Duitse mark

Een gedenksteen voor de Duitse mark

De Duitse mark, of in het Duits de Deutsche Mark, is de oude munteenheid van Duitsland. De Duitse mark werd tussen 1948 en 2002 gebruikt en is uiteindelijk vervangen door de euro. De Duitse mark zelf was de opvolger van de Reichsmark en, na de Duitse hereniging, de Oost-Duitse mark in Oost-Duitsland. Eén Duitse mark is gelijk aan 100 pfennig. Het symbool van de Duitse mark was de ℳ, maar vaak werd ook de afkorting gebruikt (DM of DEM). In het Engels werd de Duitse mark vaak Deutschmark genoemd, maar vaak de Duitsers zelf noemde het de mark.

Geschiedenis

In 1871 ontstond het Duitse Keizerrijk. Dit bestond allemaal uit kleine landjes met allemaal een andere munteenheid. In 1876 werd daarom besloten om één munteenheid te nemen in het keizerrijk, soms naast de munteenheid die er in bepaalde landjes al was. Deze nieuwe munteenheid werd de mark genoemd. Tot 1914 werd de waarde van de munt bepaald door de prijs van goud. Hierdoor waren er twee marken, de Goldmark (de Goudmark) en de Papiermark. Beide werden ze op dezelfde manier gemeten. In 1914 brak de Eerste Wereldoorlog uit. De Goudmark werd steeds waardevoller, maar de Papiermark werd steeds minder waardevol. Veel mensen betaalden met de Papiermark, die net nieuw was en ook van papier gemaakt was. De Goudmark had niet alleen waarde als geld, maar ook als metaal. De Goudmark werd gemaakt van metalen, waaronder zilver en goud. De bevolking werd steeds armer. In 1923 werden beide marken uit omloop gehaald en kwam er de Rentenmark en een jaar later de Reichsmark. In 1923 kreeg de Duitse mark nog een klap. België en Frankrijk handen toen het Ruhrgebied bezet, omdat Duitsland de herstelbetalingen van de Eerste Wereldoorlog niet kon betalen. Hierdoor werden de drukmachines aangezet, om zo meer geld te krijgen (om aan herstelbetalingen uit te geven). Alleen was dit ook erg slecht voor de economie.

Mensen staan in de rij voor de nieuwe munten in 1948 te Essen.

Na de Tweede Wereldoorlog was de Reichsmark waardeloos geworden. Duitsland, wat inmiddels in oost en west was verdeeld, kreeg hierdoor twee aparte betaalmiddelen. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten maakte van de Duitse mark in 1948 de officiële munteenheid van West-Duitsland en West-Berlijn. De Sovjet-Unie wilde er niet aan meewerken en blokkeerde zelfs de wegen naar West-Berlijn. In Oost-Duitsland (met Oost-Berlijn) kwam een andere munteenheid, de Oost-Duitse mark. De Duitse mark werd één van de belangrijkste munteenheden van Europa. De Nederlandse Bank (de belangrijkste "bank" van Nederland, die als enige geld mag drukken.) zorgde zelfs dat het verschil tussen de Duitse mark en de Nederlandse gulden minimaal was. Zo kon er beter worden samengewerkt. Op 3 oktober 1990 werd Duitsland weer één land, en hierdoor werd de Oost-Duitse mark afgeschaft. In 1999 werd begonnen met de euro in omloop te brengen. Datzelfde jaar werd de Duitse mark ook de munteenheid van Kosovo en Montenegro (al was het al sinds 1996 in Montenegro in gebruik, om te zorgen dat het weer beter ging met de economie. In 2002 is de Duitse mark uiteindelijk vervangen door de euro. Hierdoor is het

Buiten Duitsland

Montenegro

Montenegro was in die tijd nog één land met Servië (Federale republiek Joegoslavië en later Servië en Montenegro). In het land werd het het geld in een korte tijd steeds minder waard. Hyperinflatie noem je dat. Op 2 november 1999 voerde Montenegro de Duitse mark in. Hiervoor werkte het land samen met de Duitse Bundesbank. Naast de hyperinflatie, speelde er meer. Montenegro wilde het liefst een eigen land worden en wilde ook politiek en economisch los komen te staan van Servië. Servië was hier niet blij, maar de bevolking was er wel blij mee. De dinar, de munteenheid van Joegoslavië, werd niet meer gebruikt en in november 2000 werd de munt zelfs afgeschaft, omdat de mark toch alleen maar gebruikt werd. Oorspronkelijk was het idee om Montenegro een eigen munteenheid te geven, met altijd dezelfde waarde als de Duitse mark. Dat was eerder al met Bosnië en Herzegovina gebeurd. Hier is niets van terecht gekomen. In 2002 werd de euro ook in Montenegro ingevoerd, zonder verdrag af te sluiten. Het land wil in de toekomst ook bij de Europese Unie en is hier kandidaat voor. Daarom al de euro nog wel het betaalmiddel blijven in het land.

Kosovo

Een ander land is Kosovo. Het land hoorde bij Servië, maar wist onafhankelijk te worden (ook al erkend niet ieder land dat). Kosovo gebruikte geweld bij een afscheiding van Servië, waardoor de NAVO ingreep. De Verenigde Naties probeerde de banden tussen Servië en Kosovo beter te maken en bovendien moest ook de economie worden opgebouwd. In september 1999 werd de Duitse mark daarom ingevoerd in Kosovo. In 2002 werd deze vervangen door de euro.

Munten en bankbiljetten

Munten

De Duitse mark had munten in 8 verschillende waarden. Dit waren de 1, 2, 5, 10 en 50 Pfennig (cent) en de 1, 2 en 5 mark. Wat verschilt van andere munteenheden, is dat er geen 20 Pfennig, hoewel dat met andere munteenheden wel vaak zo is. Hieronder staan ze met wat erop stond.

Munt	Linkerzijde	Rechterzijde
1 Pfennig	Waarde van de munt	Een eikentakje
2 Pfennig	Waarde van de munt	Een eikentakje
5 Pfennig	Waarde van de munt met olijventakjes	Een eikentakje
10 Pfennig	Waarde van de munt met olijventakjes	Een eikentakje
50 Pfennig	Waarde van de munt	Een vrouw die een eikenboompje plant
1 mark	Waarde van de munt met eikenbladeren	Een Duitse adelaar
2 mark	Verschillende bondspresidenten	Een Duitse adelaar met de waarde van de munt
5 mark	Waarde van de munt	Een Duitse adelaar

Van de munten 2 mark en 5 mark zijn vroeger andere versies geweest. Hierboven staan alleen de laatste versies.

Bankbiljetten

In totaal had de Duitse mark bankbiljetten in 8 verschillende waardes. Je had 5, 10, 20, 50, 100, 200, 500 en 1000 mark. Op de voorkant stond altijd een belangrijk Duits persoon met gebouwen uit een Duitse stad (meestal met nog iets in dat thema erbij). Op de achterkant stonden gebouwen of voorwerpen die bij dat persoon paste.

Munt	Voorkant (betekenis)	Achterkant (betekenis)
5 mark	Bettina von Arnim met historische Berlijnse gebouwen	De Brandenburger Tor
10 mark	Carl Friedrich Gauss met historische gebouwen uit Göttingen	De Sextant (ontworpen door Gauss)
20 mark	Annette von Droste-Hülshoff met gebouwen uit Meersburg	Een pen (de veer), een boom en een opgeslagen boek
50 mark	Balthasar Neumann, een instrument voor de architectuur en gebouwen uit Würzburg	De Residentie van Würzburg en een plattegrond van de Kreuzkapelle in Kitzingen
100 mark	Clara Schumann, oude gebouwen uit Liepzig en een lier	Een piano en het gebouw van het Hoch observatorium te Frankfurt am Main
200 mark	Paul Ehrlich, oude gebouwen uit Frankfurt am Main en het molecuul Arsfenamine	Een Microscoop en een Esculaap
500 mark	Maria Sibylla Merian, een insect en gebouwen uit Nuremberg	Een paardenbloem, een rups en een vlinder
1000 mark	De Gebroerders Grimm en oude gebouwen uit Kassel	Het Duitstalige woordenboek en de koninklijke bibliotheek van Berlijn.