekomen, maar over een langere tijd. Zo zitten er invloeden uit het oude Mesopotamië en de Indusvallei in verwerkt, zoals de verering van natuurverschijnselen. In Europa kreeg deze godsdienst de vorm van de Germaanse mythologie, die natuurgoden aanbad. Aannemelijk is dat het geloof zich naar Scandinavië verspreidde. Deze verspreiding zou tussen het jaar 0 en het jaar 500 n.Chr. hebben plaatsgevonden. In combinatie met de plaatselijke geschiedenis en gebruiken ontwikkelde het geloof zich tot het Asengeloof. Maar ook dat geloof stond niet stil. Zo waren sagen van grote invloed op het geloof. Deze sagen werden verteld door skalden, een soort dichters. Deze sagen gingen vaak over koningen. Sommige sagen waren daarom een vorm van propaganda, politieke reclame.
Rond het jaar 800 verschenen er inscripties (in hout of steen gehakte teksten) op runen-stenen die erop duiden dat de goden daar aanbeden werden.
De Asen (Oudnoords: Æsir) waren volgens de overlevering de volgelingen van Odin. Æsir betekent zoiets als 'volk van Asia'. Ze zouden afkomstig zijn uit Ásaland (land van de aesir).
Basisbeschrijving
De mythe begint met wat je zou kunnen noemen het scheppingsverhaal. Tussen de regels door herken je het ontstaan van de aarde.
Ginnungagap, het niets (zeg maar het heelal net na de oerknal), de reus Ymir werd geschapen. Dat kwam doordat de werelden Niflheim (een nevelwereld) en Muspelheim (een vuurwereld) bij elkaar kwamen in Ginnungagap. De reus Ymir was een zogenoemde rijpreus. Dat is een soort reus die uit een enorm koude wereld komt en die ook een hele koude adem heeft, zo koud dat die adem alles bevriest. Hierin herken je de ijstijden. De kinderen van Ymir waren de Jötun, ook reuzen. Ymir zweette in zijn slaap, en uit dat zweet, rijp, werd een koe geschapen, Auðumbla. Audhumla was de bron van vier rivieren van melk. Ymir dronk daaruit. Audhumla zelf likte aan rijpstenen. Uit die rijpstenen kwam een man, Búri. Hij had ook een zoon, Bor of Borr. Borr trouwde met de dochter van rijpreus Bölthorn, Bestla. Zij krijgen drie zonen, Odin, Vili en Vé. Zij schiepen de Asen (Æsir) en de Wanen of Vanir. Later doodden zij Ymir. Ymir bloedde zo hevig dat de wereld overstroomde en bijna alle rijpreuzen verdronken. Dit onderdeel lijkt wel wat op het verhaal van de zondvloed uit de Bijbel. Maar er wist één familie te overleven. Zij vluchtten naar Útgard, een gebied in Jötunheim. Odin, Vili en Vé maakten van het lichaam van Ymir onze aarde. Zijn lichaam werd het land, en zijn bloed het water. Van de schedel werd het heelal gemaakt. De schedel kun je vergelijken met het hemelgewelf. De sterren waren vonken uit Muspelheim, de maan een spiegel. Deze spiegel reflecteerde het zonlicht.
Er zijn vier dwergen, genaamd Nordri, Sudri, Austri en Vestri. Zij dragen de wereld. Ze leefden eerst in het lichaam van Ymir, maar door een toverspreuk kwamen ze eruit. Odin, Vili en Vé maakten van de wenkbrauwen van Odin nu een muur tussen Útgard en Midgard. De drie broers vonden aan de kust twee houten lichamen. Daaruit maakten ze de eerste mensen, Ask en Embla (vergelijk Adam en Eva). Deze mensen bouwden in Midgard de godenwereld Asgard. De goden maakten zelf een brug, Bifröst, tussen Asgard en Midgard.
Yggdrasil - de wereldboom
Yggdrasil is wat de Vikingen in het Asengeloof de wereldboom noemden. Alle werelden en het hele universum is gebouwd rond deze wereldboom. De wereldboom bestaat uit 9 werelden:
- Asgard of Asgaard, de wereld der Asen. Het is de wereld van de goden. Asgard ziet er uit zoals een Vikingdorp: een aantal huizen bij elkaar. Het bekendste huis is ongetwijfeld het Walhalla. Mensen die in de strijd gestorven zijn gaan daar naar toe. De strijders die in het Walhalla verblijven heten Einherjar. De Einherjar trainen de hele dag voor Ragnarök, de eindstrijd, met daarna de ondergang van de wereld. Lees hier meer over het Walhalla.
- Alfheim of Álfheimr, de wereld der lichtelfen
- Muspelheim, de vuurwereld. Het is de wereld van de vuurreuzen. De leider van de vuurreuzen heet Surt. Muspelheim betekent Vlamland.
- Vanaheim, het rijk der vruchtbaarheidsgoden; de Vanir of Wanen. Hier bevindt zich onder andere Folkvangr, een ander hiernamaals. Klik hier om op deze pagina meer te lezen over Folkvangr.
- Midgard, de wereld der mensen. Dat is de wereld zoals je die kent, dus Nederland, Europa, etc.. De Vikingen zelf wisten ongeveer van het bestaan van het gebied van Scandinavië tot aan Noord-Afrika, Bagdad en Noord-Amerika. Er is ook een Boeddhabeeldje gevonden, die in de Vikingtijd naar Scandinavië is gekomen. Dat is waarschijnlijk via de Arabieren gegaan. De Vikingen zijn zelf dus waarschijnlijk niet in India geweest.
- Jötunheim, de wereld der Jötuns, ofwel de wereld van de reuzen. Volgens de Proza Edda is Jötunheim een soort illusie.
- Niflheim, het rijk der nevelen; hier huisden de doden. Het is er erg koud en donker, en het is een van de oudste werelden. Niflheim speelt ook een belangrijke rol in het scheppingsverhaal.
- Nidavellir of Svartalfheim, de wereld der zwartelfen of dwergen. De wereld wordt ook wel svartalfheim genoemd, maar svartalfen zijn elfen, dus geen dwergen. Daarom zit er vermoedelijk enig verschil tussen deze werelden.
- Helheim, de woonplaats (wereld) van de godin Hel. Voor de rol van Helheim als onderwereld, zie het overeenkomstige deel bij "Hiernamaals".
Goden van de Asen
Odin
Zie Odin voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Thor
Zie Thor voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Baldr of Balder
Zie Baldr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Baldr of Balder was de god van het licht, lente en wijsheid. In een droom werd voorspeld dat iets Baldr zou doden. De moeder van Baldr, Frigg, liet alles en iedereen, zelfs planten, beloven dat ze Baldr niet zouden doden. Maar de maretak was overgeslagen. Loki liet toen een pijl maken van een maretak, en Loki lokte Baldrs broer Hodr, die blind was, in de val. Hodr schoot nietsvermoedend de pijl op Baldr af en doodde hem.
Týr
Zie Týr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Týr is de god van de gerechtigheid. Hij heeft maar één hand. Dat kwam doordat hij de wolf Fenrir probeerde te ketenen. Daarbij beet Fenrir zijn hand af. Naar Týr is de dinsdag vernoemd.
Bragi
Zie Bragi voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Heimdall
Zie Heimdall voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Hodr of Höder
Zie Hodr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Vidar
Zie Vidar voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Vali
Zie Vali voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Ull
Zie Ull voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Forseti
Zie Forseti voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Goden van de Wanen of Vanir
De Wanen of Vanir zijn de goden van de natuur.
Vili of Hœnir
Zie Vili voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Vé, Lodur of Lother
Zie Vé voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Vili en Vé zijn de broers van Odin en zonen van Borr en Bestla. Samen met Odin maakten ze de wereld, maar terwijl Odin de Oppergod van de Æsir werd, werden Vili en Vé dat van de Wanen of Vanir.
Freya
Zie Freya voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Freyr
Zie Freyr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Njord
Zie Njord voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Gerd
Zie Gerd voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Gullveig
Zie Gullveig voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Skadi
Zie Skadi voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Ran
Zie Ran voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Atla
Zie Atla voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Loki, een geval apart
Zie Loki voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Hiernamaals
Walhalla
Zie Walhalla voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Folkvangr
Zie Folkvangr voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Helheim
_by_Johannes_Gehrts.jpg)
Zie Helheim voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Voor de beschrijving van de wereld Helheim, zie het overeenkomstige deel bij "Negen werelden".Sagen
Zie Sagen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Ragnarök
Zie Ragnarok voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Reuzen
Kerstening
Zie Kerstening#Kerstening_Vikingen_en_Oost-Europese_stammen voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Heropleving
Zie ásatrú voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Belangrijke boeken
Geloof
- Poëtische Edda - auteur onbekend
- Völuspá - Over het ontstaan en de ondergang van de wereld
- Proza Edda of Snorri-Edda - Snorri Sturluson
Kronieken
- Gesta Danorum (Daden van de Denen) - Saxo Grammaticus
- Gesta Hammaburgensis ecclesiae pontificum (Daden van de bisschoppen van Hamburg) - Adam van Bremen
| Noordse mythologie | |||
|---|---|---|---|
| De werelden op Yggdrasill (levensboom): Alfheim · Asgard · Helheim · Jötunheim · Midgard · Muspelheim · Niflheim · Svartalfheim (Nidavellir) · Vanaheim
Æsir (Asen-goden): Balder · Bragi · Forseti · Frigg · Hoenir · Höder · Odin · Thor · Týr · Vidar · Vali · Ull Vanir (Wanen-goden): Freyr · Freya · Njord Overige personages: Auðumbla · Walkure · Loki · Ymir Religieuze symbolen: Runen |
|||