Blokfluit
Blokfluit
De meeste mensen denken dat de blokfluit een basisinstrument is maar dat is niet zo. Er zijn ook mensen die beroep maken van blokfluitspelen. Zoals een muziekjuf/meester of dat je optreed in een orkest.
Meestal als je net begint met blokfluiten dan heb je een plastic fluit, en als je beslist dat je er echt mee door wil gaan dan kun je overwegen of je ook een houten fluit koopt. Als je begint begin je ook met de sopraan blokfluit, dat is de kleinste en ook hoogste fluit.
De blokfluit (of bekfluit) is een blaasinstrument met een labium (scherpe kant van het mondstuk, komt van het Latijnse 'labium', wat 'lip' betekent). Het labium bevindt zich achter het blok dat in een buis geschoven wordt.
In het Engels wordt de blokfluit een recorder genoemd. Het vroegst bekende document met de vermelding "een pijp genaamd Recordour" dateert uit 1388. Maar de fluit is al veel ouder. Er zijn door archeologen botfluiten gevonden van wel 37000 jaar oud. Je hebt blokfluiten in verschillende afmetingen. De maten die tegenwoordig het meest worden gebruikt, zijn de sopraan blokfluit (ook bekend als "discant", laagste noot C 5), de alt blokfluit (ook bekend als "treble", laagste noot F 4), de tenor blokfluit (laagste noot C 4) en de bas blokfluit (laagste noot F 3).
De blokfluit is voor het eerst beschreven in Europa in de Middeleeuwen en zeer populair in de perioden van de renaissance (muziek) en de barokke muziek. Maar de blokfluit werd weinig gebruikt in de klassieke en romantische periodes. De introductie van de barokblokfluit in Engeland door een groep Franse muzikanten in 1673 maakte de Franse naam voor het instrument populair, "flute-douce", ook flauto dolce genoemd.
Materiaal en werking
De blokfluit wordt meestal van hout gemaakt. Vandaar ook dat het tot de houtblazers hoort. De gebruikte houtsoorten zijn zachte Europese houtsoorten (perenhout, pruimen, kersen, esdoorn / ahorn, olijfhout, noten, buxus / palmhout) of harde tropische houtsoorten (palissander, cocobolo, rozenhout, ebbenhout, coromandel, grenadille, bubinga, West-Indische buxus). De prijs van een instrument hangt onder andere af van het soort hout dat wordt gebruikt.
Goedkope blokfluiten worden ook gemaakt van kunststof (plastic), wat een aantal voordelen heeft wat betreft de zuiverheid en ongevoeligheid voor vocht. Plastic blokfluiten zijn bijna geheel onderhoudsvrij en worden in kwaliteit alleen overtroffen door veel duurdere houten fluiten.
Fluiten kunnen ook van andere materialen gemaakt worden zoals glas, maar dat komt niet vaak voor.
In Ierland heb je tamelijk goedkope fluiten van blik. De zogeheten tinwhistle.
Bij normaal spel blaast de speler in het windkanaal (B), een smal kanaal in het kopstuk, dat een luchtstroom door een opening leidt die het venster wordt genoemd. Daar zit een scherpe rand die het labium (C) wordt genoemd. De luchtstroom beweegt afwisselend boven en onder het labium, waarbij geluidsgolven in de pijp van de fluit worden gemaakt die via het venster te horen zijn. De lengte van de luchtkolom in de buis regelt de toonhoogte van het geluid. Deze lengte wordt bepaald door het afdekken van de gaten met je vingertoppen. Hoe meer gaten van boven naar beneden bedekt, hoe lager de toon.
Soorten blokfluiten
Net als bij de menselijke zangstem, heb je meerdere soorten blokfluiten:
Sopraanblokfluit
Altblokfluit
Tenorblokfluit
Basblokfluit
Contrabasblokfluit
De verschillende blokfluiten naast elkaar
Duitse boring en barokboring
Als je voor je school een blokfluit moet aankopen, is dat gewoonlijk een met "Duitse boring". Ze verschilt van de traditionele "barokboring" doordat het vierde gaatje vanaf de bovenkant groter is dan die met barokboring. Het grootste verschil is echter dat voor het vormen van enkele tonen een andere vingerzetting nodig is. Op de sopraanblokfluit (zie plaatje) met Duitse boring kan je eenvoudig een Fa nemen door de vier bovenste gaatjes te sluiten, bij een blokfluit met baroksysteem moet je die 'gevorkt' nemen: je sluit alle gaatjes behalve het vijfde, dat je open laat. De grepentabellen vind je wel online. Dat voor blokfluitles op school vaak wordt gekozen voor de modernere Duitse boring komt doordat die voor het spelen van eenvoudige liedjes gemakkelijker is. Het systeem is met andere woorden ontwikkeld voor beginners. Wil je echter (later) blokfluit op hoog niveau spelen, dan biedt het baroksysteem veel meer mogelijkheden, en valt het goed te verdedigen om hiermee te beginnen.